Inclúe as Serras da Carba, do Xistral, parte dos montes do Buio e A Toxiza e as cabeceiras dos ríos Eume, Landro, Masma, Ouro e varios afluentes do Miño. Neste espazo podemos atopar diversos ecosistemas: turbeiras de montaña e de val, cursos altos de ríos, mato de monte baixo, bosques autóctonos e bosques de repoboación. Ten un grande interese xeolóxico e ecolóxico por acoller un dos mellores conxuntos de turbeiras de Europa e especies únicas ou moi escasas e de gran valor. Moitos dos cumes destas serras están coroados por aeroxeradores. CONCELLOS: As Pontes de García Rodríguez, Abadín, Alfoz, Cervo, Mondoñedo, Muras, O Valadouro, Ourol, Vilalba, Xermade, Xove.

1. ESPAZOS NATURAIS
Serra do Xistral

2. Inclúe as Serras da Carba, do Xistral, parte dos montes do Buio e A Toxiza e as
cabeceiras dos ríos Eume, Landro, Masma, Ouro e varios afluentes do Miño.
Neste espazo podemos atopar diversos ecosistemas: turbeiras de montaña e de
val, cursos altos de ríos, mato de monte baixo, bosques autóctonos e bosques de
repoboación. Ten un grande interese xeolóxico e ecolóxico por acoller un dos
mellores conxuntos de turbeiras de Europa e especies únicas ou moi escasas e
de gran valor.
Moitos dos cumes destas serras están coroados por aeroxeradores.
O Xistral desde o Cadramón

3. SITUACIÓN:
Norte e noroeste da provincia de Lugo,
e unha pequena parte da de A Coruña;
nas comarcas da Mariña Central, A
Mariña Occidental, A Terra Chá e Eume.
Localidades de referencia: Ourol,
Ferreira, A Seara, Mondoñedo, Abadín,
Muras e As Pontes de García
Rodríguez.
SUPERFICIE:
22.964 ha
CONCELLOS:
As Pontes de García Rodríguez,
Abadín, Alfoz, Cervo, Mondoñedo,
Muras, O Valadouro, Ourol, Vilalba,
Xermade, Xove.
VALORES NATURAIS:
turbeiras, fragas, acibeirais, ríos, flora e
fauna específicas...

5. Hai unha proposta de Ampliación (2011), pendente de aprobación que inclúe
partte dos Montes dos Cabaleiros, o monte Guriscado, as Penas do Ramo, as
Penas da Auga e outros pequenos espazos na contorna do territorio protexido
actual.
A Curuxeira (Guriscado)

7. PROTECCIÓN
•Lugar de importancia comunitaria (LIC) 29 de decembro de 2004
•Zona especial de conservación (ZEC) 31 de marzo de 2014
•Reserva da Biosfera “Terras do Miño” (concellos de Abadín, Alfoz, Mondoñedo,
Muras, O Valadouro, Ourol, Vilalba, e Xermade.

8. CLIMA
Atlántico moi húmido, con invernos fríos. É a zona de Galiza con menos días de
sol. Rexístrase un alto nivel de humidade ambiental debido as frecuentes chuvias
(ata 2.500 l/m2
) e ás abondantes néboas que producen precipitacións horizontais
e percorren as chairas elevadas das serras enchoupando o terreo.
Val de Viveiró e a serra do Xistral desde o Guriscado.
A presenza de nubes que achegan a humidade necesaria para a
formación das turbeiras, é unha constante na serra do Xistral.

9. Treboada no Xistral

10. Néboa nos cumes
Foto Luchi Leiro

11. O alto nivel de humidade permite a pervivencia de especies arbustivas enriba das pedras

12. Depósitos periglaciares na Veiga de Murás. Acumulacións de bloques de lousas, xistos e cuarcitas que
amosan sinais de seren fragmentados, levantados e trasladados polo xeo.
XEOLOXÍA
As rochas son moi variadas: xistos, gneis, granitos cuarcitas... Alternan cumes de
formas suaves con cumes coroados por penedos graníticos ou de cuarcita.
Consérvanse depósitos periglaciares

13. Corte de terreo

14. Penedos graníticos na Toxiza

15. Masas rochosas do Cadramón e cara leste da serra do Xistral

16. Pena Abaladoira no Xistral

17. Penedos no Campo da Cruz, O Xistral

18. Cuarcitas na serra da Carba. As cuarcitas son rochas metamórficas compostas fundamentalmente de
seixo. A súa dureza fai que persista onde outras máis brandas foron erosionadas, polo que aparece
habitualmente coroando os montes ou formando cristas de resistencia.

19. Seixo

20. SERRAS
O eixo do espazo fórmao a serra do Xistral. Ao norte sitúanse os montes do Buio
e os Montes dos Cabaleiros, ao surleste a Toxiza e ao suroeste o Guriscado e a
Carba. En conxunto forman un macizo que separa a terra Chá da costa
Cantábrica.

21. Vista desde a serra da Loba
No primeiro planoa s serra da Carba e detrás os cumes nevados do Xistral

22. O Xistral desde Abadín. No primeiro plano Monseiván.

23. SERRA DO XISTRAL
É unha serra con orientación NNE-SSO que limita a Terra Chá polo norte, nos
concellos de Muras, Vilalba e Abadín. Está formada por materiais xistosos, pelitas
e rochas carbonatadas, que lle dan un perfil suave, con afloramentos de granito
nas partes altas.
Os picos máis altos son o Cadramón (1.056 m), o Chao de Lamoso (1.039 m), o
Xistral (1.032 m), e o Seixo Branco (1.015 m).
Nela nacen os ríos Landro, Ouro, Masma e Eume.
O Xistral desde o Cadramón

24. As Barreiras do Lago e O Cadramón (á esquerda)

25. O Cadramón

26. O Cadramón na néboa

27. Vista desde o Cadramón

28. Pena da Cadela desde O Cadramón

29. Granitos no Cadramón

30. A Fraga do Pedrido

31. Veiga de Murás

32. Val do Landro ao pé do Xistral, en Silán

33. Cume do Xistral

34. Cume do Xistral antes de ter aeroxeradores

35. Vista desde o cume do Xistral cara a Ourol

36. O Apagadoiro

37. Barreras do Lago

38. Lombo Pequeno

39. Pena da Cadela

40. Pena Grande

41. Seixo Branco

42. Coto Balsego e cabeceiras do Eume

43. O Xistral desde Viveró

44. Vista de Viveró desde o Xistral

45. O Xistral en Abadín

46. Monseiván, nas últimas estribacións do Xistral cara ao sur, no concello de Vilalba. Na zona necen
cabeceiras do Támoga (Miño).

47. Pau da Vella, o cume máis alto da serra
MONTES DE BUIO
Son a prolongación cara ao nordeste da Serra do Xistral, nos concellos de Viveiro
e Xove. Está separados da serra do Xistral polos vales dos ríos Balsadas (Landro)
e Ferreira (Ouro). Son montes redondeados de granitos de dúas micas con algúns
xistos o que da lugar a unha paisaxe onde alternan os bolos e penedos, resultado
da erosión dos granitos, coas rochas fendidas con aspecto de ruína, típicas da
erosión dos xistos. O cume máis alto e o Pau da Vella, con 720 m, na zona sur.
Nos montes do Buio nacen varios afluentes do Landro (Rego Loureiro, Rego das
Cerdeiras, Rego da Fontecova) e outros regatos que desembocan directamente
no Cantábrico (Rigueiro, Cobo e Xunco).

48. Pau da Vella cuberto de turbeiras
O ecosistema máis interesante destas serras son as turbeiras de cobertor, que
acadan nalgúns puntos os 3 m de espesor e que están sendo explotadas
industrialmente como substrato para xardinería.
Nas partes altas hai pasteiros, monte baixo e repoboacións de piñeiro bravo.
Quedan algúns pequenos bosques de carballos e bidueiros. Nos montes hai
gando en libertade (cabalos e vacas). No Curro de Candaoso celébra A Rapa das
Bestas cada ano.

49. Montes do Buio e detrás Montes dos Cabaleiros

50. Montes do Buio desde o Xistral. Destaca o domo granítico do castelo

51. Penedo no Buio

52. SERRA DA CARBA
Está situada ao Sur do Xistral, sobre a marxe esquerda do río Eume.
Está formada esencialmente por cuarcitas do Cámbrico cunha zona de
metaconglomerados de cantos de cuarcita e de turmalina. Ten un afloramento
importante de gneis e outro de metabasitas. O cume máis representativo é Pena
Goia ou Peñote (871 m) cun perfil escarpado de forma piramidal labrado en
cuarcitas que contrastan coas formas máis redondeadas do resto da serra. O
punto máis alto é a Carba con 908 m

53. O Peñote (871 m).

54. Vista desde a serra da Carba cara a Muras e As Pontes

55. SERRA DA TOXIZA
É un macizo formado por
unha gran masa de
granodioritas. Acada 838 m
de altura máxima.
A erosión do granito
formou espectaculares
bolos e penedos. A maioría
do terreo está repoboado
con piñeiros e consérvanse
pequenas masas de
carballos e algunhas áreas
de turbeiras.

56. Vista da serra da Toxiza. Á esquerda o pico da Toxiza, no centro o
miradoiro da Toxiza e á dereita as cristas rochosas do Pombeiro.

57. Vista da Toxiza

58. Turbeiras na Toxiza

59. Penedos na Toxiza

60. Monte Guriscado desde A Gañidoira
MONTE GURISCADO
Situado ao norte da Carba, no linde entre os concellos de Ourol e Muras, limitado
polos vales dos ríos Xestosa e Xanceda (Landro). O cume máis alto é o
Guriscado, con 932 m. Desde o cume vai perdendo altura cara ao norte formando
unha aliñación que se coñece co nome de Montes do Rei, na que destaca o alto
da Curuxeira (886 m). Están propostos na ampliación do espazo protexido.

61. A Coruxeira

62. Abas na Curuxeira na que destaca a cor rosa dos breixos de turbeira

63. Fontes do Ouro
REDE FLUVIAL
As serras deste espazo acumulan unha grande cantidade de auga procedente das
chuvias e das néboas que enchoupan o terreo e da lugar as fontes de numerosos
ríos e regatos que escoan cara ao Cantábrico (ríos Landro, Covo, Xunco Ouro e
Masma) e ao Atlántico (río Eume e Anllo e Támoga, afluentes do Miño).

64. RÍO LANDRO
Nace entre o cumio do Xistral e Coto Balsego e desemboca na ría de Viveiro
despois de 31 km. A súa cunca exténdese por terras de Muras, Ourol e Viveiro.
Varios dos seus afluentes nacen no espazo protexido: Besteburiz, As Balsadas,
Grandal...
Val do Landro ao pé do Xistral

65. RÍO XUNCO
Nace no Pico de Madriñán, entre a serra dos Cabaleiros e os montes de Buio en
Rúa (Cervo) e desemboca na enseada da Ruela, no Cantábrico.

66. RÍO COVO
Baixa desde o monte Pau da Vella (Serra do Buio) e desauga na ría de Lieiro, ao
pé de San Cibrao.
Fontes do Covo nos montes do Buio

67. RÍO OURO
Nace no Cadramón (Serra do Xistral). e desemboca en Fazouro despois 30 km de
percorrido. Algúns dos seus afluentes nacen neste espazo: Furna, Porto, Fraga
das Lerias, Val dos Infernos Ferreira…
O Ouro en Esteleiro
(O Cadramón)

68. RÍO FURNA
Nace entre O Cadramón e O Xistral e xúntase co Ouro en Esteleiro. É a fonte máis lonxana
do río Ouro.

69. A FERVENZA, FERVENZA DO ESCOURIDAL
No río Guilfonso, tramo alto do Ouro. No linde
entre O Cadramón (O Valadouro) e O Pereiro
(Alfoz). Unha sucesión de saltos e tobogáns en
rochas graníticas que en conxunto acadan uns
70 m de altura.

70. REGO DE CORVELLE
Un afluente do Ouro que baixa do Pena da
Cadela (Xistral). Nas proximidades das
Rozadas (O Cadramón) cae nun forte
desnivel con varias fervenzas, a máis
grande duns 50 m de altura.

71. RÍO MASMA
Nace entre os Picos de Seixo Branco e Cadramón (Serra do Xistral). No seu tramo
superior chámase Pedrido e logo Tronceda. Desemboca na ría de Foz despois
dun percorrido de 46,2 km. Recibe pola esquerda o Fraga Vella ou Figueiras.
O Pedrido, nas proximidades do Cadramón

72. Val encaixado do Pedrido debaixo da Toxiza

73. Fervenzas no rego de rego de Ferrería ou Augavalva, un afluente do Figueiras (Masma) que ven da Serra
da Toxiza e nun dos regos que caen nel desde os penedos da Toxiza.

74. RÍO EUME
Fórmase da unión dos dos regos do Lamoso e das Toxeiras, ao pé da Lomba
Longa do Seixo Branco, na Serra do Xistral. Despois de 80 km de percorrido
desemboca en Pontedeume. Os principais afluentes neste espazo sonos Regos
das Peles, de Currás, do Casal e da Lagoa.

75. Rego das Toxeiras

76. O Eume na ponte Samil (Muras)

77. RÍO TÁMOGA
Baixa do monte Monseibán, na Serra do Xistral. Ten varias cabeceiras: o Ribeira e
o Laxoso que forman o río Batán, e ao xuntarse co Arnela forman o Santabaia e a
partir de Cospeito recibe o nome de Támoga. Xúntasse co Miño nas proximidades
de Cela.
Fervenza no río
Arnela (Támoga)

78. RÍO ANLLO
Nace na serra do Xistral, preto de Labrada e xúntase co Miño en Castro de Rei.
Cando entra no concello de Cospeito divídese en dous brazos, un que, co nome
de río Guisande, vai á lagoa de Cospeito e segue ata desembocar no Támoga, e
outro que vai ao Miño.
O Labrada ao pouco do seu nacemento, en terras de Abadín.
O río Anllo ao seu paso polo concello de Abadín recibe os nomes de Labrada (preto do nacemento), río
de Gontán, río de Abadín e despois Anllo.

79. TIPOS DE HÁBITATS DO ANEXO I DA DIRECTIVA 92/43/CEE
-Augas estancadas, oligotróficas ou mesotróficas con vexetación de Littorelletea
uniflorae e/ou Isoeto-Nanojuncetea
-Lagos e estanques distróficos naturais
-Ríos dos pisos basal a montano con vexetación de Ranunculion fluitantis e de Callitricho-
Batrachion
-Queirogais húmidos atlánticos de zonas temperadas de Erica ciliaris e Erica tetralix
-Queirogais secos europeos
-Zonas subestépicas de gramíneas e anuais do Thero-Brachypodietea
-Formacións herbosas con Nardus, con numerosas especies, sobre substratos silíceos de
zonas montañosas (e de zonas submontañosas da Europa continental)
-Prados con molinias sobre substratos calcáreos, turbosos ou arxilo-limosos(Molinion
caeruleae)
-Megaforbios eutrofos hidrófilos das orlas de chaira e dos pisos montano a alpino
-Prados pobres de sega de baixa altitude (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis)...

80. -Turbeiras altas activas
-Turbeiras altas degradadas que aínda poden rexenerarse de xeito natural
-Turbeiras de cobertor
-”Mires” de transición
-Depresións sobre substratos turbosos do Rhynchosporion
-Encostas rochosas silíceas con vexetación casmofítica
-Rochedos silíceos con vexetación pioneira do Sedo-Scleranthion ou do Sedo albi-
Veronicion dillenii
-Covas non explotadas polo turismo
-Bosques de encostas, desprendementos ou barrancos do Tilio-Acerion
-Turbeiras boscosas
-Bosques aluviais de Alnus glutinosa e Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion incanae,
Salicion albae)
-Carballeiras galaico-portugueses con Quercus robur e Quercus pyrenaica
-Acevedos

81. Os ecosistemas máis destacados deste espazo son as turbeiras, medios
permanentemente saturados de auga. As condicións de enchoupamento
permanente provocan unha diminución do nivel de osíxeno e a inactivación dos
microorganismos descompoñedores do solo, polo que as achegas de materia
vexetal non se mineralizan e acumúlanse no substrato dando lugar á turba.
AS TURBEIRAS
Nalgúns puntos do Xistral a turba acada os 3 m de espersor,
o que considerando a súa velocidade de formación, dalle
unha antigüidade de máis de 7.000 anos.

82. No Xistral podemos atopar varios tipos de
turbeiras ou tremoais:
TURBEIRAS DE COBERTOR: recobren os cumios
dos montes máis altos e instálanse sobre
depósitos de tipo periglaciar. O Xistral contén o
maior sistema de turbeiras de cobertor da Península
Ibérica
TURBEIRAS DE LADEIRA: aparecen en pendentes
nas que a auga escorre xusto por debaixo da
superficie nas que a falta de solo so permite o
asentamento de brións. Xeralmente levan un rego
asociado.
TURBEIRAS DE OBTURACIÓN DE VAL: fórmanse
en vales onde na época glaciar se depositaron
morrenas que dificultaron a saída da auga.
TURBEIRAS DE ALVÉOLO: aparecen en áreas de
rochas graníticas na que as rochas disgregadas
deposítanse nas canles de drenaxe e provocan a
retención de auga creando o ambiente propicio
para o desenvolvemento dos vexetais formadores
de turba.
TURBEIRAS DE FONDO DE VAL: desenvólvense
en vales onde a auga non evacua suficientemente.
Son zonas achairadas recheas de sedimentos.
Estas turbeira adoitan ser de grandes dimensións.
Pódese ver no nacemento do Ouro.

83. Turba na beira do Eume

84. O Xistral acolle o maior sistema de turbeiras de cobertor da Península Ibérica e das mellores de Europa,
debido ás condicións de humidade xunto con temperaturas frescas durante case todo o ano.

85. Vista desde o cume do Xistral sobre o val onde nace o Eume, con turbeiras de cobertor e de val

86. Turbeira na Toxiza

87. A Fraga do Pedrido con turbeiras de ladeira e cobertor

88. Tremoal da Pena Vella, en Abadín

89. FLORA
A vexetación máis abundante é o mato, algunhas manchas de bosque caducifolio
con predominio de carballos, árbores de ribeira (salgueiros, freixos, amieiras,
ulmeiros...) e moitas zonas repoboadas con piñeiro bravo e eucalipto ou
dedicadas a pasteiros.

90. Carballeiras en Ourol

91. Acivros nos montes do Buio

92. Na zonas húmidas de transición ás turbeira instálase un mato de toxo manso
(Ulex gallii), queiruga veluda (Erica ciliaris), queiruga de cruz (Calluna vulgaris)
queiruga maior (Daboecia cantabrica) queiruga de tres follas (Erica cinerea)
Cirsium filipendulum (endemismo ibérico), Molinia caerulea, Agrostis curtisii,
Danthonia decumbens...

93. Nas turbeiras atópanse esfagnos (Sphagnum spp. e Sphagnum pylaessi, este
último a maior poboación da Península), xunca de algodón (Eriophorum
angustifolium), rorelas ou orballiñas (Drosera...), pinguícola, violeta (Viola
palustris), hipérico das brañas (Hypericum elodes), herba das brañas (Nardus
stricta), Eriophorum angustifolium (unha especie singular da serra lucense),
Narcisus triandrus, varios tipos de xuncos e os endemismos Arnica montana
subsp. atlantica, Carex durieui, Ranunculus bulbosus subsp. gallaecicus...

94. Vexetación típica de turbeira

95. Breixo de turbeira (Erica tetralix).
Só se atopa en medios con alto nivel de humidade.

96. Brións (Esfagnos).
No Xistral atópase a maior poboación de Sphagnum pylaesi da Península e unha das poucas que existen
no mundo.
Segundo os expertos, nas turbeiras do Xistral e do Cadramón atópanse o maior número de especies de
brións (esfagnos) de toda a Península ibérica e 26 especies de plantas consideradas en perigo de
extinción.

97. Campylopus un brión das turbeiras

98. Rorela ou orballiña (Drosera rotundifolia).
Unha planta carnívora típica de espazos
asolagados pobres en nutrintes.

99. Xuncas de algodón (Eriophorum angustifolium), unha especie típica de solos
asolagados coas envolturas florais (perianto) formadas por finas febras
brancas, de ata 5 cm de lonxitude, que lle dan un aspecto característico.

100. Thelypteris palustris. Un fento pouco común que aparece
en lugares moi húmidos co rizoma asolagado.

101. ESPECIES DE INTERESE
Arnica montana
Cladonia subgenus Cladina
Narcissus asturiensis
Narcissus bulbocodium
Narcissus pseudonarcissus
subsp. nobilis
Narcissus triandrus
Ruscus aculeatus
Sphagnum pylaesii
Sphagnum spp.
Spiranthes aestivalis
Vandenboschia speciosa
Woodwardia radicans
Fento de botón (Woodwardia radicans)

102. ESPECIES DO ANEXO II
DA DIRECTIVA 92/43/CEE
Narcissus asturiensis
Narcissus pseudonarcissus ssp. nobilis
Sphagnum pylaisii
Trichomanes speciosum
Woodwardia radicans
Narciso (Narcissus asturiensis)

103. CATÁLOGO GALEGO
DE ESPECIES AMEAZADAS
Barbilophozia binsteadii
Dryopteris aemula
Dryopteris guanchica
Frullania oakesiana
Hymenophyllum tunbrigense
Lycopodiella inundata
Metzgeria temperata
Narcissus asturiensis
Narcissus pseudonarcissus subsp. nobilis
Schistostega pennata
Sphagnum magellanicum
Sphagnum molle
Sphagnum pylaesii
Splachnum ampullaceum
Spiranthes aestivalis
Tayloria tenuis
Ulota coarctata
Vandenboschia speciosa
Woodwardia radicans
Fento
(Dryopteris
aemula)
Orquídea
(Spiranthes
aestivalis)

104. FAUNA
Destacan as especies asociadas ás zonas húmidas e espazos abertos: insectos,
anfibios, aves...
O espazo acolle algunhas especies raras como a trilladeira nival (Chyonomis nivalis) ou a
lagarta das brañas (Zootoca vivipara), que ten no Xistral unha das poucas localidades de
presenza en Galiza e que conforman o límite occidental da súa distribución mundial.
Libeliñas (Orthetrum…) copulandoCoenonympha glycerion, bolboreta
de espazos húmidos e abertos.

105. Acolle ademáis endemismos como as bolboretas Erebia triaria pargapondalense e Erebia
epiphhron xistralensis. Nas zonas abertas críase gando en liberdade.
Bolboreta Erebia epiphhron xistralensis

106. MAMÍFEROS
Canis lupus
Eptesicus serotinus
Felis silvestris
Galemys pyrenaicus
Genetta genetta
Lutra lutra
Miniopterus schreibersii
Mustela erminea
Mustela putorius
Myotis daubentonii
Myotis myotis
Myotis nattereri
Pipistrellus pipistrellus
Plecotus auritus
Plecotus austriacus
Rhinolophus euryale
Rhinolophus ferrumequinum
Rhinolophus hipposideros
ESPECIES DE INTERESE
Toupa de auga ou furapresas (Galemys pyrenaica),
un pequeno mamífero que vive nos cursos altos
dos ríos de montaña.

107. AVES
Accipiter gentilis
Accipiter nisus
Aegithalos caudatus
Alauda arvensis
Alcedo atthis
Alectoris rufa
Anas platyrhynchos
Anthus spinoletta
Anthus trivialis
Apus apus
Asio flammeus
Asio otus
Athene noctua
Buteo buteo
Caprimulgus europaeus
Certhia brachydactyla
Cinclus cinclus
Circaetus gallicus
Circus cyaneus
Circus pygargus
Cisticola juncidis ... Picapeixe (Alcedo atthis)

108. ...
Columba livia
Columba palumbus
Corvus corone
Coturnix coturnix
Cuculus canorus
Delichon urbica
Dendrocopos major
Emberiza cia
Emberiza cirlus
Emberiza citrinella
Erithacus rubecula
Falco subbuteo
Falco tinnunculus
Fulica atra
Galerida cristata
Gallinago gallinago
Gallinula chloropus
Garrulus glandarius
Hippolais polyglotta
Hirundo rustica
Lanius collurio
Lanius meridionalis
Lullula arborea
Milvus migrans
Monticola solitarius ...
Escribenta común (Emberiza cirlus)

109. Motacilla alba
Motacilla cinerea
Motacilla flava
Oriolus oriolus
Otus scops
Parus ater
Parus caeruleus
Parus cristatus
Parus major
Pernis apivorus
Phoenicurus ochruros
Phylloscopus bonelli
Phylloscopus ibericus
Pica pica
Picus viridis
Prunella modularis
Ptyonoprogne rupestris
Pyrrhocorax pyrrhocorax
Pyrrhula pyrrhula
Rallus aquaticus
Rascón (Rallus aquaticus)

110. Regulus ignicapilla
Saxicola torquata
Serinus citrinella
Sitta europaea
Streptopelia decaocto
Streptopelia turtur
Strix aluco
Sylvia atricapilla
Sylvia borin
Sylvia communis
Sylvia undata
Tachybaptus ruficollis
Troglodytes troglodytes
Turdus merula
Turdus philomelos
Turdus viscivorus
Tyto alba
Upupa epops
Bubela (Upupa epops)

111. RÉPTILES
Anguis fragilis
Chalcides striatus
Coronella austriaca
Iberolacerta monticola
Lacerta lepida
Lacerta schreiberi
Lacerta vivipara
Natrix natrix
Lagarta das brañas (Lacerta vivipara)

112. ANFIBIOS
Alytes obstetricans
Bufo calamita
Chioglossa lusitanica
Discoglossus galganoi
Hyla arborea
Lissotriton boscai
Rana iberica
Rana perezi
Rana temporaria
Triturus marmoratus
O Xistral é unha fronteira natural entre dúas
subespecies de píntegas ou sacabeiras, a
Salamandra salamandra gallaica e a S.s.bernardezi,
que se atopan nas súas formas típicas e híbridas.Ra patilonga
(Rana iberica)

113. PEIXES
Chondrostoma duriense
INVERTEBRADOS
Coenagrion mercuriale
Elona quimperiana
Euphydryas aurinia
Geomalacus maculosus
Hirudo medicinalis
Lucanus cervus
Margaritifera margaritifera
Bolboreta (Euphydryas aurinia)

114. ESPECIES DOS ANEXOS I e II
DAS DIRECTIVAS da CEE
MAMÍFEROS
Galemys pyrenaicus
Lutra lutra
Miniopterus schreibersii
Myotis myotis
Rhinolophus euryale
Rhinolophus ferrumequinum
Rhinolophus hipposideros
AVES
Asio flammeus
Caprimulgus europaeus
Circaetus gallicus
Circus cyaneus
Circus pygargus
Lanius collurio
Lullula arborea
Milvus migrans
Pyrrhocorax pyrrhocorax
Sylvia undata
...
Choia (Pyrrhocorax pyrrhocorax)

115. Caracol (Elona quimperiana)
... ESPECIES DOS ANEXOS I e II
DAS DIRECTIVAS da CEE
RÉPTILES
Lacerta monticola
Lacerta schreiberi
ANFIBIOS
Chioglossa lusitanica
Discoglossus galganoi
PEIXES
Chondrostoma polylepis
INVERTEBRADOS
Coenagrion mercuriale
Elona quimperiana
Euphydryas aurinia
Geomalacus maculosus
Lucanus cervus
Margaritifera margaritifera

116. CATÁLOGO GALEGO DE ESPECIES
AMEAZADAS
MAMÍFEROS
Galemys pyrenaicus
Miniopterus schreibersii
Myotis myotis
Rhinolophus euryale
Rhinolophus ferrumequinum
Rhinolophus hipposideros
AVES
Circus cyaneus
Circus pygargus
Gallinago gallinago
RÉPTILES
Lacerta vivipara
ANFIBIOS
Chioglossa lusitanica
Hyla arborea
Rana iberica
Rana temporaria subsp. parvipalmata
INVERTEBRADOS
Elona quimperiana
Geomalacus maculosus
Margaritifera margaritifera
Unio pictorum
Saramaganta (Chioglosa lusitanica).

117. ACTIVIDADES
Agricultura, gandaría, parques eólicos.
Mineiría: explotacións de turba, cuarcitas, feldespatos...
Vista do Xistral desde A Fragavella, na Toxiza.

118. Antenas no cume do Xistral

119. Agrogandaría, actividade forestal e parques eólicos

120. PROBLEMAS
•Exceso de parques eólicos e apertura de pistas
•Repoboacións con especies alóctonas
•Incendios

121. Carballeira abafada entre eucaliptos nos montes do Buio

122. Fraga da Carballeira no rego do mesmo nome, un afluente do Eume
PUNTOS DE INTERESE
AS PONTES DE GARCÍA RODRÍGUEZ: Río Eume, Fraga da Carballeira.

123. ABADÍN: Ríos Arnela (fervenza e área de lecer), Labrada, Eume e do Pedrido.
Tremoais da Pena Vella e do nacemento do Eume (As Toxeiras). Lombo
Pequeno...
O Lombo Pequeno e a Fraga do Pedrido

124. Penedos no Campo da Cruz
ALFOZ: Río Ouro, fervenzas do Escouridal e do rego de Corvelle. Pedra
Abaladoira. Penido Grande, Campo da Cruz.

125. CERVO: Pau da Vella (Montes do Buio)

126. MONDOÑEDO: A Toxiza, A Fragavella. Fervenzas de Figueiras.
Vista desde a Toxiza cara ao Pombeiro

127. MURAS: Río Eume. Montes: O Peñote (serra da Carba), O Xistral, Pena do Seixo,
Penagrande, barreiras do Lago... (serra do Xistral, monte Guriscado. Igrexas da
Balsa, O Burgo e Viveiró.
O Apagadoiro

128. O VALADOURO: San Tomé de Recaré: círculo lítico e dolmes. O cadramón, Pena
da Cadela, Penido Vello, Penido Novo, Cruz de Pau da Vella... Fraga das Lerias.
Prado das Chantas en Recaré, circulo lítico ou restos dun antigo curro?

129. OUROL: Fragas de Besteburiz e As Balsadas.
O Xistral en Ourol

130. Monseiván
VILALBA: Monseiván, serra da Carba.

131. XERMADE: Serra da Carba (O Peñote). Folgoso (Lousada): rego do Casal: batán,
muíños, carballos...
Carballo e batán en Folgoso (Lousada)

132. XOVE: Pau da Vella, nacemento do río Covo.

133. Montaxe e fotos: Adela Leiro, Mon Daporta, Luchi Leiro
Debuxos: Mon Daporta
marzo 2017