1. ΓΡΑΠΣΔ΢ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΔ΢ ΔΞΔΣΑ΢ΔΙ΢ ΠΔΡΙΟΓΟΤ ΜΑΪΟΤ-ΙΟΤΝΙΟΤ 2013
ΣΑΞΗ: Α
ΜΑΘΗΜΑ: ΚΔΙΜΔΝΑ ΝΔΟΔΛΛΗΝΙΚΗ΢ ΛΟΓΟΣΔΥΝΙΑ΢
ΘΔΜΑΣΙΚΗ ΔΝΟΣΗΣΑ: ΣΑ ΦΤΛΑ ΢ΣΗ ΛΟΓΟΣΔΥΝΙΑ
Α. Κείμενο H θητεία της πενθεράς, Α. Παπαδιαμάντης (1902)
[…]Ἦηνλ, ἄ ξα, ἡ ρήξαΧαξκνιίλα, εἰ οηὴ λὑ πεξεζίαληνῦ γακβξνῦ ηεο, ζπλάκαθεπνπξόο,
ὀ ξληζνηξόθνο, ρελνβνζθόο, ζπβῶηηο, αἰ γνβνζθὸ οθαὶ ὀ λειάηεο…
θαὶ ζπγρξόλσοπαξακάλλαδηὰ ηὰ ἑ πηὰ παηδία, ἐ μαηξνπκέλνπηνῦ κηθξνῦ ,
ηὸ ὁ πνῖ νλἐ ζήιαδελἀ θόκεἡ κάλλαηνπ, θαὶ ηνῦ ἐ κβξύνπ,
ηὸ ὁ πνῖ νλαὕ ηεεἶ ρελἐ ληὸ οηῆ οθνηιίαοηεο.
Εἶ ρεθαζεκεξηλὸ λ πξόγξακκα ἐ ξγαζίαο, ἡ πξνώξσογεξάζαζα ρήξα, λ᾽ ἀ ληιῇ λεξόλ,
λὰ γεκίδῃ ηὴ λζηέξλαλ, λὰ ηὸ δηαλέκῃ ζη᾽ αὐ ιάθηα, λὰ πνηίδῃ ηὰ ὀ ιίγα ιαραληθά, ὅ πσοθαὶ ηὰ ο
γάζηξαο κὲ η᾽ ἄ λζε· εἶ ηαλὰ ηαΐδῃ ηὶ οθόηηεο, ηὶ ο πάπηεο, ηὶ ορῆ λεο, λὰ ἐ ιαύλῃ ηὰ ο ηειεπηαίαο
κὲ ηὴ λθαιακηάλ, ὅ ηαλἐ μήξρνληνεἰ οηὸ ιηβάδη. ἖ λίνηελὰ πηάλῃ θαπγὰ λκὲ ηὴ λγεηηόληζζαλ,
ἕ λεθακηθξᾶ ο δεκίαο, ηὴ λὁ πνίαλἔ θακλε κία ρήλα εἰ οηὸ λγεηηνληθὸ λθῆ πνλ· λὰ ηξέθῃ ηὰ δύν
γνπξνπλόπνπια, λὰ ηὰ ὁ δεγῇ εἰ οηὴ λιάζπεληνῦ γεηηνληθνῦ ξεύκαηνο δηὰ λὰ θπιηζζνῦ λ·
λὰ ἐ μάγῃ πξὸ οβνζθὴ λεἰ οηὰ ρσξάθηα ηὴ λθαηζίθαλκὲ ηὰ ἐ ξίθηά ηεο, ηὴ λἀ κλάδακὲ ηὸ ἀ ξλίνλ
ηεο· λὰ δέλῃ ηὴ λπξνβαηίλαλεἰ οηὴ λἄ θξαληνῦ θάκπνπ, εἰ οηὴ λὑ πώξεηαληνῦ κηθξνῦ ιόθνπ,
ηὴ λθαηζίθαλ, ὀ ιίγνλ παξαπάλσ, ἐ πὶ ηῆ οθιηηύνοηνῦ βξαρώδνπο ιόθνπ,
ἀ λάκεζαεἰ οζρνίλνποθαὶ πξηλάξηα· λὰ ἐ πηζθέπηεηαηθαὶ πάιηλ θαηζίθαλθαὶ πξνβαηίλαλ,
δηὰ λὰ ηὰ ο «ἀ ιιάμῃ », ἤ ηνηηὰ οκεηαθέξῃ θαὶ ηὰ οδέζῃ παξέθεη.
Νὰ ὁ δεγῇ ηὴ λγατδνπξίηζαλκὲ ηὸ πνπιαξάθη ηεο εἰ οηὰ ρσξάθηα, λὰ ηὴ λδέλῃ εἰ οἕ λαθνξκόλ,
θαὶ πάιηλ λὰ ηὴ λἐ πηζθέπηεηαη. Νὰ θνπβαιᾷ ἀ πὸ ηὸ λἀ ρπξῶλαἄ ρπξνλδηὰ ηὴ λὄ λνλ,
εἰ οηὰ ἰ ζόγεηαθαὶ ηὰ οαὐ ιὰ οηῆ ονἰ θίαο δεκάηηα ρόξηνπ δηὰ ηὴ λἀ κλάδαθαὶ ηὴ λαἶ γα, δηὰ ηὴ λ
λύθηα, θαὶ ἐ λἐ ιιείςεηἐ παξθνῦ οβνζθῆ ο. Πξὸ οηὴ λἑ ζπέξαλ, ἀ λάγθε πάιηλ
λὰ θάκῃ λέαλἐ θδξνκὴ λπξὸ οηὰ Κνηξώληα, θαὶ ηὰ ρσξάθηα, δηὰ λὰ ιύζῃ θαηζίθαλ,
πξνβαηίλαλθαὶ γατδνπξίηζαλ, θαὶ ηὰ οὁ δεγήζῃ νἴ θαδεεἰ οηὴ λαὐ ιήλ,
ὅ πνπὑ πῆ ξρεθαηαπιηζκὸ οθαὶ ζηαπιηζκὸ οδη᾽ ὅ ιαηὰ δσληαλὰ ηαῦ ηα.
Εἰ οὅ ιαοαὐ ηὰ οηὰ οἐ θδξνκὰ ο πνιιάθηο ἔ παηξλε καδί ηεο δύν ἢ ηξία ἐ θηῶλἐ γγόλσλ ηεο·
ἄ ιινηε, ὅ ηαλδὲ λεἶ ρεθαηξὸ λλὰ ηὰ πάξῃ καδί ηεο, θαὶ ἤ ζειελὰ «μεθιεθζῇ », λὰ θύγῃ θξπθά,
ὁ Μαζηὸ ο θη ὁ Κσζηάθεο θαὶ ηὸ Ρεληὼθαὶ ηὸ Δεζπνηληὼἔ ηξερνλ θαηόπηλ ηεο θιαίνληα,
ἀ παηηνῦ ληαλὰ ὑ πάγνπλ καδί ηεο. Σόηε ἐ μἀ λάγθεοἠ ξγνπόξεη, θαὶ ὤθεηιελὰ γπξίζῃ ἐ λπνκπῇ ,
ἀ θνινπζνπκέλεἀ πὸ ηὸ ζκῆ λνοηῶλπαηδίσλ, ηὰ ὁ πνῖ αἐ θξάηνπλ ζηάρπα
θαὶ βιαζηνὺ οθαὶ παπαξνῦ λεο, θ᾽ ἔ ηξερνλἐ δῶθ᾽ ἐ θεῖ θπλεγνῦ ληαηὸ ἀ ξλάθηθαὶ ηὰ
θαηζηθάθηα, θαὶ θάκλνληαηὸ πνπιαξάθη λὰ πεδᾷ . Κη αὐ ηὴ εἰ οηὸ κέζνλ κὲ ηὴ λκαύξελκαλδήιαλ
ηεο, θξαηνῦ ζαηὴ ληξηρηὰ ληνῦ ὑ πνδπγίνπ, ηὰ ζρνηλίαηῆ ο γίδαο θαὶ ηῆ οἀ κλάδνο,
θαὶ θσλάδνπζαθ᾽ ἐ πηπιήηηνπζαηὰ παηδία «λὰ θάκνπλ θξόληκα».
Εἰ οηὰ ἰ ζόγεηαθαὶ ηὰ οαὐ ιὰ οηῆ ονἰ θίαοεἶ ρε πάιηλ ἄ ιιαοἐ ξγαζίαολὰ δηεμάγῃ . Ὤθεηιελἀ πὸ
πξσίαο λὰ λίςῃ ὅ ιαηὰ παηδία, λὰ ηὰ ἐ λδύζῃ , λὰ ηὰ ρηελίζῃ , λὰ ηὰ βάιῃ λὰ ζηαπξώζνπλ ηὰ
ρέξηα θαὶ λὰ πνῦ ληὸ «Πάηεξ ἡ κῶλ» ἐ κπξὸ οεἰ οηὰ εἰ θνλίζκαηα, λὰ ηνὺ οδώζῃ λὰ
θνιαηζίζνπλ, ηὴ λθαζθνκειηὰ κὲ ηὸ πεηκέδη θαὶ ηὶ οδνῦ πεο* ―ἤ ηνηηὰ θαςαιηζηὰ ςσκηά― ἢ
λὰ ηνὺ οθηηάζῃ θνπξθνύηη θαὶ ξαληηζηέο*· ἢ θαὶ ηεγαλόπηηηεοθαὶ «γξηὲ ο»* δηὰ λὰ θάγνπλ·
λὰ ὁ δεγήζῃ ηὰ δύν-ηξία ἐ μαὐ ηῶλ «εἰ οηὸ ζθνιεηό», λὰ ηνὺ οηάμῃ θνθέηα, ινπθνύκηα,
θαὶ ρίιησλινγηῶλ «θαινύδηα», δηὰ λὰ ηὰ «ηαηξηάζῃ » θαὶ ηὰ θαηαθέξῃ λὰ πάγνπλ,
λὰ ἐ πηβιέπῃ ἀ δηαθόπσοηὰ ἄ ιια, λὰ ἐ παξθῇ εἰ οὅ ιαοηὰ οἀ παηηήζεηο ησλ,

2. λὰ ζεξαπεύῃ ὅ ιαοηὰ οὀ ξέμεηο ησλ, λὰ ηὰ θπιάγῃ δηὰ λὰ κὴ λ πέζνπλ ζηὴ λζηέξλαλ ἢ ζηὸ πεγάδη,
λὰ ηὰ «κνληάζῃ » δηὰ λὰ θάγνπλ ρσξὶ ολὰ καιώζνπλ ηὸ κεζεκέξη, λὰ ηνὺ οθόπηῃ ςσκὶ κὲ
πξνζθάγη ἢ ρσξὶ ο πξνζθάγη ἑ πηάθηοηῆ οἡ κέξαο, λ᾽ ἀ ιείθῃ ηὶ ο θέηεο ηνῦ ςσκηνῦ κὲ πεηκέδη
ἢ κέιη ―ἐ θεῖ λαλὰ γιείθνπλ ηὸ κέιη, θαὶ λὰ πεηνῦ ληὸ ςσκί― λὰ ηνὺ οδίδῃ θάζε
ὥξαλμεξὰ ζῦ θα, κειόπηηηα, ζνπηδνύθηα ἀ πὸ κνπζηόπηηηαθαὶ θαξύδηα. Ἔπεηηαλὰ θνπλῇ ηὰ δύν
κηθξόηεξα παηδία ζηὰ πόδηα ηεο ἁ πισκέλα ἢ ζηὴ λθνύληαλ, δηὰ λὰ ηὰ ἀ πνθνηκίζῃ , λὰ ηνὺ οιέγῃ
ηξαγνύδηα, αὐ ηὴ ἥ ηηοεἶ ρελἀ λακείμεηηὰ λαλαξίζκαηαηῆ ο θόξεο ηεο κὲ ηὰ κνηξνιόγηα
ηνῦ ἀ λδξόο ηεο, ὅ ηαλἔ κεηλε ρήξα εἰ οἡ ιηθίαλ δεθαελλέα ἐ ηῶλ.
Περηθαιῶηὴ λ Παλαγηά, θαὶ προζθυλῶηὴ λ Πόιε,
λὰ κοῦ χαρίζῃ ηὰ θιεηδηά, λὰ ᾽ κβῶζὲ περηβόιη·
λὰ θόψω κῆ ιο θόθθηλο, λὰ πηῶλερὸ δροζᾶ ηο,
λὰ πέζω λ᾽ ἀ ποθοηκεζῶ, ζηὴ λεραληδηὰ ᾽ ποθάηω·
λὰ πέθηουλ η᾽ ἄ λζηα πάλω κου, ηὰ ρόδα ζηὴ λ ποδηά κου…
Καὶ πάιηλ.
Κοηκήζου, θαὶ παράγγεηια ζηὴ λ Πόιε ηὰ προηθηά ζου,
ζηὴ Βελεηηὰ ηὰ ροῦ χα ζου, ζηὴ Σκύρλε ηὰ θαιά ζου…
Ὅηαλἔ ιεγε «΢κύξλε», κεηὰ ηξηάθνληα θαὶ πέληε ἔ ηε, ἀ θόκεἐ βνύξθσλαληὰ κάηηα ηεο.
἖ θεῖ εἶ ρελἀ πνζάλεη ὁ ζύδπγόο ηεο.
Σέινο, εἶ ρεηὴ λ θξνληίδα ὅ ισληῶλπαηδίσλθαὶ ηῶλδῴσλθαζ᾽ ὅ ινληὸ ἀ πόγεπκαθαὶ ηὸ δεηιηλόλ,
θαὶ ηὴ λἑ ζπέξαλ πάιηλ, ὅ ηε, ἐ λῷηὰ παηδία ἐ κάζσλἀ θόκε, ηὰ κάηηα ηνπο
ἐ ζθαινῦ ζαλἀ πὸ ηὴ λλύζηαλ. Ὅηαλἤ ζειελὰ η᾽ ἀ λαγθάζῃ λὰ θάκνπλ ηὴ λπξνζεπρήλ ησλ,
ἔ γεξλαληὰ θεθάιηα εἰ οηὸ λὕ πλνλ, ὅ ηαλἐ δνθίκαδελὰ ηὰ κεηαθέξῃ εἰ οηὴ λγσλίαλ ησλ
λὰ ηὰ θνηκίζῃ , ἔ βαδαληὶ ο θσλέο. ΢πλήζσο ἠ λαγθάδεηνλὰ ηὰ γδύλῃ πιαγηαζκέλα,
θαὶ λὰ ηὰ κεηαθέξῃ ἀ πνθνηκηζκέλαεἰ οηὰ ζηξσζίδηα ησλ.
Καηόπηλ, εἶ ρελὰ ζπδεηῇ κὲ ηὸ λγακβξόλ ηεο θαὶ λὰ δίδῃ ινγαξηαζκόλ, πόηε λὰ ἐ θθέξῃ γλώκαο,
πόηε λ᾽ ἀ θνύῃ λνπζεζίαο, ὡοεἰ ογεληθὴ λἀ λαθεθαιαίσζηλὅ ισληῶλ ζπκβάλησλ ηῆ οἡ κέξαο,
θαὶ ηῶλ δεηεκάησλ θαὶ ηῶλἀ λαγθῶληῆ οἐ παύξηνλ. Σέινο, θνληὰ ηὰ κεζάλπθηα,
ἤ ξρεηνθαὶ δη᾽ αὐ ηὴ λ ἡ ὥξαηῆ οπνζεηλῆ οἀ λαπαύζεσο. [...]
ΛΔΞΙΛΟΓΙΟ
ζπβώηηο: ρνηξνβνζθόο
νλειάηεο:γατδνπξνιάηεο
ακλάδα: ζειπθό πξόβαην κηθξήο ειηθίαο
θιηηύο: βνπλνπιαγηά

3. Β. ΘΔΜΑΣΑ
1. Πνηεο θνηλσληθέο αληηιήςεηο γηα ηε ζέζε ηεο γπλαίθαο ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αη. δηαθξίλεηε ζην
απόζπαζκα; ΢ε πνηα θνηλσληθή ηάμε αλήθεη ε εξσίδα; Να ηεθκεξηώζεηε ηελ απάληεζή ζαο κε
παξαπνκπέο ζε ζρεηηθά ρσξία ηνπ θεηκέλνπ.
(Μνλ.25)
2. Να δεκηνπξγήζεηε έλαλ θαληαζηηθό δηάινγν αλάκεζα ζηελ εξσίδα θαη ζηνλ γακπξό ηεο.
(Μνλ.25)
3. Να εληνπίζεηε κία εηθόλα ηνπ θεηκέλνπ, λα ηελ πεξηγξάςεηε θαη λα εμεγήζεηε ηη ζαο θίλεζε ην
ελδηαθέξνλ ζ’ απηήλ.
(Μνλ.25)
4. Πνηεο δηαθνξέο δηαθξίλεηε αλάκεζα ζηνλ θνηλσληθό ξόιν ηεο γηαγηάο Χαξκνιίλαο θαη ησλ
ζύγρξνλσλ γηαγηάδσλ.
(Μνλ.25)