Is your emergency department ready for the ASCC era? - ศ.นพ.สันต์ หัตถีรัตน์

1. ศ. นพ. สันต์ หัตถีรัตน์

2. • สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
(Association of South-East Asian Nations)
• ตั้งขึ้นเมื่อ 8 ส.ค.2510 โดย “ปฏิญญากรุงเทพ”
(Bangkok Declaration)

3. 1. สาธารณรัฐอินโดนีเซีย (อินโดนีเซีย)
2. {สหพันธรัฐ}มาเลเซีย (มาเลเซีย)
3. สาธารณรัฐสิงคโปร์ (สิงคโปร์)
4. สาธารณรัฐฟิลิปปินส์ (ฟิลิปปินส์)
5. ราชอาณาจักรไทย (ไทย)

4. 6. เนการาบรูไนดารุสซาลาม (บรูไน) พ.ศ.2527
7. สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม (เวียดนาม) พ.ศ.2538
8. สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว(ลาว) พ.ศ.2540
9. สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมาร์ (พม่า) พ.ศ.2540
10. ราชอาณาจักรกัมพูชา (เขมร) พ.ศ.2542

5. 1. รัฐที่เตรียมเป็นสมาชิก (candidate member
state) = รัฐเอกราชปาปัวนิวกินี
2. รัฐสังเกตการณ์ (observer state) = สาธารณรัฐ
ประชาธิปไตย ติมอร์เลสเต

6. ปาปัว
นิวกินี
ติมอร์เลสเต

7. • ให้จัดตั้ง “ประชาคมอาเซียน” (ASEAN Community)
ให้สาเร็จใน พ.ศ.2563
• ต่อมาเลื่อนเป็น พ.ศ.2558

8. 1. “ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน”
(Asean Economic Community, AEC)
2. “ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน”
(Asean Political-Security Community, APSC)
3. “ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน”
(Asean Socio-Cultural Community, ASCC)

9. ครั้งที่ 13 ที่สิงคโปร์ เมื่อ 20 พ.ย.2550
ให้แผนงาน ASCC พ.ศ. 2552-2558 ดังนี้
A. การพัฒนามนุษย์ (Human development)
B. สวัสดิการและการคุ้มครองสังคม
(Social welfare & protection)

10. C. สิทธิและความเป็นธรรมทางสังคม
(Social justice & rights)
D. การดารงความยั่งยืนของสิ่งแวดล้อม
(Ensuring environmental sustainability)
E. การลดช่องว่างการพัฒนา
(Narrowing the development gap)

11. B1. การบรรเทาความยากจน (Poverty alleviation)
B2. การสร้างเครือข่ายความปลอดภัยทางสังคม และการป้องกัน
ผลกระทบด้านลบจากการรวมกันของอาเซียน และระบบ
โลกาภิวัตน์ (Social safety net & protection from the
negative impacts of integration & Globalization)
B3. การส่งเสริมความปลอดภัยด้านอาหาร
(Enhancing food security & safety)

12. B4. การเข้าถึงการดูแลสุขภาพและวิถีชีวิตสุขภาพ
(Access to health care & healthy lifestyles)
B5. การเพิ่มความสามารถในการควบคุมโรคติดต่อ
(Improving capability to control communicable diseases)
B6. การทาให้อาเซียนปลอดยาเสพติด (Ensuring a drug-free ASEAN)
B7. การสร้างรัฐให้ “อึด-ฮึด-สู้”ภัยพิบัติ จนประชาคมปลอดภัยเพิ่มขึ้น
(Building disaster-resilient nations & safer communities)

13. • ในที่นี้ คือ “ระบบการแพทย์ฉุกเฉินไทย” ตาม “พ.ร.บ.
การแพทย์ฉุกเฉิน พ.ศ.2551”
• “การแพทย์ฉุกเฉิน” = การปฏิบัติการฉุกเฉิน การศึกษา
การฝึกอบรม การค้นคว้า และการวิจัย เกี่ยวกับ การ
ประเมิน การจัดการ การบาบัดรักษาผู้ป่วยฉุกเฉิน และ
การป้องกันการเจ็บป่วยที่เกิดขึ้นฉุกเฉิน

14. • คือ บุคคลซึ่งได้รับการบาดเจ็บ หรือ มีอาการป่วยกะทันหัน
ซึ่งเป็นอันตรายต่อชีวิตหรือการทางานของอวัยวะสาคัญ
จาเป็นต้องได้รับการประเมิน การจัดการ และการบาบัดรักษา
อย่างทันท่วงที เพื่อป้องกันการเสียชีวิตหรือการรุนแรงขึ้น
ของการบาดเจ็บนั้น

15. • พ.ศ.2453 พ่อค้าจีนกลุ่มหนึ่งสร้าง “อาคารป่อเต็กต้งึ” เพื่อ
ช่วยผู้ยากไร้ เป็น “มูลนิธิป่อเต็กตึ้ง” พ.ศ.2480, 2500ช่วย
เก็บ/ฝังศพไร้ญาติ 2510ช่วย“กู้คน” (กู้ภัย)ในอุบัติเหตุ และ
นาส่ง ร.พ. ต่อมามีมูลนิธิอื่นๆ เช่น ร่วมกตัญญู พ.ศ.2513
• พ.ศ.2491 ร.พ. กลาง ตั้ง “แผนกอุปัทวเหตุ”
• พ.ศ.2510 ร.พ. จุฬาฯ ตั้ง
“ห้องฉุกเฉิน”

16. • พ.ศ.2515 “สมเด็จย่า”ทรงตั้งหน่วย “แพทย์อาสาทาง
อากาศ” ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น “งานหน่วยแพทย์ทาง
วิทยุ” ซึ่งอาจถือว่า เป็นต้นแบบแห่งการแพทย์ฉุกเฉิน
ทางวิทยุในระดับพลเรือนของไทยได้

17. • พ.ศ.2523 มี “ศูนย์ส่งกลับและรถพยาบาล กรมตารวจ”
เพื่อช่วยเหลือผู้บาดเจ็บ โดยทาแผนร่วมมือกับ ร.พ.
ต่างๆในกรุงเทพฯ โดยใช้โทรฯสายด่วน 1691

18. • พ.ศ.2527 พล.อ.อาทิตย์ กาลังเอก พัฒนากองกาลังรักษา
พระนคร ตั้งโทรฯสายด่วน 123 และหน่วยรถพยาบาล
ฉุกเฉิน 40 คัน ให้บริการชาวกรุงเทพฯ ถึง พ.ศ.2529
• พ.ศ.2532 กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ได้งบฯ
150 ล้านบาท สร้างอาคารและระบบ EMS ซึ่งเปิด
ดาเนินการ พ.ศ.2536

19. • พ.ศ.2535 ร.พ. ศูนย์ขอนแก่น เริ่มจัดตั้งศูนย์อุบัติเหตุ
(Trauma & Critical Care Center) โดยได้รับความ
ช่วยเหลือจากญี่ปุ่น (JICA) ใน พ.ศ.2536 เปิดหน่วย
กู้ชีพให้การช่วยเหลือผู้บาดเจ็บ
ณ จุดเกิดเหตุด้วย

20. • พ.ศ.2536 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระราชทาน
ทรัพย์ส่วนพระองค์ 38 ล้านบาท ให้กองบัญชาการ
ตารวจนครบาล จัดตารวจจราจรเคลื่อนที่เร็วใน
โครงการพระราชดาริ “ตารวจช่วยผู้ป่วยฉุกเฉิน”

21. • พ.ศ.2537 กรุงเทพมหานครโดยวชิรพยาบาล ตั้ง
“SMART”(Surgico-Medical Ambulance & Rescue
Team) ในเดือน ธันวาคม โดยใช้โทรฯสายด่วน 1554

22. • พ.ศ.2538 กรมการแพทย์ สธ. เปิด “ศูนย์กู้ชีพนเรนทร”
อย่างเป็นทางการในเดือน มีนาคม ที่ รพ.ราชวิถี และใน
ปีต่อมา ที่ รพ.เลิดสิน และ รพ.นพรัตนราชธานี โดยใช้
โทรฯสายด่วน 1669

23. • พ.ศ.2540 ตั้ง “ชมรมเวชศาสตร์ฉุกเฉิน”
• พ.ศ.2542 สวรส.ให้ทุนชมรมฯ ศึกษา “การปฏิรูป
ระบบสุขภาพยามฉุกเฉิน” เสนอต่อ สธ. พ.ศ.2543
• พ.ศ.2544 ตั้ง “สมาคมเวชศาสตร์ฉุกเฉิน”
• พ.ศ.2545 สธ. ตั้ง “สานักงานระบบบริการการแพทย์
ฉุกเฉิน” (ศูนย์นเรนทร สธ.) เพื่อพัฒนาระบบและให้มี
ศูนย์ฯในทุกจังหวัด โดยได้งบ  10 บาท/หัวประชากร

24. • พ.ศ.2546 แพทยสภาอนุมัติ ให้มีการฝึกอบรมแพทย์
เฉพาะทางสาขาเวชศาสตร์ฉุกเฉิน โดยเป็น “สาขาขาด
แคลน ประเภทที่ 1”
• พ.ศ.2547 เปิดการฝึกอบรม “แพทย์ฉุกเฉิน” (หลักสูตร
3 ปี) รุ่นแรก ในสถาบันฝึกอบรม 9 แห่ง และ
“พยาบาลฉุกเฉิน” (หลักสูตร 4 เดือน) รุ่นแรก ใน
สถาบันฝึกอบรม 1 แห่ง

25. • พ.ศ. 2549 สมาคมเวชศาสตร์ฉุกเฉินฯ เป็นสมาชิก
IFEM ( International Federation for
Emergency Medicine) และ ASEM ( Asian
Society for Emergency Medicine )

26. 2554 ACEM 2011

27. 2551 พ.ร.บ. การแพทย์ฉุกเฉิน กพฉ. และ สพฉ.
กรมการแพทย์ + สมาคมฯ เปิดอบรม MERT
2554 ได้รางวัลชนะเลิศทมี่าเลเซีย

28. 2554 การช่วยผู้ประสบภัยกับ AMDA

29. 29

30. 2555 ฝึก MERT หลายจังหวัด

31. 31

32. • ดีทสีุ่ดในอาเซียน
• พ.ศ.2503 เริ่มมีบริการรถพยาบาลฉุกเฉิน
• พ.ศ.2527 อนุมัติแพทย์เฉพาะทางฉุกเฉิน
• พ.ศ.2532 ฝึกอบรมแพทย์ฉุกเฉิน ซึ่งปัจจุบันสามารถต่อยอดได้
เช่น เด็ก, หัวใจ, การบาดเจ็บ, การถูกพิษ, นอก ร.พ., ภัยพิบัติ
• ผู้ป่วยฉุกเฉินจะค้างอยู่ในห้องฉุกเฉินไม่เกิน 6 ชม.ในทุก ร.พ.
• ผู้ป่วยไม่ฉุกเฉินมาใช้บริการห้องฉุกเฉิน ลดลงจาก 50% เหลือ 10%
• มีโทรศัพท์ฉุกเฉิน 995

33. • พ.ศ.2515 มีรถพยาบาลฉุกเฉิน และโทรฯฉุกเฉิน 999
• พ.ศ.2541 เริ่มผลิตแพทย์ฉุกเฉิน โดย รร. แห่งหนึ่ง
• พ.ศ.2554 รร. 3 แห่ง รวมเป็น “วิทยาลัยแพทย์ฉุกเฉิน”

34. • มีเกาะจานวนมาก ระบบฉุกเฉินจึงลาบาก
• มีโทรฯฉุกเฉิน 16-911 และบริการรถพยาบาลฉุกเฉิน
• มีวิทยาลัยการแพทย์ฉุกเฉินตั้งแต่ พ.ศ.2531 แต่เพงิ่ได้รับ
อนุมัติให้เป็นแพทย์เฉพาะทางสาขาย่อยของสาขาเวชศาสตร์
ครอบครัว ใน พ.ศ.2554 และมีการผลิตบุคลากรด้าน
การแพทย์ฉุกเฉินอื่นๆด้วย

35. • มีเกาะจานวนมาก ระบบฉุกเฉินจึงลาบาก
• ยังไม่มีระบบที่เป็นเอกภาพ ทั้งนอกและในโรงพยาบาล
• มีโทรศัพท์ฉุกเฉิน 118
• แต่รถพยาบาลฉุกเฉินยังบริการได้ไม่ดี

36. • ประเทศเล็ก รวย และมีรัฐสวัสดิการ
• มีโทรฯฉุกเฉิน 991 ให้บริการรถพยาบาลฉุกเฉิน
• มีโรงพยาบาลใหญ่ให้บริการตลอด 24 ชั่วโมง

37. • มีโทรฯฉุกเฉิน 115 และบริการรถพยาบาลฉุกเฉินในเมือง
ใหญ่ๆ ต้งัแต่ พ.ศ.2544
• อนุมัติให้แพทย์ฉุกเฉินเป็นแพทย์เฉพาะทางและเริ่มผลิตใน
พ.ศ.2553 โดยวิทยาลัยแพทย์เว้(Hue College of Medicine)
ปัจจุบัน กรมการแพทย์ สธ. ไทย ช่วยฝึก EP / EN ให้

38. • มีบริการรถพยาบาลฉุกเฉินใน พ.ศ.2540
• มีโทรฯฉุกเฉิน 119 ใน พ.ศ.2546
• มีการช่วยเหลือด้านการแพทย์ บุคลากรและรถฉุกเฉินจาก
ญี่ปุ่น ใน พ.ศ.2551

39. • ยังไม่มีระบบฉุกเฉินที่ชัดเจนในภาครัฐ พม่าเริ่มฝึกแพทย์
ฉุกเฉินระยะสั้น โดยแพทย์ต่างประเทศ ในพ.ศ. 2554

40. 1. ด้านผู้ป่วยฉุกเฉิน จะเพิ่มขึ้น ทั้งผู้ป่วยที่รวยและยากจน
2. ด้านบุคลากร จะ “สมองไหล”ไปนอกน้อย แต่ “สมองไหล”
จากรัฐสู่เอกชน จะเพิ่มขึ้น ทาให้ รพ. และบุคลากรภาครัฐ
ลาบากขึ้น แพทย์-พยาบาลจากอาเซียนอื่นจะมาทางานใน
โรงพยาบาลเอกชนไทยมากขึ้น เพราะ“ข้อตกลงยอมรับ
ร่วมกัน” (Mutual Recognition Arrangements) สาหรับ
พยาบาล พ.ศ. 2549, แพทย์และทันตแพทย์ พ.ศ. 2552
จึงต้องวางแผนรับมือในด้านทรัพยากรทั้งบุคคลและวัตถุ

41. Prince Philip tells the nurse:
"The Philippines must be half empty
- you're all here running the NHS“
ข่าว BBC 20 ก.พ. 2556

42. 3. ด้านเวชภัณฑ์และอุปกรณ์ จะมากขึ้นและซับซ้อนขึ้น ทาให้
ค่าใช้จ่ายสูงขึ้นๆอย่างรวดเร็ว เพราะระบบบริโภคนิยมและ
การแพทย์พาณิชย์ ควรวางแผนป้องกันแต่เนิ่นๆ
4. ด้านความสัมพันธ์กับผู้ป่วยและญาติ จะขัดแย้งกันมากข้นึ
และรุนแรงขึ้น เพราะ การลดลงของคุณธรรมของทั้งผู้ให้
และผู้รับบริการ การเรียกร้องสิทธิโดยไม่คิดถึงส่วนรวม
ระบบสื่อสังคม(online) เป็นต้น ควรปรับปรุง/ป้องกัน

43. 5. ด้านวิชาการ ควรแลกเปลี่ยนความรู้ ความชานาญ
ประสบการณ์ และบุคลากร ระหว่างกัน เพื่อการศึกษา
การฝึกอบรม การค้นคว้า การวิจัย และอื่นๆ
6. ด้านการเป็นเครือข่ายกัน ควรใกล้ชิดสนิทสนมกันมากขึ้น
สามารถวางแผนร่วมกันและช่วยเหลือกันในภาวะภัยพิบัติ
ให้มีประสิทธิภาพและประสิทธิผลเพมิ่ข้นึ เป็นต้น

44. มุมมองของคนอื่นเกี่ยวกับคนไทย
• Masayasu Hosumi ประธาน JETRO บอกส่อืไทยว่า
ไทยอาจไม่เป็นที่น่าสนใจในการลงทุนของญี่ปุ่นแล้ว
เพราะคนไทยมี “จุดอ่อน 10 อย่าง”
1. รู้จักหน้าท่ขีองตนต่า มาก โดยเฉพาะหน้าที่ต่อสังคม คือ
เป็นประเภทมือใครยาวสาวได้เอา ทา ให้ชาติล้าหลังไปเรื่อยๆ
2. การศึกษายังไม่ทันสมัย รู้แต่ภาษาไทย ไม่มั่นใจในตัวเอง
ไม่กล้าแสดงออก จึงตามหลังชาติอื่น
3. มองอนาคตไม่เป็น กว่า 70% ทางานไปวันๆ ไร้อนาคต

45. 4. ไม่ค่อยรับผิดชอบต่อหน้าที่ ไม่ยึดสัญญา อย่างเคร่งครัด
5. กระจายความเจริญไม่ดี คน 60-70% ที่อยู่ไกลขาดโอกาส
6. บังคับใช้กฎหมายไม่เข้มแข็งและไม่ต่อเนื่อง เลือกปฏิบัติ
7. อิจฉาตาร้อน เป็นศรีธนญชัย ล้มบนฟูก เอาแต่ตัวรอด
8. NGO ค้านลูกเดียว ทา ให้ไทยเสียโอกาสบ่อย ที่ดีๆมีน้อย
9. ไม่พร้อมในเวทีโลก เพราะขาดทักษะและทีมเวิร์ก
10. เลีย้งลูกไม่เป็น เด็กไม่อดทน ช่วยตนเองไม่ได้ ไม่คิดถึง
สังคม ไม่เข้มแข็ง ขี้โรคทางจิตใจ ( ไทยโพสต์ ๑๖ สิงหาคม ๒๕๕๗ )

46. ขอบคุณที่ตงั้ใจฟังครับ
คำ ถำม / ขอ้คิดเห็น
46