Δ΄ ΤΑΞΗ ΙΣΤΟΡΙΑ- ΕΝΟΤΗΤΑ 2η ΜΕΡΟΣ Α΄ 5-9 ΚΕΦΑΛΑΙΑ Νέες αποικίες των Ελλήνων Τα πολιτεύματα στην αρχαϊκή Ελλάδα Οι δεσμοί των Ελλήνων Η τέχνη της αρχαϊκής εποχής Τα γράμματα κατά την αρχαϊκή εποχή

1. ΟΝΟΜΑ: …………………………………………..

2. 1
Ερωτήματα
1. Πώς δημιουργήθηκαν οι «πόλεις – κράτη»;
2. Πώς ήταν η πόλη-κράτος στην αρχαία Ελλάδα;
3. Τι ήταν η ακρόπολη και τι υπήρχε μέσα σ΄ αυτήν;
4. Πού ζούσαν οι άνθρωποι στις «πόλεις – κράτη»;
5. Γιατί αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους για άλλες;
6. Ποιος διάλεγε την τοποθεσία για την εγκατάσταση;

3. 2
7. Πώς γινόταν η αναχώρηση;
8. Τι σχέση είχε η μητρόπολη με τις αποικίες;
9. Ποιες περιοχές αποτελούσαν τη Μεγάλη Ελλάδα;
Ερωτήματα
1. Πώς διοικούνταν οι πόλεις τον παλιό καιρό στα Αρχαϊκά χρόνια;
2. Πώς δημιουργήθηκε το αριστοκρατικό πολίτευμα;
3. Τι γνωρίζεις για το ολιγαρχικό πολίτευμα;
4. Τι ήταν οι τύραννοι και πώς πήραν την εξουσία;
5. Πώς «γεννήθηκε» η δημοκρατία;
Μαθαίνω τι σημαίνουν οι λέξεις:
πολίτευμα, βασιλεία, ευγενής ( άριστος), αριστοκρατικό πολίτευμα, τύραννος,
δημοκρατικό πολίτευμα

4. 3
Ερωτήματα
1.Ποιοι ήταν οι δεσμοί των Ελλήνων; (ονομαστικά)
2. Τι ήταν οι Ολυμπιακοί αγώνες;
3.Ποιους άλλους πανελλήνιους αγώνες ξέρεις;
4.Πώς τιμούσαν τους Ολυμπιονίκες; ( κότινος )
4.Τι ήταν τα μαντεία και ποιο ήταν το πιο γνωστό ;
5.Τι ήταν οι αμφικτιονίες και ποια ήταν η πιο γνωστή;

5. 4
1. Συμπληρώνω με τις λέξεις της παρένθεσης

6. 5
( κοινή γλώσσα, ανεξάρτητες πόλεις-κράτη, κοινή θρησκεία, ενότητα , θρησκευτικές
γιορτές , πανελλήνιους αγώνες, μαντεία, αμφικτιονίες )
Οι Έλληνες σε όλη την περίοδο της αρχαιότητας, έμειναν χωρισμένοι σε πολλές
………………………………… ………………………………………Τους ένωναν όμως η………………………
…………………………… , η…………………………………………………… και ο κοινός τρόπος ζωής.
Η …………………….. των Ελλήνων καλλιεργήθηκε περισσότερο με τις
………………………………….……. ………………….. τους ……………………………… …………………………
τα …………………........και τις……………………………………………….
Πανελλήνιοι αγώνες ήταν οι εξής:
1. Τα Πύθια, στους Δελφούς, για τιμή του Απόλλωνα. Στην αρχή ήταν μόνο
ποιητικοί και μουσικοί, μα αργότερα έγιναν ιππικοί και γυμνικοί. Τα έπαθλα των
νικητών ήταν στεφάνια από ιερή δάφνη του Απόλλωνα. Πρώτα τελούνταν κάθε
εννέα χρόνια και μετέπειτα κάθε πέντε χρόνια.
2. Τα Ίσθμια, στον ισθμό της Κορινθίας, για τιμή του Ποσειδώνα. Τα έπαθλα
ήταν στεφάνια από κλαδιά της ιερής κουκουναριάς. Τελούνταν κάθε τρία χρόνια.
3. Τα Νέμεα, στην Νεμέα, για τιμή του Δία. Τα έπαθλα ήταν στεφάνια από
αγριοσέλινο και τελούνταν κάθε δύο χρόνια.
4. Τα Ολύμπια ή Ολυμπιακοί αγώνες, στον ιερό της Ολυμπίας, για τιμή του
Δία. Η παράδοση μαρτυρεί πως τους ίδρυσε ο Ηρακλής. Πάντως αρχή τους
θεωρείται το έτος 776 π.Χ.
Ένα μήνα πριν οι άρχοντες των αγώνων κήρυτταν την ιερή εκεχειρία. Έπαυαν οι
πόλεμοι για να μπορούν οι αθλητές να λαμβάνουν μέρος στους αγώνες.
Αντιπρόσωποι κάθε πόλης, οι θεωροί, συνόδευαν τους αθλητές, που πήγαιναν για
τους αγώνες.
Τα αγωνίσματα ήταν:
α) το πένταθλο,(δρόμος, πάλη, πήδημα, ακόντιο, δίσκος),
β) η πυγμαχία,
γ) η ιπποδρομία,
δ) η αρματοδρομία.
Κριτές των αγώνων ήταν οι Ελλανοδίκες. Το έπαθλο ήταν ο «κότινος» δηλαδή
στεφάνι από κλαδί αγριελιάς απʼ την Άλτη, το ιερό άλσος της Ολυμπίας, που το
έκοβε με χρυσό δρεπάνι, αγόρι, του οποίου ζούσαν και οι δύο γονείς.

7. 6
Οι Ολυμπιονίκες ήταν τιμημένα πρόσωπα. Στις πατρίδες τους, τους έδιναν τιμές. Κι
όταν γύριζαν από τους αγώνες, γκρέμιζαν συμβολικά ένα μέρος του τείχους της
πόλης. «Γιατί» έλεγαν, «τοίχοι είναι τα παλικάρια που νικούν στους Πανελλήνιους
Αγώνες.»
Ποιητές όπως ο Πίνδαρος, αφιέρωσαν ποιήματα σε νικητές αγώνων και γλύπτες
σκάλισαν τα αγάλματα τους. Πλούσιοι, άρχοντες και βασιλιάδες, ήρθαν στους
Πανελλήνιους Αγώνες, για να διεκδικήσουν ένα στεφάνι. Τόση μεγάλη ήταν η τιμή
του νικητή!
Ερωτήματα
1. Ποιες τέχνες αναπτύχθηκαν αυτή την εποχή; (ονομαστικά)
2. Τι κτίρια κυρίως κατασκεύασαν αυτή την εποχή;
3. Ποιοι ήταν οι ρυθμοί με τους οποίους χτίστηκαν οι ναοί της εποχής αυτής;
4. Πώς ήταν τα αγάλματα ; Τί γνωρίζεις για τους κούρους και τις κόρες;
5. Γιατί αναπτύχθηκε ιδιαίτερα η αγγειοπλαστική ;
6. Τί ζωγράφιζαν πάνω στα αγγεία οι καλλιτέχνες της εποχής; Ποιους ρυθμούς έχουμε
στα αγγεία; Τί ήταν τα μελανόμορφα και ερυθρόμορφα αγγεία;
Τι ονομάζουμε μελανόμορφα και τι
ερυθρόμορφα αγγεία;
Πολλοί καλλιτέχνες έγιναν γνωστοί και πλούτισαν
ζωγραφίζοντας πάνω στα αγγεία σκηνές από τη
μυθολογία και την ιστορία. Οι μορφές άλλοτε
ζωγραφίζονταν με μαύρο χρώμα (μελανόμορφος ρυθμός) και άλλοτε με κόκκινο
(ερυθρόμορφος ρυθμός).
ο ρυθμός: είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που παρουσιάζει ένα έργο, όπως
π.χ. ένας ναός.

8. 7
Ιωνικός ρυθμός
Ο Ιωνικός ρυθμός είναι ένας από τους τρεις αρχαίους κλασικούς
αρχιτεκτονικούς ρυθμούς. Κατατάσσεται μεταξύ του Δωρικού και του
Κορινθιακού ρυθμού. Κύρια στοιχεία διάκρισης των ρυθμών αυτών είναι
η ζωφόρος, τα κιονόκρανα και οι κιονοστοιχίες των αρχαίων κτισμάτων.
01: τύμπανον
02: ακρωτήριο
03: γείσο καταέτιο
04: γείσο
07: ζωφόρος
13: επιστύλιο
14: κιονόκρανο
17: κίονας
18: αυλάκια
19: στυλοβάτης
20: κοχλίας
21: αστράγαλος
23: σπύρα
24: δακτύλιοι
Δωρικός ρυθμός
Δωρικός Ρυθμός ονομάζεται στην αρχαία ελληνική
αρχιτεκτονική, και ειδικότερα στη ναοδομία, ο ρυθμός
εκείνος που διακρίνεται για τη λιτότητα, την
αυστηρότητα και τη μνημειακότητά του από τον πιο
διακοσμητικό Ιωνικό Ρυθμό.
Οι απαρχές του Δωρικού Ρυθμού πιστεύεται ότι
βρίσκονται στο Άργος και την Κόρινθο.
Κύριο χαρακτηριστικό των κιόνων είναι η απουσία
βάσης: οι κίονες στηρίζονται απευθείας στον
στυλοβάτη. Τα κιονόκρανα είναι λιτά σε σχέση με
τους άλλους δύο ρυθμούς.

9. 8
φιλοσοφία
ποίηση ιστορία
(διδακτική λυρική)
1. Να αναφέρετε (ονομαστικά ) τα νέα είδη που εμφανίζονται στα ελληνικά γράμματα κατά
την αρχαϊκή περίοδο.
2. Τι είναι η διδακτική ποίηση;
3.Ποιος έγραψε διδακτική ποίηση και ποιο έργο του είναι γνωστό;
4.Τι είναι η λυρική ποίηση; Ποιους λυρικούς ποιητές ξέρεις;
5. Πώς γεννήθηκε η φιλοσοφία; Με τι ασχολούνται οι φιλόσοφοι ;
6. Πώς άρχισε να δημιουργείται η ιστορία;
2. Αντιστοίχισε αυτά που ταιριάζουν.
Το ηρωικό έπος ● ● μιλάει για τις χαρές και τις λύπες της ζωής
Το διδακτικό έπος ● ● αφηγείται κατορθώματα ηρώων
Η λυρική ποίηση ● ● προσπαθεί να εξηγήσει τον κόσμο με τη λογική
Η φιλοσοφία ● ● δίνει συμβουλές για την καθημερινή ζωή
Η ιστορία ● ● καταγράφει τα περασμένα για να μην ξεχαστούν

10. 9
3. Λύνω το σταυρόλεξο.
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ
1.Συνόδευε το τραγούδι των ποιητών.
2.Πανελλήνιοι αγώνες.
3.Χτιζόταν προς τιμή κάποιου θεού.
4. Ένας αρχιτεκτονικός ρυθμός.
ΚΑΘΕΤΑ
1.Λυρικός ποιητής.
2.Και ο ιωνικός ήταν ένας………. Πίνδαρος
3.Είδος αγάλματος.
5. Νέες αποικίες των Ελλήνων
Πόλη-κράτος, ακρόπολη, ανάκτορο
οργανωμένος β΄ αποικισμός, «ιερό πυρ», Μεγάλη Ελλάδα, Εύξεινος Πόντος
6. Τα πολιτεύματα στην αρχαϊκή Ελλάδα
Βασιλεία
αριστοκρατία τυραννία ή ολιγαρχία
δημοκρατία
7. Οι δεσμοί που ένωναν τους Έλληνες
Αγώνες μαντεία αμφικτιονίες
Ολυμπιακοί(κότινος) Δελφών Δελφών
(Ολυμπιακή εκεχειρία) Πυθία
Ίσθμια χρησμός
Νέμεα
Πύθια
8.Η τέχνη της αρχαϊκής εποχής
Αρχιτεκτονική - γλυπτική- αγγειοπλαστική
Ιωνικός ρυθμός κούροι μελανόμορφος ρυθμός
Δωρικός ρυθμός κόρες ερυθρόμορφος ρυθμός
2.
1.
1.
2.
3.
3.
4.

11. 10
9. Τα γράμματα
ποίηση φιλοσοφία ιστορία
διδακτική ( Ησίοδος)
λυρική( Πίνδαρος- Σαπφώ)
4. Συμπλήρωσε το κείμενο με τις λέξεις της παρένθεσης:
(Σικελία, αποικία, Ακρόπολη, ψηλό, πόλεις-κράτη, ναοί των θεών, συγκινημένοι , ασφάλεια,
δημόσια κτίρια, δημόσια έργα, «ιερόν πυρ», αυξανόταν, β’ αποικισμός των Ελλήνων, Κάτω
Ιταλία, οργανωμένα, μητρόπολη, μαντείο των Δελφών)
Οι …………………….…………………. δημιουργήθηκαν επειδή οι άνθρωποι αναζητούσαν
περιοχές όπου μπορούσαν να ζήσουν καλύτερα και με …………………………….. Η
……………………… αποτελούσε το κέντρο της πόλης και βρισκόταν στο πιο
……………………..σημείο της πόλης. Εκεί υπήρχαν οι ……………………. και τα ……………………...
Όλα αυτά προστατεύονταν από ψηλά τείχη. Όσο όμως ο πληθυσμός στις πόλεις
……………………… η γη δεν έφτανε για να θρέψει όλους τους κατοίκους. Έτσι, πολλοί
άνθρωποι συμβουλεύονταν το ……………………………………. για να βρουν αλλού, κατάλληλο
μέρος για να ζήσουν. Σε αντίθεση με τον α’ αποικισμό των Ελλήνων αυτή η μετακίνηση
έγινε ……………………………. και ονομάστηκε …………………………………............ Οι κάτοικοι
αναχωρούσαν ……………………………. για την νέα τους πατρίδα και ο αρχηγός τους έπαιρνε
μαζί το …………………………., που συμβόλιζε τους στενούς δεσμούς της ……………………….. με
την ……..………………... Οι περισσότερες αποικίες δημιουργήθηκαν στην ……………………… και
τη …………………... Εκεί οι Έλληνες προόδευσαν, έχτισαν ναούς και έκαναν μεγάλα
……………………………………..
5. Κάνε την αντιστοίχιση:
ψηλά τείχη ●  κατάλληλο μέρος μετακίνησης
μαντείο των Δελφών ●  Μεγάλη Ελλάδα
μητρόπολη-αποικία ●  οχύρωση πόλης
Κάτω Ιταλία και Σικελία ●  κατασκεύασμα για θυσίες
6. Θυμήσου τα πολιτεύματα
αυτό που την εξουσία έχουν όσοι είναι ευγενείς στην καταγωγή →…………………
αυτό που την εξουσία έχει η πλειοψηφία του λαού →…………………
αυτό που την εξουσία έχει ένας →……………………
αυτό που την εξουσία έχουν οι λίγοι →……………………
αυτό που αυτός που βρίσκεται στην εξουσία δεν δίνει λόγο σε κανέναν →…………