Peer support helpt jan jaap erwich

1. Peersupport in het UMCG
Prof dr Jan Jaap Erwich
namens de Commissie Calamiteiten Patiëntenzorg (CCP)

2. Peer Support en calamiteiten zijn met elkaar
verbonden in het UMCG
Het begon allemaal in 2012……
De Raad van Bestuur gaf de opdracht om:
1) Alles rond calamiteiten te verbeteren
2) Een Peer Support programma op te
starten voor medewerkers betrokken bij
een calamiteit

3. Calamiteiten in het UMCG
Drie teams aan het werk
1. CCP: Calamiteiten Commissie
Patiëntenzorg (8 leden; vast)
2. CAT: Calamiteitenanalyse team
(Prisma-team; ca. 30 leden; ad hoc
2-3 per calamiteit)
3. Peer Support Team (ca 40-50
leden; ad hoc 1-2 per calamiteit)

4. Wat hoort er idealiter te gebeuren na een
calamiteit anno 2017?
1. Hoofd afdeling of vervanger meldt
aan dienstdoend directeur /
directeur medische zaken
2. Daarbij moet afgestemd zijn met
alle andere betrokken afdelingen
3. Melding aan Inspectie (IGZ)
4. Support medewerkers
5. Analyse calamiteit middels
PRISMA systematiek
6. Terugrapportage aan betrokkenen
en afdelingshoofd
7. Slotrapport aan IGZ
1. onverwijld
3. 1 dag
4. 1 dag
5. 4 weken
6. Week 4-5
7. Week 6

5. Argumenten voor openheid
• Staan voor je beroep
• Erkennen dat er dingen niet goed kunnen gaan
• Moreel dilemma niet laten ontstaan
• Al is de leugen nog zo snel………
• Openheid lucht op / geeft mogelijkheid om een
gebeurtenis af te sluiten
Open, eerlijk en zorgen dat
het niet nog eens kan gebeuren

6. Impact op
• Patiënt zelf
• ‘Veroorzaker’
• Familie en vrienden rond de patiënt
• Afdeling en staf
• Ziekenhuis
• Kwaliteit en veiligheid van de patiëntenzorg

7. Jo Shapiro, MD
Chief, Division of Otolaryngology
Director, Center for Professionalism and Peer Support
Brigham and Women’s Hospital
Associate Professor, Otolaryngology
Harvard Medical School
When Things Go Wrong:
Making the Case for Peer
Support
Peersupport

8. Waarom Peer Support in UMCG?
• Fouten maken geeft specifieke stress
• Support door “non-Peers” bleek niet te werken
• Team MW/ARBO kreeg zelden vragen om
support vanuit medici
• Patiëntveiligheid in geding

9. Emoties bij een calamiteit
• Angst (reputatieverlies, woede van patiënt of familie,
claims, opleiding, gevolgen voor de patiënt)
• Woede (gericht op omgeving)
• Twijfel aan eigen functioneren
• Schaamte
• Verdriet
• Isolatie

10. Mogelijke reacties
• Gedragsmatig: slapeloosheid, verminderde productiviteit
• Emotioneel: angst, woede, depressie, verlies van
vertrouwen
• Cognitief: verminderde concentratie, obsessief herbeleven
van de gebeurtenis
• Lichamelijke klachten: vermoeidheid, rugpijn, misselijkheid

11. Het verwerken van fouten
• Het merendeel van de medische betrokkenen herstelt in
de loop der tijd
• In die tijd is functioneren vaak suboptimaal
• Klein deel ervaart ernstige nasleep
- Depressief, suïcidaal
- Burnout symptomen

12. Peer Support team
• Emotionele begeleiding betrokken arts, verpleegkundige of
paramedicus
• Taak: pro-actief, steunend & adviserend
– Peer supporter neemt pro-actief contact op & biedt
mogelijkheid tot ondersteuning
– Wens / behoefte van hulpvrager is bepalend hoe
vervolgtraject eruit ziet
– Geen verslaglegging
– Benadrukt dat dit standaardprocedure is
– Peer supporter is geen psycholoog of psychiater!
– Schrijft geen medicatie voor o.i.d.
– Adviseert wel bij alarmsignalen

13. The peer support conversation
Shapiro 2016
• Outreach call
• Invitation
• Listening
• Reflecting
• Reframing
• Sense making
• Coping
• Closing

14. Peer Support team – enkele ervaringen
Mandaat management (patiëntveiligheid)
Training
Afspraken voor bereikbaarheid
Suggesties voor startzinnen
Bekendheid !!!
Terugkombijeenkomsten
Back-up
Matchen is nuttig, maar wel iedereen gebruiken
Aandacht voor disclosure gesprek

15. Given profession of the
correspondents
My professional role is: 2014 2015 2016 Total:
Medical specialist 6 4 3 13
Aios/agnio/coassistent 1 0 0 1
Nurse / nurse practitioner (MA) 2 1 3 6
Paramedic professional
(physiotherapist, occupational
therapist, dietician, etc.)
0 2 1 3
Results

16. 0
1
2
3
4
5
6
7
before PS after PS before PS after PS before PS after PS before PS after PS before PS after PS
I blamed myself. I felt ashamed. I questioned my
own clinical
competence.
I felt isolated. I felt supported by
my institution.
n=7
Questions of personal experience about the incident before and after contact has been with the
peer supporter (PS)
The Efficacy of peer support based on the differences in responses before and
after peer support.
Not at all true
Slightly true
Moderately true
Very true
P value (2-tailed)
L to R
0,10
0,04
0,08
1,00
0,67

17. 0
1
2
3
4
5
6
7
How would you describe the overall
impact of speaking with your peer
supporter?
n=7
Impact of the conversation with the peer
supporter
Very negative
Somewhat negative
Neither positive nor
negative
Somewhat positive
Very positive

18. 0
1
2
3
4
5
6
7
The peer supporter
helped me to cope
better with the event
The peer supporter
should be someone
within the specialty of
the person they are
supporting
I would recommend
that anyone involved
in an adverse event be
offered to speak with
a peer supporter
n=7
Questions about the experience of the conversation with the peer supporter
The evaluation of the conversation with the peer supporter
Strongly disagree
Somewhat disagree
Neither agree nor disagree
Somewhat agree
Strongly agree

19. In a few sentences, please describe in what ways receiving
peer support was a positive, negative, or mixed experience.
Keywords are given of 6 responses
• Unconstrained, openness, confidence,
independence, reassuring, relativizing,
listening, empathic ability, support,
positive experience, taking away
doubts.
• Criticism: ‘I had to call you’

20. What could be improved about
the program?
Keywords are given of 4 responses
• Less formal
• Not only offered for adverse events
• More promotion

21. Conclusion evaluation of the PS program
• Peer Support is effective
• Peer Support has a positive effect
• Less blame, shame* and questioning clinical competence
– * result is significant
• General positive attitude of the PS conversation
• PS helped with the coping of the AE
• Recommended to anyone involved
• The background of the Peer should be in the same specialty

22. Discussion and recommendations
• Rejection of PS (by medical specialists, although effectiveness)
• More PS outreach (2014 n=65; 2015 n=79, 2016 n=92)
• Response rate >50%
• Relative low Power for PS conversation evaluation (n=7)
• Lacking perfect control group
• More promotion
• Also PS for incidence reporting
• Freedom to ask for PS

23. Take-home:
voorkom verdere schade
Disclosure en afhandeling kunnen beter
Analyses gericht op zinnige verbeteringen
Openheid en rol patiënt / nabestaanden
Een Peer-support programma is:
- Een werkgever must
- te doen
- Nuttig
- Bijdragend aan patiëntveiligheid

24. www.umcg.nl

25. Wat speelt er nu?
Aandacht voor de patiënt, nabestaanden
1e disclosure gesprek
verdere begeleiding
participatie in de analyse
uitslag onderzoek
op de hoogte houden van verbeteracties
schadevergoeding
Medewerking werkvloer, zinnige verbeteracties
Openheid
Rol Media
Samenwerking IGZ, veel meer meldingen
Wet Kwaliteit, Klachten en Geschillen Zorg, Wkkgz

26. AIOS aspecten (1/2)
• Vaak direct betrokken bij incident
• Weinig ervaring met calamiteiten en afhandeling
• Groter nadelig effect op zelfvertrouwen
• Cultuur in opleidingsgroep belangrijk (direct uit de dienst?)
• Beoordelingsaspecten
• Analyses (PRISMA, SIRE), interviews voelen als
tribunaal

27. AIOS aspecten (2/2)
• Opleider heeft dubbele rol
• Afhankelijke positie juist reden voor peer-support
• Geen AIOS in peer-support team, wel training-”light”
• Informatie in inwerkprogramma, vaste bijeenkomsten
• Rolmodel functie van supervisoren essentieel
• Onder begeleiding van staf-lid betrekken bij traject
• Aanbod vertrouwenspersoon bij interviews
• Langdurige procedure tijdens stages in verschillende
ziekenhuizen