FC Bayern Munich is the author's favorite football club. Based in Germany, Bayern Munich has won numerous domestic and international titles and plays its home games in the Allianz Arena, known for its ability to change colors. Some of the club's top players hail from countries around the world but work together cohesively as a unit.
FC Bayern Munich is the author's favorite football club. Based in Germany, Bayern Munich has won numerous domestic and international titles and plays its home games in the Allianz Arena, known for its ability to change colors. Some of the club's top players hail from countries around the world but work together cohesively as a unit.
Elizabeth II has been Queen of the United Kingdom and other Commonwealth realms since 1952. She was born in 1926 in London and educated privately. Elizabeth began undertaking public duties during World War 2. In 1947, she married Prince Philip and they have four children together. Her coronation in 1953 was the first to be televised. Elizabeth has reigned for over 60 years, making her the longest-reigning British monarch after Queen Victoria.
2. Օքսիդներ են կոչվում երկուտարրից կազմված բարդ
նյութերը, որոնցից մեկը թթվածիննէ:
Գրեթե բոլոր քիմիական տարրերը առաջացնում են
օքսիդներ: Առայժմ ստացված չեն ազնիվ գազերի` He, Ne և Arի օքսիդները: Օքսիդներում թթվածինն ունի -2 ՕԱ: Սակայն
գոյություն ունեն միացություններ: Սակայն գոյություն ունեն
միացություններ, որոնցում թթվածնի
ՕԱ=-1: Որտեղ թթվածնի ՕԱ -1 է, ապա թթվածնի
ատոմներն առաջացնում են O-O տիպի կապ, այդ
միացություններըհայտնի են որպես
պերօքսիդներ, գերօքսիդներ, օզոնոիդներ
(H2O2, Na2O2, BaO2, KO2): Եզակի բացառություն են կազմում
թթվածնի միացությունները ֆտորի հետ (OF2, O2F2), որոնցում
թթվածնի ՕԱ համապատասխանաբար հավասար է +2 և
+1, այդ միացությունները օքսիդների շարքին չեն դասվում:
3. Օքսիդները դասակարգվում են ըստ տարբեր հատկանիշների,
այն է.
1.Ըստ բաղադրության
մետաղների օքսիդներ- Li2O, BaO, Al2O3, Mn2O7, FeO,
CrO, ZnO, CaO, Na2O և այլն
ոչ մետաղների օքսիդներ- Br2O, P2O3, SO2, N2O5, SO3,
J2O7, SiO2, CO, Cl2O և այլն
2.Ըստ քիմիական հատկությունների
հիմնային- Na2O, CaO, Cu2O, CuO, MnO, FeO, CrO, MgO,
Li2O և այլն
թթվային-SO2, N2O5, SO3, J2O7, SiO2, P2O3, CrO3, Mn2O7,
P2O5 և այլն
երկդիմի(ամֆոտեր)-Al2O3, ZnO, Cr2O3, BeO և այլն
անտարբեր(աղ չառաջացնող)- N2O, NO, CO, SiO և այլն
4. Եթե տարրը թթվածնի հետ առաջացնում է միայն մեկ
միացություն, ապա այն անվանում են պարզապես տվյալ
տարրի օքսիդ, օրինակ ZnO-ցինկի օքսիդ, Na2O-նատրիումի
օքսիդ, Br2O3-բորի օքսիդ: Եթե քիմաիական տարրը թթվածնի
հետ առաջացնում է մեկից ավելի օքսիդներ, ապա համաձայն
միջազգային անվանակարգության տարրի անվանումից հետո
ջակագծերի մեջ , հռոմեկան թվանշանով նշվում է դրա ՕԱ-ը:
Օրինակ, Fe2O3, -երկաթի (III) օքսիդ, SO2-ծծմբի (IV) օքսիդ, SO3 ծծմբի (VI) օքսիդ: Թթվային օքսիդները հաճախ անվանվում են
անհիդրիդներ` դիտարկելով դրանք որպես ջրազուրկ թթուներ:
Ծծմբական թթուն(H2SO4) կարելի է ներկայացնել H2O*SO3 :
Ուստի SO3-ն անվանում են ծծմբական թթվի անհիդրիդ:
Համապատասխանաբար, SO2-ծծմբային, CO2-ը` ածխաթթվի,
N2O5-ը` ազոտականանհիդրիդներ: Որոշ օքսիդներ ստացել են
հատուկ անուններ` SO2-ծծմբային գազ, CO2 - ածխաթթու գազ և
այլն: Գոյություն ունեն նաև խառը օքսիդներ, որոնցում
թթվածնին միացած են միևնույն տարրի ատոմներին, ՕԱ-ի
տարբեր արժեքներով, օրինակ` երկաթի հարուկ` Fe3O4 (այդ
օքսիդի քիմիական բանաձևն ավելի ճիշտ է ներկայացնել
FeO*Fe2O3), Mn3O4, Pb2O3 և այլն;
5. Հիմնային կոչվում են այն օքսիդները,
որոնցհամապատասխանող հիդրատները հիմքեր են:
Այսպիսի օքսիդներ են մետաղների օքսիդները, որոնց
մեջ մետաղի ՕԱ-ը մեծ չէ +3-ից: Հիմնային օքսիդներում
կապը իոնական բնույթ ունի կամ ուժեղ բևեռացված է,
ինչը պայմանավորում է դրանց ամրությունը,
կարծրությունը, դժվարահալությունը: Օրինակ`
հիմնային օքսիդներին Na2O, CaO, FeO,
համապատասխանում են NaOH, Ca(OH)2, Fe(OH)2 և այլն:
6. Թթվային կոչվում են այն օքսիդները, որոնց
համապատասխանող հիդրատները թթուներ են:
Ամֆոտեր(երկդիմի) կոչվում են այն օքսիդները, որոնք
ցուցաբերում են և’ թթվային, և’ հիմնային
հատկություններ: Օրինակ` Al2O3, ZnO, Cr2O3, BeO և այլն:
Թթվային միջավայրում այդ օքսիդները ցուցաբերում են
հիմնային` թթվային հատկություններ:
Անտարբեր(աղ չառաջացնող) օքսիդները` դրանք ոչ
մետաղների փոքրաթիվ օքսիդներնն են, որոնք
ջրի, թթուների, հիմքերի հետ ընդհանրապես չեն
փոխազդում: Օրինակ` N2O, NO, CO, SiO: Օքսիդների
հատկությունները նպատակահարմար է
ուսումնասիրել, օգտվելով Մենդելեևի տարրերի
պարբերական համակարգից, օրինակ III պարբերության
տարրերի օքսիդների` (Na2O, MgO), դեպի ամֆոտեր (Al2O3) և
ապա թթայինը(SiO2, P2O5, SO3, Cl2O7)
8. Օքսիդները հիմանականում ստանում են հետևյալ
եղանակներով.
1) Պարզ և բարդ նյութերի այրումից կամ
օքսիդացումից.
2) Բարդ նյութերի այրումից կամ օքսիդացումից
9. Պարզ և բարդ նյութերի այրումից կամ օքսիդացումից.
ա.Տարրերի ուղղակի օքսիդացումով.
C+O2=CO2, 2Mg+O2=2MgO
Այս ռեակցիաների արագությունը կախված է արագությունը
կախված է տարրի քիմիական ակտիվությունից` միջին
ակտիվության տարրը օքսիդանում է ինքնաբերաբար կամ
թույլ տաքացնելիս(հողալկալիական մետաղները), սակավ
ակտիվների փոխազդեցության համար, պահանջվում են
բարձր ջերմաստիճաններ` (Cu, Fe, Hg), իսկ ամենաակտիվ
ալկալիական մետաղները թթվածնի միջավայրում
ինքնաբոցավառվելով առաջացնում են պերօքսիդներ`
2Na+O2=Na2O2
10. 2.Բարդ նյութերի այրումից կամ օքսիդացումից.
ա. Անլուծելի հիմքերի քայքայումից
2Al(OH)3=Al2O3+3H2O
Mg(OH)2=MgO+H2O
2CuOH=Cu2O+H2O
2Fe(OH)3=Fe2O3+3H2O
Zn(OH)2=ZnO+H2O
բ.թթուների քայքայումից
H2SiO3=SiO2+H2O
4HNO3=4NO2+O2+2H2O
գ. աղերի ջերմային քայքայումից.
CaCO3=CaO+CO2
2Cu(NO3)2=2CuO+4NO2+O2
3.Օքսիդիչների հետ պարզ նյութերի փոխազդեցությունից
Cu+4HNO3=Cu(NO3)2+2NO2+H2O
C+2H2SO4=CO2+2SO2+2H2O
2Al+Fe2O3=Al2O3+2Fe
4.Բարձրագույն օքսիդների քայքայումով կամ ցածրագույնի օքսիդացումով.
4CrO3=2Cr2O3+3O2
4FeO+3O2=2Fe2O3
2CO+O2=2CO2
12. Սովորական պայմաններում հիմնային և երկդիմի
օքսիդները, որպես կանոն, պինդ նյութեր են, տարբեր
գույների սպիտակ` Na2O, MgO, CaO և այլն, սև` CuO, մուգ
դարչնագույն` Fe2O3, մուգ կանաչ` Cr2O3 և այլն: Ակտիվ
մետաղների օքսիդները ջրում լավ լուծվում են, ավելի ճիշտ
ջոխազդում են ջրի հետ, մնացած մետաղների օքսիդները
ջրում չեն լուծվում, օրինակ` CuO, FeO, ZnO, Al2O3, Cr2O3 :
Թթվային օքսիդները սովորական պայմաններում կարող են
լինել և’ պինդ(N2O5, SiO2, CrO3), և’ հեղուկ(Cl2O7, Mn2O7, SO3 և
այլն), և’ գազային (SO2, CO2, Cl2O և այլն): Նման օքսիդները
կարող են անգույն կամ ամենատարբեր գույների լինել, սուր
հոտ ունենալ կամ հոտ չունենալ: Որպես կանոն` ջրում դրանք
լավ լուծվում են: Կան և ջրում գործնականորեն
անլուծելի, անտարբեր օքսիդները ջրում նույնպես չեն
լուծվում:
14. 1.Որոշ հիմնային և թթվային օքսիդներ փոխազդում են ջրի հետ առաջացնելով հիմք և թթու:
BaO+H2O=Ba(OH)2
Na2O+H2O= 2NaOH
SO3+H2O=H2SO4
P2O5+3H2O=2H3PO4
2NO2+H2O=HNO3+HNO2
Ամֆոտեր օքսիդները ջրի հետ չեն փոխազդում
2.Հիմնային օքսիդները կարող են փոխազդել թթվային օքսիդնեի հետ առաջացնելով աղեր:
CaO+CO2=CaCO3
K2O+SO3=K2SO4
MgO+SiO2=MgSiO3
3.Ամֆոտեր օքսիդները կարող են փոխազդել և’ թթվային, և’ հիմնային օքսիդների առաջացնելով
աղեր.
Al2O3+SO3=Al2(SO4)3
Al2O 3+Na2O=2NaAlO2
4.Թթվային և անֆոտեր օքսիդները կարող են փոխազդել հիմքերի հետ առաջացնելով աղեր.
P2O5+6NaOH=2Na3PO4+3H2O
ZnO+2KOH=K2ZnO2+H2O
ZnO+2NaOH+H2O=Na2[Zn(OH)4]
5.Ամֆոտեր և հիմնային օքսիդները կարող են փոխազդել թթուների հետ առաջացնելով աղեր.
CuO+H2SO4=CuSO4+H2O
Al2O3+6HCl=2AlCl3+3H2O
6.Oքսիդները կարող են փոխազդել վերականգնիչների հետ.
3CuO+2NH3=N2+3Cu+3H2O
2NO2+4H2=N2+4H2O
P2O5+5C=5CO+2P
7.Քիչ ցնդելի թթվային օքսիդները աղերից դուրս են մղում ավելի ցնդելի օքսիդներին.
CaCO3+SiO3=CaSiO3+CO2