1. นวัตกรรมการแพทย์ฉุกเฉิน
พญ.สุทธสินี เจียมประเสริฐ
โรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช
ภาวะการเจ็บป่วยฉุกเฉินเป็นภาวะวิกฤตของชีวิต หากไม่ได้รับการแก้ไขอย่างเหมาะสมแล้ว อาจจะทา
ให้เกิดการสูญเสียชีวิต อวัยวะหรือเกิดความบกพร่องในการทางานของอวัยวะสาคัญ รวมทั้งทาให้การ
บาดเจ็บหรืออาการป่วยรุนแรงขึ้นโดยไม่สมควร ดังนั้น จึงจาเป็นต้องมีการพัฒนาและปรับปรุงระบบ
การแพทย์ฉุกเฉินให้ครอบคลุมทุกมิติ
การพัฒนาบุคลากรและระบบการรับส่งผู้ป่วยฉุกเฉินเพื่อให้มีศักยภาพในการทางานกับระบบที่ดีและ
เครื่องมือที่เหมาะสมจะทาให้ระบบการแพทย์ฉุกเฉินมีประสิทธิภาพในการให้บริการแก่ประชาชนที่
ต้องการ ความช่วยเหลือในช่วงเวลาวิกฤตได้ดียิ่งขึ้น รวมทั้งเป็นการพัฒนาทรัพยากรบุคคลเพื่อให้เป็นกาลัง
สาคัญของการทางานในเชิงรุกและมีความเป็นสากล
หน่วยกู้ชีพคุ้มเกล้าฯ เมื่อไปรับผู้ป่วย ณ จุดเกิดเหตุแล้วยังเล็งเห็นความสาคัญในการดูแลผู้ป่วย
ต่อเนื่องที่มาถึงโรงพยาบาลจึงได้จัดทา activate code ขึ้นเพื่อให้ห้องฉุกเฉินได้มีการเตรียมพร้อมทั้งอุปกรณ์
สถานที่ และบุคลากรที่จาเป็นและมีศักยภาพในการดูแลผู้ป่วยต่อไป โดยเริ่มดาเนินงานตั้งแต่เดือนมกราคม
๒๕๕๔ เป็นต้นไป
วัตถุประสงค์
1. เพื่อให้ผู้ป่วยฉุกเฉินได้เข้าถึงบริการแพทย์ฉุกเฉินอย่างรวดเร็ว ทั่วถึงและมีประสิทธิภาพมาตรฐาน
2. เพื่อเป็นหน่วยประสานเชื่อมโยงกับห้องฉุกเฉินและอุบัติเหตุ กรณีผู้บาดเจ็บฉุกเฉิน ให้ได้รับการบริการที่
เร่งด่วน
กลุ่มเป้าหมาย
ผู้ป่วยฉุกเฉิน* ทุกคนที่หน่วยกู้ชีพคุ้มเกล้าฯไปรับ ณ จุดเกิดเหตุ
ผู้ป่วยฉุกเฉิน* คือ
1.ผู้ป่วยหมดสติและเรียกไม่รู้สึกตัว
2.ผู้ป่วยหยุดหายใจ
3.ผู้ป่วยหัวใจหยุดเต้น
4.ผู้ป่วยอุบัติเหตุรุนแรงมีการบาดเจ็บหลายส่วนของร่างกายและเกิดภาวะช็อก
(Multiple injury with unstable V/S and shock)
5.ผู้ป่วยมีภาวะเลือดออกที่ไม่ได้มีสาเหตุจากอุบัติเหตุและเกิดภาวะช็อก
(Bleeding with unstable V/S and shock)

2. Nontrauma ( 4 Activate Fast Tract Code)
ในกรณีผู้ป่วยฉุกเฉิน
Code Acute Stroke Fast tract
-ผู้ป่วยมีอาการที่เข้าได้กับ stroke ตามThe Cincinnati Prehospital Stroke Scale ไม่เกิน 4.5ชม.
The Cincinnati Prehospital Stroke Scale ประกอบด้วยอาการ 3 อย่างที่สาคัญ
1.1 Facial Droop ปากเบี้ยวข้างใดข้างหนึ่ง
1.2 Arm Drift เมื่อให้ผู้ป่วยหลับตา แบมือและเหยียดแขนตรงไปด้านหน้า แล้วมีแขนข้างใดข้างหนึ่งตก
1.3 Abnormal Speech ผู้ป่วยไม่สามารถพูดได้จบประโยค “ยายพาหลานไปซื้อของที่ตลาด”
(สงสัยโรคหลอดเลือดสมองใน 3 ชม. ปากเบี้ยว แขนข้างใดข้างหนึ่งอ่อนแรง พูดไม่ชัด)
กิจกรรมที่ทาเมื่อพบผู้ป่วยของเจ้าหน้าที่ศูนย์กู้ชีพคุ้มเกล้า
-ถามประวัติผู้ป่วยที่สาคัญ อาการ ระยะเวลา ประวัติโรคลมชัก เบาหวาน
-Assess ABCDs วัดสัญญาณชีพ(evaluate baseline vital signs)
-Provide oxygen วัด O2 sat
-Establish IV ascess (เปิด IV 2 เส้น เป็น herarin lock และ IV 0.9% NSS) and obtain blood samples เจาะ
DTX ,CBC with plt count, PT,PTT,Glucose,BUN,Cr,Electrolyte,Blood group,
G/M PRC 1 unit
-Perform neurologic screening ตรวจร่างกายทางระบบประสาท
-Activate Stroke Team ติดต่อประสานงานและรายงาน case กับพยาบาลคัดกรองและแพทย์เวชศาสตร์
ฉุกเฉิน พร้อมเจ้าหน้าที่เปลเตรียมรับผู้ป่วยตั้งแต่ถึงโรงพยาบาลจนขึ้น ward 8/2 ติดต่อประสาน
อายุรแพทย์ห้องฉุกเฉิน ให้มารับผู้ป่วยที่ห้องฉุกเฉิน แจ้งพยาบาลทีward8/2ว่ามีผู้ป่วยstroke fast track เพื่อ
่
รายงานอายุรแพทย์ระบบประสาท ต่อไป
-order CT brain scan ประสานห้อง CT และส่งผู้ป่วย ทาNon-contrast CT brain ด่วน
-monitor EKG ตลอดระยะเวลาก่อนที่จะมาถึงโรงพยาบาล
Code BBA (Birth before admit)
Case BBA (birth before admit)
Case สูติ case ผู้หญิงตั้งครรภ์มีเด็กศีรษะโผล่หรือส่วนใดส่วนหนึ่ง หรือคลอดออกมาแล้ว
กิจกรรมที่ทาเมื่อพบผู้ป่วยของเจ้าหน้าที่ศูนย์กู้ชีพคุ้มเกล้า
-ถามประวัติผู้ป่วยที่สาคัญทางสูติศาสตร์ GA น้าเดิน
-Assess ABCDs วัดสัญญาณชีพ( Evaluate baseline vital signs )Provide oxygen วัด O2 sat

3. Establish IV access ให้มารดา obtain Blood exam (DTX,CBC,PT,PTT,BS,BUN,Cr,Electrolyte)
-เด็ก ให้ประเมิน Apgar score, keep warm ,ตัดcord sterile
แจ้ง CODE BBA ที่ห้องฉุกเฉินฝั่ง non trauma 02 – 5347147
Code CPR (at Scene )
Case nontruama ที่มีการCPR ณ ที่เกิดเหตุ
กิจกรรมที่ทาเมื่อพบผู้ป่วยของเจ้าหน้าที่ศูนย์กู้ชีพคุ้มเกล้า
-เริ่มต้นด้วย BLS เสมอ ถ้ามีแพทย์ ACLS
-Assess ABCDs วัดสัญญาณชีพ( Evaluate baseline vital signs )Provide oxygen วัด O2 sat
-Establish IV access ให้มารดา obtain Blood exam (DTX,CBC,PT,PTT,BS,BUN,Cr,Electrolyte) และเก็บ
tube เลือดไว้ส่งเพิ่มเติม
-แจ้ง CODE CPR ที่ ER non trauma 02 – 5347147
Code MI Fast tract
MI Fast tract
-ผู้ป่วยที่มี chest pain และ monitor EKGเป็น Myocardial Infraction
กิจกรรมที่ทาเมื่อพบผู้ป่วยของเจ้าหน้าที่ศูนย์กู้ชีพคุ้มเกล้า
-ถามประวัติผู้ป่วยที่สาคัญ อาการเจ็บหน้าอก อายุผู้ป่วย โรคเรื้อรัง เช่น ความดันโลหิตสูง เบาหวาน ไขมัน
ในเลือด โรคเส้นเลือดหัวใจตีบ
-Assess ABCDs วัดสัญญาณชีพ(evaluate baseline vital signs)
-Provide oxygen วัด O2 sat
-Aspirin(grV) 1 เม็ดเคี้ยวทันที,Isordil 5 mg SL, Morphine 2-4 mg iv PRN for chest pain ตามสมควร
-Establish IV ascess and obtain blood samples เจาะ DTX ,CBC with plt count,
PT,PTT,Glucose,BUN,Cr,Electrolyte,CK CKMB,Trop-T,HBsAg,Anti-HIV
-Activate MI Team ติดต่อประสานงานและรายงาน case กับพยาบาลคัดกรองและแพทย์เวชศาสตร์ฉุกเฉิน
พร้อมเจ้าหน้าที่เปลเตรียมรับผู้ป่วยตั้งแต่ถึงโรงพยาบาล ติดต่อประสานอายุรแพทย์ห้องฉุกเฉินให้มารับ
ผู้ป่วยที่ห้องฉุกเฉิน และรายงานcase กับอายุรแพทย์โรคหัวใจ
-monitor EKG ตลอดระยะเวลาก่อนที่จะมาถึงโรงพยาบาล

4. Trauma
ในกรณีผู้ป่วยอุบัติเหตุ
Code A (airway) ผู้ป่วยอุบัติเหตุที่ทางเดินหายใจอุดตัน
- ผู้ป่วยหมดสติ(Uncincious) เมื่อนอนหงาย มีน้าลายหรือเลือดออกอุดตันทางเดินหายใจส่วนต้น
- การบาดเจ็บที่รุนแรงของใบหน้ามีการบวมมาก เลือดออกมาก (maxillofacial injuries)
- สิ่งแปลกปลอมในปาก คอ หรือลงไปในหลอดลม เช่น ฟันปลอม
- การบาดเจ็บที่คอ Larynx, trachea มีการบวม
กิจกรรมที่ทาเมื่อพบผู้ป่วยของเจ้าหน้าที่ศูนย์กู้ชีพคุ้มเกล้า
-สามารถเปิดทางเดินหายใจได้- ติดต่อประสานงานและรายงาน case กับพยาบาลคัดกรองและแพทย์ER
พร้อมเจ้าหน้าที่เปลเตรียมรับผู้ป่วย ติดต่อประสาน Resident Surgery ER ให้มารับผู้ป่วยที่ห้องฉุกเฉิน
-ไม่สามารถเปิดทางเดินหายใจได้- ติดต่อประสานงานและรายงาน case กับพยาบาลคัดกรองและแพทย์ER
พร้อมเจ้าหน้าที่เปลเตรียมรับผู้ป่วย ติดต่อประสาน Resident 2 trauma ER ให้มารับผู้ป่วยที่ห้องฉุกเฉินและ
เตรียมอุปกรณ์ difficult Airway ให้พร้อม ณ ห้อง resuscitation trauma room ของ ER ก่อนผู้ป่วยมาถึงรพ.
-Assess ABCDs วัดสัญญาณชีพ(evaluate baseline vital signs)และ stabilize ผู้ป่วยให้เหมาะสม
-Provide oxygen วัด O2 sat
-Establish IV ascess (เปิด IV 2 เส้น เป็น herarin lockหรือ IV LRS และ IV LRSอีกเส้น) and obtain blood
samples เจาะ DTX ,CBC with plt count, PT,PTT,Glucose,BUN,Cr,Electrolyte,Blood group,
G/M PRC 1 unit
Code B (Breathing, Ventilation)ผู้ป่วยอุบัติเหตุทางเดินหายใจอุดตันส่วนล่าง
ความผิดปกติที่นอกเหนือจากการอุดตันของทางเดินหายใจ มีผลให้เกิดปัญหาของการหายใจได้ไม่เพียงพอ
- Tension pneumothorax
- Massive hemothorax
- Open pneumothorax or sucking chest wound
- Flail chest
กิจกรรมที่ทาเมื่อพบผู้ป่วยของเจ้าหน้าที่ศูนย์กู้ชีพคุ้มเกล้า
-Assess ABCDs วัดสัญญาณชีพ(evaluate baseline vital signs)และ stabilize ผู้ป่วยให้เหมาะสม
-Provide oxygen วัด O2 sat
-Establish IV ascess (เปิด IV LRS) and obtain blood samples เจาะ DTX ,CBC with plt count,
PT,PTT,Glucose,BUN,Cr,Electrolyte,Blood group, G/M PRC 1 unit
-ติดต่อประสานงานและรายงาน case กับพยาบาลคัดกรองและแพทย์ERพร้อมเจ้าหน้าที่เปลเตรียมรับผู้ป่วย
ติดต่อประสาน Resident 2 trauma ER ให้มารับผู้ป่วยที่ห้องฉุกเฉินและเตรียมอุปกรณ์ difficult

5. Airway,ICD (อุปกรณ์chest drain) ตามx-ray portable,เครี่องultrasound ให้พร้อม ณ ห้อง resuscitation
trauma room ของ ER ก่อนผู้ป่วยมาถึงรพ.
Code C (circulation) ผู้ป่วยอุบัติเหตุที่ระบบหมุนเวียนโลหิตผิดปกติ
ระบบหมุนเวียนโลหิตผิดปกติ ที่สาคัญคือ Shock เป็นภาวะที่ทาให้ Blood supply ไปยังอวัยวะต่าง ๆ
ไม่เพียงพอ(inadequate tissue perfusion) อาการแสดงที่สาคัญ คือ Hypotension, impairment of
consciousness,cyanosis, oliguria
กิจกรรมที่ทาเมื่อพบผู้ป่วยของเจ้าหน้าที่ศูนย์กู้ชีพคุ้มเกล้า
-Assess ABCDs วัดสัญญาณชีพ(evaluate baseline vital signs)และ stabilize ผู้ป่วยให้เหมาะสม
-Provide oxygen วัด O2 sat
-Establish IV ascess (เปิด IV 2 เส้น เป็น IV LRS loading) and obtain blood samples เจาะ DTX CBC with
plt count, PT,PTT,Glucose,BUN,Cr,Electrolyte,Blood group, G/M PRC 1 unit
-ติดต่อประสานงานและรายงาน case กับพยาบาลคัดกรองและแพทย์ERพร้อมเจ้าหน้าที่เปลเตรียมรับผู้ป่วย
ติดต่อประสาน Resident surgery ER ให้มารับผู้ป่วยที่ห้องฉุกเฉินและ ตามx-ray portable,เครี่อง
ultrasound,foley’s catheter ,อุปกรณ์ DPL, central line,set cutdownให้พร้อม ณ ห้อง resuscitation trauma
room ของ ER ก่อนผู้ป่วยมาถึงรพ.
Code M (Multiply Injury)
ผู้ป่วยอุบัติเหตุบาดเจ็บ 2 ระบบขึ้นไปและสัญญาณชีพไม่คงที่
กิจกรรมที่ทาเมื่อพบผู้ป่วยของเจ้าหน้าที่ศูนย์กู้ชีพคุ้มเกล้า
-Assess ABCDs วัดสัญญาณชีพ(evaluate baseline vital signs)และ stabilize ผู้ป่วยให้เหมาะสม
-Provide oxygen วัด O2 sat
-Establish IV ascess (เปิด IV 2 เส้น เป็น IV LRS loading) and obtain blood samples เจาะ DTX CBC with
plt count, PT,PTT,Glucose,BUN,Cr,Electrolyte,Blood group, G/M PRC 2 unit
-Activate trauma team
-ติดต่อประสานงานและรายงาน case กับพยาบาลคัดกรองและแพทย์ERพร้อมเจ้าหน้าที่เปลเตรียมรับผู้ป่วย
ติดต่อประสาน Staff trauma team ,Neuro surgery และ chief resident orthoให้มารับผู้ป่วย ที่ห้องฉุกเฉินและ
ตามx-ray portable,เครี่องultrasound,foley’s catheter ,อุปกรณ์ DPL, central line,set cutdown,set open
thoracotomy,ให้พร้อม ณ ห้อง resuscitation trauma room ของ ER ก่อนผู้ป่วยมาถึงรพ.
-ติดต่อประสานกับห้องผ่าตัดเพื่อเตรียมผู้บาดเจ็บเข้าห้องผ่าตัดฉุกเฉิน
-ประสานห้องเลือดขอเตรียมเลือด group O Rh+