Εργασία μαθητών Γ6 Σχ. Έτος 2010-2011 Υπεύθυνη Καθ

1. 3ο γυμνάςιο Ρεθφμνου
Ερωτόκριτος
του
Βιτσέντσου
Κορνάρου

2. Εποχή Ερωτόκριτου –
Κρητική Αναγέννηςη
Ερωτόκριτοσ, είναι ο τίτλοσ τθσ
ζμμετρθσ μυκιςτορίασ του Βιτςζντηου
Κορνάρου. Σο δθμιοφργθμά του αυτό
αποτελεί ζνα αριςτοφργθμα-προίκα
για τθν Κρθτικι, τθ Νεοελλθνικι, αλλά
και τθν παγκόςμια λογοτεχνία.

3. Χρόνοσ και τόποσ Ζκδοςθσ
Οη θηιόινγνη δηαθσλνύλ σο πξνο ηελ ρξνλνιόγεζε
ηνπ έξγνπ, αιιά θαη σο πξνο ηε ηαύηηζε ηνπ
πξνζώπνπ ηνπ ζπγγξαθέα - κε ηα ιηγνζηά
βηνγξαθηθά ηνπ ζηνηρεία - θαη κε ην άιιν έξγν ηνπ ηε
Θπζία ηνπ Αβξαάκ. Όκσο απηό δελ έρεη ηδηαίηεξε
ζεκαζία, νύηε ε αθξηβήο ρξνλνιόγεζε, θαζώο ν
Δξσηόθξηηνο είλαη μεθάζαξα δεκηνύξγεκα ελόο
θξεηηθνύ, γξακκέλν ζηε Κξεηηθή ληνπηνιαιηά ηεο
επνρήο, ζε άςνγν 15ζύιιαβν ζηίρν, αληίζηνηρν
όισλ ησλ δεκνηηθώλ καο ηξαγνπδηώλ.

4. Ο Ερωτόκριτοσ αποτελεί μια από τισ
ςθμαντικότερεσ ρίηεσ τθσ
νεοελλθνικισ λογοτεχνίασ,
ανεξάρτθτα από το ποια είναι θ
ακριβισ θμερομθνία που γράφτθκε
και ςίγουρα γράφτθκε πρίν το 1713,
που ζχουμε τθν πρϊτθ τυπωμζνθ
ζκδοςθ του ζργου ςτθ Βενετία, από
το τυπογραφείο Βόρτολι.

5. Ζκδοςθ του Ερωτόκριτου
Ο Ερωτόκριτος είλαη κία έκκεηξε κπζηζηνξία[1] πνπ ζπληέζεθε
από ηνλ Βηηζέληδν Κνξλάξν ζηελ Κξήηε ηνλ 17ν αηώλα.
Σν έξγν ήηαλ πνιύ δεκνθηιέο θαη θπθινθνξνύζε ζε ρεηξόγξαθα όινλ ηνλ 17ν αη. Σν
1713 ηππώζεθε ζηε Βελεηία από έλαλ θξεηηθό, ν νπνίνο είρε ζπγθεληξώζεη πνιιά
ρεηξόγξαθα ηνπ έξγνπ, ζηα νπνία ζηεξίρζεθε γηα λα παξαδώζεη κηα αξθεηά έγθπξε θαη
αμηόπηζηε έθδνζε. Γελ ζώδεηαη θαλέλα από ηα ρεηξόγξαθα ηνπ έξγνπ εθηόο από έλα
αλνινθιήξσην, ηνπ 1710,ην νπνίν βξίζθεηαη ζην Βξεηαληθό κνπζείν ηνπ Λνλδίλνπ . Δίλαη
δηαθνζκεκέλν κε θαιαίζζεηεο κηθξνγξαθίεο, αιιά ιηγόηεξν έγθπξν σο πξνο ηελ
παξάδνζε ηνπ θεηκέλνπ ζε ζρέζε κε ηε βελεηζηάληθε έθδνζε, γηαηί αιινηώλεη ζε θάπνηα
ζεκεία ηνλ ηδησκαηηθό ραξαθηήξα ηεο γιώζζαο. Πηζαλόηαηα ζηακάηεζε λα αληηγξάθεηαη
κεηά ηελ θπθινθνξία ηεο έληππεο έθδνζεο ηνπ έξγνπ, ην 1713. Σν κνλαδηθό ζσδόκελν
αληίγξαθν βξίζθεηαη ζηε Γελλάδην βηβιηνζήθε Αζελώλ. Αθνινύζεζαλ πνιιέο
αλαηππώζεηο ηεο αξρηθήο έθδνζεο θαη ε πξώηε λεόηεξε έθδνζε έγηλε ην 1915 από ηνλ
΢ηέθαλν Ξαλζνπδίδε .

6. Διάδοζη και απηχήζεις
Ζ απήρεζε ηνπ έξγνπ ήηαλ πνιύ κεγάιε. Παξαηεξνύληαη
επηδξάζεηο ηνπ ζε καληηλάδεο θαη επηπιένλ ζηελ Κξήηε
δεκηνύξγεζε κπζνινγηθή παξάδνζε: ηα νλόκαηα ησλ εξώσλ
έρνπλ επηβηώζεη σο ζήκεξα σο βαθηηζηηθά θαη ε ιατθή θαληαζία
νλόκαζε «παιάηη ηνπ Ζξάθιε» ηηο ζηήιεο ηνπ Οιπκπίνπ Γηόο ζηελ
Αζήλα. Ζ κεγάιε δηάδνζε ηνπ έξγνπ καξηπξείηαη από ιόγηνπο θαη
μέλνπο πεξηεγεηέο θαζ' όινλ ηνλ 18ν θαη 19ν αη, νη νπνίνη
ηζρπξίδνληαλ όηη άλζξσπνη ζηελ Κξήηε γλώξηδαλ όιν ην έξγν απ'
έμσ. Αθόκα θαη ν Γηώξγνο ΢εθέξεο αλαθέξεη όηη ζηε ΢κύξλε ζηηο
αξρέο ηνπ 20νπ αη. ε θαηαλόεζε ηνπ έξγνπ ήηαλ πνιύ εύθνιε,
παξά ηελ έληνλα ηδησκαηηθή γιώζζα.

7. Επίδραςθ ςτθ Νεοελλθνικι Ποίθςθ
Θ μεγαλφτερθ όμωσ απόδειξθ τθσ απιχθςθσ του ζργου είναι
θ επίδραςθ που άςκθςε ςτθ νεοελλθνικι ποίθςθ.
Παραδείγματα ποιθμάτων επθρεαςμζνων από τθ ςτιχουργικι
του είναι Ο Κρητικός του Δ. ΢ολωμοφ, το Μήτηρ Θεού του Α.
΢ικελιανοφ, ο Επιτάφιος του Γ. Ρίτςου, ο Νέος Ερωτόκριτος
του Παντελι Πρεβελάκθ.
Δεν ζλειψαν βζβαια και οι αρνθτικζσ εκτιμιςεισ του ζργου.
Αρκετοί λόγιοι του 18ου αι. το κεωροφςαν κατϊτερο
ανάγνωςμα λόγω τθσ λαϊκισ γλϊςςασ και μάλιςτα ο
Διονφςιοσ Φωτεινόσ είχε διαςκευάςει το ζργο ςε μια λόγια,
«ανϊτερθ» όπωσ πίςτευε, γλωςςικι μορφι. Ο Κάλβοσ
επζκρινε το ζργο ωσ μονότονο και ο Λάκωβοσ Πολυλάσ το
απζρριπτε εξαιτίασ τθσ ιδιωματικισ γλϊςςασ.

8. Κζατρο - Κινθματογράφοσ
Σο ζργο διαςκευάςτθκε ςε κεατρικι μορφι από τον
Δ. ΢υνoδινό το 1929, με τθ Μαρίκα Κοτοποφλη ςτο
ρόλο τθσ Αρετοφςασ και το 1966 ο Νίκοσ
Κοφνδουροσ τον διαςκεφαςε ςε κινθματογραφικό
ςενάριο. Σο ζργο επίςθσ ζχει μελοποιθκεί πολλζσ
φορζσ και είναι δθμοφιλζςτατο άκουςμα ςτθν
Κριτθ.

9. Θ γλϊςςα ςτον Ερωτόκριτο
Ζ γιώζζα ηνπ Δξσηόθξηηνπ είλαη ε Κρητική Διάλεκτος
Χξεζηκνπνηνύληαη ραξαθηεξηζηηθνί δηαιεθηηθνί ηύπνη, όπσο ηα άξζξα ηζε
(ηεο) θαη ηζη (ηηο) , ε εξσηεκαηηθή αλησλπκία (ε)ίληα ζηε ζέζε ηνπ ηη, ηα
άξζξα ηνλ , ηη , ην ζε ζέζε αλαθνξηθήο αλησλπκίαο. Δηδηθόηεξα βαζίδεηαη
ζην αλαηνιηθό θξεηηθό ηδίσκα θαη εκθαλίδεη ηα ηππηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ,
όπσο ε ρξήζε ηεο αλησλπκίαο ησο αληί ηνπο (ηα πάζε ησο), ηε ρξήζε ηεο
αύμεζεο ε- ζηνπο παξειζνληηθνύο ρξόλνπο (ήθακε , ήβαλε) θαη ηελ
απνβνιή – η - κεηά από –ζ- , π.ρ λα ηζ ΄ αμώζε. Ζ γιώζζα ηνπ
Δξσηόθξηηνπ βαζίδεηαη ζηελ νκηινπκέλε Κξεηηθή δηάιεθην, θπξίσο ζην
ηδίσκα ηεο ΢εηείαο, δηαθνξνπνηείηαη όκσο απ’ απηήλ , αθνύ παξνπζηάδεη θαη
ιέμεηο πνπ πξνέξρνληαη από ηηαιηθά . Οη γισζζηθέο επηινγέο ηνπ Κνξλάξνπ,
ραξαθηεξίδνληαη σο αθξηβείο θαη εθθξαζηηθέο, αιιά παξάιιεια ιηηέο , όπσο
καξηπξεί ε πεξηνξηζκέλε παξνπζία θνζκεηηθώλ επηζέησλ. Αληίζεηα είλαη
πινύζηεο νη παξαζηαηηθέο εηθόλεο θαη νη παξνκνηώζεηο.

10. ΢φνδεςθ με το ζποσ και το μυκιςτόρθμα
Ο Δξσηόθξηηνο ηνπ Κνξλάξνπ , δελ είλαη απιώο έλα έκκεηξν
ιπξηθό κπζηζηόξεκα, όπνπ πξνβάιιεηαη ε δνθηκαζία ηεο αγάπεο
δπν λέσλ , κέρξη ηελ επηπρή θαηάιεμή ηεο , δειαδή ηνλ γάκν.
Δίλαη κηα Βελεηνθξεηηθή ζύλζεζε, εμαηξεηηθά πινύζηα θαη δελ έγηλε
ηπραία έλαο παλειιήληνο κύζνο. Ο Κνξλάξνο έπιαζε απηόλ ηνλ
κύζν ράξε ζηε κεγάιε ηνπ γλώζε ηεο Κξεηηθήο θνηλσλίαο. Σν
θνληαξνρηύπεκα ηνπ Κνξλάξνπ απνηειεί έλα πνιύπινθν κείγκα
ηεο ηηαιηθήο αλαγέλλεζεο θαη ηεο βπδαληηλήο ιατθήο παξάδνζεο.
΢’ απηό ην ζεκείν ην δπηηθό έπνο γίλεηαη κηα αλαηνιίηηθε ηζηνξία. Οη
ζθελέο ηνπ πνιέκνπ είλαη επηθέο θαη νη παξνκνηώζεηο δίλνπλ κηα
αίζζεζε βίαο θαη πνιεκηθήο αηκόζθαηξαο. Μαο ζπκίδνπλ έληνλα
ηελ Ηιηάδα ηνπ Οκήξνπ. Δπίζεο θαη ε αλδξεία ηνπ ήξσα καο
παξαπέκπεη ζηνλ επηθό θόζκν.

11. Μαντινάδεσ
Ιλιε τςι κόςμουσ που περνάσ, τςι κόςμουσ που διαβαίνεισ
που φανερϊνεισ τα κρυφά ς’ανατολι και δφςθ
δϊδεκα χρόνια πζραςαν τα δεκατρία πάνε
απ’οφχα μια παλιά φιλιά, μια μπιςτεμζνθ αγάπθ
και δεν τθν είδα ς’εκκλθςιά, περίπατο δεν βγαίνει .
Ιλιε μου πεσ μου ποφ δειπνά, ποφ ςτρϊνει και κοιμάται
ποφ μεροξθμερϊνεται και εμζνα δεν κυμάται;
Άραγεσ κζ μου δεν γροικά, δεν λαχταρά θ καρδιά τθσ
που το κορμί κυςίαηα πάντοτε ςτ’ όνομά τηθ;
Οι όρκοι τθσ αγάπθσ τθσ ςκορπίςαν και χακικαν
και τα κρυφομιλοφςαμε εξελθςμονθκικαν
Λθςμόνθςε παντοτινά και διϊξε κάκε ελπίδα
και πεσ πωσ δε με γνϊριςεσ μθδζ και γω πωσ ς’είδα

12. Θ ΗΩΘ ΚΑΛ ΣΟ ΕΡΓΟ ΣΟΤ
Ο Βηηζέληδνο Κνξλάξνο έδεζε ζην ηέινο ηνπ 16νπ αηώλα θαη ζηηο αξρέο ηνπ
17νπ. ΢ηελ Κξήηε, ηελ επνρή θαηά ηελ νπνία είρε ππνδνπισζεί από ηνπο
Βελεηνύο. Ήηαλ ν κηθξόηεξνο από ηνπο πέληε γηνπο ηνπ Ηαθώβνπ Κνξλάξνπ.
Γελλήζεθε ζηηο 26 Μαξηίνπ ηνπ 1553 ζηε ΢εηεία Κξήηεο. Ζ γπλαίθα ηνπ, ε
Μαξηέηα Zeno, ήηαλ από παιηά νηθνγέλεηα κε κεγάιε θηεκαηηθή πεξηνπζία. Μαδί
απέθηεζαλ δύν θόξεο, ηελ Καηεξνύηζα θαη ηελ Διέλεηα. Πέζαλε, ζε ειηθία
πεξίπνπ 58 -60 εηώλ, ζηνλ Χάλδαθα (ζεκεξηλό Ζξάθιεην) κεηά ηηο 12 Απγνύζηνπ
ηνπ 1613 θαη ζάθηεθε ζην κνλαζηήξη ηνπ Αγίνπ Φξαγθίζθνπ.
Ο πνηεηήο Βηηζέληδνο Κνξλάξνο έγξαςε ηα έξγα "Δξσηόθξηηνο" θαη "Θπζία
ηνπ Αβξαάκ". ΢ηα δύν πνηήκαηα απηά ν Κνξλάξνο, όπσο ιέγεηαη από ηνπο
θξηηηθνύο ηεο ινγνηερλίαο, κε κηα ζπάληα δύλακε θαηόξζσζε λα κεηνπζηώζεη ηα
πξόηππα ηνπο ζε δξακαηηθά έξγα κε κία άςνγε ηερληθή, κία αλώηεξε πνηεηηθή
πλνή θαη κε ηέιεηα ςπρνγξαθεκέλνπο ραξαθηήξεο

13. Σο περιεχόμενο του Ερωτόκριτου
Σν πνίεκα έρεη εξσηηθό ραξαθηήξα. Πεξηγξάθεη ηνλ έξσηα ηεο
πξηγθίπηζζαο Αξεηνύζαο(θόξεο ηνπ βαζηιηά ηεο Αζήλαο) θαη ηνπ
Δξσηόθξηηνπ, ςπρνγηνύ ηνπ βαζηιηά, έλαλ έξσηα θνηλσληθά
απαγνξεπκέλν. Ο βαζηιηάο αλαθαιύπηεη ην ξνκάληδν θαη δηώρλεη
ηνλ Δξσηόθξηην ζηα μέλα. Παξά ηαύηα ν Δξσηόθξηηνο
αγλώξηζηνο ζπεύδεη λα βνεζήζεη ην βαζηιηά ζε θάπνην δύζθνιν
πόιεκν. Ο Δξσηόθξηηνο, ην όκνξθν θαη αληξεησκέλν παιηθάξη,
ζην ηέινο θαηνξζώλεη κε ηελ παιηθαξηά ηνπ λα ελσζεί κε ηελ
Αξεηνύζα.

14. Σο ζργο διαδραματίηεται ςτθν αρχαία Ακινα, θ
εποχι όμωσ που περιγράφει αποτυπϊνει
καλφτερα το ιπποτικό πνεφμα τθσ Δφςθσ.
Αποτελείται από 10052 ομοιοκατάλθκτουσ
δεκαπενταςφλλαβουσ ςτίχουσ, χωρίηεται ςε πζντε
μζρθ και χαρακτθρίηεται από τουσ μελετθτζσ ωσ
ζμμετρο ερωτικό μυκιςτόρθμα.

15. Θ ΚΤ΢ΛΑ ΣΟΤ ΑΒΡΑΑΜ
Σν πνίεκα είλαη δεθαπεληαζύιιαβν θαη έρεη πξόηππν ηελ
ηξαγσδία ηνπ παηέξα Ηζαάθ. Ο Θεόο ιέεη ζηνλ Ηζαάθ όηη πξέπεη λα
ζπζηαζηεί ν Αβξαάκ. Μόιηο ην αθνύεη απηό ν Ηζαάθ ζηελαρσξηέηαη
πάξα πνιύ, όκσο δελ κπνξεί λα κελ ηεξήζεη απηήλ ηελ ζετθή
εληνιή. Ο παηέξαο δελ ην ιέεη ζηνλ γην ηνπ, όκσο απηόο
ππνςηάδεηαη θάηη κε ηα θιάκαηα ηεο κεηέξαο ηνπ. ΢ην ηέινο γίλεηαη
ε ζπζία αιιά ζηε ζέζε ηνπ παηδηνύ ζπζηάδεηαη έλα αξλί.

16. Κη απηόο πνπ εθαηάγξαθε ηνύηε ηελ ηζηνξία θαη λα ηελ θάκεη
πνίεκα βξήθε ηελ επθαηξία θαηξόο ηνπ λα θαλεξσζεί κε
παξξεζία θαη ζάξξνο:
ΒΗΣ΢ΔΝΣΕΟ΢ εηλ΄ ν πνηεηήο
θαη ζηελ γεληά ΚΟΡΝΑΡΟ΢.
΢ηε ΢ηεία εγελλήζεθε ηεο Κξήηεο θη αλεζξάθε, θη εθεί κε
ηάμε εζύληαμε ηεο Αξεηήο ηα πάζε.
Καη, ηέινο, έλα ιόγν ηνπ ζέιεη λα πεη αθόκα:
<<Πξνηνύ πεζάλεη ν άλζξσπνο θαη κπεη κέζα ζην ρώκα ,
δελ πξέπεη λα ππνρσξεί θαη λα πηζσγπξίδεη ,
Μόλ΄ πξέπεη λ΄ αγσλίδεηαη θαη πάληνηε λα ειπίδεη >>.

17. ΢υμμετείχε θ υπεφκυνθ κακθγιτρια
Ειρινθ Φραγκιαδάκθ και οι μακθτζσ
του Γ ϋ 6 :
Σηαγκαράκθσ Χαράλαμποσ Φραγκιαδάκθ Εφα
Χορόηογλου Μάκθσ Κανακάκθσ Γιάννθσ
΢οφιανόσ Κων/νοσ Σςακάλθσ Γιϊργοσ
Σηανετισ Οδυςςζασ
Μπαρμποφνθσ Γιϊργοσ
Ηντράβκοβιτσ Νίκοσ
΢ουλάι Άντηελα
Χίκα Λωάννα
Ειρινθ Φραςζρι
Μυρκιανοφ Κων/να
Σρουλλινοφ Κατερίνα
Σαταράκθ Μελίνα
Φραγκιαδάκθ Μαριλζνα
Σαταράκθ Φανι
Σςάμθ Χρφςα
Φραγκιαδάκθ Μαρία-΢ταυροφλα