presentatie SLO 'Burgerschap, stand van zaken Erasmus'

1. SLO ● nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling
Jeroen Bron (j.bron@slo.nl)
Burgerschap: stand van
zaken

2. inhoud
• Recent beleid
• Essenties burgerschap
• Invoering
• Onderwijsdoelen
• instrument

3. Beleid: Burgerschap, een blijvertje
• Sinds invoering (2006) continue aandacht en
stimulering
• Onderzoek: invoering gebrekkig, resultaten blijven
achter (Inspectie, ICCS, Geboers).
• Het begrip en de opdracht is `genormaliseerd'.
• 2016: brede steun in kamer
• Centraal element in Onderwijs 2032, als onderdeel van:
kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming
• Februari 2017: inspectierapport en kamerbrief:
aanscherping in wet aangekondigd
• Ontwikkelgroep Curriculum.nu: hoofdrol voor leraar

4. Burgerschap Barbapapa
• Geen duidelijke definiëring en afbakening leidt
tot uiteenlopende interpretaties door
onderwijsgevenden, onderzoekers, ontwikkelaars
en politici (is dat erg?).
• Concept is door de tijd veranderd
– Sociale cohesie, sociale participatie, EU (vd Hoeven)
– Fatsoen, publieke ruimte (Balkenende)
– Democratie en identiteit (Onderwijsraad, 2012)
– Basiswaarden, anti-radicalisering (Tweede Kamer)

5. Invoering: een papieren tijger?
• Inspectie constateert al jaren stagnatie,
patchwork, gebrek aan richting en
samenhang. Wat is er in 10 jaar veranderd
voor de leerling?
• Dubbele signalen: het moet, maar:
– alles is goed;
– taal en rekenen eerst;
– Seksuele diversiteit / sociale veiligheid / pesten.

6. Essentie burgerschapsopdracht
• Nadruk op basiswaarden en beginselen: gelijkwaardigheid,
diversiteit, vrijheid van meningsuiting, rechtsstaat,
democratie;
• Activiteiten vormen toegevoegde waarde (school als
oefenplaats);
• Uitgaan van context school: populatie, visie, huidige
aanbod;
• Inhoudelijke kern kan goed worden samengevat in drie
inhoudelijke domeinen: democratie, participatie en
identiteit (SLO, 2006, 2009, 2012).
http://downloads.slo.nl/Documenten/doelen-
burgerschapsonderwijs-en-mensenrechteneducatie-voor-
het-schoolcurriculum.pdf

7. Burgerschap in 2032
• Werking en belang van de democratische
rechtsstaat
• Betekenis van mensenrechten en
kinderrechten voor het dagelijkse
(samen)leven
• Sociale vaardigheden en omgangsvormen
• Maatschappelijke verantwoordelijkheid

8. Burgerschap of wereldburgerschap
• Burgerschap: gericht op participatie in de
Nederlandse samenleving, democratie,
pluriformiteit, rechtsstaat, grondwet en
basiswaarden.
• Wereldburgerschap: gericht op?
– Internationale solidariteit, rechtvaardigheid en
duurzaamheid?
– Bevorderen van internationale economie en handel?
– Persoonlijke ontplooiing: reizen en ontdekken?

9. Waar?
• Vakken / leergebieden
• Projectonderwijs / thema's
• Schoolklimaat / schoolactiviteiten
• Buitenschoolse / binnen-buiten leren

10. http://burgerschapindeschool.nl/
• Digitaal instrument en informatiepunt
• Ontsluiting onderwijsaanbod
• Tool voor beleidsontwikkeling
• Diverse videoschoolportretten
• Essays en achtergrondinformatie
• De burgerschapsopdracht: formele aspecten
• Nieuws en agenda
• Publicaties, o.a. gedeelde waarden