1. Επιμέλεια: Αληγιάννη Βαρβάρα
ΠΕΡΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ http://barali.weebly.com/
6. Πανελλήνιοι δεσμοί

2. Κατά την αρχαιότητα ο ελληνικός κόσμος απλωνόταν σε ένα
ευρύ γεωγραφικό χώρο, χωρίς ποτέ οι πόλεις-κράτη να
συγκροτήσουν ενιαίο κράτος

3.  Η επαφή, όμως, με τους άλλους λαούς τούς
βοήθησε να αποκτήσουν σαφή ιδέα για την
ενότητά τους. Μιλούσαν όλοι, με κάποιες διαφορές
φυσικά, την ίδια γλώσσα και λάτρευαν τους
ίδιους θεούς.
 Ήδη την εποχή αυτή επικρατεί και η ονομασία
Έλληνες.
η ιδέα ότι ανήκαν στον ίδιο λαό δημιούργησαν την ανάγκη
συμμετοχής σε εκδηλώσεις πανελλήνιου χαρακτήρα.

4. ΟΙ ΚΟΙΝΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
 Σπαρτιάτες και Αθηναίοι
συμφωνούν να
αντιμετωπίσουν ενωμένοι
τον περσικό κίνδυνο.
Ειδικότερα, απαντώντας οι
Αθηναίοι στους
απεσταλμένους της
Σπάρτης δηλώνουν: «Οι
Έλληνες όλοι είναι από το
ίδιο αίμα, έχουν την ίδια
γλώσσα, έχουν ναούς και
αγάλματα θεών και θυσίες
όλα κοινά και συνήθειες
ίδιες».
 Ηρόδοτος, Ιστορία, 8. 144.
 Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ,
ποια ήταν τα στοιχεία που
ένωναν τους Έλληνες;

5. Στοιχεία πολιτισμικής ενότητας
Κοινή γλώσσα
Κοινή θρησκεία
Κοινή ονομασία
→ Έλληνες
Συμμετοχή σε
εκδηλώσεις
πανελλήνιου
χαρακτήρα

6. Ολυμπιακοί αγώνες

7. O Ολυμπιακός ύμνος
γράφτηκε από τον
Κωστή Παλαμά και
μελοποιήθηκε από τον
Σπύρο Σαμαρά για την
τελετή έναρξης της
Ολυμπιάδας της Αθήνας
το 1896.
Από το 1952 είναι ο
επίσημος ύμνος των
Αγώνων και ακούγεται
από τότε σε όλες τις
τελετές έναρξης στα
Ελληνικά.
 Αρχαίο πνεύμα αθάνατο, αγνέ πατέρα
του μεγάλου, του ωραίου και του
αληθινού
κατέβα, φανερώσου κι άστραψε εδώ πέρα
τη δόξα της δικής σου γης και του
ουρανού.
 Στο δρόμο και στο πάλεμα και στο λιθάρι,
στων ευγενών αγώνων λάμψε την ορμή
και με το αμάραντο στεφάνωσε κλωνάρι
και σιδερένιο πλάσε κι άξιο το κορμί.
 Κάμποι, βουνά και πέλαγα φέγγουνε μαζί
σου
σαν ένας λευκοπόρφυρος μέγας ναός
και τρέχει στο ναό εδώ προσκυνητής σου
αρχαίο πνεύμα αθάνατο, κάθε λαός...

8. Η πάλη ήταν ένα από τα πολύ αγαπηµένα αγωνίσµατα στην αρχαία
Ελλάδα (Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο). –
Ιστορία (Δ Δημοτικού) - Βιβλίο Μαθητή

9. Στατήρας από την Ήλιδα με απεικόνιση του Δία, προς τιμήν του οποίου τελούνταν οι
αγώνες στην Ολυμπία. Μέσα 4ου αιώνα π. Χ. Αθήνα, Νομισματικό Μουσείο.
ΥΠ.ΠΟ./ΤΑΠ.
Χριστόπουλος, Γ. - Μπαστιάς, Ι. (εκδ.), Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην αρχαία Ελλάδα.
Αρχαία Ολυμπία και Ολυμπιακοί Αγώνες, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1982, σ. 86, εικ. 34.
© ΥΠ.ΠΟ.

10.  Ήταν η σημαντικότερη πανελλήνια συνάντηση
 Πραγματοποιούνταν κάθε 4 χρόνια
 Συμμετείχαν μόνο άντρες Έλληνες
 Ο πρώτος καταγεγραμμένος εορτασμός των
Ολυμπιακών Αγώνων στην αρχαιότητα ήταν
στην Ολυμπία, το 776 π. Χ. , έτος που
χρησιμοποιήθηκε ως βάση χρονολόγησης
(Είναι σχεδόν σίγουρο ότι αυτή δεν ήταν και η
πρώτη φορά που γίνονταν οι Αγώνες)
 Πριν από τους αγώνες, κήρυκες περιέτρεχαν την
Ελλάδα και ανακοίνωναν την επικείμενη έναρξή
τους.

11. ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΕΣ
 Ο υπολογισμός του χρόνου κατά Ολυμπιάδες εισήχθη στην αρχαία Ελλάδα
από τον ιστορικό Τίμαιο τον Ταυρομενίτη (352-260 π. Χ.), ο οποίος
κατέγραψε διάφορα γεγονότα κατά Ολυμπιάδες τις οποίες παρέβαλε προς
τους καταλόγους των επώνυμων αρχόντων στην Αθήνα, των εφόρων στη
Σπάρτη και των ιερειών της Ήρας στο ναό της στο Άργος. Ως πρώτη
Ολυμπιάδα θεωρήθηκε εκείνη του 776 π .Χ . κατά την οποία νικητής στον
αγώνα δρόμου ήταν ο Ηλείος Κόροιβος. Τη συνήθεια του Τίμαιου, να
μνημονεύονται γεγονότα κατά Ολυμπιάδες, ακολούθησαν ο Πολύβιος, ο
Διόδωρος κ.ά. Το σύστημα αυτό ήταν σε χρήση μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ.
 Για να υπολογιστεί σε ποιο έτος αντιστοιχεί κάθε έτος μιας Ολυμπιάδας
ακολουθείται ο εξής υπολογισμός: πολλαπλασιάζεται επί 4 ο αριθμός της
προηγούμενης από τη δεδομένη Ολυμπιάδα και στο γινόμενο προστίθεται ο
αριθμός του ζητούμενου έτους (1ο, 2ο, 3ο, 4ο) και το άθροισμα αφαιρείται
από το 777. Παράδειγμα: για να βρεθεί το πρώτο έτος της 46ης Ολυμπιάδας
έχουμε: 45Χ4 = 180 + 1 = 181, 777-181= 596. Το πρώτο έτος δηλαδή της 46ης
Ολυμπιάδας ήταν το 596 π.Χ.
 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα (Το Βήμα). Βλ. λ. Ολυμπιάδ
► Μπορείτε να χρονολογήσετε τη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) με
βάση τις Ολυμπιάδες;

12. Η Ολυμπιάδα  Οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελούνταν κάθε
τέσσερα χρόνια, τη δεύτερη εβδομάδα
του Ιουλίου, και διαρκούσαν τέσσερις
έως πέντε μέρες τους Κλασικούς
χρόνους, αν και στη μακραίωνη ιστορία
τους υπήρξαν αυξομειώσεις στη
διάρκειά τους. Μέχρι την 24η
Ολυμπιάδα (684 π.Χ.) διεξάγονταν σε
μία μόνο μέρα, ενώ άλλες τρεις
προστέθηκαν στην 37η Ολυμπιάδα
(632 π.Χ.). Με το πέρασμα των αιώνων,
οι αγώνες εξελίσσονταν και νέα
αγωνίσματα προσθέτονταν στο
πρόγραμμά τους. Κατά τη διάρκεια
διεξαγωγής τους, οι Έλληνες θυσίαζαν
στο Δία και τους άλλους θεούς του
ιερού, πραγματοποιούνταν διάφοροι
αθλητικοί αγώνες και η διοργάνωση
τελείωνε με μεγάλες εορταστικές
τελετές θρησκευτικού χαρακτήρα.
http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/203.ht
ml

15.  Γινόταν εκεχειρία, σταματούσαν δηλαδή οι
πόλεμοι και μπορούσαν έτσι οι αντιπροσωπείες
από τις πόλεις να φθάσουν στην Ολυμπία χωρίς να
διατρέξουν κανέναν κίνδυνο.
 Οι ολυμπιονίκες στεφανώνονταν με κλαδί
αγριελιάς
 Γίνονταν δεκτοί στην πόλη τους με τιμές
 Στη Σπάρτη είχαν το προνόμιο να πολεμούν δίπλα
στο βασιλιά

16.  Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της
Αρχαιότητας περιλάμβαναν ένα
σημαντικό αριθμό αγωνισμάτων.
Πολλά από αυτά είναι πρόγονοι
των σύγχρονων ολυμπιακών
αθλημάτων και είχαν όρους και
κανόνες όχι άγνωστους στους
σύγχρονους αθλητές. Τα αρχαία
ολυμπιακά αγωνίσματα ήταν τα
εξής:
 Αγώνες κηρύκων και σαλπιγκτών
Ακόντιο
Άλμα
Δίσκος
Δρόμος
Ιππικά αγωνίσματα
Παγκράτιο
Πάλη
Πένταθλο
Πυγμαχία
http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/205.ht
ml
Αγωνίσματα των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων

17. Για ποιο λόγο παρατήρησαν οι Ελλανοδίκες την
Καλλιπάτειρα; Σήμερα συμβαίνει κάτι τέτοιο;
 Κάποτε, λένε, μια ηλικιωμένη γυναίκα πήγε στην
Ολυμπία, μπήκε στο στάδιο, στάθηκε σε μια γωνιά
και παρατηρούσε τους αθλητές που αγωνίζονταν.
Όταν όμως την είδαν οι Ελλανοδίκες, της έκαναν
παρατηρήσεις, γιατί τόλμησε να μπει στο στάδιο.
Εκείνη τότε απάντησε: Σε ποια άλλη γυναίκα ο
θεός, που λατρεύεται εδώ, έδωσε τέτοια ευκαιρία
να καυχιέται πως έχει πατέρα, τρία αδέλφια
ολυμπιονίκες και τώρα τον γιο της έτοιμο να
αγωνιστεί;
Αισχίνης, Επιστολαί, 4. 5.

18. Καλλιπάτειρα
 «Ἀρχόντισσα Ροδίτισσα, πῶς μπῆκες;
Γυναῖκες διώχνει μιὰ συνήθεια ἀρχαία
ἐδῶθε.» «Ἔχω ἕνα ἀνίψι, τὸν Εὐκλέα,
τρία ἀδέρφια, γιό, πατέρα, Ὀλυμπιονίκες·
 νὰ μὲ ἀφήσετε πρέπει, Ἑλλανοδίκες,
κι ἐγὼ νὰ καμαρώσω μὲς τὰ ὡραῖα
κορμιά, ποὺ γιὰ τὸ ἀγρίλι τοῦ Ἡρακλέα
παλεύουν, θαυμαστὲς ψυχὲς ἀντρίκειες.
 Μὲ τὲς ἄλλες γυναῖκες δὲν εἶμ᾿ ὅμοια·
στὸν αἰῶνα τὸ σόι μου θὰ φαντάζει
μὲ τῆς ἀντρειᾶς τ᾿ ἀμάραντα προνόμια·
 μὲ μάλαμα γραμμένο τὸ δοξάζει
σὲ ἀστραφτερὸ κατεβατὸ μαρμάρου
ὕμνος χρυσός, τοῦ ἀθάνατου Πινδάρου.»
Λορέντζος Μαβίλης

19. Αναπαράσταση των μνημείων του Ιερού της Oλυμπίας

20. Tοπογραφία αρχαιολογικού χώρου Oλυμπίας
http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/topo.html

21. 3D αναπαραστάσεις
http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/topo.html

22. Σημασία των Ολυμπιακών Αγώνων
 Η εμφάνιση των πόλεων-κρατών στον ελληνικό κόσμο συνοδεύτηκε από την
εξάπλωση των οργανωμένων αθλητικών δραστηριοτήτων, οι οποίες
συνδέονταν με άλλες γιορτές τοπικού ή πανελλήνιου χαρακτήρα. Μεταξύ
αυτών των αθλητικών εκδηλώσεων εξείχαν οι Ολυμπιακοί αγώνες, οι οποίοι
προσέλκυαν ανθρώπους από όλες σχεδόν τις ελληνικές πόλεις. Οι
εχθροπραξίες διακόπτονταν κατά τη διάρκεια των Ολυμπίων, γεγονός
που πρόσθεσε αίγλη στους αγώνες και εδραίωσε τη φήμη τους σε
ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο. Κάθε πόλη-κράτος φιλοδοξούσε να
υπερηφανεύεται για τους περισσότερους ολυμπιονίκες και αυτό είχε
αποτέλεσμα την κύρωση πολλών νόμων που ενθάρρυναν τον αθλητισμό. Ο
Λουκιανός, γύρω στο 170 μ.Χ., πολύ χαρακτηριστικά αναφέρει ότι:
Παρακινούμε τους πολίτες να γυμνάζουν το σώμα τους όχι μόνο για τους
αγώνες, για να είναι σε θέση να κερδίσουν τα έπαθλα -άλλωστε πολύ λίγοι απ'
αυτούς πηγαίνουν εκεί-, αλλά και για να κερδίσουν ένα μεγαλύτερο καλό απ'
αυτό για ολόκληρη την πόλη και για τους εαυτούς τους.
 Πάνω από όλα, όμως, η Ολυμπιάδα ήταν μια θρησκευτική γιορτή και όχι
απλώς μια σειρά αθλητικών εκδηλώσεων, όπως συμβαίνει σήμερα.
http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/201.html

23. Μαντεία

24. Αρχαιολογικός χώρος Δελφών

25. Παίρνοντας χρησμό από το μαντείο
(Consulting the Oracle) του Τζον Γουίλιαμ Γουότερχαουζ

26.  Ειδικοί τόποι λατρείας
 Ορισμένα κέρδισαν πανελλήνια φήμη
 Πιο ονομαστό ήταν το μαντείο των Δελφών, που
ήταν αφιερωμένο στο θεό Απόλλωνα
 Οι χρησμοί ήταν συνήθως αμφίσημοι, γι’ αυτό ο
θεός ονομαζόταν και Λοξίας
 Η φήμη του μαντείου είχε μεγάλη φήμη και έξω
από τον ελληνικό κόσμο

27.  Τα κυριότερα μαντεία ήταν αφιερωμένα στον Δία ή τον Απόλλωνα.
 Το παλιότερο ελληνικό μαντείο ήταν του Δία στη Δωδώνη της Ηπείρου.
 Σπουδαίο επίσης μαντείο για τους Έλληνες ήταν του Άμμωνα Δία στη
Λιβύη. Εδώ ταξίδευαν σπουδαία δημόσια πρόσωπα και ιδιώτες για να
το συμβουλευτούν.
 Όλα τα μαντεία του Δία όμως τα ξεπερνούσε το μαντείο του Απόλλωνα
στους Δελφούς. Ήταν γνωστό από τους ομηρικούς χρόνους και στα
τέλη του 6ου αιώνα κατακλύζονταν από προσφορές Ελλήνων και
ξένων. Τους χρησμούς τους έδινε η ιέρεια Πυθία
 Άλλα μαντεία του Απόλλωνα ήταν στα Δίδυμα της Μιλήτου, στην
Κλάρο, στα Πάταρα της Λυκίας, στο Σπόδιο των Θηβών κ.ά. Σ' όλη την
αρχαιότητα τα μαντεία επηρέαζαν το λαό στην καθημερινή του ζωή και
τις πόλεις στις ιστορικές τους τύχες. Τον 7ο π.Χ. αιώνα υπήρχαν
περίπου 100 μαντεία. Στα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα όμως, με τα
διδάγματα των σοφιστών και την ορθολογιστική κριτική, το κύρος των
μαντείων άρχισε να κλονίζεται. Ο Θουκυδίδης πίστευε ότι η μαντική
οφείλεται στην αμάθεια.
 Τον 4ο μ.Χ. αιώνα (έτος 362) καταγράφεται ο τελευταίος χρησμός του
Μαντείου των Δελφών.
(Από τη Βικιπαίδεια)

28. Το πιο παλιό ελληνικό µαντείο
 Oι ιέρειες της ∆ωδώνης λένε τα εξής: ∆υο µαύρα
περιστέρια πέταξαν από τη Θήβα της Αιγύπτου και
έφτασαν το ένα στη Λιβύη και το άλλο στη ∆ωδώνη.
Αυτό το δεύτερο κάθισε πάνω σε µια βελανιδιά και
µίλησε µε ανθρώπινη φωνή. Είπε πως έπρεπε στο
σηµείο αυτό να γίνει µαντείο του ∆ία. Όσοι άκουσαν το
µήνυµα πίστεψαν πως ήταν θέληµα του θεού και
υπάκουσαν. Oι ιέρειες που διηγήθηκαν όλα αυτά ήταν η
γριά Προµένεια, η Τιµαρέτη και η νεαρή Νικάνδρα.
Συµφωνούσαν µαζί τους και οι ∆ωδωναίοι που
εργάζονταν στο ιερό.
Ηρόδοτος, Ιστορία, Β, 54 (διασκευή)

29. χάρτης με όλα τα μαντεία της Αρχαίας Ελλάδας
http://mythics.info/images/karte_orakel.jpg

30. Αμφικτιονίες

31.  Ήταν ενώσεις πόλεων γύρω από κάποιο ιερό
 Διαχειρίζονταν θέματα που αφορούσαν την
ασφάλεια και τη λειτουργία του
 Κάθε πόλη διέθετε δύο αντιπροσώπους
 Συνεδρίαζε δύο φορές το χρόνο
 Οι αποφάσεις ήταν σεβαστές, όχι όμως
υποχρεωτικές
 Η πιο γνωστή ήταν η αμφικτιονία των Δελφών

32. ΠΗΓΕΣ
 Αρχαία Ιστορία(Α Γυμνασίου)-Βιβλίο Μαθητή
 Ιστορία (Δ Δημοτικού) - Βιβλίο Μαθητή
 Βικιπαίδεια-Ολυμπιακοί Αγώνες
 Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού-Ολυμπιακοί Αγώνες