แผนที่เดินดิน เป็นเครื่องมือศึกษาวิถีชีวิตและวัฒนธรรมชุมชน เช่น การค้นหาทุนทางสังคม การเข้าถึงชุมชนเชิงบวก การสำรวจขุมพลังชุมชนและสินทรัพย์ชุมชน การจัดทำแผนที่เดินดิน เป็นการฝึกปฏิบัติการว่าด้วยการร่วมศึกษาวิถีชีวิตและวัฒนธรรมชุมชน และนำผลการค้นพบมาวิเคราะห์ถึงความเข้มแข็งในการออกแบบการพัฒนาชุมชนอย่างมีส่วนร่วม

1. แผนที่เดินดินแผนที่เดินดิน

2. ทํางานชุมชนทํางานชุมชน..........ตองรูจักชุมชนตองรูจักชุมชน

3. เครื่องมือศึกษาชุมชน
ริเริ่มจากรากหญา.........หาชาวบาน
เรียนรูความคิดอาน........ผลงานวัตรปฏิบัติที่ดี
DISCOVERY

4. เครื่องมือศึกษาชุมชน
เขาใจวิถีชีวี .....เริ่มจากที่เขามี
ดวยไมตรี... ดีงาม...ความเคารพ
เขาใจวิถีชีวี .....เริ่มจากที่เขามี
ดวยไมตรี... ดีงาม...ความเคารพ

5. เครื่องมือศึกษาชุมชน
DREAM
ชวยใหเขาไดคนพบ..............สิ่งหวังประสบ
พานพบความฝนอันยิ่งใหญ..........
DREAM

6. เครื่องมือศึกษาชุมชน
รวมกันสรรคสรางทางสายสายใหม
ระเบิดจากภายใน
รวมใจบุกบั่นประสานผล...............
DESIGN
รวมกันสรรคสรางทางสายสายใหม
ระเบิดจากภายใน
รวมใจบุกบั่นประสานผล...............

7. เครื่องมือศึกษาชุมชนเครื่องมือศึกษาชุมชน
สรางจากฐานคิดสรางจากฐานคิด................จิตเปนกุศลจิตเปนกุศล......
ศักดิ์ศรีความเปนศักดิ์ศรีความเปน““คนคน””................กอเกิดชุมชนเขมแข็งกอเกิดชุมชนเขมแข็ง
DESTINY

8. แผนที่เดินดินแผนที่เดินดิน
เปนเครื่องมือศึกษาชุมชนที่สําคัญมากเพราะ….
ทําใหรูจักโลกของชาวบานทําใหรูจักโลกของชาวบาน
ไดขอมูลมาก/ในเวลาสั้น/เชื่อถือได
เห็นภาพรวม/เปาหมายชัดขึ้น
ไดความสัมพันธ/คุนเคย

9. แผนที่เดินดินที่มีคุณคา....สามารถ
• บอกถึงเรื่องราวความเปนไปใน
ชุมชน สถานการณสําคัญ ๆ
• สถานที่ที่ใชทํากิจกรรมตาง ๆ
ตามวิถีชีวิตและวัฒนธรรม
ชุมชน
• บอกถึงเรื่องราวความเปนไปใน
ชุมชน สถานการณสําคัญ ๆ
• สถานที่ที่ใชทํากิจกรรมตาง ๆ
ตามวิถีชีวิตและวัฒนธรรม
ชุมชน

10. แผนที่เดินดินแผนที่เดินดิน
เปนเครื่องมือศึกษาชุมชนที่ทําให.......เปนเครื่องมือศึกษาชุมชนที่ทําให.......
เขาใจ มิติทางสังคมของชุมชน
เขาใจวัฒนธรรมของชุมชน

11. สามารถใชขอมูลในชุมชนจากจากสิ่งที่ชุมชนมี
แผนที่เดินดินแผนที่เดินดิน
เปนเครื่องมือศึกษาชุมชนที่สําคัญมากเพราะ
มาทําใหชุมชนคนพบสิ่งที่ดีของตนเอง
มาออกแบบทํางานรวมกันอยางมีสุนทรีย
มาถักทอความฝนรวมกัน
มาทําใหชุมชนคนพบสิ่งที่ดีของตนเอง

12. สามารถใชขอมูลในชุมชนมองจากจากสิ่งที่ชุมชนมี
แผนที่เดินดินแผนที่เดินดิน
เปนเครื่องมือศึกษาชุมชนที่สําคัญมากเพราะ….
มารวมพัฒนาระบบบริการสุขภาพที่ดี
มาวางแผนพัฒนาชุมชนเขมแข็ง
มารวมสรางเสริมพลังชุมชนดวยกัน

13. แผนที่เดินดินแผนที่เดินดิน
เปนเครื่องมือศึกษาชุมชนที่ทําให.......เปนเครื่องมือศึกษาชุมชนที่ทําให.......
เขาใจ มิติทางสังคมของชุมชน
เขาใจวัฒนธรรมของชุมชน

14. แผนที่นั่งโตะ
ใชอานเสนทาง หาตําแหนง ที่ตั้ง

15. แผนที่เดินดิน
ใชทําความเขาใจสังคม ชาวบาน

16. ทํางานชุมชนควร...ลงเดินดิน
เพื่อใหคุนเคยกับชาวบาน
เห็นบานชองหองหอ
เขาใจสังคมของชาวบาน
เพื่อใหคุนเคยกับชาวบาน
เห็นบานชองหองหอ
เขาใจสังคมของชาวบาน

17. แผนที่เดินดิน
วัตถุประสงคที่ทําคือ ...................เพื่อทําให
รูจักคุนเคยกับชุมชน ในเรื่อง
...สภาพพื้นที่ทางกายภาพ
... เห็นพื้นที่ทางสังคม
และ ... เขาใจหนาที่ทางสังคม
ของชุมชน อยางรวดเร็ว และเชื่อถือไดเพราะ
“สงสัยเอง ตั้งคําถาม และสังเกตดวยตนเอง”
วัตถุประสงคที่ทําคือ ...................เพื่อทําให
รูจักคุนเคยกับชุมชน ในเรื่อง
...สภาพพื้นที่ทางกายภาพ
... เห็นพื้นที่ทางสังคม
และ ... เขาใจหนาที่ทางสังคม
ของชุมชน อยางรวดเร็ว และเชื่อถือไดเพราะ
“สงสัยเอง ตั้งคําถาม และสังเกตดวยตนเอง”

18. ขอแนะนําทําแผนที่เดินดิน
• เดินดวยเทา อาจใชจักรยาน จยย.
• แตตองแวะถาม ทักทายบอย ๆ
• หากมีทีมงานหลายคน อยา
แยกกันเขียนควรเขียนเปนทีม
• เดินดวยเทา อาจใชจักรยาน จยย.
• แตตองแวะถาม ทักทายบอย ๆ
• หากมีทีมงานหลายคน อยา
แยกกันเขียนควรเขียนเปนทีม
ปากถาม ตาดู หูฟง ชางสังเกต

19. ขอแนะนํา จัดทําแผนที่เดินดิน
• ตองสังเกต และพูดคุยแลกเปลี่ยน
กันในทีมวาเห็นอะไร
• อาจมีผูนําชาวบานไปชวย แตให
ระวัง........
• ตองสังเกต และพูดคุยแลกเปลี่ยน
กันในทีมวาเห็นอะไร
• อาจมีผูนําชาวบานไปชวย แตให
ระวัง........

20. • คนดี ๆ อยูที่ไหน ?
- คนดีศรีสังคม
- หลวงพอ อิหมาม
- แกนนํา
- ผูนําทางความคิด
- ประธานกลุม....
• คนดี ๆ อยูที่ไหน ?
- คนดีศรีสังคม
- หลวงพอ อิหมาม
- แกนนํา
- ผูนําทางความคิด
- ประธานกลุม....

21. ของดี ๆ อยูที่ไหน ?
- ทรัพยากร
- ที่เที่ยว
- ที่อยู
- ที่กิน
- ที่เลน
ของดี ๆ อยูที่ไหน ?
- ทรัพยากร
- ที่เที่ยว
- ที่อยู
- ที่กิน
- ที่เลน

22. อยากไดของดี ๆ อยูที่ไหน ?
- สวนสมุนไพร
- ถนน/สะพาน
- สถานบริการ
- สถานที่สําคัญ
- ฯลฯ
อยากไดของดี ๆ อยูที่ไหน ?
- สวนสมุนไพร
- ถนน/สะพาน
- สถานบริการ
- สถานที่สําคัญ
- ฯลฯ

23. ของดี ๆ อยูที่ไหน ?
- ทรัพยากร - ผลิตผล
- ที่เที่ยว - ผลิตภัณฑ
- ที่อยู - วัด สุเหรา
- ที่กิน - ตลาด
- ที่เลน - แสดงการละเลน
ของดี ๆ อยูที่ไหน ?
- ทรัพยากร - ผลิตผล
- ที่เที่ยว - ผลิตภัณฑ
- ที่อยู - วัด สุเหรา
- ที่กิน - ตลาด
- ที่เลน - แสดงการละเลน

24. ขอแนะนําทําแผนที่เดินดิน
อาจใช
แผนที่เกา
ที่เคยทําไว
มาใชเปน
ขอมูล
พื้นฐาน
เบื้องตน
อาจใช
แผนที่เกา
ที่เคยทําไว
มาใชเปน
ขอมูล
พื้นฐาน
เบื้องตน

29. ชวยกันซักถาม สัมภาษณ บันทึก จดจําเรื่องราว
เชื่อมโยง แลวเขียนบอกเลาความเปนไปของชุมชน

31. ขอแนะนําทําแผนที่เดินดิน
ใหความสําคัญกับการสรางความคุนเคยกับชาวบานในชุมชน
ควบคูกับการเขียนแผนที่ แวะทักทายชาวบานระหวางการทํา

32. ขอแนะนําทําแผนที่เดินดิน
ตองเดินสํารวจใหทั่วถึง โดยเฉพาะบานคนจน บานผูทุกขยากที่อยู
ชายขอบของชุมชน บานของผูที่แยกตัวอยางโดดเดี่ยวในชุมชน

33. ขอแนะนําทําแผนที่เดินดิน
มองพื้นที่ทางกายภาพ....แต ตีความใหเห็น.....
ถึงพื้นที่ทางสังคม

34. หลักการสําคัญที่ตองจดจํา
๑ เดินใหทั่ว ดูใหเห็นบานทุกหลังดวยตาตนเอง
๒ มองพื้นที่ทางกายภาพ เห็นพื้นที่ทางสังคม
๓ หาบานเปาหมายใหพบ
๔ เขาใจโลกของชาวบาน
๕ ใชประกอบทํางานไมใชประดับสํานักงาน
๑ เดินใหทั่ว ดูใหเห็นบานทุกหลังดวยตาตนเอง
๒ มองพื้นที่ทางกายภาพ เห็นพื้นที่ทางสังคม
๓ หาบานเปาหมายใหพบ
๔ เขาใจโลกของชาวบาน
๕ ใชประกอบทํางานไมใชประดับสํานักงาน
แผนที่เดินดิน

35. แผนที่นั่งโตะ VS แผนที่เดินดิน

43. •• เดินทั่วทั้งชุมชนเดินทั่วทั้งชุมชน
•• ดูดวยตาตนเองทุกบานดูดวยตาตนเองทุกบาน
•• เห็นพื้นที่ทางกายภาพเห็นพื้นที่ทางกายภาพ
•• เขาใจพื้นที่ทางสังคมเขาใจพื้นที่ทางสังคม
แผนที่นั่งโตะใชอานหาตําแหนงที่ตั้ง
แผนที่เดินดินใชทําความเขาใจสังคม
•• เดินทั่วทั้งชุมชนเดินทั่วทั้งชุมชน
•• ดูดวยตาตนเองทุกบานดูดวยตาตนเองทุกบาน
•• เห็นพื้นที่ทางกายภาพเห็นพื้นที่ทางกายภาพ
•• เขาใจพื้นที่ทางสังคมเขาใจพื้นที่ทางสังคม

46. แผนที่เดินดินเปนเครื่องมือ......
• แลกเปลี่ยนเรียนรู
• เชิดชูเหลากอ
• ถักทอเครือขาย
• ถายทอดประสบการณ
• สานแรงบันดาลใจ
แผนที่เดินดินเปนเครื่องมือ......
• แลกเปลี่ยนเรียนรู
• เชิดชูเหลากอ
• ถักทอเครือขาย
• ถายทอดประสบการณ
• สานแรงบันดาลใจ

47. รูเทาทันโลก คน และสังคมรูเทาทันโลก คน และสังคม
สั่งสม แลกเปลี่ยนประสบการณสั่งสม แลกเปลี่ยนประสบการณ
ฟงชาวบาน คนทุกขคนยากฟงชาวบาน คนทุกขคนยาก
ไมยอทอตอความลําบากไมยอทอตอความลําบาก
นอมรับสิ่งที่ยังขาดนอมรับสิ่งที่ยังขาด
คือคุณลักษณะของคือคุณลักษณะของ….….ผูมีสติปญญาผูมีสติปญญา
รูเทาทันโลก คน และสังคมรูเทาทันโลก คน และสังคม
สั่งสม แลกเปลี่ยนประสบการณสั่งสม แลกเปลี่ยนประสบการณ
ฟงชาวบาน คนทุกขคนยากฟงชาวบาน คนทุกขคนยาก
ไมยอทอตอความลําบากไมยอทอตอความลําบาก
นอมรับสิ่งที่ยังขาดนอมรับสิ่งที่ยังขาด
คือคุณลักษณะของคือคุณลักษณะของ….….ผูมีสติปญญาผูมีสติปญญา