dadad

1. Гүйцэтгэсэн: Э.Мөнхзул
Шалгасан: Ч.Нямсүрэн

2. 1.Нийгэм, цаг үе, уран зохиол
Эртний болон дундад зууны уран зохиол
Дорно дахины уран зохиолын эртний үе нь боолын
нийгмийн үе бөгөөд орон бүрд харилцан адилгүй
эхэлж, үргэлжилжээ.Анх эртний Египетэд НТӨ
3000 жилийн үед үүсжээ.Ази тивд соёлын анхны
голомт нь Энэтхэг бөгөөд НТӨ 2000 жилийн тэртээ
вээдийн судрууд бүтсэн гэдэг. Эртний Хятадад НТ 3-р
зууны үеээс дундад зуунд шилжсэн бол Энэтхэгт
бараг 8-р зуун хүртэл эртний үе үргэлжилсэн гэдэг.
Эртний Египетэд домог үлгэр, ардын дуу, туужийн
зохиол хөгжиж, Вавилонд “Хильгамеш” хэмээх
баатарлагийн тууль гарч, Палестинд библийн
домгууд яригдаж байв.

3. 2.Шашин, гүн ухааны урсгал
Бурхан шашин
•НТӨ 6-5 зууны үед Энэтхэгт бурхны шашин
үүсэж улмаар азийн олон оронд дэлгэрч,
дэлхийн гурван гол шашны нэг нь болжээ.
Бурхан шашны гол судар нь “Трипитака”
буюу “Гурван хөлгөн “ ном юм.
•Бурхны сургаалын гол хэсэгүүд нь хоосны
номлол, мөнх бусын тухай номлол, төрөл
арилжих ёс болон үйлийн үрийн тухай
номлол зэрэг юм.

4. Бярманы шашин
•Эртний Энэтхэгийн гол шүтлэг юм. Бярманы шашин нь хүмүүсийг
Брахма тэнгэр бүтээсэн гэж үздэг.
•Брахма тэнгэрийн аль хэсгээс хүнийг төрсөнөөр нь дөрвөн каст
буюу язгуурт хуваан үздэг байв.
-Дээд язгуурт (бярманд) тайлгач бөө
-Хоёр дахь язгуурт (кшаатрий) цэргийнхэн
-Гурав дахь язгуурт (вайший) худалдаачид, гар урчууд, тариачид
-Хамгийн доод язгуурт (шудра) боолчид багтдаг байжээ.
•Тэнгэрийн нь : Индра-гал цахилгааны, Сурья-нарны, Агни-галын,
Кубера-эд баялагийн, Драхма-үнэний гэх мэт олон бурхан байдаг.

5. Күнзийн сургаал
Энэ сургаалыг Күнз буюу Кон Фу Цы (НТӨ 551-
479) гэдэг хүн үндэслэжээ. Хан улсын үеэс төрийн
сургаал болж, Хятад төдийгүй Япон, Солонгост
дундад зууны үед төрийн сургаал болж байжээ.
Төр улсын тухай үл гүйцэтгэх сургаал бөгөөд
төрийг сайн хаанаар толгойлуулж, ард олныг
тэтгүүлнэ хэмээн номолж байв. Нэг чухал зарчим
нь “элбэрэл тахимдуугийн ёс юм”. Эрхэмлэх
таван ёс байдаг нь хаан албат, эцэг хүү, эхнэр
нөхөр, ах дүү болон хуурай ах дүүгийн ёс юм.

6. Даогийн (Бомбын) сургаал
Юм үзэгдэл бүхний үндэс нь дао буюу үнэний зам хэмээн
сургадаг тул даогийн сургаал гэдэг.Үндэслэгч нь Лоацы
(579-494). Даогийн сургаалын гол зарчим нь “ертөнцийн
юм үзэгдэл өөрийн жамаар явдаг. Байгалийн юм үзэгдлийг
судлан нууцад нь нэвтрэхийг эрхэмлэдэг бөгөөд зөвхөн
тэнгэр газар хоёрыг шүтээнээ болгодог. Гол судар нь
“Даодэжин” (НТӨ 5-р зуун) буюу “Лаоцы” хэмээх
шүлэглэсэн гүн ухааны зохиол байдаг. Тэд төрийн хууль,
хүний ёс дүрмийг тоодоггүй. Байгалийн жам ёсыг л шүтдэг
хүмүүс юм. Мөнх насны тухай ойлголтыг бий
болгосон.Байгалийн нууцад нэвтрэн, түүний хууль ёсыг
дагаснаар мөнх амьдрах юмуу урт насална гэж үздэг
байв.

7. Энэ үеийн төлөөлөгч зохиол, зохиолчид :
•Эртний Энэтхэгийн яруу найрагч Галидас (Үүлэн дардас
найраглал)
•Алтан улсын зүрчид үндэстэн Цао Сюэ Чин (Улаан асрын зүүд)
•Бай Зюй Й (Пийпаагийн дуулал шүлэг) нар юм.

8.  А. Соён гэгээрүүлэх реализм
 Б. Күнз болон Бомбын сургаал
 В. Романтизм, реализм

9.  А.Күнзийн сургаал 1. Кон Фу Цы
 Б. Бомбын сургаал 2. Лаоцы

10.  “Ертөнцийн юм үзэгдэл өөрийн жамаар явдаг.
Хийхгүй байтал тэр зүйлс өөрийн жамаараа бүтнэ.”

11.  Күнзийн дүрэм нь ёс журамыг их чухалчилдаг.
“Ёсгүй бол бүү сонс, ёсгүй бол бүү ярь, ёсгүй бол
бүү хөдөл, ёсгүй бол бүү хий.”