Γλώσσα Ε΄ δημοτικού http://users.sch.gr/dimylonaki/mathimata_glossa_o_anthropos_sto_diastima.htm

1. ΤΕΤΡΑΔΙΟ
ΕΡΓΑΣΙΩΝ

2. «Αστερούλα» φώναζαν από μικρή την
ηρωίδα μας οι γονείς της. Έτσι την έλε-
γαν τ’ αδέρφια της, οι φίλοι της, οι συγ-
γενείς της. Λέτε να φταίει το όνομά της
για την περιπέτεια που έζησε μια νύχτα
της ζωής της;
- Καληνύχτα, είπε η μαμά στην κόρη της
την Αστερούλα. Άργησες σήμερα να πέ-
σεις για ύπνο και αύριο δε θα ξυπνάς
για το σχολείο. Έκλεισε γρήγορα το
φως, και η μικρή έκλεισε σφιχτά τα
μάτια της. Μια γλυκιά ζαλάδα την
έπιασε και κοιτάξτε πού βρέθηκε.

3. Βρέθηκε περιπλανώμενη στο διάστημα σαν
τους πλανήτες και σκέφτηκε να επισκεφτεί
μερικούς από αυτούς.
Ποιον πλανήτη πιστεύετε ότι
θα επισκεφτεί πρώτον;
Εσείς ποιον θα επισκεφτόσασταν;

4. Στάση πρώτη: Ερμής
«Παιδιά, παιδιά, κοιτάξτε!»,
φώναξε κάποια στιγμή ο
πατέρας. «Μπροστά μας
έχουμε τον Ερμή! Πόσο
μοιάζει με το φεγγάρι!»
Οι γήινοι παρατήρησαν
μια απέραντη ορεινή χώρα,
σπαρμένη κρατήρες, που
έμοιαζαν και αυτοί πολύ με
της Σελήνης.
«Αυτά μπορούμε να τα
δούμε με ένα γήινο τηλε-
σκόπιο;» ρώτησε η Σβέτα.
«Όχι, γενικά είναι πολύ
δύσκολο να κάνεις παρα-
τηρήσεις στον Ερμή, γιατί
βρίσκεται πολύ κοντά στον
Ήλιο.

5. Και αν ξέρουμε πως η επιφάνειά του παρουσιάζει ομοιότητες με τη Σελήνη,
γεμάτη κρατήρες, μας το ανέφεραν οι τεχνητοί δορυφόροι που ταξίδεψαν ως
εκεί».
«Προσοχή!» ακούστηκε η φωνή του Πινέζα. «Το μαγικό πλανητοσκάφος
“Βέλος” μπαίνει στην τροχιά του Ερμή. Πλοηγέ! Να αναφέρεις στον κυβερνή-
τη τις παρατηρήσεις σου».
«Βλέπω πάρα πολλούς
μεγάλους και μικρούς κρατήρες!»
άρχισε η Σβέτα την αναφορά της.
«Στον πάτο τους βλέπω λοφάκια...
είναι και κάτι κρατήρες που
μοιάζουν με Ήλιο…»
«Κυβερνήτη!» φώναξε η
πλοηγός. «Τα σύννεφα δε μας
δυσκολεύουν να θαυμάσουμε τη
θέα, τα βουνά και τις χαράδρες!»
«Δεν υπάρχουνε σύννεφα, γιατί
σε αυτό τον πλανήτη δεν υπάρχει
καθό-λου αέρας!» απάντησε ο
κυβερνήτης.

6. «Απαγορεύεται στο πλήρωμα να αποβιβαστεί σε αυτό τον πλανήτη!»
ακούστηκε πάλι ο Πινέζας, υπεύθυνος για την πτήση. «Είναι επικίνδυνος.
Δεν υπάρχει ούτε αέρας ούτε νερό, και το μεσημέρι κάνει τρομακτική ζέστη».
«Ξέρω γιατί κάνει τόση ζέστη!» είπε η πλοηγός. «Επειδή είναι κοντά ο
Ήλιος».
« Όχι μόνο γι’ αυτό» είπε ο νάνος Πινέζας από την οθόνη. « Ένα
μερόνυχτο στον
Ερμή είναι ίσο με
176 μέρες της Γης!
Όσο να περάσει
ένα εικοσιτετρά-
ωρο στον Ερμή,
στη Γη έχει περά-
σει μισός χρόνος.
Στη διάρκεια αυτής
της μέρας-μακρι-
νάρι ο Ήλιος
παραζεσταίνει
την επιφάνεια
του πλανήτη».

7. «Και δεν κάνει ποτέ κρύο στον
Ερμή;» ρώτησε ο μηχανικός.
«Και βέβαια κάνει, και πολύ
μάλιστα, γιατί και η νύχτα στον Ερμή
είναι μεγάλη και το κρύο όλο και
δυναμώνει».
«Μα είναι παράξενος αυτός ο
πλανήτης!» μουρμούρισε η Σβέτα.
«Και βουνά και τεράστιες χαράδρες
και μέρες μισός χρόνος και μεγάλο
κρύο και τρομερή ζέστη!»
«Προσοχή! Προσοχή! Το
μαγικό διαστημόπλοιο “Βέλος”
αποχαιρετά τον Ερμή και
κατευθύνεται προς την Αφροδίτη!»
Εφρέμ Λεβιτάν, Αστρονομία για παιδιά, μετάφρ. X.
Iωάννου, εκδ. Σύγχρονη Eποχή, Aθήνα, 1995

8. 1. Στο παραπάνω κείμενο υπογραμμίστε με κόκκινο χρώμα τις
πληροφορίες που μας δίνει για το έδαφος του πλανήτη και με
μπλε τις πληροφορίες για τη μέτρηση του χρόνου. Μετά γράψτε
στους παρακάτω πίνακες τις φράσεις που υπογραμμίσατε:

9. 2. Μετατρέψτε τις παρακάτω προτάσεις από ενεργητική σύνταξη
σε παθητική, και αντίστροφα.

10. 3. Βρείτε μέσα στο κρυπτόλεξο τους εννέα (9) πλανήτες του
ηλιακού μας συστήματος και μερικούς δορυφόρους τους (3).
ΠΟΝΤΟΣ

11. Τα περισσότερα παιδιά του κόσμου, μοιράζονται ένα κοινό πάθος: να κοιτάζουν ψη-
λά στα αστέρια και να ονειρεύονται ταξίδια μέχρι το διάστημα. Ο Έλληνας αστροφυ-
σικός Σταμάτης Κριμιζής έφτασε αυτό το «όνειρο» ένα βήμα παραπέρα. Μεγαλώνο-
ντας στη Χίο, ο Σταμάτης Κριμιζής δεν ήταν διαφορετικός από τα υπόλοιπα παιδιά.
Κοιτάζοντας τον νυχτερινό ουρανό, αναρωτιόταν τι μπορεί να κρύβεται στο αχανές
διάστημα.

12. Ήταν γιος Έλληνα μετανάστη, ο οποίος
πηγαινοερχόταν στις Η.Π.Α. Όταν έχασε σε
μικρή ηλικία τον πατέρα του, αποφάσισε να
εγκατασταθεί μόνιμα στην Αμερική και να
σπουδάσει Φυσική στο Πανεπιστήμιο της
Μινεσότα. Στα 21 του χρόνια κατάφερε να
συναντήσει τον μέντορά του, τον σπουδαίο
Τζέιμς Βαν Άλεν, τον κατασκευαστή του
πρώτου αμερικάνικου δορυφόρου.
Δίπλα στον Βαν Άλεν, ο Σταμάτης
μετατράπηκε από ένας απλός φυσικός σε
έναν άνθρωπο που ονειρεύεται πώς
λειτουργεί η φύση, οι πλανήτες… πώς
ενεργοποιείται η ύλη και πώς αντιδρούν τα
μαγνητικά πεδία. Το μότο του Βαν Άλεν
ήταν πως «πρέπει να δώσεις στον εαυτό
σου την ευκαι-ρία να σταθεί τυχερός» κι
αυτό ακριβώς έκανε κι ο ίδιος ο Κριμιζής,
δουλεύοντας σκληρά ώστε να αποκτήσει τις
γνώσεις που απαιτούνται για την
ανακάλυψη του καινούργιου.
https://anatolia.edu.gr/

13. Ο ίδιος είχε ήδη επινοήσει, σχεδιάσει
και κατασκευάσει τον πρώτο μετρητή
στέρεας κατάστασης που εστάλη ποτέ
στο διάστημα, ξεκινώντας με τον τρόπο
αυτό το μοναδικό του ταξίδι στα βάθη
του γαλαξία.
Μπορεί ο ίδιος να μην έχει βρεθεί ποτέ
στο διάστημα, όμως τα όργανα και τα
οχήματα τα οποία έχει σχεδιάσει, έχουν
επισκεφτεί και τους εννέα πλανήτες του
ηλιακούς μας συστήματος.
Πράγματι, ο αστροφυσικός έχει
συνδέσει το όνομά του με τα πιο
σημαντικά προγράμματα της NASA,
όπως οι θρυλικές αποστολές Voyager
1 και 2, ενώ από το 1999 ο
αστεροειδής 8323 φέρει το δικό του
όνομα, χαρίζοντάς του μια θέση στην
αιωνιότητα.
Ο αστεροειδής 8323 Κριμιζής
βρίσκεται στην Κυρίως Ζώνη
Αστεροειδών ανάμεσα στις
τροχιές των πλανητών Άρη
και Δία . Ονομάστηκε έτσι
προς τιμή του Έλληνα
αστροφυσικού Σταμάτη
Κριμιζή . https://en.wikipedia.org/

14. «Η αλήθεια είναι ότι χωρίς
ποτέ να ομολογείται,
πάντα επικρατεί μια
προκατάληψη απέναντι
στις γυναίκες που
ασχολούνται με την
επιστήμη. 'Έχοντας
διατελέσει επί 14 χρόνια
διευθυντής διαστημικών
προγραμμάτων στο Τζονς
Χόπκινς, μπορώ να
υπερηφανεύομαι που
διόρισα την πρώτη
γυναίκα επικεφαλής σε
ένα διαστημικό
πρόγραμμα το 1992.»
https://en.wikipedia.org/

15. Τα όνειρα για τον Σταμάτη Κριμιζή δεν σταματάνε εδώ, αφού δεν διστάζει να
αποκαλύψει πως θα ήθελε μια μέρα να ατενίσει τον Ήλιο. Παρά τις επιτυχίες
του, παραμένει προσγειωμένος, υπογραμμίζοντας πως «ο επιστήμονας
οφείλει να εστιάζει στο εφικτό και να μην επιχειρεί να απαντήσει
πανανθρώπινα ερωτήματα δίχως να στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα».
Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι δε θα προσπαθήσει, όπως κάνει άλλωστε από
πολύ μικρός, καταφέρνοντας να λύνει συνεχώς σημαντικά ερωτήματα
σχετικά με τους πλανήτες.
Πηγή: https://www.huffingtonpost.gr/2016/06/27/-famous-stamatis-krimizis_n_10695020.html
https://m.eirinika.gr/

16. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ