जगात शांतता व सहकार्य प्रस्थापित करणे, दुसऱ्या महायुद्धासारख्या विध्वंसक संकटापासून भविष्यातील पिढीला दूर ठेवणे अतिशय गरजेचे बनले. त्यातूनच संयुक्त राष्ट्रसंघटनेची कल्पना पुढे आली.

1. ● १९३९-१९४५ पर्यंत चालू असलेल्र्या दुसऱ्र्या महार्युद्धाचे जगातील जवळजवळ सववच देशाांवर
भर्यांकर पररणाम झालेले ददसून र्येतात.
● जगात शाांतता व सहकार्यव प्रस्थापपत करणे, दुसऱ्र्या महार्युद्धासारख्र्या पवध्वांसक सांकटापासून
भपवष्र्यातील पपढीला दूर ठेवणे अततशर्य गरजेचे बनले. त्र्यातूनच सांर्युक्त राष्रसांघटनेची कल्पना
पुढे आली.
● 24 ऑक्टोबर 1945 रोजी सांर्युक्त राष्र सांघाची स्थापना करण्र्यात आली व न्र्यूर्यॉक
व र्येथे
सांर्युक्त राष्रसांघाचे मुख्र्यालर्य र्येथे असून त्र्याांची एक शाखा जजनेवा र्येथे आहे.

2. १) आांतरराष्रीर्य शाांतता व सुरक्षितता कार्यम राखणे.
२) आक्रमणाच्र्या अवस्थेत शाांततेच्र्या मागावने त्र्याचे तनराकरण करणे.
३) समानतेच्र्या व स्वर्यांतनणवर्याच्र्या आधारावर सदस्र्य राष्रात परस्पर ममत्रत्वाचे सांबांध
स्थापन करणे.
४) धमव, भाषा इत्र्यादी भेद न पाळता मानवाला त्र्याचे अधधकार ममळवून देणे.
५) आधथवक सामाजजक इत्र्यादी जागततक प्रश्न सोडपवण्र्यासाठी आांतरराष्रीर्य सहकार्यव
ममळपवणे.
६) ही सवव उद्ददष्टे पूणव करण्र्यासाठी राष्राराष्रात सुसांवाद तनमावण करून आांतरराष्रीर्य
सांघटना र्या नात्र्याने सतत कार्यवरत राहणे.

3. आमसभा/महासभा :- (General Assembly)
● सांर्युक्त राष्र सांघाच्र्या सवव सदस्र्याांचा समावेश.
● प्रत्र्येक राष्र आपले कमीत कमी ५ प्रतततनधी महासभेत पाठवू शकतात.
● भारताच्र्या पवजर्यालक्ष्मी पांडडत ह्र्या 1953 मध्र्ये आमसभेच्र्या अध्र्यिा
होत्र्या.
आमसभेची कार्य व अधिकार :-
●आांतरराष्रीर्य प्रश्नाांवर सुरिा सममतीला सल्ला देणे, मागवदशवन करणे.
● सांर्युक्त राष्रसांघाच्र्या आधथवक व्र्यवहारावर तनर्यांत्रण ठेवणे.
●आांतरराष्रीर्य कार्यद्र्यात पवकास घडवून आणण्र्यासाठी प्रोत्साहन देणे.
● जागततक शाांतता व सुरक्षितता कार्यम राखण्र्यासाठी र्योग्र्य ती उपार्यर्योजना करणे.
● एखाद्र्या राष्राला सदस्र्यत्व देणे, ते रद्द करणे ककां वा तनलांबबत करणे.
● मुख्र्य सधचव, आांतरराष्रीर्य न्र्यार्यालर्याचे न्र्यार्याधीश, पवपवध मांडळाचे सदस्र्य इत्र्यादीांची
तनर्युक्ती करणे.

4. ● सुरिा सममती मध्र्ये पाच स्थार्यी सदस्र्य- अमेररका, रमशर्या, इांग्लांड, फ्रान्स व चीन
● आठवड्र्यातून एकदा सुरिा सममतीची बैठक होते.
● एखाद्र्या राष्र बाबत सुरिा सममती अतत महत्वपूणव चचाव होत असेल तर त्र्यात सांबांधधत
राष्राला भाग घेता र्येतो मात्र त्र्याला मतदान करता र्येत नाही.
● कार्यम सदस्र्याांना नकाराधधकार देण्र्यात आलेला आहे.
● सुरिा सममतीत एक
ू ण 15 सदस्र्याांपैकी 9 सदस्र्याांच्र्या बहुमताने तनणवर्य घेतले जातात.
● महत्त्वाच्र्या पवषर्याांवर पाचही कार्यम सदस्र्याांचे मत अनुक
ू ल असणे आवश्र्यक आहे एकाही
कार्यम सदस्र्याने नकाराधधकाराचा वापर क
े ला तर तो ठराव सांमत होऊ शकत नाही.
● आांतरराष्रीर्य शाांतता व सुरक्षितता दटकवून ठेवणे.
● एखादे राष्र जागततक शाांततेला धोका पोहोचवीत असेल तर त्र्या राष्रापवरुद्ध कारवाई
करण्र्याचा अधधकार सुरिा सममतीला आहे.
● नव्र्या सदस्र्याांना प्रवेश देणे, मुख्र्य सधचवाच्र्या तनर्युक्तीबाबत आमसभेला सहकार्यव करणे.
● राष्रा राष्रातील शस्त्रास्त्र स्पधाव व लष्करी सांघषव कमी करणे व ते सांपवून त्र्यावर ठोस
उपार्य र्योजना सुचपवणे.

5. ● आांतरराष्रीर्य न्र्यार्यालर्याचे कामकाज हॉलमधील हेग र्या दठकाणी चालते.
● र्यातील न्र्यार्याधीशाांची तनवड महासभा व सुरिा सममती करते
● र्या न्र्यार्यालर्यावर पांधरा न्र्यार्याधीश असून त्र्याांची मुदत 9 वषव असते.
● न्र्यार्यालर्याचे कामकाज साधारणत: इांग्रजी व फ्र
ें चमधून चालते.
●सांर्युक्त राष्र सांघाच्र्या सदस्र्याांना परस्परातील पववाद ककां वा कोणत्र्याही प्रकारचा
आांतरराष्रीर्य स्वरूपाचा पववाद आांतरराष्रीर्य न्र्यार्यालर्यात दाखल करता र्येतो.
● तनणवर्य साधारण बहुमताने ददले जातात आणण तो तनणवर्य अांततम असतो.
●सभासद नसलेली राष्रेसुद्धा आपापले दावे न्र्यार्यालर्यात आणू शकतात.