huuhd

1. Хүүхдийн зүрх судасны онцлог
Cardiovascular System:

2. Зүрхний үүсэл, хөгжил
 Үр хөврөлийн 2 дахь долоо хоногоос
үүсч,
 3 дахь 7 хоног тосгуур, 5 дахь 7
хоногоос ховдол үүснэ.
 Улмаар зүрхний дамжуулах тогтолцоо
үүсч цус эргэлтэд оролцоно. Үүнийг
Ургийн цусны эргэлт (феталь) гэнэ.

3. Умай дахь цусны эргэлт

4. Хүүхэд мэндэлснээс хойш цус эргэлтийн
тогтворжилт хэдэн үе шаттай явагдана.
 Аранциевын суваг төрмөгц битүүрэх ба
зууван цонх төрсний дараах 3-5 цагт үйл
ажиллагаа нь зогсч 1 нас хүрэхэд бүрэн
битүүрнэ.
 Боталловын суваг нилээд хожуу
битүүрнэ.

6.  Нярайн зүүн, баруун ховдлын харьцаа
38,6:29,9%
 Өсвөр насанд хүрэхэд зүүн ховдлын цул
17 дахин, баруун ховдлынх 10 дахин
нэмэгддэг.
 Ховдлуудын ханын зузаан төрөх үед
тэнцүү, 15 нас хүрэхэд зүүн ховдлуудын
зузаан 2,5 дахин, баруун ховдлынх 0,5
дахин нэмэгддэг.

8.  Энэ нь их бага эргэлтийн даралтын
зөрүүгээс болдог. (a.pulmonalis-ын даралт
гол судасныхаас 10 мм.муб-аар өндөр)
 Анхны амьсгал авалтаар дээрх зөрүү
багасч 11 дэх хоногоос бага эргэлтийн
даралт эрчимтэй багасдагаас баруун
ховдлын цул нэмэгдэх нь бага.

9. Зүрхний байрлал
 Нярай үед дээр, чээжний 4-8-р нугаламд
 1 настайд ташуу,
 2-3 насанд орой нь дээрээс зүүн, доош,
урагш чиглэсэн

11. Зүрхний байрлал
 Зүрх харьцангуй том,
 Зүүн хил - эгэмний
дунд шугамнаас
гадагш 1см-т
 Баруун хил – өвчүүний
ирмэгээс гадагш
 Дээд хил – 2-3-р
хавирганы завсар

13. Зүрхний жин
 Нярайд 22 гр
 1 нас 42 гр
 3 нас 70 гр
 5 нас 100 гр
 16-18 насанд 230-300 гр болно.

15.  Хүүхдийн судасны хана нимгэн, булчин,
уян ширхэгийн хөгжил сул,
артери-венийн нүхний харьцаа 1:1
 Нярайн зүрхний булчингийн 4 ширхэг
тутамд 1 хялгасан судас
 15 настайд зүрхний булчингийн 2 ширхэг
тутамд 1 хялгасан судас

16.  Гол судасны урт
гуурсны салаа хүртэл
төрөх үед дунджаар
125 мм,
 Түүний гарах хэсгийн
нүхний голточ 6 мм,
 Зүүн эгэмний артери
салаалахаас 10 мм зай
доторх голточ нь
зөвхөн 4 мм орчим.

17. Figure 29.7B Anatomy of a capillary bed
29-17

18.  Нярай хүүхдийн цусны
судсууд нимгэн ханатай,
тэнд булчин ба уян
ширхэг дутуу хөгжилтэй.
 15 нас хүрэхэд зүрхний
эзлэхүүн 7 дахин, гол
судасны тойрог зөвхөн 3
дахин өснө.
 Уушгины артери, гол
судасны хөндийн нүхний
ялгаа аажмаар, насны
аяар нэлээд багасна.

19. General Structure

21. Эрүүл хүүхдийн зүрхний
цохилтын тоо
Нярай 1 нас
хүртэл
1-3 нас 4-5 нас 9-12 нас 12-оос
дээш
1
минута
нд
120-140 120 100-110 90-100 70-60 60-70

22.  АДа = 70 ± 2 x (n-1)
n-нас сараар
 Сулралтын даралт нь агшилтын даралтын
1/3-2/3-тай тэнцэнэ. (Н.Гэндэнжамц)
 1-ээс дээш насанд
АДа = 92 + 1.7 (нас-1)

24. Үзэж шинжлэх аргууд
 Зовуурь:
 Амархан ядрах
 Сульдах
 Амьсгаадах
 Амарч тасалдаж хөхөх
 Хоолонд дургүйцэх
 Жин багасах
 Амьсгалын эмгэгээр
байнга өвчлөх
 Үе, үе хөхрөх
 Гэнэт цайх
 Заримдаа татах
 Ухаан балартах г.м

25. Бодит үзлэг
1. Харах үзлэг
 Өсөлт хөгжилт, дээд доод мөчний харьцаа,
чээжний хэлбэр, зүрхний овгор
 Цусны эргэлтийн дутагдлын байдал
2. Тэмтрэх үзлэг
 Зүрхний оройн түлхэлтийг тэмтрэх –
“муурын хэржигнүүр”
 Судас тэмрэх (шууны артерит) – хэмнэл,
хүчдэл, дүүрэлт, хэмжээ, хэлбэр

26. Бодит үзлэг
3. Тогших
 Зүрхний туйлын ба харьцангуй хязгаарыг
тогтоох
4. Чагнах
 5 цэгт
 Авиа (тод, бүдэг)
 Шуугиан (дотоод, гадаад)
 Органик Үйл ажиллагааны
 Агшилт Сулралтын

27. Зүрх чагнах цэгүүд

28. Зүрхний цахилгаан бичлэг
Electrocardiography

29. Зүрхний ЭХО
Эхокардиограм

30. Артерийн даралт хэмжих
Arterial Blood Pressure

31. Зүрхний өвчтэй хүүхдийг үнэлэх
1. Байрлал (албадмал эсэх)
2. Амьсгалын тоо
3. Судасны лугшилтын тоо, гүрээний
судасны байдал
4. Арьсны өнгө (өнгөц судасны байдал)
5. Хаван

32. Зүрхний өвчтэй хүүхдийг үнэлэх
6. Хоолны дуршил
7. Ерөнхий хордлогын шинжүүд: толгой
өвдөх, хоол нойронд муудах, ядрах,
халуурах
8. Шээсний гарц
9. Элэгний хэмжээ
10. Зүрхний өөрчлөлт (кардиомиалги, эмгэг
шуугиан зэрэг)
11. Зүрхний дутмагшлын шинж (ЦЭА)

33. Цус бүтээх тогтолцооны онцлог
Hematologic System:

34. Ургийн цус төлжилт 3 үеийг
дамждаг:
 Хөврөлийн 3 дахь долоо хоногийн
төгсгөлд шар уутанцрын цусны арлын
эсүүдээс мегабластууд үүсч эхэлнэ.
 Анхдагч эритробласт – HbF + бөөм
агуулсан эсүүд
 Энэ үеийг хөврөлийн гаднах цус
төлжилтийн үе гэнэ.

35.  6 дахь долоо хоногоос цус төлжилт
элгэнд, 4-5 сард дэлүүнд цус төлжилт
явагдана.
 Энэ үеэс цусны эсийн бүх хэлбэр үүснэ.
 11-12 долоо хоногоос чөмөг үүсч, чөмгөн
дэх цус төлжилт эхлэх ба 4 дэх сараас
ясны хэмд лимфойд элемент, цусны
анхдагч эсүүд тодорхойлогдоно.

36. SpleenSpleen
KidneysKidneys
LiverLiverBone
Marrow
Bone
Marrow
BloodBlood
Hematopoietic
System
Hematopoietic
System

37.  Ургийн хөгжлийн 6
сард цусанд
эритробласт,
миелобласт,
промиелоцит, олон
байдаг бол цаашид
ургийн захын цусанд
боловсорч гүйцсэн эс
давамгайлна.

38. Цусны эсийн үүсэл

40. Цусны эсийн үүсэл

41.  Нярайн цус 0,5 л,
биеийн цулын 15%
 Хөхүүл үед
биеийн цулын
9-13%
 Насанд хүрэгсэд
6-8%

42.  Насанд хүрэгсдийн бүх цусны 2/3 нь
тайван үед эргэлтэнд 1/3 нь нөөцөнд
байдаг.
 Бага насны хүүхдийн дэлүүний нөөцлөх
чадвар муугаас нөөцийн цус бага,
цусны ихэнх нь биеэр эргэлдэж байдаг.

43. Эритроцит
Сая төрсөн
нярай
5,4-7,2x1012
5 дахь хоногт 5,3 - 5,5
1-2 сартайд 4 - 4,5
3-4 сартайд 4,0 – 4.2
1 настайд 4,6 – 4,7
1 дээш насанд 4,6 – 5,0
14 настай хүү 5,0 – 5,2
охин 4,3 – 4,5

44. Гематокрит
Сая төрсөн нярай 54
7 дахь хоногт 52
1 сартайд 42
1 настайд 35
5 насанд 37
11 - 15 настайд 39

46. Гемоглобин
Төрөх үед 240 -180 г/л
5-10 хоногт 180 – 170 г/л
1-2 сартайд 140 – 130 г/л
3-4 сартайд 120 – 110 г/л
 Hemoglobin – O2
bearing molecule
 Comprised of 4
subunits:
 Globin (binds to 1 O2
molecule)
 Heme (iron)
 100% saturation = 4
globin subunits carrying
O2
 Each gram of
hemoglobin = 1.34
ml O2

47.  Лейкоцит
 Эхний 5 хоногт 18-20х109
/л
 Нейтрофиль
 Эхний 1-2 хоногт 54-60%
 1 насанд 30-33%
 N1-5 = 45 – 3 x (5-нас)
 N5-15 = 45 + 1,5 x (нас-5)

48.  Лимфоцит
 Амьдралын эхний хоногуудад 24-30%
байснаа
 4-5 дахь хоногт 45% болж,
 1 сард 55-60%-д хүрнэ.
 L1-5 = 45 + 3 x (5-нас)
 L5-15 = 45 - 1,5 x (нас-5)

49. Нейтрофиль, лимфоцитийн анхдагч, хоёрдогч зөрлөг
А.В.Мазурин, И.М.Воронцов “Пропедевтика детских болезней”

50. Автомат тоолуурын үзүүлэлтүүд
 MCV (Mean corpuscular volume) – улаан
эсийн дундаж эзлэхүүн
 MCH (Mean corpuscular hemoglobin) –
улаан эс дэх гемоглобины дундаж түвшин
 Пикограмм – 1 литр цусны гемоглобины
түвшинг улаан эсийн тоонд хувааж
гаргана. Норм 27-32 пг/уэ

51. Автомат тоолуурын үзүүлэлтүүд
 MCHC (Mean corpuscular hemoglobin
concentration) – улаан эс дэх гемоглобины
дундаж өтгөрөл – гемоглобины түвшинг
2% хематокритын тоонд хуваана. Норм 32-
36 г%
 RDW (Red blood cell distribution with) –
улаан эсийн эзлэхүүнээр хуваасан
үзүүлэлт, анизоцитозын зэргийн үзүүлэлт
Норм 13,5±1,5%

52.  Цусны аль нэг төрлийн эс олширохыг
эсийн нэр + оз; багасахыг эсийн нэр + пени
– гэж нэрлэдэг. Жишээ нь:
 Лейкоцитоз >10х109
/л, лейкопени <5х109
/л
 Саармагсаг эсийн лейкоцитоз = туйлын
нейтрофилёз, харьцангуй нейтрофилёз
 30% нейтропени (төрөлхийн, олдмол)
 Лейкоцитын зүүний хазайлт
 Туйлын, харьцангуй лимфоцитоз
 Эозинофилёз, моноцитоз
 Тромбоцитопени, тромбоцитоз г.м

53. Цусны ABO бүлэг

54. Цусны өвчтэй хүүхдийг үзэж шинжлэх
 Анамнез
 Хэзээ, яаж эхэлсэн,
хүүхдийн хооллолт,
асаргааны байдал,
хэрэглэсэн эм тариа,
түүний хугацаа, гэмтэл,
удамшил, гол зовуурь,
гаж дуршил г.м

55. Цусны өвчтэй хүүхдийг үзэж шинжлэх
 Харах
 Арьс, салст, тууралт,
хэл, алга, чихний
дэлбэн
 Тэмтрэх
 Тунгалгийн булчирхай,
элэг, дэлүү
 Тогших
 Дэлүүний хөндлөн
хэмжээ, уртыг тогтоох
 Чагнах
Лимфогрануломатозтой өвчтөний
тунгалгийн булчирхайн томролт
А.В.Мазурин, И.М.Воронцов
“Пропедевтика детских болезней”

56. Захын тунгалгийн булчирхайнууд
А.В.Мазурин, И.М.Воронцов “Пропедевтика детских болезней”

57. Дэлүү тэмтрэх байдал

58. Шинжилгээ
 Лабораторийн шинжилгээ
 Цусны дэлгэрэнгүй
 Цусны бүлэгнэлт
 Ясны хэм
 Рентген
 ЭХО
 КТГ

59. Эрүүл хүүхдийн миелограмм, %
А.В.Мазурин, И.М.Воронцов “Пропедевтика детских болезней”

60. Цусны өвчнүүдийн ангиллын тойм
 Цусны өвчнүүдийг ерөнхийд нь 3 бүлэгт
хувааж болно.
1. Цус багадалтууд
2. Цусархаг эмзэгшлүүд
3. Цусны хавдар

61.  Цус багадалтууд (ЦБ):
 Цус бүтээх хүчин зүйлийн дутлаас үүсэх ЦБ
 Цус төлжилгүйдэх буюу төлжил доройтлоос
үүсэх ЦБ
 Цус алдалтаас үүсэх ЦБ
 Цус задралаас үүсэх ЦБ
 Янз бүрийн өвчний үед үүсэх (хоёрдогч) ЦБ

62.  Цусархаг эмзэгшил:
 Цус бүлэгнэлийн эмзэгшил (Гемофилинүүд)
 Ялтсан эсийн эмзэгшил (Верльгофын
өвчин)
 Судасны эмзэгшил (Шенлейн-Генохын
өвчин)

63.  Цусны хавдар:
 Лейкоз
 Лимфогрануломатоз (Ходжкины лимфома)
 Ходжкины бус лимфома
 Гистиоцитоз