бие бялдрын хөгжил үнэлэх
- 1. : “СЭДЭВ Õ¿¿õäèéí áèåáÿëäðûí õºãæèë,
ò¿¿íèéã¿íýëýõ”
ЭМШУИС
Х ХДИЙН АНАГААХЫНҮҮ
ТЭНХИМ
- 2. • Íàñàíä õ¿ðýã÷äèéíõýýñ áèå ìàõáîäûí
ÿëãààòàé îíöëîã íü ò¿¿íèé òàñðàëòã¿é
õºãæèæ áàéäàãò îðøèíî. Ãýõäýý õ¿¿õäèéí
áèå ìàõáîäûí ýíýõ¿¿ áàéíãûí ºñºëò íàñ àõèõ
òóòàì óäààøðàõ áºãººä æèãä áóñ ¿å ¿å
ò¿ðãýñ÷, óäààøðàõ ÿâöòàé.
Àãó ó ë ãà
- 3. Õ¿¿õäèéí áèå áÿëäàðûí ºñºëò
õºãæèëòèéã äàðààõ ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëòýýð
ä¿ãíýíý.
¯¿íä:
• Áèåèéí öóë;
• Áèåèéí ºíäºð;
• Áèåèéí ãàäàðãóó;
• Òîëãîéí òîéðãèéí õýìæýý;
• Чýýæíèé á¿ñë¿¿ðèéí õýìæýý;
• Ãóÿ, øèëáý, áóãàëãàíû òîéðãèéí õýìæýý;
• Áèå áÿëäðûí õºãæëèéã ¿íýëýõ èíäåêñ¿¿ä;
- 5. • Óìàé äàõь õºãæëèéí ¿åä ¿ð õºâðºëèéí öóë
1012
äàõèí ºñäºã.
• Óðãèéí áèåèéí öóë äîëîî õîíîã òóòàì 100 ãð-
ààð ºñ÷, 30 äàõь äîëîî õîíîãò 1300 ãð áîëíî.
¯¿íýýñ õîéø äîëîî õîíîã òóòàìä 200 ãð-ààð
ºñ÷, òºðºõ ¿åä 3200-3600 ãð áîëíî.
• ¯¿íèéã òîìú¸îãîîð èëýðõèéëáýë:
– Õ(0-30)=1300-100 õ (30-n)
– Õ(30-40)=1300+200 õ (n-30)
• n-óðãèéí íàñ äîëîî õîíîãîîð
- 6. Áèåèéí öóëûã òîäîðõîéëîõ
Í.Ãýíäýíæàìöûí òîìú¸î
• Ð1=Ð+700 õ n
• P2=1000-400 x (12-n)
• P3=P2+2 x (n-1)
• P4=53-4 x (17-n)
• Ð1 - òºðñíèé äàðààõ ýõíèé õàãàñ æèë äýõ áèåèéí
öóëûí õýâèéí õýìæýý, ãð
• Ð - òóõàéí õ¿¿õäèéí òºðºõ ¿åèéí áèåèéí öóë, ãð.
• Ð2 - 7 ñàðààñ 1 íàñ õ¿ðòýëõ õ¿¿õäèéí áèåèéí öóë
• Ð3 - 1-11 íàñíû õ¿¿õäèéí áèåèéí öóë, êã
• Ð4 - 12-17 íàñíû õ¿¿õäèéí áèåèéí öóë, êã
• n-íàñ (ñàð, æèëýýð)
- 7. Жин тодорхойлохын ач холбогдол
• Хүүхдийн эрүүл мэндэд үнэлгээ өгөх
• Хоолны орц, шимт бодисын хэмжээг
тооцох
• Эмийн тун тооцох
• Оношилгоонд ашиглах
- 8. • Áèåèéí ºíäºð. Óðãèéí уртыг Ãàíäèéí
òîìú¸îãîîð îëíî.
Ó1= ñ2
Ó2= 5 x c
• Ó1, Ó2 - 5 õ¿ðòýëõ, 5-ààñ äýýø ñàðòàé
óðãèéí óðò (ñì)
• Ñ - óðãèéí íàñ (ñàðààð)
• ÿéöýò íÿðàé 46-56 ñì óðòòàé òºðíº.
- 9. Áèåèéíºíäºð îëîõòîìü¸î
– ª1 = ª + 2,5 n
– ª2= 75 - 1.5 ( 12 - n)
– ª3=ª2 + 6 (n - 1)
– ª4= 160 ñì - 4.5 (17-n)
• ª1 - Òºðñíèé äàðààõ ýõíèé õàãàñ æèëä áèåèéí ºíäºð, ñì
• ª2 - 7 ñàðààñ 1 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õäèéí ºíäºð, ñì
• ª3 - 1 – 8 íàñ õ¿ðòýëõ õ¿¿õäèéí ºíäðèéí äóíäàæ, ñì
• ª4 - 8 - 17 íàñíû õ¿¿õäèéí ºíäðèéí äóíäàæ, ñì
• 75 - 1 íàñòàé õ¿¿õäèéí áèåèéí äóíäàæ ºíäºð
• 160 - 17 íàñòàé õ¿¿õäèéí áèåèéí äóíäàæ ºíäºð
- 10. Өндөр тодорхойлохын ач холбогдол
• Хүүхдийн эрүүл мэндэд үнэлгээ өгөх
• Хүүхдэд хувцас сонгох, үйлдвэрлэх
• Эрүүл ахуйн ач холбогдол
• Оношилгоонд ашиглах
- 11. Õ¿¿õäèéí òîëãîéí òîéðîã òºðºõ ¿åäýý 34-36
ñì áàéíà. Äîîðõ òîìú¸îãîîð îëíî.
ÒÒ1=43-1,5 õ (6-n)
TT2=43+0,5 x (n-6)
TT3=50-1 x (5-n)
TT4=50+0,6 x (n-5)
•ÒÒ - òºðºõ ¿åèéí òîëãîéí òîéðãèéí õýìæýý, ñì
•ÒÒ1 - 6 ñàð õ¿ðòýëõ õ¿¿õäèéí òîëãîéí òîéðîã
•ÒÒ2 - 6 ñàðààñ 1 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õäèéí òîëãîéí
òîéðîã
•ÒÒ3 - 5 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õäèéí òîëãîéí òîéðîã
•ÒÒ4 - 15 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õäèéí òîëãîéí òîéðîã
•n-íàñ (ñàð, æèëýýð)
- 12. Чýýæíèé á¿ñë¿¿ð òºðºõ ¿åä 32-34
ñì áàéíà.
• ЧÁ1 = ЧÁ + 2 õ n
• ЧÁ2 = 45 + (n - 6 ) õ 0,5
• ЧÁ - òºðºõ ¿åèéí ЧÁ
• ЧÁ1 - 6 ñàð õ¿ðòýëõ õ¿¿õäèéí ЧÁ
• ЧÁ2 - 6 ñàðààñ 1 õ¿ðòýëõ íàñíû
õ¿¿õäèéí ЧÁ
Чýýæíèéá¿ñë¿¿ðèéí(ЧÁ) õýìæýý
- 13. Áèåèéí ãàäàðãóó
• Насанд хүрэгсдийнхээс харьцангуй их
Тодорхойлохын ач холбогдол
Хүүхдийн биеийн илчлэгийн
хэрэгцээгээр хоолны илчлэгийг тооцох
Зарим эмийн тунг тооцоолох
Оношийн ач холбогдолтой
- 14. • Áèåèéí ãàäàðãóóã Í.Ãýíäýíæàìöûí
òîìú¸îãîîð îëíî.
Г1=0,2 + 0,02 õ n
Г2=0,44 + 0,05 x (n-1)
• Г1 - îé õ¿ðòýëõ íàñòàé õ¿¿õäèéí ãàäàðãóó
• 0,2 – Нярай хүүхдийн биеийн гадарга, ì2
• 0,02 – сар тутмын нэмэгдэх хэмжээ
• Г2 - 1 ò¿¿íýýñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäèéí ãàäàðãóó, ì2
• 0.44 -1 настай хүүхдийн биеийн гадарга
• 0.05 – жил тутмын нэмэгдэл
• n – нас (сараар, жилээр)
- 15. Èíäåêñ¿¿ä:
• ×óëèöêèéí èíäåêñ (×È) 3 õ¿ðòýëõ
íàñàíä òîäîðõîéëíî.
• ×È = 3 õ ÁТ + ÃТ +ØТ - ª
• ÁТ - Áóãàëãàíû тойрог õýìæýý
• ÃТ - Ãóÿíû тойрог õýìæýý
• ØТ - Øèëáýíèé тойрог õýìæýý
• ª - ªíäºð
• Õýâèéí¿ç¿¿ëýëò(ñì)
• 1 õ¿ðòýëõ íàñàíä 20 –25
• 2 –3 íàñàíä 20
- 19. Өсөлтийн хурдсал
• Тодорхой хугацааны дотор нийт хүүхдийн ба тухайн
насны хүүхдийн өсөлт түргэссэн байхыг акселераци
гэнэ.
• Акселераци Дэлхийн бүх улсыг хамарсан үзэгдэл
• Манайд хийсэн судалгаагаар 1975 оны үеийнхээс
1986 оны 10 жилд эрэгтэй хүүхдийн өндөр 2,54 см,
эмэгтэйд 2,85 см-ээр, биеийн цул эрэгтэйд 1389 гр,
эмэгтэйд 1590 гр-аар нэмэгдсэн.
• Акселерацийн үед биеийн цул, өндөр төдийгүй хүний
биеийн биологийн хөгжил хурдасдаг. Одоогийн
хүүхдийн ясжилтын цөм эрт гарч, шүдлэлт, бэлгийн
бойжилт, өсөлт зогсох хугацаа дээр үеийнхээс арай
эрт явагдах болсон.
• Акселерацийн явцад хүний амьдрах хугацаа,
эмэгтэйн жирэмслэлт, хүүхэд тээх хугацаа
- 20. Бие бялдрын хөгжилд нөлөөлөх гадны
хүчин зүйл
• Удамшил
• Эцэг, эхийн нас, эрүүл мэндийн байдал
• Ажлын нөхцөл
• Хорт зуршил
• Хооллолт
• Төрөлтийн явц
• Нийгэм, ахуйн байдал
• Ажил, амралтын дэглэм
• Хүүхдийн өвчлөл, эрүүл мэндийн байдал
- 22. ¯íäñýí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä Îé õ¿ðòэëõ
õ¿¿õýä
• Áèåèéí áàéðëàë
• Ðåôëåêñ
• Õºäºë㺺íèé ýâñýë
• Ñýòãýë õºäëºë
• Õýë ÿðèà
• Õàðàà
• Ñîíñãîëûí áàðèìæàà
- 24. I øàò
• 0-1,5 ñàð
• Ìýäðýë äàìæóóëàëòàä ïèðàìèä çàì äóòìàã
õºãæèëòýé, äîîä òºâ¿¿ä çîíõèëíî
• Áèåèéí áàéðëàë ýõèéí õýâëèé äýõ áàéðëàë
• Ðåôëåêñ
– òºðºëõèéí òîãòâîðòîé ðåôëåêñ¿¿ä (çàëãèõ, ¿íýðëýõ,
îãèõ, í¿ä àíèâ÷èõ),
– ò¿ð çóóðûí àâòîìàò ðåôëåêñ¿¿ä
- 25. I øàò
• Õºäºë㺺íèé ýâñýë
– ýìõ çàìáàðààã¿é, á¿õ áèåèéã õàìàðñàí
• Ñýòãýë õºäëºë
– ñºðºã, íýã õýâ ìàÿãèéí
• Õàðàà
– õàðö òîãòâîðæîîã¿é
– íèñòàãì
– 20-25 ñì çàéòàé ç¿éëèéã 45° äàãàæ õàðíà
• Ñîíñãîëûí áàðèìæàà
– ÷èìýý øóóãèàíä öî÷èõ
– 3 íåä - íàìóóõàí äóó àâèàã ÿëãàíà
- 26. Ò¿ð çóóðûí àâòîìàò ðåôëåêñ¿¿ä
• Óðóóë öîðâîéõ ðåôëåêñ /çààíû õîøóóíû/
• Õàéõ ðåôëåêñ: îé õ¿ðòýë
• Õºõºõ ðåôëåêñ: îé ºíãºðòºë
• Àëãà àìíû ðåôëåêñ /Áàáêèíû/: 3 ñàð
õ¿ðòýë
• Àòãàõ ðåôëåêñ /Ðîáèíñîíû/: 2-4 ñàð
õ¿ðòýë
- 27. Ò¿ð çóóðûí àâòîìàò ðåôëåêñ¿¿ä
• Ñàðâàëçàõ ðåôëåêñ /Ìîðûí/
• Áàáèíñêèéí ðåôëåêñ: 2 íàñ õ¿ðýýä àðèëíà.
• Êåðíèãèéí ðåôëåêñ
• Òóëãóóðûí ðåôëåêñ
• Àâòîìàò àëõàëòûí ðåôëåêñ: 2 ñàðààñ àðèëíà.
• ̺ëõºõ ðåôëåêñ /Áàóýðûí/: 4 ñàðòàéä àðèëíà.
• Ãàëàíòûí ðåôëåêñ
• Ïåðåñèéí ðåôëåêñ: 4 ñàðòàéä àðèëíà.
• Õ¿ç¿¿íèé æèãä áóñ ÷àíãàðàõ ðåôëåêñ
- 36. II øàò
• 1.5-3 ñàð
• Áèåèéí áàéðëàë ÷ºëººòýé
• Ðåôëåêñ
– Ìîðî, Áàóýð, Áàáèíñêèé, Ãàëàíòûí ðåôëåêñ
– áîëçîëò ðåôëåêñ¿¿ä îëøèðíî
• Õºäºë㺺íèé ýâñýл
– òîëãîéãîî ñàéí äààíà
– òîãëîîìíû õîéíîîñ ãàðàà ñàðâàéæ àòãàõûã çàâäàíà
– òîõîéëäîí òîëãîé чýýæýý ºíäèéëãºíº
- 37. II øàò
• Ñýòãýë õºäëºë
– 1.5 ñàðààñ èíýýìñýãëýíý,
– áàÿð áàÿñãàëàíãàà á¿õ áèåýðýý èëýðõèéëíý
• Õýë ÿðèà
– ãàíãàíàõ
• Õàðàа
– õºäºë㺺íòýé ç¿éëèéã äàãóóëæ õàðíà
– ãàðûí õºäºëãººíºº õàðöààðàà õÿíàõ
– îð÷íîî àæèãëàíà
• Ñîíñãîëûí áàðèìæàà
– äóó àâèàã ÿëãàí òàíèõ ÷àäâàð ñàéæèðíà
– Îéðõîí ÷èìýý ãàðàõàä òîëãîéãîî ýðã¿¿ëíý (íýã
øóãàìààð)
- 38. III øàò
• 3-6 ñàð
• Áèåèéí áàéðëàë ÷ºëººòýé
• Ðåôëåêñ
– àâòîìàò ðåôëåêñ¿¿ä ↓, áîëçîëò ðåôëåêñ¿¿ä
íýìýãäýíý.
• Õºäºë㺺íèé ýâñýë
– 4 ñàð - ãàðàà òóëæ ºíäèéíý
– 5 ñàð - äýìæëýãòýé ñóóíà, ò¿ð¿¿ëãýý õàðóóëàõàä
õºðâºæ ÷àäíà
– 6 ñàð - ãàðòàà òààðàëäñàí ç¿éëèéã ÷àíãà àòãàæ,
àìàíäàà õèéíý, ìºëõºõèéã çàâäàíà (ýëãýýðýý)
- 39. III øàò
• Ñýòãýë õºäëºë
– 4-5 ñàð - ýýæ, îéð äîòíû õ¿íýý ÿëãàíà
– áèø¿¿ðõýíý, àéæ áîëãîîìæëîõ
– òààòàé áàéâàë áàÿñ÷ èíýýíý
• Õýë ÿðèà
– 4-5 ñàð - àíõíû ¿å õýëýõ ãýæ îðîëäîíî
– 5-6 ñàð - íýðýý ìýäíý
• Õàðàà
– “õ¿¿õýëäýéí í¿ä” ðåôëåêñ àðèëíà, õàðààíû òàëáàé 180°
• Ñîíñãîëûí áàðèìæàà
– ÷èìýý ãàðñàí ç¿ãò ýðãýæ õàðíà
- 40. IV øàò
• 6-12 ñàð
• Õºäºë㺺íèé ýâñýë
– 7 ñàð - 4 õºëëºæ ìºëõºíº
– 8 ñàð - þì ò¿øèæ ºíäèéíý, ººðºº áóöàæ ñóóíà
– 9 ñàð - çîãñîõûã îðîëäîíî, þì ò¿øèæ çîãñîíî
– 2 ãàðààðàà þì ò¿øèæ ÿâíà,
– æèæèã ç¿éëèéã áàðèíà
– áóñäûí ¿éëäëèéã äóóðàéíà
– 10 ñàð - àÿãàíààñ àñãàæ öóòãàõã¿é óóíà
– 11-12 ñàð - õºëä îðíî
- 41. IV øàò
• Ñýòãýë õºäëºë òîä èëýðõèéëíý, ñîíèó÷ çàíòàé
• Õýë ÿðèà
– çºâøººðñºí, äóðã¿éöñýí ¿ã àÿëãûã îéëãîíî
– 11-12 ñàð - õàìàð ÷èõýý çààæ ÷àäíà
– 9-10 ¿ãèéí áàÿëàãòàé
• Ñîíñãîëûí áàðèìæàà
– ÷èìýý ãàðñàí ç¿ãò áèåýð ýðãýæ õàðíà
• Õàðàà
– ºí㺠ÿëãàíà
– 6-9 ñàð - îðîí çàéí áàðèìæàà (ø¿õýð÷íèé ðåôëåêñ)
• Àõóéí ãýìòëýýñ ñýðãèéëýõ
- 42. Îé õ¿ðòэëõ õ¿¿õäèéí ñýòãýö õºäºë㺺íèé
õºãæèë
Õºäºë㺺í, чàäâàð Äóíäàæ íàñ Íàñíû çààã
Èíýýìñýãëýõ 5 íåä 3-8 íåä
Ãàíãàíàõ 7 íåä 4-11 íåä
Òîëãîéãîî äààõ 3 ñàð 2-4 ñàð
Ãàðûí õºäºë㺺í чèãëýëòýé 4 ñàð 2.5-5.5 ñàð
Ýðãýæ õýâòýõ 5 ñàð 3.5-6.5 ñàð
ªºðºº ñóóõ 6 ñàð 4.8-8.0 ñàð
̺ëõºõ 7 ñàð 5-9 ñàð
Ãàðààð þì àòãàõ 8 ñàð 5.5-10.5 ñàð
Çîãñîõ 9 ñàð 6-11 ñàð
Äýìæëýãòýé ÿâàõ 9.5 ñàð 6.5-12.5 ñàð
Þì ò¿øèõã¿é çîãñîõ 10.5 ñàð 8-13 ñàð
Äýìæëýãã¿é ÿâàõ 11.5 ñàð 9-14 ñàð
- 43. Îé ºíãºðñºí õ¿¿õäèéí õºäºë㺺í-
ñýòãýöèéí õºãæèë
• Áèåèéí áàéðëàë ÷ºëººòýé.
• Ðåôëåêñ 3-7 íàñàíä áîëçîëò ðåôëåêñ¿¿ä õóðäàí
¿¿ñ÷, óäààí áýõæèíý
• Ñýòãýë õºäëºë
– 1-3 íàñòàéä ìàãòóóëàõ äóðòàé
– 3 íàñíààñ õàìòàð÷ òîãëîõ
– ñýòãýëèéí õºäºë㺺í îëîí ÿíç áîëæ áàÿðëàí ãîìäîæ,
óóðëàæ, è÷èæ, ãàéõàõ
• Õàðààíû áàðèìæàà
– 1.5-2 íàñàíä 2-3 èæèë ºíãèéí ç¿éëèéã çààæ ìýäíý,
– 3 íàñòàéä ºíãºíèé õàðàà ñàéí õºãæñºí áàéíà,
– 4 íàñíààñ óíøèõ ÷àäâàðòàé áîëíî
- 44. Îé ºíãºðñºí õ¿¿õäèéí õºäºë㺺í-ñýòãýöèéí
õºãæèë
• Õºäºë㺺íèé ýâñýë
1-1.3 íàñàíä:
– õÿëáàð òîãëîîì ýâë¿¿ëíý
– ñóóõ ýðãýõ, ÿâàõ ÷ºëººòýé õºäºë㺺í õèéíý
1.3-1.6 íàñ 15-20 ñì ºíäºð ñààä äàâíà
1.5-2 íàñ óðóó ºãñ¿¿ð ãàçðààð ÿâæ ÷àäíà
2.5-3 íàñàíä
– í¿¿ð ãàðàà óãààæ, õóâöñàà ººðºº ºìñºæ ÷àäíà
– 25-30 ñì ñààäûã ÷ºëººòýé äàâíà
1-3 íàñàíä
– òîâ÷îî òîâ÷ëîíî
– öàãèðàãààð òîãëîíî, òîãëîîìîîð æ¿æèãëýí òîãëîíî
3 íàñíààñ çóðàã çóðæ, øàâðààð ä¿ðñ õèéíý
3-7 íàñ ¿ñðýõ, õàðàéõ, àâèðàõ ¿éëäëèéã õèéíý.
- 45. Îé ºíãºðñºí õ¿¿õäèéí õºäºë㺺í-ñýòãýöèéí
õºãæèë
• Õýë ÿðèà
– 1-1.3 íàñàíä 10-15 ¿ã õýëíý
– 1.6-2.5 íàñàíä ýðñ òýñ ºíãèéã ÿëãàíà, çóðàãò
íîìíîîñ àñóóõàä õàðèóëíà
– 2.5-3 íèéëáýð ºã¿¿ëáýðýýð ÿðèíà
– 2 íàñòàéä 200-400 ¿ãèéí áàÿëàãòàé
– 3 íàñàíä 1200-1300 ¿ãèéí áàÿëàãòàé, ýíãèéí
îíüñîãî òààæ, áîãèíî ¿ëãýð îéëãîæ, äóó ø¿ëýã
öýýæèëíý
– 5 íàñàíä á¿õ ¿ãýý òîä õýëæ, íèëýýä óðò
ºã¿¿ëáýðýýð ÿðèíà
- 47. Ñýòãýö õºäºë㺺íèé õºãæëèéí
¿íýëãýý
2. Ãàðûí íàðèéí õºäºë㺺í
• Øîî ºðºõ
• 1 íàñ 2 øîî äàâõàðëàíà
• 2 íàñ 6 øîî
• 3 íàñ 10 øîî
• 3-5 íàñ áàéøèí áàðèíà
• Õàðàíäàà áàðèõ
• 1 íàñ àòãàíà
• 2 íàñ õóðóóíû ¿ç¿¿ðýýð
• 3-4 íàñ ¿çýã øèã
- 48. Ñýòãýö õºäºë㺺íèé õºãæëèéí
¿íýëãýý
3. Õýë ÿðèàíû õºãæèë
• 1 íàñ 1 ¿ãòýé ºã¿¿ëáýðýýð ÿðèíà
• 2 íàñ 2 ¿ãòýé
• 3 íàñ 3 ¿ãòýé
• 4 íàñ 4-ººñ èë¿¿ ¿ã
• 5 íàñ “ÿàãààä” àñóóëò òàâèíà
Õýë ÿðèà îéëãîõ
• 18 ñàð í¿¿ð, àì, õàìàð çýðãèéã ìýäíý
• 2 íàñ áèåèéí õýñã¿¿äèéã çààíà
• 3 íàñ 3 ç¿éëèéã ìýäíý: íýð, íàñ, õ¿éñ
• 4 íàñ 4 ºí㺠ìýäíý
- 50. Äåíâåð II
• 0-6 íàñíû õ¿¿õäèéã ¿íýëíý
• 30-35 ìèí
• 4 ¿íäñýí õýñãýýñ á¿ðäýíý
– Åðºíõèé õºäºë㺺í
– Íàðèéí õºäºë㺺í
– Õýë ÿðèà
– Íèéãýìøèõ, õàðüöàõ
• Áºìáºã, øîî, õàðàíäàà, öààñ, òîä ºíãºòýé ç¿éë,
øàæèãíàäàã ç¿éë àøèãëàíà, çàðèì ç¿éëèéã
ýöýã ýõýýñ àñóóæ òîäðóóëíà
• Öààøèä àâàõ àðãà õýìæýýã òîäîðõîéëíî
