Carbon is a chemical element with symbol C and atomic number 6. It has several allotropes including diamond, graphite, and amorphous carbon. In its elemental form, carbon exists as graphite and diamond. It is widely distributed in nature, occurring in all living things as well as in fossil fuels like coal and oil. Carbon forms many compounds and plays a key role in the carbon cycle. Increased carbon dioxide emissions from fossil fuel combustion and deforestation are contributing to global warming through the greenhouse effect.
The document provides an overview of copper, including its history of use dating back to 5000 BC, its excellent properties as an electrical and thermal conductor, and its many applications in manufacturing and construction due to its workability and corrosion resistance when alloyed with other metals like zinc, tin, aluminum, and silicon. Common alloys of copper include brasses, bronzes, copper-nickels, and high copper alloys that are used in applications like wiring, plumbing, bearings, and more.
Soli. Formule i nazivi soli
Hemija
Urađeno u saradnji sa nastavnicom hemije Tatjanom Miladinović
Predviđeno je korišćenje bele table.
Kompletan čas možete preuzeti ovde:
http://www.digitalnaskola.rs/konkurs/brojPrijavaPoPredmetuIRazredu/razred_8/Hemija/85.html
Carbon is a chemical element with symbol C and atomic number 6. It has several allotropes including diamond, graphite, and amorphous carbon. In its elemental form, carbon exists as graphite and diamond. It is widely distributed in nature, occurring in all living things as well as in fossil fuels like coal and oil. Carbon forms many compounds and plays a key role in the carbon cycle. Increased carbon dioxide emissions from fossil fuel combustion and deforestation are contributing to global warming through the greenhouse effect.
The document provides an overview of copper, including its history of use dating back to 5000 BC, its excellent properties as an electrical and thermal conductor, and its many applications in manufacturing and construction due to its workability and corrosion resistance when alloyed with other metals like zinc, tin, aluminum, and silicon. Common alloys of copper include brasses, bronzes, copper-nickels, and high copper alloys that are used in applications like wiring, plumbing, bearings, and more.
Soli. Formule i nazivi soli
Hemija
Urađeno u saradnji sa nastavnicom hemije Tatjanom Miladinović
Predviđeno je korišćenje bele table.
Kompletan čas možete preuzeti ovde:
http://www.digitalnaskola.rs/konkurs/brojPrijavaPoPredmetuIRazredu/razred_8/Hemija/85.html
2. Ածխածինը քիմիական տարր է: Այն մարդուն հայտնի է
անտիկ ժամանակներից: Բնության մեջ հանդիպում է
ինչպես ազատ վիճակում, այնպես էլ միացությունների
ձևով: Ածխածինն ազատ վիճակում տարածված է
ալմաստի, գրաֆիտի, ածուխների
ձևերով:Միացությունների ձևով այն գտնվում է
նավթային կուտակումներում, օդում`ածխաթթվական
գազի (CO2), իսկ Երկրի ընդերքում՝ կարբոնատների
ձևով.կալցիումի կարբոնատը (CaCO3)առաջացնում է
մարմարի, կավճի և կրաքարի կուտակումներ:
Մեծ քանակությամբ ածխածին են պարունակում
բուսական ու կենդանական օրգանիզմները:
3. Ածխածինը տեղակայված է Մենդելեևի
պարբերական համակարգի երկրորդ
պարբերության IV խմբի գլխավոր
ենթախմբում։
Քիմիական նշանը-C
Կարգաթիվը -6
Հարաբերական ատոմային զանգվածը –
Ar(C)=12
Մոլային զանգվածը-M(C)=12գ/մոլ
Վալենտականությունը `4,երբեմն`1,2,3
Օքսիդացման աստիճանը` -4-ից մինչև + 4
4. Ածխածնի բնական
տարաձևություններից են գրաֆիտը և
ալամաստը:
Գրաֆիտը մուգ մոխրագույն,
անթափանց, յուղոտ, մետաղական
փայլով, դժվարահալ, մեծ ջերմա- և
էլեկտրահաղորդականությամբ նյութ է:
Ունի ատոմային բյուրեղացանց, որտեղ
ածխածնի ատոմները դասավորված են
զուգահեռ շերտերով: Շերտերի միջև
կապը բավական թույլ է, այդ իսկ
պատճառով գրաֆիտը հեշտությամբ
շերտատվում է. մատիտով նկարելիս
նրա թեփուկը պոկվում, մնում է թղթին:
Այսինքն` մատիտ ունենալու համար
մենք պարտական ենք գրաֆիտին:
5. Ալմաստը անգույն,թափանցիկ,բյուրեղային նյութ
է:Դժվարահալ է,այլ նյութերի խառնուկներում լինում
է երկնագույն,դեղին,կարմիր,սև:Սակայն
ամենաթանկարժեքը անգույն ալմաստն է:Ունի
ատոմային բյուրեղացանց,կանոնավոր քառանիստի
տեսք:Իր կառուցվածքի շնորհիվ այն ամենակարծր
բնական նյութն է,էլեկտրական հոսանք չի
հախորդում`մեկուսիչ է, 14000C
ջերմաստիճանում,բարձր ճնշման տակ վերածվում է
գրաֆիտի:
6. Ածխածինը սովորական պայմաններում ոչ մի նյութի հետ չի փոխազդում, սակայն
տաքացնելիս փոխազդում է մի շարք պարզ( ոչ մետաղներ և մետաղներ) և բարդ
նյութերի` օքսիդների հետ:
Ածխածնի փոխազդեցությունը ոչ մետաղների հետ
Ոչ մետաղների հետ ածխածին ցուցաբերում է վերականգնող հատկություն:
Բավարար քանակությամբ թթվածնում ածխածինը լրիվ այրվում է ածխածնի(IV)
օքսիդ առաջացնելով:Իսկ թթվածնի անբավարար քանակության դեպքում տեղի է
ունենում թերայրում և ածխածնի (II) օքսիդ է առաջանում:
2C+O2=2CO
Ջրածնի հետ փոխազդելով ածխածինը առաջացնում է մեթան
C+2H2=CH4
Մեթանից բացի C առաջացնում է բազմաթիվ ջրածնային միացություններ`
ածխաջրածիններ:
Տաքացման պայմաններում ածխածինը փոխազդում է մի շարք այլ
ոչմետաղների հետ:
C+2F2=CF4
C+2S=CS2
7. Տաքացնելիս ածխածինը փոխազդում է մետաղների հետ
առաջացնելով կարբիդներ, ցուցաբերում է օքսիդացնող
հատկություն
Ca+2C=CaC2
4Al+3C=Al4C3
Ածխածնի փոխազդեցությունը բարդ նյութերի հետ
Ածխածինը փոխազդում է թթվածին պարունակող բարդ նյութերի հետ և դրանցից
խլում է թթվածինը, այսինքն վերականգնող հատկություն է ցուցաբերում:
CaO+3C=CaC2+CO
2PbO+C=2Pb+CO2
Ածխածինը փոխազդում է նաև ոչ մետաղների օքսիդների հետ:
C+CO2=2CO
Ածխածինը փոխազդում է նաև ուրիշ բարդ նյութերի հետ:
Ազոտական թթվի հետ` 3C+4HNO3=3CO2+4NO+2H2O
Ծծմբական թթվի հետ` C+2H2SO4=CO2+2SO2+2H2O
8. Ածխածնի անօրգանական միացություններն են օքսիդները, թթուները
և այդ թթվի աղերը:Ածխածնի օքսիդները երկուսն են ածխախածնի
(II) օքսիդ և ածխածնի (IV) օքսիդ:
Ածխածնի (II) օքսիդում ածխածնի վալենտականությունը 3 է,
օքսիդացման աստիճանը` +2, թթվածնի վալենտականությունը 3
է, օքսիդացման աստիճանը` -2, քիմիական կապը`
կովալենտային բևեռային:
Ֆիզիկական հատկությունները
Ածխածնի (II)օքսիդը(շմոլագազ) օդից թեթև է, գույն, հոտ ,համ
չունի, ջրի հետ չի փոխազդում անտարբեր օքսիդ է -1920C
աստիճանում հեղուկանում է իսկ մինւս 2050C
-ում պնդանում: Թունավոր է,կարող է մահվան պատճառ դառնալ:
Այն միանում է թթվածին մատակարարող արյան հեմոգլոբինին և
օրգանիզմում թթվածնի քաղցի հանգեցում: CO ստացվում է, երբ
ածուխը այրում են անբավարար թթվածնի առկայությամբ:Տեղի է
ունենեմ թերայրում:
2CO+O2=CO2
9. Ածխածնի (II) օքսիդի կարևոր հատկությունը վերականգնող լինելն է:
C+2-2e-C+4
Ածխածնի (II) օքսիդը այրվում է .
2CO+O2=2CO2
Ածխածնի (II) օքսիդը մետաղի օքսիդներից վերականգնում է մետաղները.
F2O3+3CO=2Fe+3CO2
Ածխածնի օքսիդը ջրածնի հետ փոխազդելիս առաջացնում է մեթիլ սպիրտ
CO+2H2=CH3OH
Ակտիվացրած ածխի ներկայությամբ քլորը միանում է ածխածնի (II) օքսիդին
ու առաջացնում մարտական թունավոր նյութ` ֆոսգեն.
CO+Cl2 =COCl2
10. Ածխածնի (II) օքսիդը խիստ թունավոր է ,սակայն մեծ
կիրառություն ունի:Այդ գազը այրելիս մեծ ջերմություն է
անջատվում և կիրառվում էորպես գազային վառելանյութ:
Մեծ քանակությամբ ածխածնի (II) օքսիդ է օգտագործվում
մեթիլ սպիրտ, արհեստական բենզին և այլ նյութեր
ստանալիս:
11. :Ածխածնի (IV) օքսիդը (ածխաթթու գազ) օդից ծանր է 1,5 անգամ: Թույլ
թթվային հոտով ու համով անգույն գազ է ջրում լուծվում է -78 0C վերածվում է
պինդ ձյունանման զանգվածի: Այն մեզ ծանոթ <<չոր սառույցն>> է ,որը
օդում առանց հեղուկ վիճակի անցնելու միանգամից գազի է վերածվում:
Քիմիական հատկությունները
Ածխածնի (IV)օքսիդը թթվային օքսիդ է ,փոխազդում է հիմքերի,ջրի և
հիմանային օքսիդների հետ.
CO2+Ca(OH)2=CaCO3+H2O
CO2+H2O=H2CO3
BaO+CO2=BaCO3
Ածխածնի (IV)օքսիդը սենյակային ջերմաստճանում կայուն
միացություն է, իսկ բարձր ջերմաստիճանում միանում է ակտիվ
մետաղների հետ և օքսիդացնող հատկություն է ցուցաբերում
2MgO+CO2=2MgO+C
12. Բնության մեջ ածխածնի (IV) օքսիդը առաջանում է
ածխածին պարունակող նյութերը օքսիդանալիս, այրվելիս
ինչպես նաև շնչառության ժամանակ:Շատ մեծ
քանակությամբ ածխածնի (IV) օքսիդ է անջատվում
հրաբուխների ժայթքելիս, որի ընթացքում մի քանի տոննա
ածխաթթու գազ է դուրս նետվում: Ածխածնի (IV)օքսիդը
կիրառվում է տեխնիակայում արդյունաբերությամ մեջ:
Օգտագործվում է սոդա` Na2CO3, արտադրելիս: Ածխածնի
(IV) օքսիդից ստացվող <<չոր սառույցը>> օգտագործում են
մթերքները պահելու նպատակով: Ածխաթթու գազը չի
այրվում և այրմանը չի նպաստում: Այն օգտագործվում է
կրակմարիչներում:
13. Ածխածնի (IV)օքսիդը ջրում լուծելիս առաջացնում է
ածխաթթու.
CO2+H2O=H2CO3
Ածխաթթուն շատ թույլ թթու է :Որպես անկայուն թթու,
ածխաթթուն առանց տաքացնելու քայքայվում է ,դրա
պատճառով այն գոյություն ունի միայն ջրային լուծույթներում:
Շատ դանդաղ փոխազդում է ակտիվ մետաղների հետ:
Mg+H2CO3=MgCO3+H2
Ածխաթթուն փոխազդում է ալկալիների և ակտիվ մետաղների
օքսիդների հետ:
2NaOH+H2CO3=Na2CO3+H2O
BaO+H2NO3=BaCO3+H2O
14. Որպես երկհիմն թթու ածխաթթուն երկու տեսակի աղ է
առաջացնում.չեզոք` կարբոնատներ և թթու`
հիդրոկարբոնատներ:
Կարբոնատները և հիդրոկարբոնատները լայնորեն կիրառվում
են արդյունաբերության և տնտեսության մեջ հատկապես`
շինարարություն:
Նատրիումի կարբոնատը կամ սոդան ջրում լավ լուծվող
սպիտակ փոշի է :Օգտագործվում է ապակու, օճառի
արտադրությունում:
Նատրիումի հիդրկարբոնատը կամ խմելու սոդան կիրառվում է
հացի կամ հրուշակեղենի արտադրությունում, օգտագործվում է
նաև բժշկության մեջ որպես դեղամիջոց: