Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
Viewers also liked (20)
Similar to revolucionet demokratike ne evropen lindore
Similar to revolucionet demokratike ne evropen lindore (20)
revolucionet demokratike ne evropen lindore
- 1. Projekt kurrikular Tema: revolucionet demokratike ne evropen lindore
- 2. Objektivat: âą Te pershkruajme karakteristikat e regjimeve totalitare komuniste âą Te pasqyrojme nismen e evropes lindore per te rrezuar regjimin komunist âą Te paraqesim goditjen perfundimtare te regjimit komunist ârrezimi I murit te berlinitâ Punuan: xheni marku pranoi: kristina balliu tefta lala ardit bukaçi
- 3. poloni Fillimin e tĂ« tatĂ«pjetĂ«s sĂ« komunizmit nĂ« EvropĂ« e shĂ«noi themelimi i Solidarnoshqit nĂ« Poloni, sindikatĂ«s sĂ« parĂ« tĂ« pavarur nĂ« bllokun lindor. Zhvillimet e vitit 1989 nĂ« Poloni paraqesin fillimin e njĂ« ere tĂ« re nĂ« EvropĂ«. Zgjedhjet e para tĂ« lira nĂ« qershor tĂ« kĂ«tij viti, fitorja e befasishme e opozitĂ«s dhe emĂ«rimi i Tadeush Mazovjeckit si kryeministĂ«r i parĂ« jo komunist nĂ« kĂ«tĂ« vend, sinjalizuan fillimin e ndryshimeve tĂ« mĂ«dha tĂ« sistemit komunist nĂ« EvropĂ«n Lindore, para rĂ«nies sĂ« murit tĂ« Berlinit. Por rruga e PolonisĂ« nĂ« demokraci kishte filluar dhjetĂ« vjet mĂ« parĂ« nĂ« Dancing, ku filluan ndryshimet e udhĂ«hequra nga sindikatat Solidarnashq dhe Leh Valensa. PunĂ«torĂ«t mbajnĂ« mbi supe Lech Valensa, drejtuesin e grevistĂ«ve, VarshavĂ« 1980 Fillimin e tĂ« tatĂ«pjetĂ«s sĂ« komunizmit nĂ« EvropĂ« e shĂ«noi themelimi i Solidarnoshqit, sindikatĂ«s sĂ« parĂ« tĂ« pavarur nĂ« bllokun lindor. Lech Walesa, udhĂ«heqĂ«si i kĂ«saj sindikate dhe grevave mĂ« tĂ« mĂ«dha nĂ« historinĂ« e bllokut lindor, mĂ« vonĂ« President i PolonisĂ«, hedh njĂ« vĂ«shtrim pas. âNĂ« vitin 1980 ia dolĂ«m t'i bashkojmĂ« tĂ« gjitha grupet sociale nĂ« Poloni, madje me mbĂ«shtetje dhe solidaritet edhe nga bota e jashtme. KomunistĂ«ve mund t'u thoshim: keni gĂ«njyer gjithmonĂ«, sepse ne jemi shumicĂ« dhe ne nuk ju duam mĂ«! Pas kĂ«saj goditjeje, ata mĂ« nuk mund tĂ« vepronin. Ishte kjo fitorja e parĂ« e masave kundĂ«r komunizmit. Ata mĂ« nuk mund tĂ« bashkoheshin dhe tĂ« vepronin me sukses si nĂ« tĂ« kaluarĂ«n. Fitorja e dytĂ« e madhe nĂ« atĂ« kohĂ« ishte lĂ«vizja e parĂ« e pavarur partiake nĂ« bllokun lindor. Ishte kjo njĂ« fitore 2:0 pĂ«r ne."
- 4. çekosllovaki Me pĂ«rjashtim tĂ« disa ndĂ«rhyrjeve tĂ« dhunshme tĂ« policisĂ« ndryshimi i sistemit politik nĂ« Ăekosllovaki kaloi i qetĂ«. Partia komuniste nuk kishte mĂ« fuqi t'i kundĂ«rvihej me forcĂ« tĂ« gjithĂ« shoqĂ«risĂ«. Demonstratat e 17 nĂ«ntorit shĂ«nuan fillimin e revolucionit pa dhunĂ«, apo si quhet tĂ« mĂ«ndafshtĂ«, nĂ« Ăekosllovaki. Demonstrata e studentĂ«ve çekosllovakĂ« e 17. nĂ«ntorit 1989 nĂ« PragĂ« tĂ«rhoqi vĂ«mendjen e gjithĂ« botĂ«s dhe shĂ«noi fillimin e revolucionit paqĂ«sor nĂ« vend. StudentĂ«t qenĂ« mbledhur nĂ« fakt pĂ«r tĂ« pĂ«rkujtuar studentin Jan Opletal, i cili ishte vrarĂ« prej nazistĂ«ve nĂ« vitin 1939. Por pĂ«r shkak se njĂ« javĂ« mĂ« parĂ« kishte rĂ«nĂ« Muri i Berlinit kjo ceremoni pĂ«rkujtimore u shndĂ«rrua nĂ« njĂ« demonstratĂ« proteste politike. Policia pĂ«rdori ndaj demonstruesve shkopinjtĂ« e gomĂ«s: Bilanci 600 tĂ« plagosur. TĂ« nesĂ«rmen studentĂ«t bĂ«nĂ« thirrje pĂ«r njĂ« grevĂ« pa afat. Frantisek Pitra, kryeminstri komunist i pjesĂ«s çeke tĂ« republikĂ«s u pĂ«rpoq t'i qetĂ«sonte shpirtĂ«rat e ndezur pĂ«rmes njĂ« fjalimi nĂ« televizion. "TĂ« nderuar qytetarĂ«, po ju drejtohem si kryetar i qeverisĂ« sĂ« RepublikĂ«s Ăeke. Para dy vjetĂ«sh ne filluam rrugĂ«n e transformimeve dhe tĂ« demokratizimit. Kuptohet qĂ« ky nuk Ă«shtĂ« njĂ« proces i shpejtĂ«. Ai lidhet me kĂ«rkime, me diskutime dhe me kĂ«mbim mendimesh."
- 5. DrejtĂ«sia dhe dashuria duhet tĂ« fitojnĂ« pĂ«rballĂ« gĂ«njeshtrave "DrejtĂ«sia dhe dashuria duhet tĂ« fitojnĂ« ndaj gĂ«njeshtrave dhe urrejtjes" - kĂ«to fjalĂ« tĂ« Havelit u bĂ«nĂ« motoja qendrore e revolucionit tĂ« mĂ«ndafshtĂ«. Vaslav Havel me tĂ« shoqen Havlova Por udhĂ«heqja komuniste nuk donte tĂ« hiqte krejtĂ«sisht dorĂ« nga pushteti. Pas njĂ« greve tĂ« pĂ«rgjithshme dhe protestave masive nĂ« mbarĂ« vendin ajo pranoi tĂ« bĂ«jĂ« lĂ«shime tĂ« tjera. MĂ« 5 dhjetor hiqet teli me gjemba nĂ« kufirin me AustrinĂ«. MĂ« 10 dhjetor krijohet njĂ« qeveri e unitetit kombĂ«tar me shumicĂ« jo komuniste. Dinamika e transformimeve nuk ndalet mĂ« dot. Ndryshohet i kushtetuta, Dubceku nderohet pĂ«r rolin e tij gjatĂ« PranverĂ«s sĂ« PragĂ«s dhe mĂ« 29 dhjetor parlamenti, edhe pse i pĂ«rbĂ«rĂ« nĂ« shumicĂ« nga komunistĂ«t, zgjedh ish- armikun e shtetit Vaclav Havel, si president tĂ« ri tĂ« vendit. Haveli u pĂ«rkujdes qĂ« nĂ« qershor tĂ« vitit 1990 nĂ« Ăekosllovaki tĂ« zhvillohen zgjedhjet e para demokratike.
- 6. Bullgari Në vitin 1989 edhe bullgarët përjetuan kthesën e madhe. Vendi ballkanik i cili sot është pjesë e Bashkimit Evropian ka qenë për dekada me radhë aleati më besnik i Moskës. Bile drejuesi i shtetit Todor Zhivkov pati provuar ta bëjë Bullgarinë republikën e 16-të sovjetike. Më 10 nëntor 1989 atij iu desh të largohej nga pushteti. Më 10 nëntor 1989, Teodor Zhivkovit iu desh të largohej nga pushteti. Një ditë pas rënies së murit të Berlinit bullgarët përjetuan edhe rënien e sundimtarit shumëvjeçar komunist, Todor Zhivkov. Kryeministri Georgi Atanassov pati njoftuar pas një mbledhje të Komitetit Qendror të Partisë Komuniste se: "Byroja politike me pjesëmarrjen e anëtarëve kandidatë, sekretarët e Komitetit Qendror dhe kryetarin e Komisionit të Kontrollit ka analizuar të gjitha aspektet e problemit dhe vendosi njëzëri që të pranojë lutjen e shokut Todor Zhivkov dhe ta lirojë atë nga detyra e sekretarit të përgjithshëm dhe anëtar i Byrosë Politike"
- 7. rumani Nga të gjitha shtetet satelite të ish-Bashkimit Sovjetik, Rumania ka historinë më interesante komuniste. Regjimi komunist i Ceausescu-t ishte në veçanti brutal dhe kurrë nuk ka lejuar një opozitë të organizuar. Rumania e rrëzoi diktaturën me dhunë dhe gjakderdhje. Nuk është ndonjë befasi, kur dihet se vlerat civilizuese nuk mund të realizoheshin ndryshe. Rrëzimi i pushtetit komunist në Rumani: Tank me trupa të revoltuara në një rrugë të Bukureshtit. 16.12.1989 Bukuresht, 15 qershor 1990. Presidenti i parë postkomunist i Rumanisë Ion Iliescu falënderon minatorët për prezencë dhe disiplinë të lartë qytetare. Një ditë më parë nga qyteti perëndimor Schiltal kishin ardhur në Bukuresht 10.000 minatorë dhe me miratimin e Ilieskut, morën pjesë në një manifestim të dhunshëm antikomunist, që përfundoi me gjashtë të vrarë dhe qindra të plagosur. Tani më kishte kaluar gjysmë viti nga rrëzimi i diktatorit Ceausescu. Dhuna në sheshin e Universitetit në Bukuresht ishte kulmi i manifestimeve të dhunshme dhe sinjal për ndryshimin e rrugës së Rumanisë, për rrugën e reformimit të regjimit nacionalist dhe autoritar. Ion Iliescu, bashkëpunëtori i dikurshëm i Ceausescut, u zgjodh pas vitit 1989 tri herë president i Rumanisë. Iliescu thotë se ai ishte garant i stabilitetit dhe demokracisë në vend që nga 22 dhjetori i vitit 1989 ditës, kur u rrëzua diktatura në Rumani.
- 8. shqiperi ShqipĂ«ria ishte njĂ« rast i veçantĂ«: pĂ«rkrah JugosllavisĂ« ajo ishte vendi i vetĂ«m komunist nĂ« EvropĂ« qĂ« doli nga Traktati i VarshavĂ«s qĂ« nĂ« vitin 1961. Diktatori i ShqipĂ«risĂ« Enver Hoxha, praktikonte njĂ« stalinizĂ«m tĂ« ashpĂ«r. Ai i kishte kuptuar edhe reformat nĂ« Bashkimin Sovjetik nĂ«n drejtimin e Nikita Hrushovit si devijim nga mĂ«simet e marksizĂ«m- leninizmit tĂ« vĂ«rtetĂ«. ShqipĂ«ria kishte ndĂ«rprerĂ« marrĂ«dhĂ«niet me tĂ« gjitha shtetet socialsite dhe nuk mbante kontakte as me botĂ«n perĂ«ndimore. Ajo ishte vetĂ«izoluar. Aparati represiv i vendit ishte shumĂ« mĂ« brutal dhe i organizuar mĂ« me themel se nĂ« vendet tjera tĂ« EvropĂ«s Lindore. ShqipĂ«ria nuk kishte nevojĂ« pĂ«r mure dhe gardhe kufiri. Tilman Berger nga Organizata pĂ«r tĂ« drejtat e njeriut Amnesty International e pĂ«rshkruante kĂ«shtu gjendjen nĂ« ShqipĂ«ri nĂ« dhjetor tĂ« vitit 1990 nĂ« dhjetor tĂ« vitit 1990: âShqipĂ«ria ishte me vite tĂ« tĂ«ra pas shteteve tĂ« tjera tĂ« EvropĂ«s Lindore me standardet e tĂ« drejtave tĂ« njeriut. Nuk kishte mbrojtje nĂ« gjykata. DĂ«nimet ishin tĂ« mĂ«dha. ShumĂ« shpesh zbatohej dĂ«nimi me vdekje.â LĂ«vizja studentore e dhjetorit ishte ajo qĂ« dha impulsin vendimtar pĂ«r ndryshimin e regjimit. Nga kjo lĂ«vizje stdunetore u krijua Partia Demokratike. MĂ« 20 shkurt tĂ« vitit 1991 demonstruesit rrĂ«zuan nĂ« TiranĂ« bustin e Enver HoxhĂ«s.
- 9. Renja e murit te berlinit NĂ« fund tĂ« LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore, Gjermania u nda nĂ« katĂ«r zona ushtarake, franceze, britanike, amerikane dhe sovjetike, po ashtu edhe qyteti i Berlinit. Nga viti 1945 deri nĂ« vitin 1961, rreth tre milion njerĂ«z shkuan nga Gjermania Lindore dhe Berlini Lindor nĂ« perĂ«ndim. Muri u ndĂ«rtua pĂ«r tĂ« ndalur largimin e gjermano-lindorĂ«ve, duke u bĂ«rĂ« kĂ«shtu simboli i mungesĂ«s sĂ« lirisĂ« sĂ« tyre. MegjithĂ« kĂ«tĂ« barrikadĂ«, qindra njerĂ«z morĂ«n guximin pĂ«r tĂ« kaluar nĂ« anĂ«n tjetĂ«r, disa arritĂ«n tĂ« arratisen, disa tĂ« tjerĂ« jo. 5 mijĂ« gjermano-lindorĂ« arritĂ«n tĂ« shkonin nĂ« Berlinin PerĂ«ndimor. MĂ« shumĂ« se 75 mijĂ« qytetarĂ« u burgosĂ«n pĂ«r tentativĂ« arratisjeje nga Gjermania Lindore. NĂ« vitin 1987, njĂ« tjetĂ«r president i Shteteve tĂ« Bashkuara, Ronal Reagan, vizitoi Berlinin, nga ku i bĂ«ri thirrje udhĂ«heqĂ«sit sovjetik, Mikhail Gorbachev, tâi jepte fund ndarjes sĂ« qytetit. NĂ« tetor tĂ« vitit 1989, Mikhail Gorbachevi vizitoi Berlinin Lindor me rastin e 40 vjetorit tĂ« themelimit tĂ« GjermanisĂ« Lindore. NĂ« atĂ« kohĂ« ai po promovonte reforma nĂ« Bashkimin Sovjetik dhe u bĂ«ri thirrje udhĂ«heqjes gjermano-lindore tĂ« bĂ«nte tĂ« njejtĂ«n gjĂ«. Por brenda disa minutash, pas deklaratĂ«s sĂ« Schabowskit, gjermano-lindorĂ«t u vĂ«rsulĂ«n drejt postave tĂ« kufirit dhe nĂ« mesnatĂ«n e 9 nĂ«ntorit qindra mijĂ«ra prej tyre vĂ«rshuan drejt perĂ«ndimit. Rojet u kapĂ«n nĂ« befasi, askush nuk kishte marrĂ« urdhĂ«r pĂ«r ndonjĂ« veprim. Pas disa orĂ« ankthi, kur u pa se as trupat sovjetike nuk hapĂ«n zjarr, rojet lanĂ« pozicionet ndĂ«rsa njerĂ«zit kalonin kufirin. NĂ« mbrĂ«mjen 9 nĂ«ntorit 1989, Muri prej 155 kilomerash rreth enklavĂ«s demokratike tĂ« Berlinit PerĂ«ndimor u hap.