HEON101 /2016-03-02/ Хичээл-6 /2-р хэсэг/

1. Цус алдалт, үзүүлэх анхны
тусламж
MD., Ph.D Д.Амаржаргал

2. Цус
дүрст элемент сийвэн
цусны улаан эс уураг, өөх тос
цагаан эс дааврууд
ялтас
Үүрэг: дамжуулах, ялгаруулах, дулаан
зохицуулах, хамгаалах

3. Цусны хэмжээ
• Насанд хүрсэн хүнд: биеийн жингийн
6%-8% буюу 1мл-т 65-80 мл
• Хүүхдэд биеийн жингийн 8%-9%
• Эрэгтэйд 5-5,5 л
• Эмэгтэйд 4,5-5 л

4. Цус алдалт
• Цус судаснаасаа гадагшлахыг цус
алдалт гэх бөгөөд
1. Алдалтын байдлаар 3 ангилдаг.
• Гадаад: гэмтсэн арьс салст, булчин
зэргээс шууд гадаад орчин руу алдах
• Дотоод: гадаад орчинтой харьцаатай
байдаг хөндийт эрхтнүүд рүү алдах
ходоод, гэдэс, уушги, давсаг г.м

5. • Далд: гадаад орчинтой харьцаагүй
хөндийнүүд рүү цус алдах хэвлийн
хөндий, үнхэлцэг, үений уут, тархины
ховдол, цээжний хөндий г.м
2. Судасны гэмтлийн байдлаар:
• Артерийн: хурц ягаан өнгөтэй,
олгойдож тасралтгүй гарна.
• Венийн: хүрэн өнгөтэй цус урсаж гарна.
• Хялгасан судасны: улаан ягаан өнгөтэй,
удаан шүүрч гарна.

7. • Цуллаг эрхтний: элэг, уушги, бөөр, дэлүү
зэрэг цуллаг эрхтнээс гарах бөгөөд
гэмтсэн гадаргуугаар нэлдээ алддаг.
Цуллаг эрхтний судас нь агшдаггүй учир
богино хугацаанд их цус алдаж хүндрэх
магадлал өндөр. Тогтооход хэцүү.
3. Үүслээр нь:
• Гэмтлийн улмаас: гадаад орчны гэмтээх
нөлөөний улмаас
• Эмгэгийн улмаас: өвчний улмаас цус
бүлэгнэлт зүрх судасны систем
доголдсоноос үүснэ.

8. 4. Цус алдалтын хэмжээгээр:
① Хөнгөн: нийт цусны 10-15% буюу 500
мл хүртэл
② Дунд: 16-20% буюу 500-1000 мл
③ Хүнд: 21-30% буюу 1000-1500 мл
④ Маш их: 31%с их буюу 1500мл-с дээш
⑤ Үхлийн аюултай: 50-60%с их буюу
2500-3000мл (нялх хүүхэд 1 стакан
буюу 250 мл)

9. Цус алдалтанд авах арга хэмжээ
хялгасан венийн артерийн дотуур
Боолт хийх
Иод
халдвар
Даралттай
боолт
эмнэлэг
Чангалуур
Том хүнд 2
Хүүхдэд 50 мин
Хагас суугаа
Тайван
Хүйтэн жин
эмнэлэг

10. Цус тогтоох дараалал
1. Цэг дээр дарна
2. Чангалуур тавина
3. Шархыг бооно
4. Мөчинд сойлт хийнэ.
5. Аль болох ойрын эмнэлэг рүү явна.

11. 1. Цус алдалтын үед дарах цэгүүд
1. Чамархай
2. Эрүү
3. Гүрээ
4. Гүрээ
5. Эгэм
6. Мөр
7. Бугалга
8. Шуу
9. Сарвуу
10. Цавь
11. Гуя
12. Өвдөг
13. Хуруу
14. Хуруу

13. Чангалуур тавих

17. • 1-0 - 0
• 2-A0 – A; O
• 3-B0 – B;0;
• 4-AB