สุนทรียปรัศนี เป็น ปรัชญา แนวคิดและระบวนการทำงานร่วมกันเป็นหมู่คณะ ที่อาศัยการตั้งคำถามที่เสริมสร้างพลัง การมองโลกในเชิงบวกและการใช้ปัญญาที่มีอยู้ในตนเอง ผู้คน องค์กรและชุมชน มาต่อยอดไปสู่การกระทำที่สร้างสรรค์สังคม ตามแนวแห่งอริยมรรค ซึ่งเป็นหนึ่งในอริยสัจ4 ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า อุทัยวรรณ กาญจนกามลเป็นผู้รจนาและเรียบเรียง แนวคิดตะวันออกในวิถีแห่งพุทธะบูรณาการกับตะวันตก โดยใช้แนวคิดของเดวิด โคออบเปอริเดอร์ ในappreciative Inquiryเป็นแนวทางในการพัฒนา ทีมงาน องค์กร ชุมชนและสังคม ซึ่งเป็นอาศัยการพัฒนาที่เช้าถึงผู้ผนโดยใช้จุดแข็งเป็นฐาน(Strength-Based Development)

1. 1

2. การเสริมสรางพลังชุมชน
ดวยการแลกเปลี่ยนเรียนรูเรื่องราวแหงความสําเร็จ
และรวมกันคนหาความฝนของชุมชน
(Empowering Community by Sharing Stories & Discovering Dreams)
ลองนึกวาดภาพโลกใบนี้ เพงตรงเฉพาะสิ่งดีงาม ความมีชีวิตชีวาของผูคน แลว
ตั้งความปรารถนาที่จะชวยกันเปลี่ยนแปลงไปสูสิ่งที่ตองการจะเห็น นี่คือที่มาของ
กระบวนการประสานความคิดเนรมิตชุมชนดวยสุนทรียปรัศนี
ความเปลี่ยนแปลงที่บังเกิดในในชวงทศวรรษ ปที่ผานมา ทามกลางความปรัก
หักพังของผลพวงที่เกิดขึ้นในยุคโลกาภิวัฒน มิใชเกิดขึ้นโดยบังเอิญ หากแตเปนการ
รวมกันจุดประกาย ผูคนจํานวนไมมากนัก ชวยประสานใหขาราชการพันธใหม
นักพัฒนาในองคกรพัฒนาเอกชน สมาชิกองคการบริหารทองถิ่น และผูคนในชุมชน ได
มีโอกาสรวมกันคิด รวมกันทํา โครงการสรางเสริมสุขภาพชองปากในลักษณะพหุภาคี
การกอรางสรางชุมชนเริ่มตนจากการเลาเรื่องราวของสมาชิกในแตละภาคี แตละกลุมที่
ตางผลัดกันนําเอาเรื่องราวความสําเร็จ ที่เคยรวมทํากันแตหนหลัง มาเลาสูกันฟง แลว
รอยเรียงเชื่อมโยง ปจจัยกอใหเกิดความสําเร็จ ดวยตาเปนประกาย ในบรรยากาศที่
สนุกสนาน อบอุน และเปนกันเอง มันทําใหเกิดความเชื่อมั่นขึ้นอีกครั้งวาพวกเราทํา
กันเองไดเปนอยางดี เรามีความภาคภูมิใจและตระหนักถึงคุณคาแหงสติปญญาที่มีใน
ตนเองและผูคนรอบขาง
อานิสงคของการเลาเรื่องราวแหงความสําเร็จสูกันฟง ยังจะชวยทําให การสื่อสาร 2 ทาง
เปนไปอยาง มีชีวิตชีวา เกิดอารมณรวม และมีความประทับใจในลีลาการแสดงออกของ
กันและกัน
2

3. จากประสบการณของการประชุมรวมกันเปนระยะ ๆ จะทําใหเราสามารถรูซึ้งถึงเหตุ
สําคัญที่ทําใหเกิดความเปลี่ยนแปลงอยางที่ไมเคยปรากฏมากอน นั่นคือ การตั้งคําถามที่
มีแนวคิดและทิศทางที่เปนไปในทางบวก สามารถทําใหเกิดความเปนไปไดในการ
รวมกันทํางานเปนทีม เกิดความเอาใจใสกันและกัน ทําใหไดคนพบสิ่งดีงามรวมกัน
เหนือสิ่งอื่นใด สิ่งดีที่สุดในลานสนทนาก็คือ เรามีโอกาสไดรวมกันตั้งความปรารถนาที่
จะเห็นสิ่งดีงามเกิดขึ้นกับชุมชนในอนาคต
ความคิดที่ “ระเบิดจากภายใน” กอตัวอยางชา ๆ จากการเขาไปศึกษาชุมชนบานเราใน
รูปแบบที่ตางไปจากเดิม พวกเราบางคนไปนัดหมายกับกลุมผูนําธรรมชาติในชุมชนที่
เคยตั้งกลุมทําอะไรตอมิอะไรรวมกันอยางไมเปนทางการมากอน วงสนทนาระหวาง
เพื่อนพองนองพี่จะเปนไปอยางออกรส จากคําถามที่แอบฝกกันตั้งกอนลวงหนา เพื่อทํา
ใหวงสนทนามีสุนทรียะ เริ่มจาก ประสบการณความสําเร็จที่กลุมเคยรวมทําดวยกันมา
กอน ทุนของชุมชนที่พวกเขาเห็นวายังมีอยู ไมวาจะเปน รากเหงา วงศวานวานเครือ ของ
ดีที่มีอยู ตั้งแต ประเพณี การละเลนพื้นบาน ศิลปะ การแสดง โบราณสถานสําคัญ ผูที่
เคารพนับถือ ภูมิปญญาทองถิ่น อาชีพเสริมหรือความสามารถใหมภายหลังจากที่ไดรวม
กลุมกันมา และสิ่งอํานวยความสะดวกใหสามารถทํากิจกรรมชุมชนตามวิถีชวิต
ี
วัฒนธรรมของเขาเอง สิ่งที่ประทับใจตามมาก็คือการคนพบสิ่งที่ดีนั้นมีมากมายกวาที่คิด
และอานิสงคของความบันดาลใจใหรวมกันคิดมันเปนเชนนี้เอง
สิ่งที่เรียกกันวาสุนทรียปรัศนีแทจริงแลวก็คือ กระบวนการที่เชื้อเชิญใหผูคนมาผลัดกัน
ตั้งคําถามถึง “สิ่งที่ใหชีวิตชีวา” กับชุมชนแลวชื่นชมกันและกัน
ดวยกระบวนสุนทรียปรัศนีที่กลาวถึงนี้ จึงเปนการคนหาประสบการณที่ดีที่สุด และการ
คนพบสิ่งใชการไดที่มีอยูแลว แทนที่จะคนหาสิ่งที่ไมดีแลวนํามาแกไข
3

4. ศิลปะของการตั้งคําถามที่เสริมสรางพลัง :
(ทําใหเกิดการจุดประกาย ความกระจางแจง นวัตกรรมและปฏิบัตการ)
ิ
อิทธิพลของการตั้งคําถาม
การตั้งคําถามที่ถูกตองเปนการสรางคานงัดไปสูการพัฒนาแนวใหมที่สําคัญยิ่ง
ในฐานะผูนําการเปลี่ยนแปลงทุกสาขา ไมวาทางการศึกษา เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม
สิ่งแวดลอม หรือทางการเมืองก็ตาม เราใชเวลาตั้งคําถามทั้งถามตัวเองและผูคนในแตละ
วัน แตเราคนหาคําตอบในคําถามที่ผิดทั้งกาละ เทศะและประชุมชน เพราะเราถูกฝกปรือ
มาเปนอยางดีในการแกไขปญหาแบบดั้งเดิม
แนวทางแกไขปญหาแบบดั้งเดิมสอนเรา ใหมุงคนหาสาเหตุของปญหา และ
วิเคราะหปญหาอยางถี่ถวน เราผลิตขอมูลออกมาหนาตอหนา วามีสิ่งใดผิดพลาดและ
วิภากษวิจารณในเชิงตําหนิติเตียนการกระทําผิดพลาดไปตลอดแนว ผลลัพธที่ไดหลัง
จากนั้นก็คือ การพุงเปาไปที่องคกร และชุมชนมิไดกอใหเกิดความรวมมือหรือทางเลือก
ใหม ที่ดีกวาเดิมแตประการใด ในทางตรงขาม กลับกอใหเกิดการราวฉาน ปฏิกริยา
ตอตาน และทํารายจิตใจของผูคนทั้งในองคกรหรือชุมชนอยางกวางขวางเปนทวีคูณ
การมุงเนนไปที่สิ่งใชการได และสิ่งดี ตลอดจนสิ่งที่ดีที่สุด ที่เคยทํามาเปนแกน
ธรรมของการทํางานในกระบวนการ“สุนทรียปรัศนี” (Appreciative Inquiry)
เราเรียกการทํางานแบบนี้วา “การมองหาอะไรดี ๆ ในสิ่งที่มีอยู หรือสิ่งที่เคยทํา”
การตั้งตนทํางานดวยการมองโลกในแงดีแบบนี้ มาจากแนวคิดตนตํารับของ
เดวิด โคออบเปอริเดอร เมื่อกวา 2 ทศวรรษที่ผานมา (ในปพ.ศ. 2529) จากการวิจัย
ทางธุรกิจ ของ Western Reserve University Business School
มีการนํากระบวนการทํางานแบบนี้ไปใชในบรรษัทชั้นนําระดับโลกหลายแหง
แมจะไมคอยแพรหลายในวงการธุรกิจสวนใหญ แตสําหรับในกลุมนักพัฒนาชุมชนและ
องคกรพัฒนาเอกชนแลว มีการกลาวขานถึง และเปนที่นิยมกันในแวดวงนักวิชาการ
และนักวิจัยปฏิบัติการ อยางกวางขวางทั่วโลก ทั้งในหมูนักพัฒนาชุมชน ในประเทศที่
กําลังพัฒนา ในศาสนจักรและวงการทหาร
4

5. สุนทรียปรัศนี เปนรูปแบบหนึ่งของการทํางานเพื่อแกไขปญหาที่ใหความสําคัญ
กับคุณคาและศักดิ์ศรีของมนุษยและใชแทนการแกไขปญหาแบบดั้งเดิมที่แกอยางไรก็ไม
สําเร็จ และเปนที่ประจักษชัดวาคนตางหากที่แกปญหา ไมใชกระบวนการหรือวิธีการ
วงจรแหงสุนทรียปรัศนี
รวมคนพบ
สิ่งดีแลวชื่นชม
(Discovery)
รวมสรางสรรค
รวมถักทอฝน
สิ่งดีเพื่อสังคม
อยางสมศักดิ์ศรี
(Destiny)
(Destiny)
รวมออกแบบ
ทํางานอยางสุนทรีย
(Design)
5

6. เมื่อพิจารณาวงจรแหงสุนทรียปรัศนีในผังภาพขางบนจะพบวา แบงไดเปน 4
ขั้นตอนหรือระยะ ที่เนนสิ่งดี (4ดี) และไปพองพานกับคําในภาษาอังกฤษโดยบังเอิญ
กลาวคือ
1 Discovery– Appreciate what is
2 Dream – Imagine what might be
3 Design – Determine what should be
4 Destiny – Sustaining/on-going learning
ดี1คือการรวมคนพบสิ่งดีแลวชื่นชม (Discovery) เริ่มตนดวยการตั้ง
คําถามวา “อะไรใหชีวิต ชีวากับทีมงาน องคกรหรือชุมชน” ดวยการจับคูระหวาง
สมาชิกกลุมผลัดกันเลาเรื่องราวจากคําถามที่วา “กรุณาบอกฉันทีวา มีชวงเวลาใดบางที่
คุณตื่นเตนและภาคภูมิใจที่สุดที่ไดมีสวนรวมในการทํางานในองคกรนี้?”
ดี 2 คือการรวมถักทอความใฝฝนอยางสมศักดิ์ศรี (Dream) คําถามตั้งตน
จาก“อะไรคือสิ่งที่ทานอยากจะ ....?”มันทําใหเราสามารถสรางสรรควิสัยทัศน ใน
อนาคตที่รวมเขาไดกับความสําเร็จที่เคยเกิดขึ้นแลวในอดีตและความตื่นตาตื่นใจ
วิสัยทัศนกลายเปนประโยคทองในเรื่องโอกาสที่กําลังจะมีมาในอนาคต หลังจากนั้น
วิสัยทัศนจะเขามากําหนดชะตาชีวิต โดยผานการนําเสนอที่สรางสรรค ดั่งคําประการ
เจตนารมณ การทองเที่ยวทางจินตนาการ ฯลฯ แลวทําใหมันชัดเจน
ดี 3 คือการออกแบบสรรสรางอยางสุนทรียะ(Design) ตั้งคําถามวา “หาก
จะทําใหความใฝฝนเปนจริง เราจะออกแบบ วิธีการ กระบวนการ โครงสรางและ
สัมพันธภาพในการทํางานอะไรบาง?”
ดี 4 คือการสรางสรรคสิ่งดีเพื่อชุมชน องคกรหรือสังคม (Destiny) คําถามที่
นําไปสูการทํางานรวมกันอยางสรางสรรคก็คือ “เราจะทํากันอยางสรางสรรคได
ยังไง?”เพื่อจะใชขุมพลังที่เรามีอยู รวมทั้งระยะเวลา และการกําหนดลําดับความสําคัญ .
ในขั้นตอนนี้ทานตองทํางานเพื่อใหบรรลุวิสัยทัศนที่ไดกําหนดไวแลว
6

7. สุนทรียปรัศนีในการพัฒนาโดยอาศัยสินทรัพยชมชน
ุ
การพัฒนาโดยอาศัยสินทรัพยชุมชนเปนฐาน เปนตัวผลักใหสุนทรียปรัศนีเกิด
ความเคลื่อนไหว ความคิดที่เปนกุญแจดอกสําคัญในเรื่องนี้ก็คือ เมื่อใดก็ตามที่ชุมชน
ไดรับการมองในสวนที่มีสินทรัพยผลจะเปนไปในทางบวก ในขณะที่หากชุมชนถูกมอง
วาขาดแคลนผลก็จะออกมาในทางลบ หรือเปนปญหาที่จะตองแกไขเยียวยา
ปรัชญาของการทํางานในชุมชนนั้น เริ่มตั้งตนที่
“ปญญาของชุมชน”แทนที่จะตั้งตนที่“ปญหาของชุมชน”
การเสริมสรางพลังชุมชนจึงเปนเรื่องที่ชุมชนนั้นจะตัดสินใจใชวิธีการไหนจัดการกับสิ่ง
ที่ทาทายในชุมชนของตนเอง ระหวาง
“จะแนวแนแกไขในสิ่งผิด” กับ “จะรักชาติยิ่งชีวิต ทําสิ่งถูก”
(We will either Do the THING right or Do the RIGHT thing)
7

8. ตั้งคําถามอยางไรใหเสริมสรางพลัง?
หากเรายังไมเคยเรียนรูในเรื่อง “คําถามที่เสริมสรางพลัง”มากอนลองมาให
คะแนน คําถามตอไปนี้ดูนะครับ วาคําถามใดจะทําใหเสริมสรางพลังมากกวากัน หากมี
ชวงคะแนน ตั้งแต1-10 และ10 คือคะแนนที่เสริมสรางพลังมากที่สุดทานทานจะให
คะแนนในคําถามตอไปนี้ กี่คะแนน ?
- ตอนนี้กี่โมงแลว?
- มีความเปนไปไดอะไรพอมีเหลืออยู ที่เรายังไมไดคิดถึงบาง?
- ทานขาวแลวหรือยัง?
- ที่วามีจริยธรรมนั้นหมายถึงยังไง?
- ทานไปไหนมา?
- เสื้อตัวนี้สวยดี ทานซื้อมาจากไหน?
คําถามที่เสริมสรางพลัง
- ทําใหเกิดความอยากรูอยากเห็นและเชื้อเชิญใหตอบแบบสรางสรรค
- มุงเนนไปยังการทําใหสะทอนความคิดออกจากตัวผูถาม
- ทําใหอยากตอบดวยดวงตาที่เปนประกาย
- คําตอบความหมายที่ลึกไปกวาปรกติและเปนสิ่งที่ผูตอบ“มี”อยูแลว
- คําตอบทําใหกลายเปนเรื่องที่แพรกระจายไปในหมูเพื่อนฝูงหรือองคกรได
รวดเร็ว (ผูคนสนใจ แพรไปไดเร็ว)
8

9. ลองออกแบบคําถามที่เสริมสรางพลัง
คําถามที่เสริมสรางพลังมี 3 มิติ
มิติแรก “ออกแบบกอสราง” ทําใหเกิดความแตกตางอยางเห็นไดชัดเจนระหวาง
การเปดกวาง กับการปดทางความคิดของผูตอบ
คําถามตอไปนี้เรียงกันอยูระหวางการเสริมสรางพลัง จากนอยไปหามาก
คําถามแบบ ถูก / ผิด
ทําไม
ยังไง
อะไร
สิ่งใด
หากวา...
ใคร
เมื่อไหร
ที่ไหน
ลองผูกเปนประโยคคําถามดูนะครับ
ลูกหลานของเราที่นี่ไดออกกําลังกายตามที่อยากทําหรือไม?
กรุณาอธิบายถึงตอนที่เด็ก ๆในชุมชนของเราเทาที่ผานมาไดมีความสุข
และออกกําลังกายกันอยาง สนุกสนานไดไหมครับ ?
มีการสนับสนุนกันในชุมชนของเราใหเด็ก ๆ มีสขภาพดี ยังไงกันบาง
ุ
ครับ? และหาไดจากไหน?
ทําไมเด็ก ๆที่นี่จึงดูเฉื่อยชาไมสดใสและรับประทานกันอยางแยๆ ครับ?
หากคิดจะทําดีใหลูก ทําถูกใหหลานของเราทานคิดวาชุมชนของเราจะ
สนับสนุนใหเด็ก มีชีวิตชีวา มีความสุข และรางกายแข็งแรงอยางไรได
บางครับ?
หากทาน เปลี่ยนจากคําถาม ถูก/ผิด? มาเปน ทําไม? แลวไปสู อะไรจะเกิดขึ้นบาง หาก
เรา….? คําถามจะทําใหมีการสะทอนความคิด และสรางสรรคมากขึ้นกวาเดิม
9

10. ขอพึงระวัง
ในกรณีที่มีการถามวาทําไม ? บางครั้งอาจยั่วยุใหผูตอบปกปองตัวเองจากการถูกตําหนิ
มากวาที่จะคิดออกแบบอยางสรางสรรค ดังเชน ...ทําไมแนวรวมของเราจึงสดุดและไม
ขยายวงออกไป ?
มิติที่ 2 ขอบเขตของคําถาม
การตั้งคําถามตองสื่อไดอยางเหมาะสม ลองดูผลกระทบของขอบเขตตอไปนี้
ในฐานะทีมงานเราจะแลกเปลี่ยนเรียนรูกันอยางดีที่สุดไดอยางไร?
ในฐานะแนวรวม เราจะแลกเปลี่ยนเรียนรูกันอยางดีที่สุดไดอยางไร?
ในชุมชนของเราเองเราจะแลกเปลี่ยนเรียนรูกันอยางดีที่สุดไดอยางไร?
คําถามขางบนแสดงถึงการตั้งคําถามที่กาวหนาและกวางขวางพอเหมาะ แตบางคําถาม
อาจกวางเกินไป แมวาจะนาสนใจ อาทิ
เราจะเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมสุขภาพคนในชาติของเราไดอยางไร?
มิติที่ 3 สมมติฐาน
ปรกติแลวคําถามสวนใหญจะมีสมมติฐานอยูภายในตัวคําถาม
เราจะสรางระบบการศึกษาที่มี2ภาษาไดอยางไรในภาคเหนือ?
เราไดทําผิดอะไร และใครควรจะรับผิดชอบ?
เราลองคนหาดูวาอะไรทําใหเกิดความไมรวมมือกันระหวางพหุภาคี?
มีบทเรียนอะไรบางจากสิ่งที่เกิดขึ้นและความเปนไปไดในอนาคตมีอะไรบาง?
10

11. ลองตีความจากคําถามขางบนวา
• คําถามใดที่ทําใหเกิดการแกไขปญหา ?
• คําถามใดที่นําไปสูการตําหนิ?
• คําถามใดที่กอใหเกิดการปกปองตัวเอง?
คําถามใดที่นําไปสูการสะทอนความคิด ความสรางสรรค?
คําถามใดที่กอใหเกิดความรวมมือระหวางผูเกี่ยวของ?
-/+
กรณาตรวจสอบตอไปอีกวาแตละคําถามนําไปสูอะไรเปนสําคัญ
มีคติฐานหรือความเชื่ออะไรที่แฝงอยูในคําถามนั้น ๆ ?
เราจะใชวิธีการอยางไรหากระบบความเชื่อดังกลาวแตกตางกันโดยสิ้นเชิง?
การทดลองตั้งคําถามเพื่อนําไปการใชกระบวนการสุนทรียปรัศนี
จงใหความสนใจในเรื่อง การออกแบบ ขอบเขต และความเชื่อในคําถามที่เราตั้ง เมื่อเรา
ทํางานรวมกันเปนทีม เราใชเวลาในการตั้งคําถาม
1 เริ่มจากการสนทนา ถึงวัตถุประสงคและ กระบวนการทํางาน
2 ทํางานกับทีมงานใหเขียนคําถามหลายคําถามในประเด็นที่เกี่ยวของกัน
3 พิจารณาและใหคะแนนคําถามเหลานั้นวา
คําถามใดที่ทําใหเกิดการสะทอนความคิดและความสรางสรรคไดดี
ที่สุด?
คําถามใดที่ผลของมันจะออกมาในเชิงบวก?
มีคติฐานอะไรที่แฝงอยูในแตละคําถามนั้น?
4 ลองเอาไปถามกับคนนอกที่ไมไดเกี่ยวของกับกรณีนั้น เพื่อดูวามันใชการไดดียังไง?
และ พิจารณาวามันนําไปสูการสนทนาในแบบไหน?
11

12. D1
ตัวอยางการตั้งคําถามเพื่อใชในกระบวนการสุนทรียสนทนา
1 การรวมคนพบสิ่งดีแลวชื่นชม (Discovery)
ตัวอยางคําถามที่รวมคนพบสิ่งดีแลวชื่นชม
ทานมีความสุข และความสําเร็จที่สุดในการงาน ตอนไหน ?
อะไรทําใหงานของทานมีคา/มีความหมาย?
บทบาทของทานมีคุณคาหรือนาตื่นเตนอยางไรบาง?
คุณไดรับความบันดาลใจมาจากไหน/ใคร?
หากคุณเปนผูจัดการในองคกรคุณจะใหเวลามากกวาในสวนไหน?
คุณมีความยินดีและภาคภูมิใจในอะไรมากที่สุด?
คุณรูสึกมั่นใจในอะไรมากที่สุด?
บอกมา 3 อยางที่ทานชอบมากที่สุดที่นี่?
ธรรมชาติของงาน ตรงไหนที่ทานเห็นวามีคาที่สุด?
งานที่นี่มีเสนหดึงดูดผูคนยังไงบาง?
หากคุณสามารถจะคุยกับหัวหนาองคกรนี้ได คุณจะบอกทานวา ทานมี
ความสามารถอะไรที่จะทําใหงานของคุณดีขึ้น/เร็วขึ้น/สนุกกวาเดิม?
12

13. D2
2 การรวมถักทอฝนอยางสมศักดศรี (Dream)
ตัวอยางคําถามที่ถักทอความใฝฝนรวมกัน:
ทานลองจินตนาการแลวบอกผมสิครับวา อะไรคือสิ่งที่ควรจะเกิดขึ้นจากนี้ตอไป
ในอนาคต อีก 5-10ปขางหนา?
คุณปรารถนาอยากจะเห็นอะไรเกิดขึ้นกับองคกรที่นี่ในอนาคตบาง?
หากคุณมีเวทมนต เสกใหสิ่งดีๆเกิดขึ้นในอนาคต คุณจะเสกอะไรสําหรับองคกร
นี้?
คุณอยากจะเห็นอะไรเกิดขึ้นในอีก 5 ปตอไปขางหนาที่องคกรนี้?
มีวิถีทางใดบางที่เราจะอยูรวมกันกับผองเพื่อนที่นี่อยางมีความสุข?
หากมีโอกาสอยางไมมีที่สิ้นสุด ทานและชุมชนทีนี่ ทานอยากจะเห็นอะไรเกิดขึ้น
่
ระหวางเราดวยกันบาง?
**แบงกลุมยอย พัฒนาวิสัยทัศน นําเสนอมันอยางมีศิลปะและสรางสรรค โดยใช

ถอยคํา บัตรคํา การวาดรูป ใชแผนที่ความคิด และอื่น ๆ
D3
3 รวมออกแบบสรรคสรางอยางสุนทรียะ (Design)
ตัวอยางคําถามในการออกแบบ “วิธีการ”รวมกัน
เมื่อคุณคนพบจุดแข็งและโอกาสในชวงแรกไดแลว เราจะหาทางสูฝนของเรา มัน
จะมีหนาตาเปนยังไง?
ลงเขียนประโยคทองที่สรางสรรค,ทาทายและนาตื่นเตน
จากจุดปจจุบันที่เปนอยู,ใชความภาคภูมิใจในอดีตเปนตัวเริ่ม
- ความสําเร็จที่มี ที่ปรารถนาปจจุบันสูอนาคต
คําถามคือ
13

14. เราจะทําใหความปรารถนาของเราบรรลุผลสําเร็จไดอยางไร?
หากจะทําใหฝนเปนจริง ลองหาวิธีการใหมๆที่จะสรางใหฝนเปนจริง?
ปจเจก เขียน สิ่งที่ตนสนใจ เล็ก ๆ
จากนั้นระดมความคิดเปนกลุม
ทําใหเปนโมเดล
นําไปสูการสรางแผนปฏิบัติการ
D4
4.รวมสรางสรรคสิ่งดีเพื่อสังคม (Destiny)
ตัวอยางคําถามที่กําหนดชะตากรรมรวมกัน
หากจะมีสิ่งดีๆเกิดขึ้นแกเรา เพื่อนรวมงานและองคกรของเรา เราจะตั้ง
ตนทําอะไร รวมกันในวิธีการ/แนวทาง/กระบวนการ/กิจกรรม/เทคนิค
ใหม?
หากเราหวังจะประสบความสําเร็จที่ยิ่งไมเคยมีมากอน เราจะตองไมทํา
แบบเดิมๆ
ทีมงานทางแผนปฏิบัติการแลวใหแตละคน กําหนดวา ตัวเองจะ
เหมาะสมในงานไหน ตามความสามารถ / พรสวรรค และใชขมพลัง
ุ
สินทรัพยที่มีอยู ?
14

15. วิธีการคิดและตั้งคําถาม แบบ สุนทรียปรัศนี
“มรรค 8:
สัมมาทิฐิ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาสังกัปปะ
สัมมาวายามะ สัมมาอาชีวะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ”
1 ใน อริยสัจ 4 ของพระสัมมาสัมพุทธเจา
เริ่มจาก การมองโลกในแงดเี สมอ คําถามจึงเวียนวนอยูในแงบวก อาทิ ความมีชีวิตชีวา มี

ความหมาย มีคุณคา ความสุข ความสําเร็จ ความหวัง พลังของตัวเรา องคกรของเราและชุมชนของ
เรา
เมื่อชุมชนใช สุนทรียปรัศนี การแลกเปลี่ยนเรียนรูจึงสกัดความรูจาก
•
•
•
•
•
•
สิ่งที่ดีที่สุดของการปฏิบัติในชวงอดีตที่ผานมา
การมองไปในอนาคตขางหนาอยางงดงามสดใส กระจางชัด
การชื่นชมในคุณคาของสิ่งที่ประสพรวมกัน
การออกแบบทางเลือกใหมที่ตนเองเปนผูปฏิบัติในฐานะพลเมือง

การดําเนินกิจกรรมอยางขันอาสา และรูคุณคาของสิ่งที่มี
ขอสําคัญที่สุดอยูที่ การจินตนาการ มองเห็นตนเองเปน ผูปฏิบัติการ ผูให
ผูโรมรุกหรือ ผูเปลี่ยนแปลง แทนที่จะเปน ผูรับกรรม ผูถูกปฏิบัติ ผูรับ
หรือผูรองรับ
ดังนั้น ผูที่ตั้งคําถาม แบบสุนทรียปรัศนี จะตองรําลึกไวเสมอก็คือ
1.ถามถึงสิ่งที่ดีที่สุด ไมวาจะใหเลาในเรื่อง
• ผลลัพธที่เคยเกิดขึ้น ในเรื่องของปริมาณ คุณภาพ อะไร อยางไร เทาใด ?
15

16. • วิธีการที่ทําใหเกิด ในรูปแบบใด กลวิธีใด กุศโลบายใด หรือยุทธศาสตรใด ?
• ปจจัยที่เอื้ออํานวยใหเกิด อาทิ ผูรวมกันทําคือใคร ในชวงเวลาใด ที่สิ่งที่มีคุณคาใดทีไดถูก
่
นํามาใชใหเกิดผลลัพธ เชนนั้น ? ฯลฯ
2. ใชคําถามในเชิงบวก ที่มาจากคติฐานในทางบวกเชนเดียวกัน เชน เพื่อนรวมงานของเราเปน
่
้
อยางไรบาง ทีทําใหทานดีใจที่ไดทํางานชินนี้ ?
3. ใชประเด็นที่ทําใหเกิดความตื่นเตน ทาทาย เชน “ผูนํา”นั้นอาจเปนใครก็ไดที่ตองการชวยให

งานชิ้นนี้ประสพความสําเร็จ.
4. ใชคําถามที่แสดงออกถึงการเชื้อเชิญ การใหแสดงความรูสึกที่ดี ๆ หรือ การใหเห็นโลกในแง
บวก
5. ตั้งคําถามที่นําไปสูการ เลาเรื่องราวประสบการณที่นาประทัปใจของผูตอบเอง เปนหลัก

6. ทาทีของการตั้งคําถามใหออกเปนทํานอง ชวนสนทนา ไมเปนทางการ เปนแบบพี่ ๆ นอง ๆ
และที่สําคัญที่สุดคือ ทาทีของการตั้งใจฟง ใหเกียรติ สุภาพ ชื่นชม ยกยอง ประดุจกัลยาณมิตร หรือ
ญาติธรรม ปราศจาก การหักหาญน้ําใจ ประชด แซว หรือลบหลู
7. ใชคําถามปลายเปด ซึ่งไมตองการคําตอบตายตัว ยิ่งเปนการไมคาดฝน หรือนาอัศจรรยใจ ยิ่งทํา
ใหเกิดรดชาด และความรูสึกที่ดี คาดหวังวาจะทําใหเกิดการเรียนรูอยางอยางที่นาตื่นเตน ประหลาด
ใจ
8. แสดงความชิ่นชมในประสบการณที่เขาเลาอยางจริงใจ
คิดบวก มองบวก เห็นบวก พูดบวก เมื่อลงมือทําก็เลยบวกตามไปดวย !!!!!!!
คิดในทางบวก
“พลังของการตั้งคําถามที่เปนตนตอแหงปญญาและสัมมาทิฐ”
ิ
√ ใครก็ตามทีตั้งคําถามจะเปนผูชี้นําแนวทางและมีพลังของผูนําการเปลี่ยนแปลง (โปรดพิจารณา
่
ความแตกตางระหวางการถามหัวหนาตํารวจ เกี่สวกับอาชยากรรมกับการรักษาความปลอดภัยของ
ชุมชน)
16

17. √ ภาพลักษณแหงอนาคตนั้นมีอิทธิพล เราสามารถเคลื่อนไปในทิศทางที่เราสรางจินตนาการ √
ภาพลักษณแหงอนาคตและการสนทนาที่เปนลบนั้นทําใหเราสิ้นหวังและออนแอทั้งกายและใจ
ในทางกลับกัน ภาพลักษณแหงอนาคตและการสนทนาที่เปนบวกนันก็ทําใหเราเต็มเปยมไปดวย
้
ความหวังและเขมแข็ง มันสามารถนําเราไปในทิศทางที่เราประสพความสําเร็จได
√ การสนทนาวิสาสะในทางบวกนันมีอิทธิพลตอสุขภาพจิต และจําเปนที่พวกเราตองไดรับการฝก
้
หัด ในชีวตประจําวันของเรานั้นแวดลอมดวยเหตุการณและถอยคําที่เปนลบ มันบั่นทอนทั้งพลังกาย
ิ
และพลังจิตเราจึงตองแทนทีมันดวยการสรางความเชื่อมันใหกับตัวเอง และผูคนในชุมชนดวย
่
่
√ ภาพลักษณที่เปนบวกของเยาวชนมีความสําคัญตอการกอรางสรางวัฒนธรรมทางสังคมใหม ใน
อันที่จะจุดประกายปลุกเราและกระตุนใหเยาวชนทําสิ่งดีงามใหกับสังคม ทุกวันนี้เราไดรับขอมูล
ขาวสารทั้งในทางวิทยุ โทรทัศนและในวงสนทนาที่สอใหเห็นวาเยาวชนเปนผูกอปญหา หรือกอ
อาชญากรรมที่นากลัว เราจําเปนตองมีตัวอยางของเยาวชนที่แสดงออกอยางสุนทรียะ มีความมุงมัน
่
มานะพยายาม ทําตัวเองใหมคุณคา และแสดงออกตอเพื่อนมนุษยอยางผูที่มีเกียรติ มีศักดิ์ศรีและ
ี
ประสพความสําเร็จ เหนือสิ่งอื่นใด เราตองเสริมสรางพลังเยาวชน ดวยการเปลี่ยนแปลงมุมมอง
ของผูใหญที่มีตอเยาวชนเสียใหม
√ ระบบชีวิตของมนุษยตองการการเลื่อนไหวไปสูทิศทางที่เปนบวก ดุจดอกทานตะวันที่หันหนา
ไปทางที่มีแสงตะวันอยูเปนนิจ การตั้งคําถามที่เปนไปในทางบวกรวมทังการแสดงความรูสึก
้
ในทางชื่นชมอยางไมมีเงื่อนไข ทําใหเกิดพลังงาน เปรียบประดุจแสงตะวันทําใหพชพันธมีชีวิตชีวา
ื
และเติบโต
√ คนหนุมสาวสามารถชวยใหสังคมที่พลังสดใสและมีภาวะแวดลอมเปนไปในทางบวก สิ่ง
ทั้งหลายทั้งปวงขึ้นอยูกับชีวตและทิศทางของผูใหญที่จะมองบวกและทําใหเกิดความเปนไปไดใน
ิ
ทางบวก โดยเฉพาะอยางยิ่งโลกตองการภาวะผูนําและความกลาหาญของผูใหญเปนสําคัญ
√ การตราชื่อ การใหรางวัลและการถามหาสิ่งที่ตองการพบพานนัน กอใหเกิดผลลัพธอันเลอเลิศใน
้
การทํางานรวมกันอยางไมตองสงสัย มันสามารถเขาไปแทนที่การลําเลิก ตําหนิตเิ ตียน ประณาม

พร่ําบน ดวยความประสงคทาใหเกิดผลลัพธที่ดีขึ้นไดอยางนาอัศจรรย ผูนําการเปลี่ยนแปลงตองทํา
ํ
ใหไดจนเปนนิสัย
“…..ระบบชีวิตของมนุษยเติบโตไดอยางงดงาม จากการตั้งคําถามที่ทรงพลัง”
เดวิด คูเปอรริเดอร และ ไดนา วิทนีย
17

18. REFERENCES
Barrett, F.J. (1998). “Creativity and Improvisation in Jazz and Organizations:
Implications for Organizational Learning,” Organization Science, 9(5), 605-622.
Brewer, J., & Hunter, A. (1989). Multi-method Research: A Synthesis of Styles,
Newbury Park, California: Sage Publications.
Cooperrider, D.L. & Srivastva, S. (1987). “Appreciative Inquiry in Organizational
Life,” Research in Organizational Change and Development, I, 129-169.
Cooperrider, D.L., (1990). “Positive Image, Positive Action: The Affirmative
Basis of Organizing,” Appreciative Management and Leadership, San Francisco,
CA: Jossey Bass.
Cooperrider, D. L. & Whitney, D., (1999). Appreciative Inquiry: Collaborating for
Change. San Francisco, California: Berrett-Koehler Communications, Inc.
Cooperrider, D.L., Whitney, D., & Stavros, J.M. (2003). Appreciative Inquiry
Handbook: The First in a Series of AI Workbooks for Leaders of Change.
Cleveland, Ohio: Lakeshore Communications.
Creswell, J. W. (1994). Research Design: Qualitative & Quantitative
Approaches. Thousand Oaks, California: Sage Publications.
Fry, R., Barrett, F., Seiling, J., & Whitney, D. (2002). Appreciative Inquiry and
Organization Transformation, Reports From The Field. Westport, Connecticut:
Quorum Books.
Ludema, J.D., Cooperrider, D.L. & Barrett, F.J. (2001). Appreciative Inquiry: the
Power of the Unconditional Positive Question. In P. Reason and H. Bradbury
(Eds.), Handbook of Action Research: Participatory Inquiry and Practice.
(pp.189-199). Thousand Oaks, California:Sage Publications.
Strauss, A. & Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded
Theory Procedures and Techniques. Newbury Park, California: Sage
Publications.
U.S. Department of Health and Human Services, National Center for Health
Statistics. (1997, September). National Nursing Home Survey (ICPSR 6998).
Ann Arbor, MI: ICPSR.
Watkins, J. M. & Mohr, B. J. (2001). Appreciative Inquiry: Change at the Speed
of Imagination. San Francisco, California: Jossey-Bass/Pfeiffer
Vogt, E., Brown, J., and Issacs, D. (2003). The Art of Powerful Questions: Catalyzing
Insight, Innovation, and Action.
Yaeger, T.F. & Sorensen, Jr., P.F. (2001). What Matters Most in Appreciative
Inquiry. In D. Cooperider, P. Sorensen, Jr., T. Yaeger, & D. Whitney (Eds.),
Appreciative Inquiry: An Emerging Direction For Organization Development.
(pp.129-142). Champaign, Illinois: Stipes Publishing L.L.C.
18