nje studim i shkurter per permbushien e detyrave akademike.

2. Objektivat
Njerria ne pah e faktoreve gjeografike, te cilet
percaktojne qe nje hapsire e caktuar gjeografike
te cilesohet edhe si hapsire turistike.
Percaktimi I raporteve midis faktoreve natyrore
dhe atyre Historik-Kulturore.
Anzliza ne vecanti e faktoreve e faktoreve
gjeografiko- natyrore dhe gjeogragiko-kulturore
qe ndikojne ne zhvillimin turistik te hapsirave
gjeografike.

3. Një përshkrim i shkurtër
Pogradeci në Shqipëri është një nga vend turistik i shkëlqyer, një qytet
kufitar, një pikë takimi mes Lindjes dhe Perëndimit, i cili ndodhet në
brigjet e liqenit të mrekullueshëm të Ohrit; hotelet e Pogradecit janë në
gjendje të ofrojnë shërbime me standarde ndërkombëtare, aty mund të
gjeni edhe hotele të vogla të administruara nga familje.
Nëse doni t’i shpëtoni vapës që iu zë frymën në qytetet e zhurmëshme,
nëse jeni në kërkim të freskisë dhe të qetësisë, nëse doni të shijoni
freskinë që vjen nga kontinenti, nëse doni të jetoni në një atmosferë
liqenore pranë mërmëritjes së butë të dallgëve të liqenit më të thellë në
Ballkan dhe nëse doni të ushqeheni me produkte që kanë mbetur ende
krejt natyrale, atëherë zgjidhja ka vetëm një emër: Pogradeci dhe liqeni i
tij.
Pozita Gjeografike
Rrethi i Pogradecit shtrihet në juglindje të Shqipërisë, në anë të bregut
jugperëndimor të liqenit të Ohrit apo të Pogradecit (695 metra mbi nivelin
e detit), që është jo vetëm më i thelli, por edhe nga më të frekuentuarit në
gjithe Ballkanin. Ai kufizohet në veri me rrethin e Librazhdit (60.8 km), në
lindje me FYROM (Maqedoninë), në jug me rrethin e Korçës (50.7 km), dhe
në perëndim me rrethin e Gramshit (98.5 km).

4. Relievi

5. • Qyteti I Pogradecit shtrihet ne gropen me te njejtin
emer. Relievi I Saj dallohet per larmine morfologjike e
morfogjenetike: tipi I relievit strukturor, liqenor, lumor,
erozivo-denudues etj. Relievi Liqenor lidhet me
veprimtarine e liqenit te Ohrit pasi siperfaqia e tij ka
qene disa here me e madhe se sot duke krijuar fusha
ne forme tarracash ne kohet e qetesise si fusha e
Bucimasit, fusha e Linit, fusha e Struges. Pogradeci ne
lartesine qe ka afersisht 700 m mbi nivelin e detit dhe
me kodrat qe e rrethojne me lartesi 1000 m. Pogradeci
me relievin e tij eshte I vetmi qytet ne shqiperi qe
mund te behet turizem per sporte dimerore ne Malin e
Thate, ka relievin kodrinor I cili mundeson turizmin per
qellime klimaterike dhe kuronjese, Ndersa ne pjesen
fushore ushtrohet turizmi balnear etj.

6. Klima

7. • Klima e kesaj Grope dallohet per veren e fresket dhe
dimerin me te bute nga I fushgropes se Korces. Nder
faktoret lokale qe kushtezojne vecorite e klimes se
kesaj grope jane ndikimi I liqenit dhe vecorite e relievit.
• Temperatura e ujrave te liqenit te Ohrit eshte rreth 1°C
me e larte se ajo e ajrit. Temperatura mesatare vjetore
eshte 11.6°C e gushtit 20.8 dhe ajo e janarit 2.2.
Maksimumi apsolut I temperatures eshte mjaft I madh
39.6°C kurse minimumi -12.8C. Takohen mesatarisht 10
dite me ngrica ne vit.
• Reshjet jane te pakta mesatarja vjetore 760.1mm. Stina
me e lagesh eshte dimri 251.6mm ndersa vera 3 here
me pak se dimri. Kjo klime ben te mundur qe
Pogradeci te ket dy sezone turistike ate dimeror dhe
sezonin primar kur dhe eshte dhe numri me I madh I
vizitorve sezonin veror.

9. Biodiversiteti dhe burimet
natyrore
• Liqeni i Ohrit përfaqëson një vend mbrojtës
për një numër të madh organizmash të
ujërave të freskëta të formave endemike dhe
relike, të datuara në periudhën e Terciarit.
Kushërinjtë e tyre të afërt mund të gjenden
vetëm në mbeturinat e fosilizuara. Për shkak
të moshës së madhe të liqenit dhe ekzistencës
së tij të gjatë, të karakterizuar nga izolimi
gjeografik dhe stabiliteti i kushteve të jetesës,
procesi i diversifikimit në lloje vazhdon ende.

10. Fauna dhe flora e liqenit
• Sipas autorëve të ndryshëm, bota e gjallë e Liqenit të Ohrit karakterizohet
nga endemizmi, për shembull, për Infusoret: 88% e të gjitha llojeve janë
endemike, Rhabdacolea dhe Tricladida (krimba të sheshtë turbelarianë):
44% dhe 71 % janë endemikë; Gastropoda (molusk): 90% endemik;
Ostracoda (crustacean): 66% endemik; dhe peshku: 60% endemik. Fauna e
peshkut përfaqësohet nga 17 lloje autoktone në katër familje: Salmonidae
(2 lloje), Cyprinidae (12 lloje), Cobitidae (2 lloje) dhe Anguilidae (1 lloj).
Përsa i takon peshkimit, 10 lloje kanë vlera tregëtare.
• Për arsye të larmisë së madhe të kushteve të jetesës, zona shkëmbore e
liqenit karakterizohet nga një komunitet i pasur llojesh bimore e shtazore.
Vegjetacioni makrofitik, si për shembull kallamishtet (Phragmites
communis) janë të shpërndara kryesisht përgjatë brigjeve, që janë pak të
ekspozuara ndaj erës dhe lëvizjes së valëve.
• Dukepatur parasysh këto vlera natyrore të këtij rajoni, me Vendim të
Këshillit të Ministrave, Nr. 80, datë 18.2.1999, është shpallur zona e
Prespës “Park Kombëtar” dhe zona e Liqenit të Pogradecit “Peisazh i
mbrojtur tokësor/ujor”.

12. Potencialet Historiko-Kulturor
• Çfarë mund të vizitoni
• Kalaja e qytetit. Në kodër, sipër qytetit, ndodhet
vendi i quajtur Kalaja e Pogradecit. Kalaja ka qenë
e banuar që në shekullin e V para Krishtit. Kalaja u
banua deri në shekullin X, kohë pas së cilës
banorët zbritën më afër liqenit të Ohrit, të cilin
romakët e quajtën Lyhnidos, që do të thotë Liqeni
i Dritës. Në kala sot nuk kanë mbetur shumë gjëra
për t’u parë. Porse për amatorët e shëtitjeve në
natyrë, kalaja është një rast më tepër për ta parë
gjithë sipërfaqen e liqenit nga lart.

14. • Manastiri i Shën Naumit: Nëse shkoni në Pogradec,
pasi kaloni kufirin e fshatit turistik Tushemisht, ia
vlen të vizitoni Manastirin e Shën Naumit. Brenda
në manastir ndodhet një kishë e vogël, ku ndodhet
varri i Shën Naumit, një dishepull i shekullit X i Shën
Klementit të Ohrit dhe njëri prej etërve themelues
të krishtërimit ortodoks. Naumi themeloi manastirin
e Shën Mihalit dhe u varros më 910. Afresket që
ndodhen në kishë janë kopje të origjinaleve të
shekullit të XIX. Ikonostasi me gdhendje të pasur i
përket vitit 1711, ndërsa ikonat janë të shekullit të
XVIII të pikturuara me mjeshtëri nga Kostandini.

16. • Vende arkeologjike: Dy qendrat më të rëndësishme
arkeologjike janë Varret Monumentale të Selcës së
Poshtme dhe Mozaikët e Linit. Varret Monumentale
të Selcës janë unikalë në të gjithë botën në
pikëpamje të arkitektonikës dhe mënyrës së
ndërtimit. Datojnë 400 vjet para Krishtit. Ndodhen
40 km larg qytetit të Pogradecit. Mozaikët e Linit,
ndodhen në gadishullin e Linit, datojnë në shekullin
VI pas Krishtit. Ata ndodhen 22 km larg qytetit të
Pogradecit. Lini, mozaiku bizantin i shekullit të VI-VII
është mozaiku më i madh në Ballkan me një
sipërfaqe prej 220 metra katrorë.

18. • Me barkë mbi liqen: Një tjetër argëtim për ju është
lundrimi. Në Pogradec përgjatë bregut të Liqenit, në
plazhet kryesore ju mund të merrni me qira varka të
ndryshme për të lundruar. Ju mund të zgjidhni një varkë
me drejtues apo të lundroni vetë. Gjithashtu në portin
e qytetit ndodhet edhe një anije që ju shëtit përreth
liqenit të Ohrit. Nëse doni një shëtitje me varkë
ndryshe, atëherë bëhuni gati që të zgjoheni që pa
gdhirë. Kjo është koha kur peshkatarët hedhin rrjetat e
tyre në liqen. Peizazhi i liqenit nën rrezet e para të
diellit dhe ritmi i thjeshtë i punës së peshkatarëve
vendas, si edhe mënyra e vjetër që ata përdorin për të
kapur koranin e famshëm, do të bëjnë që të provoni një
nga përvojat tuaja më të rralla. Mbi krye do t’u
shoqërojnë nositët, një lloj pulëbardhe e liqenit që nuk
iu ndahet peshkatarëve dhe rrjetave të tyre.

19. • Fshati i sotëm Lin është një fshat piktoresk buzë liqenit të Ohrit. Nëse arrini
aty do të shihni vetë Ballkanin në miniaturë, por kësaj here vetëm paqësor.
Në Shqipëri Lini është i njohur jo vetëm për bukurinë, por edhe për
historinë e tij. Veçanërisht interesante është pjesa jugore e gadishullit që ka
mbetur ende e pabanuar. Këtu mund të bëni banjo dielli në një plazh fare të
virgjër rëre, në të cilin shkohet pasi të keni kaluar disa kopshtije të
këndshme.
• Ura e Golikut:Kur kthehesh në të majtë të rrugës Qafa e Thanës-Tiranë dhe
ndjek rrugën e fshatit, ju mund të shijoni luginën piktoreske të lumit
Shkumbin. Në afërsi të fshatit Golik do të gjeni një urë të lashtë që daton
shekullin XVII, e njohur si Ura e Golikut, e cila ka tre harqe karakteristike.
Pranë saj kalon Rruga Egnatia, një nga arteriet më të njohura në krejt
Perandorinë Romake, e cila përfundonte më pas afër Selanikut, duke
vazhduar me një segment tjetër drejt Kostandinopojës. Rruga e lashtë
dallohet prej gurëve të mëdhenj, që i gjejmë ende në grykën e Llëngës,
pranë luginës së lumit Shkumbin.
• Kisha dhe Manastiri i Shën Marenës ndodhen në veri të fshatit Llëngë.
Kisha është një ndërtesë e vogël, afërsisht 8-12 metra e gjatë. Ajo i takon
fillimit të shekullit të XVIII. Altari është i ndarë nga pjesa qendrore e kishës
me një ikonostas druri 6 metra të gjerë dhe 4 metra të lartë. Ikonostasi
është i gdhendur me motive luleje. Gjithë pjesa e brendshme e kishës është
e mbuluar me afreske që i përkasin dorës së mjeshtrit të këtyre zonave,
Kostandin Shpatarakut, një nga piktorët më në zë në Shqipëri. Shën Marena
është vend pelegrinazhi për shumë pogradecarë

20. • • Selca e Poshtme
• Ne fund te Qafes se Thanes kur jeni duke shkuar per
ne Tirane, do te ishte mire te ktheheshit ne te majte dhe
perseri ne te majte ne Selcen e Poshtme per te vizituar pese
varret monumentale. Kalaja, e cila ndodhet ne nje pozicion
te dukshem te lugines se Shkumbinit, ka luajtur nje rol te
dores se pare ne luftrat iliro-romake dhe iliro-maqedonase.
Ne afersi te kesaj kalaje kalon rruga Egnatia. Ajo qe e ben te
njohur kete vend jane pese varret monumentale gdhendur
ne shkembin masiv te Gradishtes. Kerkimet arkeologjike
kane treguar se kemi te bejme me nje qender te zhvilluar
ekonomike-kulturore te nje rendesie te madhe te shekullit
4-3 -te para Krishtit

21. Potencialet Natyrore

22. • Driloni: Pika turistike e Drilonit, emri i vjetër Volorekë,
ndodhet 4 kilometra nga qyteti i Pogradecit, në skajin jugor të
qytetit, ku derdhet në liqen një lumë i vogël. Burimet e pastra
dhe peizazhi do t’ju mahnisin nëse e vizitoni. Rreth e rrotull
ka shelgje vajtues dhe pemë gjetherënëse. Përveç shëtitjeve
në këmbë, ju mund të bëni shëtitje akoma më të këndshme
me varka të vogla për të lundruar në liqen. Varkat do t’ju
çojnë deri thellë, pikërisht atje ku lind burimi i Volorekës.
• Tushemisht: Nga Driloni në Tushemisht shkohet fare mirë në
këmbë. Ai nuk është veçse disa qindra metra larg burimit të
famshëm. Tushemishti është i njohur në krejt zonën për
numrin e madh të burimeve që vërshojnë poshtë shtëpive të
fshatit, duke ardhur nga kodrat drejt liqenit. Fshati është duke
përjetuar një lidhje shumë të fortë me turizmin. Në anë të
liqenit do të gjeni hotele dhe lokale të pajisura më së miri,
porse shumë shtëpi fshatare që janë fare afër liqenit janë
shndërruar në pensione familjare shumë komode, shumë
intime dhe me çmime shumë të leverdishme. Në to mund të
përjetoni edhe më mirë atmosferën tipike të një fshati në anë
të liqenit.

24. • Qafa e Thanës është një shteg malor, i asfaltuar kohët e
fundit fare mirë, që lidh ultësirën e Pogradecit me pjesën
tjetër të vendit. Në majë të Qafës së Thanës mund të
merrni majtas duke udhëtuar drejt pikës së kalimit kufitar
me Maqedoninë (FYROM). Qyteti më i afërt është Struga,
një qytet me shumicë shqiptare ku mund të shihni burimin
e Drinit të Zi, apo të shijoni disa plazhe të vogla fort të
këndshme. Më tutje rruga shkon djathtas drejt Ohrit,
ndërsa majtas drejt zonave shqiptare të Dibrës. Nëse
vazhdoni poshtë qafës do të shihni menjëherë pas disa
kthesave shumë të këndshme liqenin dhe fshatin e parë që
duket, Linin. Poshtë qafës, drejt Pogradecit rruga zgjat edhe
një gjysmë ore.

25. Guri i Kamjes është gurë i cili ngrihet menjëherë mbi
territoret përreth Kamjes duke marrë pamjen e një vapori që
lundron mbi një “Det të blertë”.
Guri i Kamjes
Ka përmasa: i gjatë 100m, i gjerë 80m, i lartë 70m dhe
ndodhet 1461m mbi nivelin e detit. Forma e tij vjen nga
skalitja dhe modelimi i vazhdueshëm nga errozioni.

26. •DISA MONUMENTE NATYRE
•Burimi i Drilonit
•Guri i Kamjes
•Mullarët e Gurtë – Trebinjë
•Fragment i shkëputjes tektonike të grabenit
të Ohrit (Pogradec)
•Shpella e Mëmlishtit
•Shpella e Radokalit
•Shpella e Baribardhës
•Shpella e Shën Marenë
•Mani i Shën Marenës
•Kanioni i Llëngës
•Selvitë e kishës Pogradec
•Rrepet e Tushemishtit
•Gurët "nusja dhe dhëndëri" Senisht
•Shpella e Najazmës (Tushemisht)

30. Rekomandimet:
Dia rekomandime per tu zbatuar si nga shoqeria civile dhe instucionet
do ishin mbajtia sa me e paster e ambientit mos demtimi I monumteve
te kultures dhe te natyres.
Bashkia duet te kete nje plan urbanistik dhe Mjedisor per territorin qe
administron ndertimi I disa kolektorve te tjere dhe te behet I mundur qe
perfundimisht qe ne liqen mos shkarkohen ujjrat e zeza,
Ndertimi I nje infrastrukture sa me te mire turistike vendosja e tabelave
informuse ne disa gjuhe te ndryshme hapja e pikave turistike ku turistet
mund te pyesin per informacionet qe ju nevoiten.
Stimulimi I bizneseve te investojne ne sektore te ndryshem te turizmit
Hartimi I guidave te caktuara turistike

32. Perfundimet
• Bashkia Pogradec eshte nje nder bashkite e
veteme ne shqiperi qe Sektorin kryesor te
ekonomise bazohet te Turizmi pasi larmia e
veprimtarive turistik qe zhvillohet ne kete
qytet eshte e madhe duke filluar nga: Turizmi
Kulturore dhe Historike, Turizmi i bazuar në
aktivitete ,Turizmi I bazuar ne Bukuritë
natyrore, Turizmi Qytetar, Turizmi rural,
Turizmi Urban, Turizmi Dimeror etj.
•