4. Qyteti i sotëm i
Gjirokastrës përfshin
Qytetin e Vjetër, me
kalanë (bërthama e
parë e vendbanimit)
dhe lagjet e tipit
osman, ndërtuar mbi
kreshta, që vijnë duke
u larguar nga kalaja
deri në tabanin e
luginës, ku ndodhen
ndërtimet
bashkëkohore dhe
kompleksi universitar.
Lagjet tradicionale
shtrihen në formë
rrezesh rreth kalasë
me emrat: Cfakë,
Dunavat, Manalat,
Palorto, Varosh,
Meçite, Hazmurat,
Pazari i Vjetër. Historia
e hershme e qytetit
është relativisht e
panjohur..
5. Kalaja
Për shkak të afërsisë me qendrat klasike dhe helenistike: Jerma
(Antigonea) dhe qyteti romak Adrianopolis pranë fshatit Sofratikë,
është menduar shpesh që vendbanimi më i hershëm në Gjirokastër
është kalaja mesjetare
6. Por mbi këtë tezë
janë hedhur dyshime
pasi zbulimet brenda
në kala kanë nxjerrë
në dritë qeramikë në
4 faza të ndryshme
banimi përpara
periudhës osmane:
në shekujt V - II
p.e.s., shekujt V -
VII e.j., shekujt IX-X
dhe shekujt XII -
XIII.
Më e hershmja nga
këto faza solli
gjurmë të një muri
të konsiderueshëm
ndërtuar me blloqe,
gjë që bën të
mendosh që ka
pasur një fortifikim
të rëndësishëm të
periudhës para
romake në këtë anë
të luginës së lumit
Drino (para vitit 168
p.e.s).
8. • Gjirokastra është e
vendosur në faqen e
Malit të Gjerë,në
shpatet verilindore të tij
dhe në krahun e majtë
të luginës së lumit
Drino.Rrëza dhe faqja e
malit ku ndodhet është
pothuajse e
zhveshur,pa bimësi.
• Duke qenë e tillë,në
dimër kur rreshjet
s'kanë të sosur,nëpër
pjerrësi lëshohen
përrenj të rrëmbyer me
ujëra të shumta.Ato
vijnë deri në qytet.Vetë
qyteti ka shumë përrenj
dhe çdo lagje ndahet
nga njëra-tjetra me një
të tillë.
9. Gjirokastra ka qenë dhe
vazhdon të mbetet një nga
qendrat kryesore të pjesës
jugore të Shqipërisë.Ajo
ka pasur lidhje jugore me
Janinën,me bregdetin
shqiptar,Vlorën,dhe
pellgun e
Delvinës.Nëpërmjet
grykës së Këlcyrës lidhet
me qendra të tjera të
Shqipërisë jugore.
Është e lidhur gjithashtu
me Kurveleshin e Sipërm
dhe të Poshtëm
,Lunxhërinë,Dropullin e
Poshtëm,Pogonin,Zagorin
ë etj.Mali i Gjerë në rrëzë
të së cilit është vendosur
Gjirokastra,e ndan qytetin
nga bregdeti.
12. • Qyteti ka 43.000
banorë. Gjirokastër
është shtëpia e një
komuniteti etnik grek,
që sipas një burimi të
numëruar rreth 4000 në
vitin 1989, edhe pse
zëdhënësit e greke
kanë pohuar se deri në
34% e qytetit është
greke. Gjirokastër
konsiderohet qendra
e komunitetit grek në
Shqipëri.
• Duke pasur parasysh
popullsi e madhe greke
në qytetin dhe zonën
përreth, ka një
konsullatë greke në
qytetin. në terren të
ndërmarra nga
studiuesit grek
Leonidas Kallivretakis
në zonën gjatë vitit
1992, rrethi i
Gjirokastrës kishte
66.000 banorë prej të
cilëve 40% ishin grekët,
12% vllehët dhe një
popullsi shqiptare
ortodokse e 21%.
13. Këto komunitete janë ortodokse dhe kolektivisht përbërë 63% të
popullsisë së krishterë të distriktit. ndërsa 28% ishin shqiptarë
myslimanë.
15. Uji i Ftohtë
Burimet e Ujit te Ftohte
Ky hidromonument gjendet ne te
djathte re rrugës automobilistike
Uji i Ftohte
kombëtare Tepelenë – Gjirokastër,
pak pas degëzimit te rrugës
automobilistike për ne Përmet.
Burimi del ne pjesën e sipërme te
shpatit te majte te luginës se
Drinosit ne kontaktin e shkëmbinjve
gëlqerore me ata flishore. Ujerat e
reshjeve atmosferike qe bien ne
pjesën lindore te malësisë se
Kurveleshit (Buza e Bredhit),
nëpërmjet zgaverimeve e shpellave
karstike, depërtojnë ne thellësi te
shkëmbinjve gëlqerore dhe
ushqejnë këtë burim. Shpati ku del
burimi është i veshur me bimësi
natyrore te dushkut dhe shkurreve.
Ne afërsi te luginës, drurët e
rrepeve janë mjaft te rritur.
16. Rrapi i Hormovës
Rrapi i Hormovës
Ndodhet ne qender te fshatit
Hormovë te rrethit te Tepelenes.
Lartesia e tij eshte rreth 20 m,
diametri i trungut rreth 1,2 m. Nën
hijen e tij burrat e fshatit kënë
diskutuar dhe marrë vendime të
rëndësishme për të zgjidhur
problemet e tyre. Ka vlera
shkencore (biologjike), didaktike,
historike e turistike me rendesi
lokale. Mund te vizitohet sipas
rruges automobilistike rurale :
Tepelene–Hormovë.