เมฆครับ

1. ขอมูลเพิ่มเติม - http://www.lesa.in.th
เมฆและฝน
(ตอนที่ 1 - เมฆ)
( )
วิทยาศาสตร 1
ครูทวีศกดิ์ ภูชัย
ั

2. ความชนกบอากาศ
ความชื้นกับอากาศ
เมอนาเปลยนสถานะเปนไอนา เราเรียกวา “การระเหย” (Evaporation) ซึ่ง
เมื่อน้ําเปลี่ยนสถาน เปนไอน้ํา เราเรยกวา “การร เหย” (E ti ) ซง
ตองการดูดกลืนความรอนแฝง 600 แคลอรี เพื่อที่จะเปลียน น้ํา 1 กรัมใหกลายเปน
่
ไอนา ใ
ไ ้ํ และในทางกลบกน เมอไอนากลนตวกลายเปนหยดนา “
ั ั ื่ ไ ้ํ ั่ ั ป ้ํ “การควบแนน”  ”
(Condensation) น้ําจะคายความรอนแฝงออกมา 600 แคลอรี/กรัม เชนกัน

3. ความชนกบอากาศ
ความชื้นกับอากาศ
การควบแนน (Condensation)
• เมื่อเราใสน้ําแข็งไวในแกว จะเกิดละอองน้ําเล็กๆ เกาะอยรอบๆ แกว ละอองน้ําเหลานี้
เมอเราใสนาแขงไวในแกว จะเกดละอองนาเลกๆ เกาะอยู แกว ละอองนาเหลาน
เกิดจากอากาศรอบๆ แกว มีอุณหภูมิลดต่ําลงจนเกิดการอิ่มตัว และไมสามารถเก็บไอ
นํําไ มากกวานีี้ ไ ้ําจึึงควบแนนเปลีี่ยนสถานะเปนหยดนํ้ํา
้ ได ไอนํ ป ป
• ในวันทีมีอากาศหนาว เมื่อเราหายใจออกจะมีควันสีขาว ซึ่งเปนละอองน้ําเล็กๆ เกด
ในวนทมอากาศหนาว เมอเราหายใจออกจะมควนสขาว ซงเปนละอองนาเลกๆ เกิด
่
จากอากาศอบอุนภายในรางกายปะทะกับอากาศเย็นภายนอก ทําใหไอน้ําซึ่งออกมากับ
อากาศภายในรางกาย ควบแนนกลายเปนหยดนาเลกๆ มองเหนเปนควนสขาว
ใ   ป ้ํ ็ ็ ป ั ี

4. ความชนกบอากาศ
ความชื้นกับอากาศ
การควบแนน
• กาตมน้ําเดือดพนควันสีขาวออกจากพวยกา ควันสีขาวนั้นที่จริงเปนหยดน้ําเล็กๆ
กาตมนาเดอดพนควนสขาวออกจากพวยกา ควนสขาวนนทจรงเปนหยดนาเลกๆ
ซึ่งเกิดจาก อากาศรอนภายในกาพุงออกมาปะทะอากาศเย็นภายนอก แลวเกิดการ
อิิ่มตััว ควบแนนเปนละอองนํ้ําเล็็กๆ ทําใหเ รามองเห็น (ไอนํ้ําใ
 ป ํใ ็ ไ ในสถานะของกาซนัั้น
ไมมสี เราไมสามารถมองเห็นได)
ี
ดูตวอยางการทดลอง
ดตัวอยางการทดลอง

5. การยกตวของอากาศ
การยกตัวของอากาศ
พื้นผิวโลกไดรับความรอนจากดวงอาทิตย ทําใหอากาศซึ่งอยูบนพืนผิวมีอณหภูมิสูงขึ้นและ
้ ุ
ลอยตััวสูงขึ้น เมืื่อกลุมอากาศรอนยกตัว ปริมาตรจะเพิมขึึ้นเนืองจากความกดอากาศนอยลง มีีผลทํําใ 
ึ ั ปิ ่ิ ื่ ให
อุณหภูมิลดลงดวยอัตรา 10°C ตอ 1,000 เมตร จนกระทั่งกลุมอากาศมีความอุณหภูมิเทากับสิ่งแวดลอม
มนกจะหยุดลอยตว และเมอกลุมอากาศมอุณหภูมิตากวาสงแวดลอม มนกจะจมตวลง และมปรมาตร
ั ็ ั ื่ ี ่ํ  ิ่  ั ็ ั ีป ิ
นอยลงเนื่องจากความกดอากาศที่เพิ่มขึ้น และสงผลทําใหอุณหภูมิสูงขึ้นดวย

6. การยกตวของอากาศ
การยกตัวของอากาศ
เมื่อกลุุมอากาศยกตัว ปริมาตรจะเพิ่มขึ้น ทําใหอุณหภููมิลดต่ําลงดวยอัตรา 10°C ตอ 1,000
,
เมตร จะกระทั่งถึงระดับการควบแนน อากาศจะอิ่มตัวเนื่องจากอุณหภูมิลดต่ําจนถึงจุดน้ําคาง หาก
อุณหภููมิยังคงลดต่ําไปอีก ไอน้ําในอากาศจะควบแนนเปลี่ยนสถานะเปนหยดน้ําขนาดเล็ก (ซึ่งก็คือเมฆที่
ุ
เรามองเห็น) และคายความรอนแฝงออกมา ทําใหอัตราการลดลองของอุณหภูมิเหลือ 5°C ตอ 1,000 เมตร

7. เมฆคออะไร?
เมฆคืออะไร?
เมฆเปนผลของการควบแนนของไอน้ําในอากาศ รวมตัวกัน
ดวยอณูเล็กๆ ของแกนกลัน เชน ฝน ละอองทีี่ลอยอยูในอากาศ
็ ่ ฝุ
เปนตวชวยใหเกดการรวมตวกนของไอนาเพมมากยงขน
เปนตัวชวยใหเกิดการรวมตัวกันของไอน้ําเพิ่มมากยิ่งขึ้น จน
กลายเปนกอนเมฆขนาดใหญบางเล็กบาง เมฆมีอยูมากมายหลาย
ชนิดดวยกัน ซึ่งแตละชนิดก็จะมีรูปรางที่แตกตางกันออกไป
ในทางอุตนิยมวทยา จะมหลกเกณฑในการแบงชนดของเมฆ
ใ ุ ิ ี ั ใ  ิ
โดยแบงตามความสงของฐานเมฆ และมีชื่อเรียกตามลักษณะที่
ู ฐ
เราสามารถมองเห็นไดที่พื้น โดยใชคําในภาษาลาติน

8. เมฆเกดขนไดอยางไร?
เมฆเกิดขึ้นไดอยางไร?
1. เมฆจะเกิิดขึนไ เ มืื่ออากาศรอนชืื้น
ึ้ ได
2. เมื่อถูกแผดเผาดวยแสงอาทิตยอากาศชื้นจะลอยสูงขึ้น เหมือนกับ
ู ู
ฟองสบูท่เี ราเปาออกมา

3. ึ้ ไป  ฟ
3 สูงขนไปบนทองฟา อากาศจะหนาวเยน ดงนนอากาศรอนทลอย
็ ั ั้  ี่
ขึ้นไปจะถูกทําใหเย็นลงกลายเปนหยดน้ําขนาดเล็กทีประกอบกันเปน
่
กลุมเมฆ
4. เมออากาศรอนลอยขนไปเหนอทะเล
4 เมื่ออากาศรอนลอยขึ้นไปเหนือทะเล ทะเลสาบ และแมนา มนจะ
และแมน้ํา มันจะ
นําพาน้ําไปดวย อากาศรอนจะนําเอาน้ํามาจากพืช ซึ่งขึ้นอยูบนพื้นดิน
ไปดวยเชนกัน
5. เมออากาศรอนชนลอยสูงขนไปอยู หนอเทอกเขา จะปะทะกบ
5 เมื่ออากาศรอนชื้นลอยสงขึ้นไปอยเหนือเทือกเขา จะปะทะกับ
อากาศเย็นเหนือเทือกเขา และเปลี่ยนเปนเมฆ

9. เมฆมกชนด?
เมฆมีกชนิด?
ี่
Cirrus
Cirrostratus Cirrocumulus
Altocumulus
Altostratus
Stratocumulus
Nimbostratus
Cumulu
s Cumulonimbus
Stratus

10. เมฆมกชนด?
เมฆมีกชนิด?
ี่
เราสามารถแบงเมฆออกตามรูปราง และความสูงไดเปน
1. เมฆชั้นสูง คือเมฆที่เกิดในระดับ 6,000-12,000 เมตร จากระดับนํ้าทะเล มี 3
ชนิด คือ Cirrus, Cirrocumulus และ Cirrostratus
2. เมฆฃั้นกลาง คือเมฆที่เกิดในระดับ 2,000-6,000 เมตร จากระดับน้ําทะเล มี 1
ชนิด คืือ Altocumulus (ทีี่อื่นจะมีี Altostratus ดวย)
3. เมฆชนตา คือเมฆที่เกิดในระดับน้ําทะเลจนถึงะดับความสง 2,000เมตร มี
3 เมฆชั้นต่ํา คอเมฆทเกดในระดบนาทะเลจนถงะดบความสูง 2 000เมตร ม 2
ชนิด คือ Stratus และ Stratocumulus (ที่อื่นจะมี Nimbostratus ดวย)
4. เมฆที่กอตัวในแนวดิ่ง เปนเมฆที่เกิดในระดับความสูง 6000-9000 เมตรจาก
ระดบนาทะเล ม ชนด คือ
ระดับน้ําทะเล มี 2 ชนิด คอ Cumulus และ Cumulonimbus

11. การเรยกชอชนดของเมฆ
การเรียกชือชนิดของเมฆ
่
เมฆชันสูง
้
Cirrus (ดูเพิ่มเติม)
• มีีรปรางแตกเปนเสนคลายขนนก
ู  ป
• แสดงถึงลักษณะอากาศที่ปลอดโปรง
แสดงถงลกษณะอากาศทปลอดโปรง

12. การเรยกชอชนดของเมฆ
การเรียกชือชนิดของเมฆ
่
เมฆชันสูง
้
Cirrocumulus (ดูเพิ่มเติม)
• มีีรปรางเปนเสน/ระลอกคลืื่น มีีสีขาว
ู  ป 
• แสดงถึงอากาศดี ทองฟาแจมใส
แสดงถงอากาศด ทองฟาแจมใส

13. การเรยกชอชนดของเมฆ
การเรียกชือชนิดของเมฆ
่
(ดูเพิมเติม)
่
เมฆชันสูง
้
Cirrostratus
• มีรปรางเปนแผนบางๆ
ู
• เมฆชนิดนี้ไมบังแสงอาทิตย/จันทร
ทํําใ เราเห็็นเปนดวงอาทิิตย/ จัันทร
ให ป
ทรงกลด

14. การเรยกชอชนดของเมฆ
การเรียกชือชนิดของเมฆ
่
(ดูเพิมเติม)
่
เมฆชันกลาง
้
Altocumulus
• มีรปรางคลายขนสตว ตรงกึ่งกลางมีสีเทา
มรูปรางคลายขนสัตว ตรงกงกลางมสเทา
สวนขอบมีสขาว คลายคลื่นในทองฟา
ี
• แสดงถึงอากาศดี

15. การเรยกชอชนดของเมฆ
การเรียกชือชนิดของเมฆ
่
เมฆชันต่่ํา
้ Stratus (ดูเพิ่มเติม)
• เปนเมฆที่เกิดต่่ําที่สุด มีลักษณะหนาทึบ และ
มีสีเทา ประกอบดวยหยดน้ํา
• ทําใหทองฟามืดครึ้ม (หากลอยต่ํา เรียกวา
หมอก)

16. การเรยกชอชนดของเมฆ
การเรียกชือชนิดของเมฆ
่
เมฆชันต่่ํา
้ Stratocumulus (ดูเพิ่มเติม)
• เปนแผนหรือเปนกอนปกคลุมเกือบเต็ม
ทองฟา มีสีเทา

17. การเรยกชอชนดของเมฆ
การเรียกชือชนิดของเมฆ
่
เมฆที่กอตัวในแนวดิง
่ Cumulus (ดูเพิ่มเติม)
• รูปรางคลายกอนสําลี ลอยในระดับความ
สูงตางๆกัน
ู ๆ
• มักเกิดตอนสาย/บายของวันที่ทองฟา
แจมใส อากาศแหง และแดดจัด

18. การเรยกชอชนดของเมฆ
การเรียกชือชนิดของเมฆ
่
เมฆที่กอตัวในแนวดิง
่ Cumulonimbus (ดูเพิ่มเติม)
• มีีขนาดใหญเ ปนแผนหนาสีดํามืด ประกอบดวย
ใ ี ื ป
หยดน้ําจํานวนมากมาย แสงแดดผานไมได
• เมฆฝน
•แสดงวาจะมีพายุฝนฟาคะนอง และลมกรรโชก
แรง

19. กจกรรม
กิจกรรม
1. ใหนกเรียนแบงกลุม กลุมละ 6 คน
ั
2. แตละกลุมสงตัวแทนมาหาครู เพื่อรับใบงาน
3. เตรียมตัวตอบคําถาม (ทกคนตองชวยกัน ไมเชนนนจะ
เตรยมตวตอบคาถาม (ทุกคนตองชวยกน ไมเชนนันจะ
้
ทํางานไมสาเร็จ)
ํ

20. ภาพท
ภาพที่ 1

21. ภาพท
ภาพที่ 2

22. ภาพท
ภาพที่ 3

23. ภาพท 4-6
ภาพที่ 4 6
ภาพที่ 4 ภาพที่ 6
ภาพที่ 5

24. Finding Cloud !!!
ชวยกนหาคาศพท และชวยกนวาดรูปเมฆ
ชวยกันหาคําศัพท และชวยกันวาดรปเมฆ
จากชอทเราหาเจอ!!! รูป)
จากชือทีเ่ ราหาเจอ!!! (2 รป)
่
กลุมไหนวาดสวย มีคะแนนพิเิ ศษให
 ไ ี ใ

25. จบสาระเรองเมฆแตเพยงเทาน
จบสาร เรื่องเมฆแตเพียงเทานี้
ครัั้งตอไป จะเรียนเรืื่อง
 ไป ี
“ฝน”
ฝ
(หมอก น้าคาง หยาดน้ํ้าฟา หิมะ)
้ํ

26. Altostratus
Altostrat s
เมฆแผนหนา สเทา ปกคลุมทองฟาเปนอาณา
เมฆแผนหนา สีเทา ปกคลมทองฟาเปนอาณา
บริเวณกวาง บางครังหนามากจนบดบังดวงอาทิตยได
้

27. Nimbostratus
Nimbostrat s
(ดูเพิ่มเติม)
เมฆสีเทา ทําใหเกิดฝน แตไมมีพายุฝนฟาคะนอง มักปรากฏให
เห็็นสายฝนตกลงจากฐานเมฆ
ฝ