SlideShare a Scribd company logo

الاتجاهات الفكرية المفسرة للمقاولاتية.pdf

•
•
P
procybercaf1

qdfQDCSDQ

Law
1 of 14
Download to read offline
‫الجمهور‬ ‫ــ‬ ‫ائر‬ ‫ز‬‫الج‬ ‫ة‬ ‫ــ‬ ‫اطي‬ ‫ر‬‫مق‬ ‫الد‬ ‫ة‬ ‫ــ‬ ‫الشعبي‬ ‫ة‬ ‫ـــ‬ ‫ة‬ ‫التعلي‬ ‫ة‬ ‫ار‬ ‫ز‬‫و‬ ‫ــ‬ ‫العﺎل‬ ‫م‬ ‫ــ‬ ‫ح‬ ‫ال‬‫و‬ ‫ي‬ ‫ــ‬ ‫العلم‬ ‫ث‬ ‫ــ‬ ‫ي‬ ‫الصوف‬‫و‬‫ب‬ ‫الحف‬ ‫عبد‬ ‫الجﺎمعي‬ ‫ز‬ ‫المر‬ – ‫ميلة‬ ‫الميدان‬ : ‫العلوم‬ ‫ة‬ ‫اﻻقتصﺎد‬ ‫التسيير‬‫و‬ ‫العلوم‬‫و‬ ‫ة‬ ‫التجﺎر‬ ‫ة‬ ‫الشع‬ : ‫علوم‬ ‫ة‬ ‫اقتصﺎد‬ ‫التخصص‬ : ‫مﺎستر‬ 1 ‫اقتصﺎد‬ ‫نقد‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫الفوج‬ : 06 ‫ان‬‫و‬‫عن‬ ‫حث‬ ‫اﻻتجﺎهﺎت‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫الف‬ ‫ة‬ ‫المفسر‬ ‫ة‬ ‫للمقﺎوﻻت‬ ‫إعداد‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫ة‬ ‫طل‬ : ‫اف‬ ‫ر‬‫إش‬ ‫تحت‬ : - ‫مﺎء‬ ‫ش‬ ‫عليوش‬ ‫الدين‬ ‫خير‬ ‫ن‬‫بنو‬ - ‫هوم‬ ‫بر‬ ‫هﺎ‬ ‫جر‬ - ‫اﻻسﻼم‬ ‫سيف‬ ‫بوقطة‬ ) ‫ﻓوج‬ 4 ( ‫ة‬ ‫الجﺎمع‬ ‫السنة‬ : 2021 - 20222
‫حث‬ ‫ال‬ ‫خطة‬ ‫مقدمة‬ ‫اﻷول‬ ‫حث‬ ‫الم‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫مﺎه‬ • ‫اﻷول‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ف‬ ‫تعر‬ • ‫الثﺎني‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫خصﺎئص‬ • ‫الثﺎلث‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫أهم‬ ‫الثﺎني‬ ‫حث‬ ‫الم‬ : ‫المقﺎول‬ ‫ة‬ ‫مﺎه‬ • ‫اﻷول‬ ‫المطلب‬ : ‫المقﺎول‬ ‫ف‬ ‫تعر‬ • ‫الثﺎني‬ ‫المطلب‬ : ‫المقﺎول‬ ‫اﻓع‬‫و‬‫د‬ • ‫الثﺎلث‬ ‫المطلب‬ : ‫اته‬ ‫ر‬‫وقد‬ ‫المقﺎول‬ ‫خصﺎئص‬ ‫الثﺎلث‬ ‫حث‬ ‫الم‬ : ‫ة‬ ‫للمقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫المفسر‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫الف‬ ‫اﻻتجﺎهﺎت‬ • ‫اﻷول‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫م‬ ‫تنظ‬ ‫ة‬ ‫ظﺎهر‬ • ‫الثﺎني‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫للفرص‬ ‫استغﻼل‬ • ‫الثﺎلث‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫الثنﺎئ‬ ‫بين‬ ‫ة‬ ‫اج‬‫و‬‫ازد‬ ‫خﺎتمة‬
1 ‫مقدمة‬ ‫ﻟﻘد‬ ‫عجلت‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟتغي‬ ‫اﻟتحو‬‫و‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟسرعة‬ ‫ﻘة‬ ‫اﻟعم‬‫و‬ ‫اﻟتي‬ ‫مست‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫اﻟعاﻟمي‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫بروز‬ ‫ـارع‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـغي‬‫ص‬‫اﻟ‬ ‫اﻟمتوسطة‬‫و‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ﻘاط‬ ‫ة‬ ‫أمام‬ ‫ة‬ ‫ﻟلتنم‬ ‫ة‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫و‬ ‫عنصر‬ ‫أساسي‬ ‫ﻓي‬ ‫اﻟنسيج‬ ‫ـاد‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ‫ـدول‬‫ل‬‫ﻟ‬ ‫و‬ ‫ـه‬ ‫عل‬ ‫ـد‬‫ﻘ‬‫ﻓ‬ ‫ح‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ص‬‫أ‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ج‬‫نموذ‬ ‫ـذ‬‫ـ‬‫ت‬‫ح‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ط‬‫ع‬ ‫و‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ع‬‫دﻓ‬ ‫ـرن‬‫ـ‬‫خ‬‫ﻟﻶ‬ ‫ـير‬‫ـ‬‫س‬‫ﻟل‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـاه‬‫ـ‬‫ط‬‫خ‬ ، ‫ـاﻟي‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫و‬ ‫ـادة‬‫ـ‬‫اﻟز‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـدد‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـروعات‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻟجد‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬‫م‬ ‫ـؤد‬‫ـ‬‫ي‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫تلﻘائ‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟن‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫تنم‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ـا‬‫ـ‬‫ك‬‫ابت‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ع‬‫وقطا‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫م‬‫أع‬ ‫جديدة‬ . ‫وﻓي‬ ‫ظﻞ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟط‬ ‫ـة‬ ‫اﻟنﻔط‬ ‫ـأتي‬‫ت‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـﻞ‬‫ح‬ ‫ـذه‬‫ﻬ‬‫ﻟ‬ ‫ـلة‬‫ض‬‫اﻟمع‬ ‫أو‬ ‫ء‬ ‫ـز‬‫ج‬ ،‫ـا‬‫ﻬ‬‫من‬ ‫ـث‬‫ي‬‫ح‬ ‫ـت‬‫ن‬‫تب‬ ‫ـة‬‫ﻟ‬‫اﻟدو‬ ‫ـة‬‫ائر‬ ‫ز‬‫اﻟج‬ ‫ـذا‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ح‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ط‬‫اﻟ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ة‬ ‫اتيج‬ ‫ر‬‫ـت‬‫ـ‬‫س‬‫إ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫م‬‫تعت‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ع‬‫مجمو‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ات‬ ‫ز‬‫ـا‬‫ـ‬ ‫اﻻمت‬ ‫ة‬ ‫ـرب‬‫ـ‬‫ض‬‫اﻟ‬ ‫ة‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻻقت‬‫و‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ح‬‫اﻟممنو‬ ‫ﻟلمﻘاوﻟين‬ ،‫اب‬ ‫اﻟش‬ ‫اﻹضاﻓة‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫اﻓﻘة‬ ‫ر‬‫اﻟم‬ ‫ة‬ ‫اﻟماﻟ‬ ،‫ة‬ ‫اﻟتﻘن‬‫و‬ ‫و‬ ‫تأتي‬ ‫ة‬ ‫ز‬‫أجﻬ‬ ‫اﻟدعم‬ ‫اﻟتي‬ ‫أنشأ‬ ‫ت‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫اﻟدوﻟة‬ ‫تطبي‬ ‫ﻟﻬذه‬ ‫ة‬ ‫اتيج‬ ‫ر‬‫اﻹست‬ ‫علﻰ‬ ‫أرض‬ ‫اقع‬‫و‬‫اﻟ‬ . ‫عتبر‬ ‫ع‬ ‫موضو‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـر‬‫ئ‬‫ا‬ ‫ز‬‫اﻟج‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ـ‬‫ض‬‫ا‬‫و‬‫اﻟم‬ ‫ـة‬‫ث‬‫اﻟحدي‬ ‫ا‬ ‫ـب‬‫س‬‫ن‬ ‫ـد‬‫ح‬ٕ‫ا‬‫و‬ ‫ـائز‬ ‫اﻟر‬ ‫ـة‬‫م‬‫اﻟﻬا‬ ‫ة‬ ‫ـ‬‫س‬‫اﻷسا‬‫و‬ ‫ـي‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ﻟﻬا‬ ‫دور‬ ‫ﻓعال‬ ‫ﻓي‬ ‫م‬ ‫ـدع‬‫ت‬ ‫ـة‬ ‫ق‬‫ر‬‫وت‬ ‫ق‬‫ـو‬‫س‬ ‫ـﻞ‬‫م‬‫اﻟع‬ ‫ـذا‬‫ﻫ‬‫و‬ ‫ـر‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ‫ـر‬‫ب‬‫عت‬ ‫ـان‬ ‫اﻟم‬ ‫أو‬ ‫ـاء‬‫ض‬‫اﻟﻔ‬ ‫ـذ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ـع‬‫م‬‫يجت‬ ‫أو‬ ‫ـي‬‫ﻘ‬‫يلت‬ ‫أو‬ ‫اصﻞ‬‫و‬‫يت‬ ‫من‬ ‫ـه‬‫ﻟ‬‫خﻼ‬ ‫اد‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ﻓ‬‫اﻷ‬ ) ‫ـرض‬‫غ‬‫اﻟ‬ ‫أو‬ ‫ـب‬‫ل‬‫ط‬ ‫ـﻞ‬‫م‬‫ع‬ ( ‫ـن‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ـول‬‫ﻘ‬‫اﻟ‬ ‫ـأن‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـر‬‫ئ‬‫ا‬ ‫ز‬‫اﻟج‬ ‫حت‬ ‫ـ‬‫ص‬‫أ‬ ‫ـرض‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫ت‬ ‫ـﻬا‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫نﻔ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫ـ‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫اﻟس‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟمختل‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ت‬‫ر‬‫أق‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫انتﻬجت‬‫و‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟدو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ات‬‫و‬‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ، ‫ﻓ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ﻟ‬ ‫م‬ ‫ﻘ‬ ‫ص‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﻟ‬ ‫م‬ ‫ﻘ‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ﻻ‬ ‫ت‬ ‫ة‬ ‫؟‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ﻫ‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ﻫ‬ ‫م‬ ‫خ‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫ئ‬ ‫ص‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫؟‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ﻫ‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ز‬ ‫ا‬ ‫ﻻ‬ ‫ت‬ ‫ج‬ ‫ا‬ ‫ﻫ‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ﻟ‬ ‫ﻔ‬ ‫ر‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ﻟ‬ ‫م‬ ‫ﻔ‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ة‬ ‫ﻟ‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ﻘ‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ﻻ‬ ‫ت‬ ‫ة‬ ‫؟‬ .
2 ‫اﻷول‬ ‫حث‬ ‫الم‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫مﺎه‬ ‫اﻷول‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ف‬ ‫تعر‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫ت‬ ‫ف‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ﻰ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫عمل‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫إن‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫جد‬ ‫ذ‬ ،‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ق‬ ‫ـوﻓير‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ـ‬‫ق‬‫اﻟو‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫اﻟج‬‫و‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟ‬‫و‬ ‫ـﻼزم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫ـرو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫ﻟلم‬ ‫وتحمﻞ‬ ‫اﻟمخاطر‬ ‫ـة‬‫ط‬ ‫ت‬‫ر‬‫اﻟم‬ ‫ﺑ‬ ‫ه‬ ‫ﺎ‬ ، ‫أ‬ ‫ـي‬‫ﻫ‬ ‫ـة‬ ‫عمل‬ ‫ـة‬ ‫دينام‬ ‫ـامين‬‫ت‬‫ﻟ‬ ‫اكم‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـروة‬‫ث‬‫اﻟ‬ ‫ـي‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ـدم‬‫ﻘ‬‫ت‬ ‫ـن‬‫ع‬ ‫ـ‬‫طر‬ ‫اد‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ﻓ‬‫اﻷ‬ ‫اﻟذين‬ ‫ن‬‫يتخذو‬ ‫اﻟمخاطر‬ ‫ﻓي‬ ‫رؤوس‬ ،‫اﻟﻬم‬‫و‬‫أم‬ ‫ام‬ ‫ز‬‫اﻻﻟت‬‫و‬ ‫اﻟتطبي‬ ‫ﻟكي‬ ‫ا‬‫و‬‫ﻔ‬ ‫ض‬ ‫مة‬ ‫ق‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫عض‬ ‫ـات‬‫ج‬‫اﻟمنت‬ ‫ـي‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫قد‬ ‫ن‬‫تكو‬ ‫جديدة‬ ‫وﻓردة‬ ‫وﻟكن‬ ‫يجب‬ ‫أن‬ ‫ضيف‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫إﻟيﻬا‬ ‫مة‬ ‫ق‬ ‫من‬ ‫خﻼل‬ ‫ص‬ ‫تخص‬ ‫ارد‬‫و‬‫اﻟم‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟمﻬا‬‫و‬ . ‫م‬ ‫ا‬ ‫تعرف‬ ‫علﻰ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫اﻟﻔعﻞ‬ ‫اﻟذ‬ ‫ﻘوم‬ ‫ه‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫اﻟذ‬‫و‬ ‫ينﻔذ‬ ‫ﻓي‬ ‫اقات‬ ‫س‬ ‫مختلﻔة‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫أش‬ ،‫متنوعة‬ . ‫ن‬ ‫م‬ ‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫أن‬ ‫ن‬‫ـو‬‫ـ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـا‬‫ـ‬ ‫ع‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ش‬‫إن‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ي‬‫جد‬ ‫ﻞ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬ ،‫ـانوني‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـن‬‫ـ‬ ‫م‬ ‫أن‬ ‫ن‬‫ـو‬‫ـ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـا‬‫ـ‬ ‫ع‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ر‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ط‬‫ت‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫قائمة‬ ‫ب‬ ‫ذ‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ . ‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫ع‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬ ‫ﻰ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫ـوت‬‫ـ‬‫م‬‫وت‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫تح‬ ،‫ـة‬‫ـ‬ ‫ومعنو‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫وماد‬ ‫ـرة‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ص‬‫عنا‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ن‬‫ـو‬‫ـ‬‫ك‬‫تت‬ ،‫ـة‬‫ـ‬‫ﻓ‬‫ﻫاد‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫اجتماع‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ح‬‫و‬ ‫ـلعا‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـتج‬‫ـ‬‫ن‬‫وت‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ماﻟ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫م‬‫بذ‬ ‫ـع‬‫ـ‬‫ت‬‫وتتم‬ ‫ـاعي‬‫ـ‬‫م‬‫اﻻجت‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻟن‬ ‫ـارس‬‫ـ‬‫م‬‫ت‬ ، ‫ـر‬‫ـ‬‫خ‬‫اﻷ‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ن‬‫اﻟكائ‬ ‫ـائر‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ح‬‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـدمات‬‫ـ‬‫خ‬‫و‬ ‫ـة‬‫ن‬‫معي‬ ‫ـات‬ ‫غا‬ ‫ـ‬‫ي‬‫تحﻘ‬ ‫ـﻞ‬‫ج‬‫أ‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫وجد‬ ‫اجتماعي‬ ‫م‬ ‫تنظ‬ ‫عن‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫أن‬ ‫اﻟكﻼم‬ ‫ﻫذا‬ ‫من‬ ‫يتضح‬ ‫محدد‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫من‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ص‬‫وخا‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫و‬ ‫اﻟم‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫وتﻔا‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻻعت‬ ‫ـﻼل‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـك‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫وذ‬ ،‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ماد‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫غ‬ ‫أو‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ماد‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫ا‬ ‫اء‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬ ‫ة‬ ‫اﻻجتماع‬ . ‫و‬ ‫ـن‬‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـتخﻼص‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫تعر‬ ‫ـترك‬‫ـ‬‫ش‬‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ل‬‫وعم‬ ‫ـك‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫وذ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ل‬‫ي‬ : ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫حر‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ش‬‫إن‬ ‫ـتغﻼل‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬‫و‬ ‫ـرص‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫أعمال‬ ‫من‬ ‫طرف‬ ‫ﻓرد‬ ‫أو‬ ‫عدة‬ ‫اد‬ ‫ر‬‫أﻓ‬ ‫وذﻟك‬ ‫عن‬ ‫طر‬ ‫إنشاء‬ ‫منظمات‬ ‫جديدة‬ ‫من‬ ‫أجﻞ‬ ‫خل‬ ‫مة‬ ‫اﻟﻘ‬ . 1 ‫الثﺎني‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫خصﺎئص‬ ‫تتميز‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫عدة‬ ‫خصائص‬ ‫منﻬا‬ : - ‫تتميز‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫عمل‬ ‫إنشاء‬ ‫وخل‬ ‫شيء‬ ‫جديد‬ ‫أ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫تتميز‬ ‫اﻹبداع‬ . - ‫عتبر‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫ﻫو‬ ‫اﻟﻘائد‬ ‫اﻟذ‬ ‫ﻘود‬ ‫ة‬ ‫اﻟعمل‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ . - ‫تتسم‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟمخاط‬ ‫وﻫذا‬ ‫ﻷ‬ ‫ن‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫تﻘدم‬ ‫منتوجات‬ ‫جديدة‬ ‫حيث‬ ‫تتوقف‬ ‫ﻫذه‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ‫ة‬ ‫ـ‬‫س‬‫بن‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫قبوﻟ‬ ‫ﻓي‬ ‫ق‬‫اﻟسو‬ . 1 ‫ر‬ ‫ي‬ ‫م‬ ،‫رمضان‬ ‫عناصر‬ ‫البيئة‬ ‫الخارجية‬ ‫وعﻼقتها‬ ‫بالبيئة‬ ‫الريادية‬ ‫لطﻼب‬ ‫الجامعات‬ ‫باستخدام‬ ‫المرصد‬ ‫العالمي‬ ‫لريادة‬ ،‫اﻷعمال‬ ‫مجﻠة‬ ‫جامعة‬ ‫دمشق‬ ‫لﻠعﻠوم‬ ‫اﻻقتصادية‬ ،‫والقانونية‬ ‫العدد‬ 11 ،‫دمشق‬، 2002 ، ‫ص‬ 270 .
3 - ‫ـاج‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫تح‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ر‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ط‬‫خ‬ ‫ة‬ ‫اتيج‬ ‫ر‬‫ـت‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫إ‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫ح‬ ‫ـمن‬‫ـ‬‫ـ‬‫ض‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ﻘ‬ ‫تحﻘ‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ارض‬ ‫ـع‬‫ـ‬‫ـ‬‫ق‬‫ا‬‫و‬‫اﻟ‬ ‫اﻟتاﻟي‬ ‫و‬ ‫ضمان‬ ‫نجاح‬ ‫مشروعه‬ . - ‫ﺗ‬ ‫ه‬ ‫ﺪ‬ ‫ف‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫خل‬ ‫اﻟثروة‬ ‫مة‬ ‫اﻟﻘ‬‫و‬ ‫اﻟمضاﻓة‬ ‫وخل‬ ‫مناصب‬ ‫اﻟشغﻞ‬ . - ‫ﻫي‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ﻓ‬ ‫تتحول‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫ع‬ ‫مشرو‬ ‫أو‬ ‫مؤسسة‬ ‫علﻰ‬ ‫أرض‬ ‫اقع‬‫و‬‫اﻟ‬ . - ‫ـوم‬‫ـ‬‫ﻘ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ب‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ) ،‫ـي‬‫ـ‬‫ح‬‫اﻟﻔﻼ‬ ،‫ـناعي‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻟ‬ ،‫ـدماتي‬‫ـ‬‫خ‬‫اﻟ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬‫ر‬‫اﻟح‬ ( ‫ـز‬‫ـ‬‫ي‬‫يتم‬ ‫ـادة‬‫ـ‬‫اﻟر‬ ‫ـادة‬‫ـ‬ ‫اﻟﻘ‬‫و‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـد‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟ‬‫و‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫اﻹيداع‬ ‫اﻟتغيير‬‫و‬ ‫وتحمﻞ‬ ‫اﻟمخاطر‬ ‫اعﻬا‬‫و‬‫أن‬ . - ‫ﻫدﻓﻬا‬ ‫اﻷساسي‬ ‫ﻫو‬ ‫اﻟرح‬ ‫اﻟماد‬ ‫اﻟناتج‬ ‫عن‬ ‫ج‬ ‫اﻟمنتو‬ ) ،‫ع‬ ‫ب‬ ‫إيجار‬ ، ‫اء‬ ‫ر‬‫ش‬ (... - ‫ج‬ ‫اﻟمنتو‬ ‫ن‬‫و‬ ‫غير‬ ‫نمطي‬ ‫ومختلف‬ ‫عن‬ ‫ما‬ ‫ﻫو‬ ‫موجود‬ ‫ومتوﻓر‬ ‫ﻓي‬ ‫ق‬‫اﻟسو‬ . - ‫ﻫو‬ ‫نموذج‬ ‫ﻟلرادة‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اد‬ ‫اﻟم‬‫و‬ ‫ة‬ ‫اﻟﻔرد‬ ‫ﻫن‬ ‫ﻟيبر‬ ‫من‬ ‫خﻼﻟﻬا‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫اته‬ ‫ر‬‫قد‬ ‫بداعاته‬ٕ‫ا‬‫و‬ ‫ـؤوﻟيته‬‫س‬‫وم‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـﻞ‬‫ب‬‫تﻘ‬ ‫اﻷراح‬ ‫وتحمﻞ‬ ‫ار‬ ‫ر‬‫اﻷض‬ . 1 ‫الثﺎلث‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫أهم‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫س‬‫تكت‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫أﻫم‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫غ‬‫اﻟ‬ ‫س‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬ ‫ﻓ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ﻘ‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـتو‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟم‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ‫أو‬ ،‫ـي‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻟشخ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬‫ن‬ٕ‫ا‬‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ت‬‫تم‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ث‬‫اﻷ‬ ‫اﻻجتماعي‬ ، ‫اﻻستعمال‬ ‫شاسع‬ ‫مﻔﻬوم‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫حت‬ ‫أص‬ ‫إيجاد‬ ‫حول‬ ‫ﻷﻫميتﻬا‬ ‫ا‬ً ‫نظر‬ ،‫اسع‬‫و‬ ‫ﻞ‬ ‫ش‬ ‫ومتداول‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ع‬ ‫ـو‬‫ض‬‫مو‬ ‫ـرف‬‫ع‬ ‫ـا‬‫م‬ ،‫ـارع‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫م‬ ‫ـه‬‫ج‬‫ا‬‫و‬‫ت‬ ‫ـي‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ات‬ ‫ـعو‬‫ص‬‫اﻟ‬ ‫ـذﻟيﻞ‬‫ت‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـاﻫم‬‫س‬‫ت‬ ‫اﻟوسائﻞ‬‫و‬ ‫ق‬‫اﻟطر‬ ‫نموه‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫وقاط‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫أقطاب‬ ‫أحد‬ ‫تمثﻞ‬ ‫حت‬ ‫أص‬ ‫ونﻬا‬ ‫وﻫذا‬ ‫ومات‬ ‫اﻟح‬ ‫طرف‬ ‫من‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫بي‬ ‫اﻫتماما‬ . ‫أ‬ - ‫علﻰ‬ ‫المستو‬ ‫الشخصي‬ : ‫إن‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬ ‫اﻟتﻔ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـاز‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫إن‬ ‫أو‬ ‫ر‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ط‬‫ت‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ﻓ‬ ‫ـيد‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫وتج‬ ‫ع‬ ‫ـرو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫م‬ ‫ـغر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ص‬‫م‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫ذا‬ ‫ا‬ ‫ز‬‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫إن‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫معنو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ة‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫نﻔ‬ ،‫اﻟمﻘاول‬ ‫ﻓمن‬ ‫خﻼﻟه‬ ‫يثبت‬ ‫ـوﻓر‬‫ت‬ ‫ـﻔات‬‫ص‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ـا‬‫ﻬ‬‫وم‬ ،‫ـد‬‫ئ‬‫اﻟﻘا‬ ‫ـه‬‫ن‬‫أ‬‫و‬ ‫ـو‬‫ض‬‫ع‬ ‫ـال‬‫ع‬‫ﻓ‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ،‫ـع‬‫م‬‫اﻟمجت‬ ‫ـعﻰ‬‫س‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫م‬ ‫ـد‬‫ﻘ‬‫ت‬ ‫ـاﻓة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ض‬‫إ‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫ـ‬‫ك‬‫ابت‬‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫جد‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ،‫ج‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟمن‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫أ‬‫و‬ ‫ـؤول‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫م‬ ‫ـزم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫ومل‬ ‫ـاه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫ات‬ ‫ـاملين‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻟ‬ ،‫ـاملين‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻟمت‬‫و‬ ‫ـازف‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫وم‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ب‬‫ومتﻘ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـاط‬‫ـ‬‫خ‬‫ﻟلم‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫م‬‫ع‬ ‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ج‬‫ب‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ج‬‫اي‬ ‫ـول‬‫ـ‬‫ل‬‫اﻟح‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫ل‬‫ﻟمخت‬ ،‫ـاكﻞ‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬ ‫ـذا‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ـر‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫معنو‬ ‫ا‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ونﻔ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫لة‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫م‬ ،‫طاﻟة‬ ‫اﻟ‬ ‫لة‬ ‫ـ‬‫ش‬‫وم‬ ‫ع‬ ‫ـو‬‫ض‬‫اﻟخ‬ ‫أو‬ ‫ـاء‬‫م‬‫اﻻنت‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـة‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ـة‬ ‫وم‬ ‫ح‬ ‫أو‬ ،‫ـة‬‫ص‬‫خا‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ـع‬‫ش‬ ‫و‬ ‫ـة‬‫حر‬ ‫ـة‬ ‫أرح‬‫و‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫م‬ ‫ـ‬‫ظ‬‫تن‬ ‫اﻟعمﻞ‬ ‫ار‬ ‫اخت‬‫و‬ ‫اﻟعاملين‬ ... 1 ‫قرون‬ ‫ش‬ ‫محم‬ ‫ـ‬ ،‫د‬ ‫دور‬ ‫ة‬ ‫المقاوﻻتي‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫ت‬ ‫ة‬ ‫رقي‬ ‫اريع‬ ‫المش‬ ‫غيرة‬ ‫الص‬ ‫ة‬ ‫المنتج‬ " ‫ة‬ ‫دراس‬ ‫ة‬ ‫ميداني‬ ‫ة‬ ‫لﻠوكال‬ ‫ة‬ ‫الوطني‬ ‫دعم‬ ‫ل‬ ‫غيل‬ ‫وتش‬ ‫باب‬ ‫الش‬ ‫ة‬ ‫لوﻻي‬ ‫يدي‬ ‫س‬ ‫بﻠعباس‬ " ، ‫مذكرة‬ ‫تخرج‬ ‫ضمن‬ ‫متطﻠبات‬ ‫نيل‬ ‫شهادة‬ ‫الماجستير‬ ‫في‬ ‫العﻠوم‬ ،‫التجارية‬ ‫تخصص‬ ‫اﻹبداع‬ ،‫والمقاوﻻتية‬ ‫جامعة‬ ،‫تﻠمسان‬ ‫الجزائر‬ ، 2015
4 ‫ب‬ - ‫علﻰ‬ ‫المستو‬ ‫اﻻقتصﺎد‬ : ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ﻓي‬ ‫حد‬ ‫ذاتﻬا‬ ‫نشا‬ ، ‫اقتصاد‬ ‫وﻟذﻟك‬ ‫ﻓﺈن‬ ‫أﻫميتﻬا‬ ‫ة‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫تكمن‬ ‫ﻓي‬ ‫ـدة‬‫ع‬ ‫ـا‬‫ﻘ‬‫ن‬ ‫ﻫا‬ ‫ر‬ ‫ـذ‬‫ن‬ ‫ـﻰ‬‫ل‬‫ع‬ ‫سبيﻞ‬ ‫اﻟمثال‬ ‫ﻻ‬ ‫اﻟحصر‬ ‫وﻫي‬ : - ‫زادة‬ ‫ـاتج‬‫ن‬‫اﻟ‬ ‫ـي‬‫ل‬‫اﻟمح‬ ‫ـاﻫمة‬‫س‬‫اﻟم‬‫و‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـو‬‫م‬‫ن‬ ‫ـاد‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ‫ـذا‬‫ﻫ‬‫و‬ ‫ـع‬‫ج‬‫ير‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫مرونت‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫ﻔ‬ ‫وتك‬ ‫ـع‬‫م‬ ‫ـﻞ‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ـو‬‫ط‬‫اﻟت‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟتغي‬‫و‬ ‫اﻟسرعة‬ ‫ﻓي‬ ،‫اﻻقتصاد‬ ‫اﻟتي‬‫و‬ ‫ﻻ‬ ‫ع‬ ‫تستط‬ ‫اﻟمؤسسة‬ ‫اﻟجامدة‬ ‫علﻰ‬ ‫تﻬا‬‫ر‬‫مساي‬ . - ‫ـادة‬‫ـ‬‫ع‬‫إ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ل‬ ‫ﻫ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ي‬‫وتجد‬ ‫ـيج‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟن‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫خ‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ي‬‫جد‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫م‬‫تعت‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـار‬‫ـ‬ ‫أﻓ‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫إبداع‬ ‫تستجيب‬ ‫اجات‬ ‫ﻻحت‬ ‫ق‬‫اﻟسو‬ . - ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ظ‬‫اﻟمحاﻓ‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ارة‬ ‫ر‬‫ـتم‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟمناﻓ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫اق‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻷ‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬ ‫و‬ ‫ـنم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫ـ‬‫ك‬‫اﻻحت‬ ‫ـذ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫تمار‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟمؤس‬ ‫ﻔضﻞ‬ ‫اﻹبداع‬ ‫اﻻبتكار‬‫و‬ ‫اﻟظاﻫر‬ ‫علﻰ‬ ‫جودة‬ ‫ة‬ ‫ونوع‬ ‫ج‬ ‫اﻟمنتو‬ . - ‫إضاﻓة‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫ع‬ ‫تشج‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟصاد‬ ‫وتحﻘي‬ ‫ن‬‫از‬‫و‬‫اﻟت‬ ‫ﻓي‬ ‫ان‬ ‫ز‬‫مي‬ ‫اﻟمدﻓوعات‬ . ‫ج‬ - ‫علﻰ‬ ‫المستو‬ ‫اﻻجتمﺎعي‬ : - ‫ـوﻓير‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـرص‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟع‬ ‫ـاص‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻹن‬‫و‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ،‫ـة‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫طا‬ ‫اﻟ‬ ‫ـك‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫وذ‬ ‫ـغيﻞ‬‫ـ‬‫ش‬‫بت‬ ‫ـاءات‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟك‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ـا‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫اﻟم‬‫و‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫يختار‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ﻞ‬ ‫حرة‬ . - ‫اﻟمساﻫمة‬ ‫ﻓي‬ ‫تحﻘي‬ ‫اﻟعداﻟة‬ ‫ة‬ ‫اﻻجتماع‬ ‫عادة‬ٕ‫ا‬‫و‬ ‫توزع‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟثو‬ ‫بين‬ ،‫اد‬ ‫ر‬‫اﻷﻓ‬ ‫م‬ ‫وتدع‬ ‫ة‬ ‫اﻟش‬ ‫ة‬ ‫اﻻجتماع‬ . - ‫اﻟحد‬ ‫من‬ ‫ح‬ ‫اﻟنزو‬ ‫اﻟرﻔي‬ ‫وذﻟك‬ ‫من‬ ‫خﻼل‬ ‫ـاء‬‫ش‬‫إن‬ ‫ـطة‬‫ش‬‫أن‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫مﻘاو‬ ‫ـة‬ ‫ﻓﻼح‬ ،‫ـة‬ ‫ﻓ‬‫ر‬‫وح‬ ‫م‬ ‫ـدع‬‫ت‬‫و‬ ‫ـة‬‫ل‬‫عج‬ ‫ـة‬ ‫اﻟتنم‬ ‫اﻟمنطﻘة‬ ‫ة‬ ‫اﻟرﻔ‬ . - ‫ـاﻫمة‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟم‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ق‬‫ر‬‫ت‬ ‫أة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ﻘ‬ ‫تطب‬ ‫ـدأ‬‫ـ‬‫ب‬‫ﻟم‬ ‫اة‬‫و‬‫ـا‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟم‬ ‫ـين‬‫ـ‬‫ب‬ ،‫ـين‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟجن‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ط‬‫ع‬ٕ‫ا‬‫و‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ص‬‫ﻓر‬ ‫أة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫ﻟل‬ ‫ـات‬‫ـ‬ ‫ﻹث‬ ‫اتﻬا‬ ‫ر‬‫مﻬا‬ ،‫ﻔاءتﻬا‬ ‫و‬ ‫اﻟتاﻟي‬ ‫و‬ ‫ظﻬور‬ ‫عض‬ ‫اﻷنشطة‬ ‫اﻟحرف‬‫و‬ ‫غير‬ ‫شائعة‬ ‫اﻟنسيج‬ ‫ﻓة‬‫ر‬‫اﻟزخ‬‫و‬ . 1 ‫الثﺎني‬ ‫حث‬ ‫الم‬ : ‫المقﺎول‬ ‫ة‬ ‫مﺎه‬ ‫اﻷول‬ ‫المطلب‬ : ‫المقﺎول‬ ‫ف‬ ‫تعر‬ ‫إن‬ ‫تطور‬ ‫مﻔﻬوم‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫ـع‬‫م‬ ‫ـرور‬‫م‬ ‫ـزمن‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫أد‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـر‬‫ي‬‫تغ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ظ‬‫ن‬ ‫اء‬ ‫ر‬‫وآ‬ ‫ـين‬‫ص‬‫اﻟمخت‬ ،‫ـوه‬‫ح‬‫ن‬ ‫ـو‬‫ﻫ‬ ‫ـخص‬‫ش‬‫اﻟ‬ ‫ـذ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫يوقع‬ ‫ا‬ً ‫عﻘد‬ ‫مع‬ ‫اﻟسلطات‬ ‫ة‬ ‫اﻟعموم‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻞ‬‫ج‬‫أ‬ ‫ـمان‬‫ض‬ ‫ـاز‬‫ج‬‫ان‬ ‫ـﻞ‬‫م‬‫ع‬ ‫ـا‬‫م‬ ‫أو‬ ‫ـة‬‫ع‬‫مجمو‬ ‫ـال‬‫م‬‫أع‬ ‫ـة‬‫ﻔ‬‫مختل‬ ً ‫ـاء‬‫ن‬ ‫و‬ ‫ـﻰ‬‫ل‬‫ع‬ 1 ‫حياة‬ ،‫حمدي‬ ‫محاضرات‬ ‫مقياس‬ ‫المقاوﻻتية‬ ، ‫موجهة‬ ‫لطﻠبة‬ ‫ماستر‬ 2 ‫عﻠوم‬ ‫اﻹعﻼم‬ ‫واﻻتصال‬ – ‫جامعة‬ ‫حسيبة‬ ‫بن‬ ‫بوعﻠي‬ - ،‫ﻠف‬‫الش‬ ‫ي‬‫السداس‬ ‫اﻷول‬ ‫لﻠسنة‬ ‫الجامعية‬ 2020 - 2021 .
5 ‫ـك‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ذ‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬ ‫تو‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫إﻟ‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫م‬ ‫ـييد‬‫ـ‬‫ش‬‫ت‬ ‫ـاني‬‫ـ‬ ‫اﻟم‬ ،‫ـة‬‫ـ‬ ‫اﻟعموم‬ ‫ـاز‬‫ـ‬‫ج‬‫إن‬ ،‫ق‬‫ـر‬‫ـ‬‫ط‬‫اﻟ‬ ‫ـمان‬‫ـ‬‫ض‬ ‫ـد‬‫ـ‬ ‫تزو‬ ‫ش‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫اﻟ‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻟط‬ ‫ـاﻓة‬‫ـ‬‫ض‬‫إ‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ﻫا‬ ‫غير‬ ‫من‬ ‫اﻟمﻬام‬ . ‫عود‬ ‫اﻟﻔضﻞ‬ ‫إﻟﻰ‬ » R Cantillon « ‫ه‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫اعت‬ ‫أول‬ ‫من‬ ‫سل‬ ‫اﻟضوء‬ ‫علﻰ‬ ‫دور‬ ‫اﻟمﻘابﻞ‬ ‫ﻓي‬ ‫ـاة‬ ‫اﻟح‬ ‫ة‬ ‫ـاد‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ‫حيث‬ ‫عتبر‬ ‫عدم‬ ‫ﻘين‬ ‫اﻟ‬ ‫ا‬ً ‫عنصر‬ ‫ا‬ ‫أساس‬ ‫ﻓي‬ ‫تعرﻔه‬ ‫ﻟلمﻘاول‬ ‫علﻰ‬ ‫أنه‬ ‫اﻟشخص‬ ‫اﻟذ‬ ‫شتر‬ ‫سعر‬ ‫ـين‬‫ع‬‫م‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫اﻟحاضر‬ ‫ع‬ ‫ﻟيب‬ ‫ـعر‬‫س‬ ‫ـين‬‫ع‬‫م‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ،‫ـتﻘبﻞ‬‫س‬‫اﻟم‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫ﻓاﻟم‬ ‫ـﻞ‬‫م‬‫يتح‬ ‫ـدم‬‫ع‬ ،‫ـين‬‫ﻘ‬ ‫اﻟ‬ ‫أ‬ ‫ـه‬‫ن‬‫أ‬ ‫ـاحب‬‫ص‬ ‫أس‬ ‫ر‬ ‫ـال‬‫م‬‫اﻟ‬ ‫ـذ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫يتحمﻞ‬ ‫اﻟمخاطر‬ ‫اﻟناجمة‬ ‫عن‬ ‫عدم‬ ‫ﻘين‬ ‫اﻟ‬ . ‫و‬ ‫ﻫو‬ ‫نﻔذ‬ُ ‫م‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ﻓ‬ ،‫اﻻستثمار‬ ‫وصاحب‬ ‫ع‬ ‫مشرو‬ ‫اﻟمﻘاوﻟة‬ ،‫ضا‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫ﻘوم‬ ‫بﺈنشاء‬ ‫ع‬ ‫مشرو‬ ‫اﻟمﻘاوﻟة‬ ‫ـوم‬‫ﻘ‬ ‫و‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫بﺈدا‬ ‫ﻫذا‬ ‫ع‬ ‫اﻟمشرو‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫وتسيي‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ـو‬‫ط‬‫وت‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ،‫ـﻞ‬‫ض‬‫اﻷﻓ‬ ‫ـد‬‫ق‬‫و‬ ‫ن‬‫ـر‬‫ت‬‫اق‬ ‫ـم‬‫س‬‫ا‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـع‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ـرو‬‫ش‬‫م‬ ‫ـة‬‫ﻟ‬‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـة‬‫ن‬‫اﻵو‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻷخي‬ ‫حتﻰ‬ ‫حا‬ ‫أص‬ ‫متﻼزمان‬ ‫ـة‬‫ج‬‫بدر‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ي‬‫ب‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـد‬‫ح‬‫اﻟ‬ ‫ـذ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫حت‬ ‫ـ‬‫ص‬‫أ‬ ‫ـه‬ ‫ﻓ‬ ‫ة‬ ‫ـ‬‫ص‬‫شخ‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـة‬‫ع‬ ‫متط‬ ‫ـة‬‫ن‬‫مﻬ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫ﻘ‬ ،‫ـا‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ب‬ ‫ت‬‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫و‬ ‫ـاح‬‫ـ‬‫ج‬‫ن‬ ‫أو‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ش‬‫ﻓ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫مﻬام‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫م‬‫اﻫت‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫ا‬ ‫بخ‬ ،‫ـه‬‫ـ‬‫ت‬‫مﻬن‬ ‫ومد‬ ‫اجتﻬاده‬ ‫ﻓي‬ ‫اتخاذ‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ر‬‫اﻟﻘ‬ ‫ة‬ ‫اﻟصائ‬ ‫ﻓي‬ ‫اﻟوقت‬ ‫اﻟزمان‬‫و‬ ‫اﻟمناسبين‬ . 1 ‫الثﺎني‬ ‫المطلب‬ : ‫المقﺎول‬ ‫اﻓع‬‫و‬‫د‬ ‫ـعﻰ‬‫ـ‬‫س‬ ‫ن‬‫ـاوﻟو‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟغا‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫تحﻘ‬ ‫ـداف‬‫ـ‬‫ﻫ‬‫أ‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ي‬‫غ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ح‬‫مر‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫ن‬‫جا‬ ‫ـدف‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫م‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ظ‬‫تع‬ ‫ـرح‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ث‬‫م‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ض‬‫اﻟر‬ ،‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟنﻔ‬ ‫ة‬ ‫ـتﻘﻼﻟ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻻ‬ ‫اء‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫اﻟذات‬ ‫أو‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫اﻟماﻟ‬ ‫ـث‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫ح‬ ‫ـذه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـداف‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬‫اﻷ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫ا‬‫و‬‫تت‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫غاﻟ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـع‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬‫ا‬‫و‬‫د‬ ،‫ـاوﻟين‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫اﻹضاﻓة‬ ‫و‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫اﻓع‬‫و‬‫د‬ ‫أخر‬ ‫مثﻞ‬ ‫ة‬ ‫غ‬ ‫اﻟر‬ ‫ﻓي‬ ‫ضمان‬ ،‫اﻟمستﻘبﻞ‬ ‫توﻓير‬ ‫عمﻞ‬ ،‫ﻟلعائلة‬ ‫ة‬ ‫غ‬ ‫اﻟر‬ ‫ﻓي‬ ‫خل‬ ‫منتجات‬ ‫ذات‬ ،‫جودة‬ ‫اﻹبداع‬ ، ‫امتﻼك‬ ،‫اﻟسلطة‬ ‫استدامة‬ ‫اﻟمؤسسة‬ ‫ﻫا‬ ‫وغير‬ ‫من‬ ‫اﻷﻫداف‬ ‫اﻟمتعددة‬ ،‫ﻟلمﻘاوﻟين‬ ‫ـث‬‫ي‬‫ح‬ ‫ـذه‬‫ﻫ‬ ‫اﻷﻫداف‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫أن‬ ‫تتغير‬ ‫مع‬ ‫مرور‬ ‫اﻟوقت‬ ‫وتطور‬ ‫اﻟمؤسسة‬ . ‫ن‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫إجمال‬ ‫ﻫذه‬ ‫اﻓع‬‫و‬‫اﻟد‬ ‫و‬ ‫صﻬا‬ ‫تلخ‬ ‫ﻓي‬ ‫اﻟنﻘا‬ ‫ة‬ ‫اﻟتاﻟ‬ : ‫أ‬ - ‫اﻓع‬‫و‬‫الد‬ ‫ة‬ ‫النفس‬ : ‫من‬ ‫بين‬ ‫أﻫم‬ ‫اﻓع‬‫و‬‫اﻟد‬ ‫اﻟتي‬ ‫ن‬ ‫تم‬ ‫من‬ ‫خل‬ ‫اﻟمشارع‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـغ‬‫ص‬‫اﻟم‬ ‫ر‬ ‫ـذ‬‫ن‬ ‫ـﻞ‬‫م‬‫اﻟعا‬ ،‫ـي‬‫س‬‫اﻟنﻔ‬ ‫حيث‬ ‫يتجه‬ ‫اﻟﻔرد‬ ‫نحو‬ ‫اﻟمﻘاوﻟة‬ ‫حسب‬ ‫ما‬ ‫ه‬ ‫تمل‬ ‫ه‬ ‫عل‬ ‫امﻞ‬‫و‬‫اﻟع‬ ‫ة‬ ‫اﻟنﻔس‬ ‫أو‬ ‫حدوث‬ ‫اب‬ ‫ر‬‫إضط‬ ‫ﻓي‬ ‫طه‬ ‫مح‬ . ‫ب‬ - ‫اﻓع‬‫و‬‫ــد‬‫ـ‬‫ال‬ ‫ــة‬‫ـ‬ ‫اﻻجتمﺎع‬ ‫ــة‬‫ـ‬ ‫الثقﺎﻓ‬ : ‫و‬ ‫ـتج‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫ت‬ ‫ـذه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫ا‬‫و‬‫اﻟع‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـادات‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻟ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻟتﻘاﻟ‬‫و‬ ‫و‬ ‫ـدين‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫و‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫اﻟمعت‬ ‫أو‬ ،‫ـة‬‫ـ‬‫ل‬‫اﻟعائ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻓ‬‫ﻓاﻟثﻘا‬ ‫ـدين‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬‫و‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫ح‬‫من‬ ‫ـرد‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟ‬ ‫أس‬ ‫ر‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ح‬‫رو‬ ‫و‬ ‫ـول‬‫ـ‬‫ي‬‫م‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ش‬‫ﻹن‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟمؤس‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـغ‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻟم‬ ‫و‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ل‬‫اﻟعائ‬ ‫ـؤثر‬‫ـ‬‫ت‬ ‫علﻰ‬ ‫توجه‬ ‫اﻟﻔرد‬ ‫ﻹنشاء‬ ،‫مؤسسة‬ ‫خاصة‬ ‫إذا‬ ‫ان‬ ‫أحد‬ ‫ن‬ ‫اﻷبو‬ ‫مﻘاول‬ ‫أو‬ ‫أحد‬ ‫معارف‬ ‫اﻟﻔرد‬ . 1 ‫قرفي‬ ‫عبد‬ ‫العزيز‬ ، ‫محاضرات‬ ‫في‬ ‫مقياس‬ ‫المقاوﻻتية‬ ، ‫جامعة‬ ‫زيان‬ ‫عاشور‬ ‫الجﻠفة‬ ، ‫السداسي‬ ‫اﻷول‬ ‫لﻠسنة‬ ‫الجامعية‬ 2020 - 2021 .
6 ‫ج‬ - ‫اﻓع‬‫و‬‫الد‬ ‫ة‬ ‫اﻻجتمﺎع‬ ‫ة‬ ‫اﻻقتصﺎد‬ : ‫و‬ ‫تتوﻟد‬ ‫ـذه‬‫ﻫ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫خ‬ ‫ـين‬‫س‬‫تح‬ ‫ـتو‬‫س‬‫م‬ ‫ـة‬‫ش‬ ‫اﻟمع‬ ‫ـاﻓة‬‫ض‬‫اﻹ‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫ة‬ ‫تلب‬ ‫اﻟحاجات‬ ‫ة‬ ‫اﻷساس‬ ‫اﻟمتعلﻘة‬ ‫ﻘاء‬ ‫اﻟ‬ ‫و‬ ‫ارة‬ ‫ر‬‫اﻻستم‬ ‫و‬ ‫اﻟحصول‬ ‫علﻰ‬ ‫دخﻞ‬ ،‫تﻔع‬‫ر‬‫م‬ ‫و‬ ‫ذا‬ ‫رﻓع‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟﻘد‬ ‫ة‬ ‫ائ‬ ‫ر‬‫اﻟش‬ . ‫د‬ - ‫ارد‬‫و‬‫الم‬ ‫ة‬ ‫المﺎل‬ : ‫مﻬما‬ ‫ان‬ ‫حجم‬ ‫ع‬ ‫اﻟمشرو‬ ‫بير‬ ‫أم‬ ‫صغير‬ ‫ستلزم‬ ‫توﻓر‬ ‫ـمال‬‫س‬‫أ‬ ‫ر‬ ‫ـث‬‫ي‬‫ح‬ ‫ـه‬‫ن‬‫أ‬ ‫أ‬ ‫ـخص‬‫ش‬ ‫بر‬ ‫د‬ ‫إنشاء‬ ‫مؤسسة‬ ‫يجب‬ ‫أن‬ ‫متلك‬ ‫سيوﻟة‬ ‫ة‬ ‫اﻓ‬ ‫ﻟذﻟك‬ ‫و‬ ‫مة‬ ‫ق‬ ‫ال‬‫و‬‫أم‬ ‫ـدء‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ـرو‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ـف‬‫ق‬‫يتو‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫علي‬ ‫ـة‬‫ﻓ‬‫معر‬ ‫ع‬ ‫ـو‬‫ن‬ ‫اﻟﻔرص‬ ‫اﻟمستغلة‬ ، ‫اﻟتي‬‫و‬ ‫تختلف‬ ‫حسب‬ ‫حجم‬ ‫ال‬‫و‬‫اﻷم‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟمتوﻓ‬ . ‫ه‬ - ‫ـروف‬‫ـ‬‫الظ‬ ‫ـﺎئدة‬‫ـ‬‫الس‬ : ‫ـب‬‫ـ‬‫ل‬‫يتط‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟع‬ ‫ﻻتي‬ ‫ـاو‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫اد‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬ ‫ة‬ ‫ـﻔاﻓ‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻟ‬ ‫و‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ص‬‫اقت‬ ‫ق‬‫ـو‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫اﻟحر‬‫و‬ ‫ة‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫اﻟس‬ ‫و‬ ‫ـامﻼت‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻟم‬ ‫ـﻼ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫رؤ‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ن‬‫دو‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫و‬ ‫ق‬‫ـو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫ح‬ ‫ـمن‬‫ـ‬‫ـ‬‫ض‬‫ت‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫حر‬ ،‫ـادل‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫اﻟت‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫حما‬ ‫ـخاص‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻷ‬ ‫اﻟسلع‬‫و‬ . ‫و‬ - ‫ة‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫الخب‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫المهن‬ : ‫ـر‬‫ـ‬‫ب‬‫تعت‬ ‫ـذه‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ‫ـز‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫مح‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ش‬‫ﻹن‬ ‫ا‬ ‫ﻟ‬ ‫م‬ ‫ﻘ‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬ ‫ة‬ ‫ـث‬‫ـ‬‫ي‬‫ح‬ ‫ـن‬‫ـ‬ ‫م‬ ‫أن‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫تز‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـتعدادات‬‫ـ‬‫س‬‫اﻻ‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ﻟلﻔرد‬ ‫وتساﻫم‬ ‫ﻓي‬ ‫ن‬ ‫تكو‬ ‫اﻟتوجه‬ ‫ﻻتي‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫اد‬ ‫ر‬‫ﻟﻸﻓ‬ ‫و‬ ‫عادة‬ ‫ما‬ ‫تتوﻟد‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ﻓ‬ ‫إنشاء‬ ‫ـة‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫خ‬ ‫مح‬ ‫اﻟعمﻞ‬ ‫اته‬ ‫ر‬‫وتأثي‬ ‫علﻰ‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫اﻟمستﻘبلي‬ . 1 ‫الثﺎلث‬ ‫المطلب‬ : ‫اته‬ ‫ر‬‫وقد‬ ‫المقﺎول‬ ‫خصﺎئص‬ ‫أ‬ - ‫الخصﺎئص‬ ‫ة‬ ‫الشخص‬ : ‫ﻫناك‬ ‫تعدد‬ ‫ع‬ ‫وتنو‬ ‫بير‬ ‫ﻓي‬ ‫انب‬‫و‬‫اﻟج‬ ‫اجب‬‫و‬‫اﻟ‬ ‫ﻫا‬ ‫توﻓر‬ ‫ﻟد‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫اﻟناجح‬ ‫حيث‬ ‫عناك‬ ‫حد‬ ‫أدنﻰ‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻔات‬‫ص‬‫اﻟ‬ ‫اجب‬‫و‬‫اﻟ‬ ‫ﻟد‬ ‫ﻫا‬ ‫اﻓر‬‫و‬‫ت‬ ‫اﻟشخص‬ ‫صاحب‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫اﻟﻔ‬ ‫ومن‬ ‫أﻫم‬ ‫ﻫذه‬ ‫اﻟخصائص‬ ‫ر‬ ‫نذ‬ : - ‫أن‬ ‫ن‬‫و‬ ‫ي‬ ‫دينام‬ ‫ي‬ ‫وحر‬ . - ‫اﻟحاجة‬ ‫ﻟﻼنجاز‬ ‫غ‬ ‫لو‬ ‫و‬ ‫ﻫدف‬ ‫معين‬ . - ‫ح‬ ‫رو‬ ‫اﻹبداع‬ ‫اﻻبتكار‬‫و‬ . - ‫اﻟصﻔات‬ ‫ة‬ ‫اد‬ ‫اﻟﻘ‬ . - ‫ة‬ ‫ر‬‫اد‬ ‫اﻟم‬ ‫و‬ ‫أخد‬ ‫اﻟمخاطر‬ . - ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟمثاب‬ ‫اﻟثﻘة‬‫و‬ ‫اﻟنﻔس‬ . 1 ‫س‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ﺢ‬ ‫ف‬ ‫ط‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ة‬ ، ‫دور‬ ‫دوافع‬ ‫ال‬ ‫و‬ ‫ارات‬‫المه‬ ‫ة‬ ‫المقاوﻻتي‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫ز‬ ‫تعزي‬ ‫روح‬ ‫ة‬‫المقاوﻻتي‬ ‫دى‬ ‫ل‬ ‫ات‬‫خريج‬ ‫ات‬ ‫الجامع‬ : ‫ة‬‫دراس‬ ‫ة‬ ‫ميداني‬ ‫ة‬‫لعين‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ات‬ ‫طالب‬ ‫الماستر‬ ‫الجامعة‬ ‫وهران‬ ، ‫مجﻠة‬ ‫معهد‬ ‫العﻠوم‬ ‫اﻻقتصادية‬ ) ‫مجﻠة‬ ‫عﻠوم‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫والتسيير‬ ‫والتجارة‬ / ( ‫المجﻠد‬ 20 - ‫العدد‬ 03 - 2017 ، ‫ص‬ 79 .
7 - ‫اﻟتﻔاؤل‬ ‫ة‬ ‫غ‬ ‫اﻟر‬‫و‬ ‫ﻓي‬ ‫ة‬ ‫اﻻستﻘﻼﻟ‬ . ‫ب‬ - ‫ات‬ ‫ر‬‫القد‬ : ‫يجب‬ ‫علﻰ‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫أن‬ ‫يتوﻓر‬ ‫علﻰ‬ ‫مجموعة‬ ‫من‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟﻘد‬ ‫ر‬ ‫نذ‬ ‫منﻬا‬ : - ‫توﻟيد‬ ‫وتحديد‬ ‫م‬ ‫وتﻘي‬ ‫اﻟﻔرص‬ . - ‫تحديد‬ ‫م‬ ‫وتﻘي‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫دا‬ٕ‫ا‬‫و‬ ‫اﻟمخاطر‬ . - ‫توﻟيد‬ ‫استخدام‬‫و‬ ‫ار‬ ‫اﻷﻓ‬ ‫ات‬ ‫اﻟعمل‬‫و‬ ‫اﻟمبدع‬ . - ‫ﻘة‬ ‫اﻟمطا‬ ‫بين‬ ‫اﻷﻫداف‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟﻘد‬‫و‬ ‫ة‬ ‫اﻟشخص‬ ‫مع‬ ‫ع‬ ‫مشرو‬ . - ‫اﻟتخط‬ ‫م‬ ‫اﻟتنظ‬‫و‬ . - ‫إيجاد‬ ‫وتسيير‬ ‫ارد‬‫و‬‫اﻟم‬ . - ‫جمع‬ ‫م‬ ‫وتنظ‬ ‫وتحليﻞ‬ ‫انات‬ ‫اﻟب‬ . - ‫تحمﻞ‬ ‫ة‬ ‫اﻟمسؤوﻟ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟﻘد‬‫و‬ ‫علﻰ‬ ‫حﻞ‬ ‫اﻟمشاكﻞ‬ . - ‫ة‬ ‫اﻟرقا‬ ‫م‬ ‫اﻟتﻘي‬‫و‬ . - ‫اﻟتﻔاوض‬ ‫اﻟتأثير‬‫و‬ . - ‫اﻟمرونة‬ ‫وتﻘبﻞ‬ ‫اﻟتغيير‬ . - ‫اﻟعمﻞ‬ ‫اﻟجماعي‬ . 1 ‫الثﺎلث‬ ‫حث‬ ‫الم‬ : ‫ة‬ ‫للمقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫المفسر‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫الف‬ ‫اﻻتجﺎهﺎت‬ ‫اﻷول‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫م‬ ‫تنظ‬ ‫ة‬ ‫ظﺎهر‬ ‫ﻫذا‬ ‫اﻻتجاه‬ ‫اﻟذ‬‫و‬ ‫عمه‬ ‫يتز‬ Gartner ‫عتبر‬ ‫أن‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ﻫي‬ ‫ة‬ ‫عمل‬ ‫إنشاء‬ ‫منظمات‬ ،‫ـدة‬‫ي‬‫جد‬ ‫ـﻰ‬‫ت‬‫وح‬ ‫ـنﻰ‬‫س‬‫يت‬ ‫ﻟنا‬ ‫ﻓﻬم‬ ‫ﻫذه‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟظاﻫ‬ ‫يتوجب‬ ‫علينا‬ ‫اسة‬ ‫ر‬‫د‬ ‫ة‬ ‫اﻟعمل‬ ‫اﻟتي‬ ‫تؤد‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫ﻻدة‬ ‫و‬ ‫وظﻬور‬ ‫ﻫذه‬ ،‫ـات‬‫م‬‫اﻟمنظ‬ ‫ـﻰ‬‫ن‬‫مع‬ ‫ـر‬‫خ‬‫آ‬ ‫ع‬ ‫مجمو‬ ‫اﻟنشاطات‬ ‫اﻟتي‬ ‫تسمح‬ ‫ﻟلﻔرد‬ ‫بﺈنشاء‬ ‫مؤسسة‬ ‫جديدة‬ . ‫ﻓحسب‬ ‫ﻫذا‬ ‫اﻻتجاه‬ ‫تشمﻞ‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ع‬ ‫مجمو‬ ‫اﻷعمال‬ ‫اﻟتي‬ ‫ﻘوم‬ ‫من‬ ‫خﻼﻟﻬا‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫بتجنيد‬ ‫ـي‬‫س‬‫وتن‬ ‫ارد‬‫و‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟ‬ ‫اﻟمختلﻔة‬ ‫من‬ ،‫معلومات‬ ‫ارد‬‫و‬‫م‬ ‫ة‬ ‫ماﻟ‬ ‫شرة‬ ... ‫وذﻟك‬ ‫من‬ ‫أجﻞ‬ ‫تجسيد‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ﻓ‬ ‫ﻓي‬ ‫ﻞ‬ ‫ش‬ ‫ع‬ ‫مشرو‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻫ‬ ‫أن‬‫و‬ ‫ن‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫قاد‬ ‫علﻰ‬ ‫م‬ ‫اﻟتح‬ ‫ﻓي‬ ‫اﻟتغيير‬ ‫ته‬‫ر‬‫ومساي‬ ‫من‬ ‫خﻼل‬ ‫أنشطة‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫مﻘاو‬ ‫جديدة‬ . 1 ‫عويسي‬ ‫وردة‬ ، ‫محاضرات‬ ‫مقياس‬ ‫المقاوﻻتية‬ ، ‫جامعة‬ ‫فرحات‬ ‫عباس‬ ‫سطيف‬ ، ‫السداسي‬ ‫اﻷول‬ ‫لﻠسنة‬ ‫الجامعية‬ 2020 - 2021 .
8 ‫ـبر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫اع‬ ‫اد‬‫و‬‫ر‬ ‫ـذا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـاه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫اﻻت‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫إي‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫منظ‬ ‫أو‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫جد‬ ، ‫ـﻬر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫أ‬‫و‬ ‫اده‬‫و‬‫ر‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫ت‬‫ر‬ Gartner William 1988 ‫ـث‬‫ـ‬‫ي‬‫ح‬ ‫ـبر‬‫ـ‬‫ت‬‫ع‬ " ‫أن‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ي‬‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ي‬‫عمل‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ش‬‫إن‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫م‬‫منظ‬ ،‫ـدة‬‫ـ‬‫ي‬‫جد‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫س‬‫ﻓح‬ ‫ـذا‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـاه‬‫ج‬‫اﻻت‬ ‫ـمﻞ‬‫ش‬‫ت‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ع‬ ‫مجمو‬ ‫اﻷعمال‬ ‫ـتي‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ـوم‬‫ﻘ‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫خﻼﻟ‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ي‬‫بتجن‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫س‬‫وتن‬ ‫ارد‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟمختل‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـات‬‫م‬‫معلو‬ ‫ارد‬‫و‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـة‬‫ي‬‫ماﻟ‬ ‫ـر‬‫ش‬ ‫و‬ ، ‫ـك‬‫ﻟ‬‫وذ‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻞ‬‫ج‬‫أ‬ ‫ـيد‬‫س‬‫تج‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬ ‫ﻓ‬ ‫ﻓي‬ ‫ﻞ‬ ‫ـ‬‫ش‬ ‫ع‬ ‫ـرو‬‫ش‬‫م‬ ‫ـﻞ‬ ‫مﻬ‬ ‫أن‬‫و‬ ‫ن‬‫ـو‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ـاد‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـﻰ‬‫ل‬‫ع‬ ‫م‬ ‫ـتح‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ﻓي‬ ‫ـير‬‫ي‬‫تغ‬ ‫ـة‬‫ﻘ‬‫طر‬ ‫ـا‬‫ش‬‫اﻟن‬ ‫ته‬‫ر‬‫ـاي‬‫س‬‫وم‬ ‫ـطة‬‫ش‬‫ﻷن‬ ‫ـة‬‫ي‬‫ﻻت‬ ‫مﻘاو‬ ‫ـدة‬‫ي‬‫جد‬ " ‫ـر‬ ‫و‬، ‫أﻻن‬ ‫ـايول‬‫ﻓ‬ ‫أن‬ ‫ـارف‬‫ع‬‫اﻟت‬ ‫ﻘة‬ ‫اﻟسا‬ ‫ﻟم‬ ‫تتناول‬ ‫ما‬ ‫ق‬‫تطر‬ ‫ه‬ ‫إﻟ‬ ‫اﻟتعرف‬ ‫اﻟذ‬ ‫جاء‬ ‫ه‬ Gartner ‫مع‬ ‫ة‬ ‫بدا‬ ‫ـعينات‬‫س‬‫اﻟت‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ن‬‫ـر‬‫ﻘ‬‫اﻟ‬ ،‫ـي‬‫ض‬‫اﻟما‬ ‫حيث‬ ‫ير‬ ‫نموذج‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ن‬‫يتكو‬ ‫من‬ ‫مجموعة‬ ‫اﻷنشطة‬ ‫اﻟتي‬ ‫ـمح‬‫س‬‫ت‬ ‫ـاء‬‫ش‬‫بﺈن‬ ‫ـة‬‫س‬‫مؤس‬ ،‫ـدة‬‫ي‬‫جد‬ ‫ـي‬‫ت‬‫اﻟ‬‫و‬ ‫ـﻞ‬‫ث‬‫تتم‬ ‫ما‬ ‫ﻓ‬ ‫يلي‬ : - ‫حث‬ ‫اﻟ‬ ‫عن‬ ‫اﻟﻔرص‬ . - ‫ع‬ ‫تجم‬ ‫ارد‬‫و‬‫اﻟم‬ . - ‫م‬ ‫تصم‬ ‫اﻟ‬ ‫منتج‬ ‫ع‬ ‫موضو‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫اﻟﻔ‬ . - ‫إنتاج‬ ‫اﻟمنتج‬ . - ‫تحمﻞ‬ ‫ة‬ ‫اﻟمسؤوﻟ‬ ‫اتجاه‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫اد‬ ‫ر‬‫اﻷﻓ‬‫و‬ . ‫ـا‬‫م‬ ‫ـرف‬‫ع‬ ‫دوﻟ‬ ‫ن‬ Dollin 1995 ‫ـة‬‫ي‬‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫أن‬ " ‫ـة‬‫ي‬‫عمل‬ ‫ـ‬‫ل‬‫خ‬ ‫ـة‬‫م‬‫منظ‬ ‫ة‬ ‫ـاد‬‫ص‬‫اقت‬ ‫ـة‬‫ع‬‫مبد‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻞ‬‫ج‬‫أ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫تحﻘ‬ ‫ـرح‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫أو‬ ‫ـو‬‫م‬‫اﻟن‬ ‫ـت‬‫ح‬‫ت‬ ‫ظروف‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟمخاط‬ ‫وعدم‬ ‫اﻟتأكد‬ ‫اﻻستﻔادة‬‫و‬ ‫من‬ ‫ﻓرص‬ ‫جديدة‬ ‫عامة‬ " . 1 ‫الثﺎني‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫للفرص‬ ‫استغﻼل‬ ‫حسب‬ ‫ﻫذا‬ ‫اﻻتجاه‬ ‫عرف‬ Venkalamni, Shane ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫أنﻬا‬ ‫ـة‬ ‫اﻟعمل‬ ‫ـي‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ـتم‬‫ي‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫خﻼﻟ‬ ‫ـاف‬‫ش‬‫اكت‬ ‫وتثمين‬ ‫استغﻼل‬‫و‬ ‫اﻟﻔرص‬ ‫اﻟتي‬ ‫ـمح‬‫س‬‫ت‬ ‫ـ‬‫ل‬‫بخ‬ ‫ـات‬‫ج‬‫منت‬ ‫ـدمات‬‫خ‬‫و‬ ،‫ة‬ ‫ـتﻘبل‬‫س‬‫م‬ ‫ـة‬‫ص‬‫اﻟﻔر‬‫و‬ ‫ـب‬‫س‬‫ح‬ Casson ‫ـي‬‫ن‬‫تع‬ ‫اﻟحاﻻت‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫إدخال‬ ‫ق‬‫طر‬ ‫جديدة‬ ‫ﻓي‬ ،‫م‬ ‫اﻟتنظ‬ ‫عﻬا‬ ‫و‬ ‫ـعر‬‫س‬ ‫ـﻰ‬‫ل‬‫أع‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـة‬‫ﻔ‬‫تكل‬ ،‫ـا‬‫ﻬ‬‫انتاج‬ ‫ـتم‬ ‫و‬ ‫ـك‬‫ﻟ‬‫ذ‬ ‫ـن‬‫ع‬ ‫ـ‬‫طر‬ ‫ال‬‫و‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـذ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ـر‬‫ب‬‫عت‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ص‬‫شخ‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ـاد‬‫ق‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـاف‬‫ش‬‫اكت‬ ‫ارد‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ي‬‫غ‬ ‫ـة‬‫ن‬‫مثم‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟ‬‫و‬ ‫ـوم‬‫ﻘ‬ ‫ائﻬا‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫م‬ ‫وتنظ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ج‬‫أ‬ ‫إعادة‬ ‫عﻬا‬ ‫ب‬ ‫ﻓي‬ ‫ﻞ‬ ‫ش‬ ‫سلع‬ ‫ومنتجات‬ ‫مثمنة‬ ‫ﻞ‬ ‫ش‬ ‫أﻓضﻞ‬ ‫من‬ ‫طرف‬ ،‫ـتﻬلكين‬‫س‬‫اﻟم‬ ‫ـن‬‫ط‬‫وتﻔ‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـﻞ‬‫ث‬‫ﻟم‬ ‫ـذه‬‫ﻫ‬ ‫ـرص‬‫ﻔ‬‫اﻟ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫يو‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫ﻟد‬ ‫ـة‬ ‫رؤ‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ﻻت‬ ‫مﻘاو‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ع‬‫تدﻓ‬ ‫ـاء‬‫ش‬‫ﻹن‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ـدف‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ب‬ ‫ـتغﻼﻟﻬا‬‫س‬‫ا‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ج‬‫يو‬ ‫ـادر‬‫ص‬‫م‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫خ‬‫أ‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫س‬‫ح‬ Drucker ‫اﻟتي‬‫و‬ ‫تتمثﻞ‬ ‫ﻓي‬ : 1 ‫ي‬‫برج‬ ،‫هرزاد‬‫ش‬ ‫كالية‬‫إش‬ ‫تغﻼل‬‫اس‬ ‫ادر‬‫مص‬ ‫ل‬‫تموي‬ ‫ات‬‫المؤسس‬ ‫غيرة‬‫الص‬ ‫طة‬‫والمتوس‬ ، ‫تير‬‫الماجس‬ ‫هادة‬‫ش‬ ‫ل‬‫لني‬ ‫ذكرة‬‫م‬ ، ‫د‬‫بﻠقاي‬ ‫ر‬‫بك‬ ‫ي‬‫أب‬ ‫ة‬‫جامع‬ ، ‫ت‬ ‫ﻠ‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ، 2011 / 2012 ، ‫ص‬ 78 .
9 - ‫ـرص‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟ‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ج‬‫ا‬‫و‬‫اﻟمت‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫اق‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻷ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫ث‬ ‫ـدم‬‫ـ‬‫ع‬‫ﻟ‬ ‫ـاءة‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟك‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ج‬‫اﻟنات‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـاظر‬‫ـ‬‫ن‬‫ت‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟمعلو‬ ‫أو‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـدم‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـتﻼك‬‫ـ‬‫م‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫اﻟتكنوﻟوج‬ ‫اﻟﻼزمة‬ ‫ة‬ ‫ﻟتلب‬ ‫اﻟحاجات‬ ‫غير‬ ‫عة‬ ‫اﻟمش‬ . - ‫اﻟﻔرصة‬ ‫اﻟناتجة‬ ‫عن‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟتغي‬ ‫ة‬ ‫اﻟخارج‬ ‫ﻓي‬ ‫اﻟمجاﻻت‬ ،‫ة‬ ‫اﻻجتماع‬ ،‫ة‬ ‫اس‬ ‫اﻟس‬ ‫ة‬ ‫اﻓ‬ ‫ر‬‫مغ‬ ‫اﻟد‬ ‫ة‬ ‫اﻻقتصاد‬‫و‬ . - ‫اﻟﻔرصة‬ ‫اﻟناتجة‬ ‫عن‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻻبتكا‬ ‫اﻻكتشاﻓات‬‫و‬ ‫اﻟتي‬‫و‬ ‫توﻟد‬ ‫ضا‬ ‫أ‬ ‫معارف‬ ‫جديدة‬ . 1 ‫الثﺎلث‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫الثنﺎئ‬ ‫بين‬ ‫ة‬ ‫اج‬‫و‬‫ازد‬ ‫حسب‬ ‫ﻫذا‬ ‫اﻻتجاه‬ ‫تتمحور‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫حول‬ ‫اسة‬ ‫ر‬‫د‬ ‫اﻟعﻼقة‬ ‫اﻟتي‬ ‫تر‬ ‫بين‬ ‫اﻟﻔرد‬ ‫مة‬ ‫اﻟﻘ‬‫و‬ ‫اﻟتي‬ ‫أنشأﻫا‬ ‫عمه‬ ‫تز‬ ‫و‬ » Bruyant « ‫ة‬ ‫ﻓاﻟبنس‬ ‫ه‬ ‫إﻟ‬ ‫ـﻞ‬‫ث‬‫يتم‬ ‫ع‬ ‫ـو‬‫ض‬‫اﻟمو‬ ‫ـي‬‫م‬‫اﻟعل‬ ‫ـدروس‬‫م‬‫اﻟ‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـال‬‫ج‬‫م‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـة‬ ‫ثنائ‬ ‫ـرد‬‫ﻔ‬‫اﻟ‬ ‫ـ‬‫ل‬‫وخ‬ ،‫مة‬ ‫اﻟﻘ‬ ‫ـة‬ ‫اﻟثنائ‬‫و‬ ‫ـا‬‫ن‬‫ﻫ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـا‬ ‫ع‬ ‫ـن‬‫ع‬ ‫ـدأ‬‫ب‬‫م‬ ‫ح‬ ‫ـر‬‫ت‬‫اق‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـرف‬‫ط‬ Morin ‫ـو‬‫ﻫ‬‫و‬ ‫ج‬ ‫ـدر‬‫ن‬‫ي‬ ‫ـمن‬‫ض‬ ‫ـة‬ ‫دينام‬ ‫ـر‬‫ي‬‫ﻟلتغ‬ ‫ـرف‬‫ع‬ ‫و‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـورن‬‫ـ‬‫ظ‬‫من‬ ‫اﻷول‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ينط‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـرد‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟ‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ب‬‫عت‬ ‫و‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻟ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫س‬‫اﻷسا‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫خ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫م‬ ‫اﻟﻘ‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ﻓ‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟعا‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫س‬ ‫ئ‬‫ر‬‫اﻟ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـة‬ ‫اﻟثنائ‬ ‫إذ‬ ‫ـوم‬‫ﻘ‬ ‫ـد‬‫ي‬‫بتحد‬ ‫ق‬‫ـر‬‫ـ‬‫ط‬ ،‫ـاج‬‫ت‬‫اﻹن‬ ‫ـا‬‫م‬‫أ‬ ‫ـور‬‫ظ‬‫اﻟمن‬ ‫ـاني‬‫ـ‬‫ث‬‫اﻟ‬ ‫ـو‬‫ﻬ‬‫ﻓ‬ ‫ـر‬‫ب‬‫عت‬ ‫أن‬ ‫ـ‬‫ل‬‫خ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫م‬ ‫اﻟﻘ‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫خ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟمؤس‬ ‫اﻟتي‬ ‫أنشأﻫا‬ ‫ﻫذا‬ ‫اﻟﻔرد‬ ‫يؤد‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫جعﻞ‬ ‫ﻫذا‬ ‫ـر‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ‫ـا‬‫ط‬ ‫ت‬‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ـرو‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ـدما‬‫ن‬‫ع‬ ‫ـوم‬‫ﻘ‬ ‫ـذا‬‫ﻫ‬ ‫ـرد‬‫ﻔ‬‫اﻟ‬ ‫ـاء‬‫ش‬‫بﺈن‬ ‫ـة‬‫س‬‫مؤس‬ ‫أو‬ ‫م‬ ‫تﻘد‬ ‫ابتكار‬ ‫ما‬ ‫ﻓاته‬ ‫اﻟمﻘابﻞ‬ ‫ح‬ ‫ص‬ ‫ا‬ً ‫مﻔيد‬ ‫ع‬ ‫اﻟمشرو‬ ‫اﻟذ‬ ،‫أقامه‬ ‫أما‬ ‫عن‬ ‫مة‬ ‫اﻟﻘ‬ ‫اﻟمﻘدمة‬ ‫ـي‬‫ﻬ‬‫ﻓ‬ ‫ـﻞ‬‫ث‬‫تتم‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ع‬ ‫مجمو‬ ‫اﻟنتائج‬ ،‫ة‬ ‫اﻟتﻘن‬ ‫ة‬ ‫اﻟماﻟ‬ ‫ة‬ ‫اﻟشخص‬‫و‬ ‫اﻟتي‬ ‫تﻘدمﻬا‬ ‫اﻟمنظمة‬ ‫اﻟتي‬‫و‬ ‫ـد‬‫ﻟ‬‫تو‬ ‫ـا‬‫ض‬‫ر‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫اف‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ط‬‫اﻷ‬‫و‬ ‫ـة‬‫ل‬‫اﻟﻔاع‬ ‫أو‬ ‫اﻟمﻬتمة‬ . 2 1 ‫عمار‬ ‫ولد‬ ‫عابد‬ ، ‫مﻠخص‬ ‫لمقاوﻻتية‬ ‫ادارة‬ ‫اﻷعمال‬ ‫مقياس‬ ‫المقاوﻻتية‬ ‫موجه‬ ‫لطﻠبة‬ ‫سنة‬ ‫أولى‬ ‫ماستر‬ ‫تخصص‬ ‫ادارة‬ ‫ة‬‫مالي‬ ‫وم‬‫عﻠ‬ ‫يير‬‫تس‬ ‫و‬ ‫ص‬‫تخص‬ ‫اقتصاد‬ ‫نقدي‬ ‫و‬ ‫بنكي‬ ‫عﻠوم‬ ‫اقتصادية‬ ‫و‬ ‫طﻠبة‬ ‫دكتوراه‬ ‫السنة‬ ‫أولى‬ ، ‫ج‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ة‬ ‫ح‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫ﻠ‬ ‫ي‬ ، ‫ا‬ ‫ل‬ ‫ش‬ ‫ﻠ‬ ‫ف‬ ، 2020 - 2021 . 2 ‫ا‬ ‫لم‬ ‫رج‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫فس‬ ‫ه‬ .
10 ‫خ‬ ‫ﺎ‬ ‫ت‬ ‫مة‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـه‬ ‫ﻓ‬ ‫ـر‬‫ب‬‫عت‬ ‫ـﻞ‬‫م‬‫ا‬ ‫ـال‬‫ج‬‫م‬ ‫ـي‬‫ﻫ‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـول‬‫ﻘ‬‫اﻟ‬ ‫ـن‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ـو‬‫ض‬‫اﻟمو‬ ‫ـذا‬‫ﻫ‬ ‫ـول‬‫ح‬ ‫طرحه‬ ‫سب‬ ‫ما‬ ‫خﻼل‬ ‫من‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـث‬‫ـ‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ﻓ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـاﻫ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ظ‬‫اﻟ‬ ‫ـذه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫تحل‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫حاو‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬‫اتجا‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـاك‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫ﻓﻬ‬ ،‫ـاس‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻷ‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻟﻔر‬‫و‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫من‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫مﻘار‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫مخت‬ ‫ﻞ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ﻓ‬‫ر‬‫تع‬ ‫ا‬ . ‫ـاء‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫إن‬ ‫ـاﻫر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ظ‬‫م‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫مظ‬ ‫إﻻ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟمج‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟ‬‫و‬ ‫ن‬‫ـو‬‫ـ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ك‬‫ﻟ‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ل‬‫تؤﻫ‬ ‫ـﻔات‬‫ـ‬‫ص‬‫و‬ ‫ـائص‬‫ـ‬‫ص‬‫بخ‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫س‬‫يت‬ ‫ـذ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬‫و‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ج‬‫بو‬ ‫إﻻ‬ ‫ـنجح‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ﻻ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ت‬‫ﻫا‬ ،‫ـات‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟمؤس‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ﻻت‬ ‫ﻟلمﻘاو‬ ‫ح‬ ‫رو‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫مثا‬ . ‫ـر‬‫ـ‬‫ي‬‫تغ‬ ‫ـع‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ق‬‫اﻟو‬ ‫ـرور‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫م‬‫اﻷع‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ج‬‫ر‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫وتعر‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫م‬‫اﻷع‬ ‫ـادة‬‫ـ‬‫ر‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫مﻔ‬ ‫ـور‬‫ـ‬‫ط‬‫ت‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫ﻟ‬ ‫اﻻ‬ ‫ﻞ‬ ‫اﻟﻬ‬ ‫ـد‬‫ي‬‫تعﻘ‬ ‫ـر‬‫ث‬‫أك‬ ‫ح‬ ‫ـ‬‫ص‬‫أ‬‫و‬ ‫اﻟعاﻟم‬ ‫ﻓي‬ ‫قتصاد‬ . ‫ـتخدامه‬‫س‬‫ا‬ ‫ـم‬‫ت‬ ‫ـدما‬‫ن‬‫ع‬ ،‫ـطﻰ‬‫س‬‫اﻟو‬ ‫ـور‬‫ص‬‫اﻟع‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـه‬‫ت‬‫ا‬ ‫بدا‬ ‫ـذ‬‫ن‬‫م‬ ،‫ـار‬‫ـ‬‫ك‬‫اﻻبت‬‫و‬ ،‫ة‬ ‫ر‬‫ـاط‬‫ـ‬‫خ‬‫اﻟم‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ث‬‫م‬ ‫ـائص‬‫ـ‬‫ص‬‫خ‬ ‫ـمﻞ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ﻟ‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫م‬‫اﻷع‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ج‬‫ر‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫مﻔ‬ ‫ع‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫تو‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ت‬ ،‫ـددة‬‫ـ‬‫ح‬‫م‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫م‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫يتع‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫ﻓ‬ ‫اﻟثروة‬ ‫وخل‬ . ‫ـ‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ـﻞ‬‫ح‬‫و‬ ‫ـز‬‫ي‬‫اﻟتحﻔ‬‫و‬ ‫ـ‬‫اﻟﻔر‬ ‫ـاء‬‫ن‬ ‫و‬ ‫ـادة‬ ‫اﻟﻘ‬‫و‬ ‫ـداع‬‫ب‬‫اﻹ‬ ‫ـﻞ‬‫ث‬‫م‬ ‫ات‬ ‫ز‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻟم‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـدد‬‫ع‬ ‫ﻫناك‬ ‫ام‬ ‫ز‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻻﻟ‬‫و‬ ‫ﻼت‬ ‫اﻟناجحين‬ ‫اﻷعمال‬ ‫اد‬‫و‬‫ر‬ ‫معظم‬ ‫تميز‬ ‫اﻟتي‬ ‫ذﻟك‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫وما‬ ‫اﻷﻫداف‬ ‫ه‬ ‫وتوج‬ .
11 ‫ق‬ ‫ﺎ‬ ‫ئ‬ ‫م‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ص‬ ‫ﺎ‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ج‬ ‫ع‬ 1 – ‫ا‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ج‬ ‫ع‬ ‫أ‬ – ‫ر‬ ‫س‬ ‫ﺎ‬ ‫ئ‬ ‫ﻞ‬ ‫ج‬ ‫ﺎ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ة‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ط‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫ﺎ‬ ‫ت‬ 1 - ‫برجي‬ ،‫اد‬ ‫ز‬‫شﻬر‬ ‫ة‬ ‫اﻟ‬ ‫إش‬ ‫استغﻼل‬ ‫مصادر‬ ‫ﻞ‬ ‫تمو‬ ‫اﻟمؤسسات‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟصغي‬ ‫ـطة‬‫س‬‫اﻟمتو‬‫و‬ ، ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ـذ‬‫م‬ ‫ـﻞ‬‫ي‬‫ﻟن‬ ‫ـﻬادة‬‫ش‬ ‫اﻟماجستير‬ ، ‫جامعة‬ ‫أبي‬ ‫ر‬ ‫بلﻘايد‬ ، ‫تلمسان‬ ، 2011 / 2012 . 2 - ‫ح‬ ‫سا‬ ‫مة‬ ‫ﻓط‬ ، ‫دور‬ ‫اﻓع‬‫و‬‫اﻟد‬ ‫و‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟمﻬا‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ﻓي‬ ‫تعزز‬ ‫ح‬ ‫رو‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ﻟد‬ ‫ـات‬‫ج‬‫خر‬ ‫ـات‬‫ع‬‫اﻟجام‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫ر‬‫د‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ميدان‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ن‬‫ﻟعي‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـات‬‫ـ‬ ‫طاﻟ‬ ‫ـتر‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟما‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻟجام‬ ‫ان‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬‫و‬ ، ‫ـة‬‫ـ‬‫ل‬‫مج‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫مع‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫ل‬‫اﻟع‬ ‫ة‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ) ‫ـة‬‫ـ‬‫ل‬‫مج‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫اﻟتسيير‬‫و‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟتجا‬‫و‬ / ( ‫اﻟمجلد‬ 20 - ‫اﻟعدد‬ 03 - 2017 . 3 - ‫ن‬‫ـﻘرو‬‫ـ‬‫ش‬ ،‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫مح‬ ‫دور‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ق‬‫ر‬‫ت‬ ‫ـارع‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـغي‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻟ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ج‬‫اﻟمنت‬ " ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫ر‬‫د‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ميدان‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ﻟلو‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫اﻟوطن‬ ‫ﻟدعم‬ ‫وتشغيﻞ‬ ‫اب‬ ‫اﻟش‬ ‫ة‬ ‫ﻻ‬ ‫ﻟو‬ ‫سيد‬ ‫اس‬ ‫بلع‬ " ، ‫ة‬ ‫ر‬ ‫مذ‬ ‫ج‬ ‫تخر‬ ‫ضمن‬ ‫ات‬ ‫متطل‬ ‫نيﻞ‬ ‫شﻬادة‬ ‫اﻟماجستير‬ ‫ﻓي‬ ‫اﻟعلوم‬ ،‫اﻟتجارة‬ ‫تخصص‬ ‫اﻹبداع‬ ،‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬‫و‬ ‫جامعة‬ ،‫تلمسان‬ ‫ائر‬ ‫ز‬‫اﻟج‬ ، 2015 . ‫ب‬ – ‫م‬ ‫ج‬ ‫ﻼ‬ ‫ت‬ 1 - ‫رم‬ ،‫رمضان‬ ‫عناصر‬ ‫ـة‬‫ئ‬‫اﻟبي‬ ‫ـة‬ ‫اﻟخارج‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫وعﻼقت‬ ‫ـة‬‫ئ‬‫اﻟبي‬ ‫ـة‬ ‫اﻟراد‬ ‫ـﻼب‬‫ط‬‫ﻟ‬ ‫ـات‬‫ع‬‫اﻟجام‬ ‫ـتخدام‬‫س‬‫ا‬ ‫ـد‬‫ص‬‫اﻟمر‬ ‫اﻟعاﻟمي‬ ‫ﻟرادة‬ ،‫اﻷعمال‬ ‫مجلة‬ ‫جامعة‬ ‫دمش‬ ‫ﻟلعلوم‬ ‫ة‬ ‫اﻻقتصاد‬ ،‫ة‬ ‫اﻟﻘانون‬‫و‬ ‫اﻟعدد‬ 11 ، ‫دمش‬، 2002 . ‫ج‬ – ‫م‬ ‫ح‬ ‫ﺎ‬ ‫ض‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ت‬ 1 - ‫ـاة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ح‬ ، ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫ح‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ض‬‫محا‬ ‫ـاس‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫مﻘ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ، ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫موج‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ﻟطل‬ ‫ـتر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ما‬ 2 ‫ـوم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـﻼم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻹ‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻻت‬‫و‬ – ‫جامعة‬ ‫ة‬ ‫حسي‬ ‫بن‬ ‫بوعلي‬ - ،‫اﻟشلف‬ ‫اﻟسداسي‬ ‫اﻷول‬ ‫ﻟلسنة‬ ‫ة‬ ‫اﻟجامع‬ 2020 - 2021 . 2 - ‫سي‬ ‫عو‬ ‫وردة‬ ، ‫ات‬ ‫ر‬‫محاض‬ ‫اس‬ ‫مﻘ‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ، ‫جامعة‬ ‫ﻓرحات‬ ‫اس‬ ‫ع‬ ‫سطيف‬ ، ‫اﻟسداسي‬ ‫اﻷول‬ ‫ﻟلسنة‬ ‫ة‬ ‫اﻟجامع‬ 2020 - 2021 . 3 - ‫قرﻓي‬ ‫عبد‬ ‫اﻟعزز‬ ، ‫ات‬ ‫ر‬‫محاض‬ ‫ﻓي‬ ‫اس‬ ‫مﻘ‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ، ‫جامعة‬ ‫زان‬ ‫ـور‬‫ش‬‫عا‬ ‫ـة‬‫ﻔ‬‫اﻟجل‬ ، ‫ـي‬‫س‬‫اﻟسدا‬ ‫اﻷول‬ ‫ﻟ‬ ‫لسنة‬ ‫ة‬ ‫اﻟجامع‬ 2020 - 2021 .
12 4 - ‫عمار‬ ‫ـد‬‫ﻟ‬‫و‬ ‫ـد‬‫ب‬‫عا‬ ، ‫ـص‬‫خ‬‫مل‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫ﻟمﻘاو‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ادا‬ ‫ـال‬‫م‬‫اﻷع‬ ‫ـاس‬ ‫مﻘ‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـه‬‫ج‬‫مو‬ ‫ـة‬ ‫ﻟطل‬ ‫ـنة‬‫س‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫أو‬ ‫ـتر‬‫س‬‫ما‬ ‫تخصص‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ادا‬ ‫ة‬ ‫ماﻟ‬ ‫علوم‬ ‫ـيير‬‫س‬‫ت‬ ‫و‬ ‫ـص‬‫ص‬‫تخ‬ ‫ـاد‬‫ص‬‫اقت‬ ‫ـد‬‫ﻘ‬‫ن‬ ‫ـي‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ـوم‬‫ل‬‫ع‬ ‫ة‬ ‫ـاد‬‫ص‬‫اقت‬ ‫و‬ ‫ـة‬ ‫طل‬ ‫اه‬ ‫ر‬‫ـو‬‫ت‬ ‫د‬ ‫ـنة‬‫س‬‫اﻟ‬ ‫أوﻟﻰ‬ ، ‫جامعة‬ ‫ة‬ ‫حسي‬ ‫بن‬ ‫بوعلي‬ ، ‫اﻟشلف‬ ، 2020 - 2021 .

Recommended

إعداد خطة إستراتيجية قابلة للقياس والتطبيق
إعداد خطة إستراتيجية قابلة للقياس والتطبيقإعداد خطة إستراتيجية قابلة للقياس والتطبيق
إعداد خطة إستراتيجية قابلة للقياس والتطبيق
Abdelrahman Elsheikh PMOC,PMP,CBAP,RMP,ACP,SP,MCITP,ITIL
 
التخطيط ومراحل الخطة التشغيلية
التخطيط ومراحل الخطة التشغيليةالتخطيط ومراحل الخطة التشغيلية
التخطيط ومراحل الخطة التشغيلية
A. M. Wadi Qualitytcourse
 
التخطيط الاستراتجى
التخطيط الاستراتجىالتخطيط الاستراتجى
التخطيط الاستراتجىEng Ahmed Shabaan
 
مدونة السلوك الوظيفي للعاملين بالجهاز الاداري بالدولة
مدونة السلوك الوظيفي للعاملين بالجهاز الاداري بالدولةمدونة السلوك الوظيفي للعاملين بالجهاز الاداري بالدولة
مدونة السلوك الوظيفي للعاملين بالجهاز الاداري بالدولة
Hany May
 
الكفايات المهنية للمعلم
الكفايات المهنية للمعلمالكفايات المهنية للمعلم
الكفايات المهنية للمعلمDr. AbdulRahman M. Gadah Al Madinah University, Educational Office of East Makkah
 
” مدخل إلى التخطيط الإستراتيجي – مفاهيم وتطبيقات
” مدخل إلى التخطيط الإستراتيجي – مفاهيم وتطبيقات” مدخل إلى التخطيط الإستراتيجي – مفاهيم وتطبيقات
” مدخل إلى التخطيط الإستراتيجي – مفاهيم وتطبيقاتAbdelrahman Alnashar
 
خطوات إعداد الاختبارات التحصيلية
خطوات إعداد الاختبارات التحصيليةخطوات إعداد الاختبارات التحصيلية
خطوات إعداد الاختبارات التحصيلية
Schoolalkhlij
 
ورقة بحثية بعنوان
ورقة بحثية بعنوانورقة بحثية بعنوان
ورقة بحثية بعنوان
عبدالقادر قدوري
 

Recommended

إعداد خطة إستراتيجية قابلة للقياس والتطبيق
إعداد خطة إستراتيجية قابلة للقياس والتطبيقإعداد خطة إستراتيجية قابلة للقياس والتطبيق
إعداد خطة إستراتيجية قابلة للقياس والتطبيق
Abdelrahman Elsheikh PMOC,PMP,CBAP,RMP,ACP,SP,MCITP,ITIL
 
التخطيط ومراحل الخطة التشغيلية
التخطيط ومراحل الخطة التشغيليةالتخطيط ومراحل الخطة التشغيلية
التخطيط ومراحل الخطة التشغيلية
A. M. Wadi Qualitytcourse
 
التخطيط الاستراتجى
التخطيط الاستراتجىالتخطيط الاستراتجى
التخطيط الاستراتجىEng Ahmed Shabaan
 
مدونة السلوك الوظيفي للعاملين بالجهاز الاداري بالدولة
مدونة السلوك الوظيفي للعاملين بالجهاز الاداري بالدولةمدونة السلوك الوظيفي للعاملين بالجهاز الاداري بالدولة
مدونة السلوك الوظيفي للعاملين بالجهاز الاداري بالدولة
Hany May
 
الكفايات المهنية للمعلم
الكفايات المهنية للمعلمالكفايات المهنية للمعلم
الكفايات المهنية للمعلمDr. AbdulRahman M. Gadah Al Madinah University, Educational Office of East Makkah
 
” مدخل إلى التخطيط الإستراتيجي – مفاهيم وتطبيقات
” مدخل إلى التخطيط الإستراتيجي – مفاهيم وتطبيقات” مدخل إلى التخطيط الإستراتيجي – مفاهيم وتطبيقات
” مدخل إلى التخطيط الإستراتيجي – مفاهيم وتطبيقاتAbdelrahman Alnashar
 
خطوات إعداد الاختبارات التحصيلية
خطوات إعداد الاختبارات التحصيليةخطوات إعداد الاختبارات التحصيلية
خطوات إعداد الاختبارات التحصيلية
Schoolalkhlij
 
ورقة بحثية بعنوان
ورقة بحثية بعنوانورقة بحثية بعنوان
ورقة بحثية بعنوان
عبدالقادر قدوري
 
منهجية تحسين الأداء
منهجية تحسين الأداءمنهجية تحسين الأداء
منهجية تحسين الأداء
Maher Salam
 
دليل التخطيط الإستراتيجي
دليل التخطيط الإستراتيجيدليل التخطيط الإستراتيجي
دليل التخطيط الإستراتيجي
Feras Al husami فراس فهد الحسامي
 
التخطيط الاستراتجي لمشروع المؤسسة بتقنية Dca
التخطيط الاستراتجي لمشروع المؤسسة بتقنية Dcaالتخطيط الاستراتجي لمشروع المؤسسة بتقنية Dca
التخطيط الاستراتجي لمشروع المؤسسة بتقنية Dca
Mohammed Bouramdane
 
كتابة التقارير الاحترافية
كتابة التقارير الاحترافيةكتابة التقارير الاحترافية
كتابة التقارير الاحترافيةAhmed sayed
 
التخطيط الاستراتيجى.pptx
التخطيط الاستراتيجى.pptxالتخطيط الاستراتيجى.pptx
التخطيط الاستراتيجى.pptx
SherifTaher3
 
تطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملة
تطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملةتطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملة
تطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملة
Essam Obaid
 
كتابة مقترح مشروع
كتابة مقترح مشروعكتابة مقترح مشروع
كتابة مقترح مشروعMohammad Abu Alkomboz
 
الإبداع في تعليم القرآن الكريم
الإبداع في تعليم القرآن الكريمالإبداع في تعليم القرآن الكريم
الإبداع في تعليم القرآن الكريم
FatimaHarkouss1
 
مهارات الأتصال والإلقاء الفعال
مهارات الأتصال والإلقاء الفعالمهارات الأتصال والإلقاء الفعال
مهارات الأتصال والإلقاء الفعال
رؤية للحقائب التدريبية
 
دورة تقنيات البيع و التسويق المهنية
دورة تقنيات البيع و التسويق المهنيةدورة تقنيات البيع و التسويق المهنية
دورة تقنيات البيع و التسويق المهنية
ALI ALBDAIRI
 
ادارة التغيير في المؤسسات
ادارة التغيير في المؤسساتادارة التغيير في المؤسسات
ادارة التغيير في المؤسسات
Thamer Aledany
 
التخطيط بالسيناريوهات و استشراف المستقبل
التخطيط بالسيناريوهات و استشراف المستقبلالتخطيط بالسيناريوهات و استشراف المستقبل
التخطيط بالسيناريوهات و استشراف المستقبل
aldhuhooriabid
 
_ادارة_التغيير_والتطوير_التنظيمي.pptx
_ادارة_التغيير_والتطوير_التنظيمي.pptx_ادارة_التغيير_والتطوير_التنظيمي.pptx
_ادارة_التغيير_والتطوير_التنظيمي.pptx
moneralwsaby
 
دليل التخطيط التشغيلي
دليل التخطيط التشغيليدليل التخطيط التشغيلي
دليل التخطيط التشغيلي
Feras Al husami فراس فهد الحسامي
 
Alliances et partenariat stratégique
Alliances et partenariat stratégiqueAlliances et partenariat stratégique
Alliances et partenariat stratégique
Abdeldjalil ALGHEM
 
لقاء المقابلة الشخصية المتميزة
لقاء المقابلة الشخصية المتميزةلقاء المقابلة الشخصية المتميزة
لقاء المقابلة الشخصية المتميزة
رؤية للحقائب التدريبية
 
دروس مستفادة في مجال التخطيط الاستراتيجي (MindMap)
دروس مستفادة في مجال التخطيط الاستراتيجي (MindMap)دروس مستفادة في مجال التخطيط الاستراتيجي (MindMap)
دروس مستفادة في مجال التخطيط الاستراتيجي (MindMap)
MohammedAlbloushi5
 
تمرين السعادة
تمرين السعادةتمرين السعادة
تمرين السعادة
DR. NAJEEB ALREFAE
 
استمارة تقييم الاداء
استمارة تقييم الاداءاستمارة تقييم الاداء
استمارة تقييم الاداء
osama hassan
 
إستراتيجيات الأدارة
إستراتيجيات الأدارةإستراتيجيات الأدارة
إستراتيجيات الأدارةwalid13960
 
دعم بعيــــون الشباب بقلم أسامة الــزواوي/تونس
دعم بعيــــون الشباب بقلم أسامة الــزواوي/تونسدعم بعيــــون الشباب بقلم أسامة الــزواوي/تونس
دعم بعيــــون الشباب بقلم أسامة الــزواوي/تونس
DAAMCENTER
 
پروتکل سواد رسانه ای ویرایش 16 مهر 95
پروتکل سواد رسانه ای ویرایش 16 مهر 95پروتکل سواد رسانه ای ویرایش 16 مهر 95
پروتکل سواد رسانه ای ویرایش 16 مهر 95mahdi amirvaghefi
 

More Related Content

What's hot

منهجية تحسين الأداء
منهجية تحسين الأداءمنهجية تحسين الأداء
منهجية تحسين الأداء
Maher Salam
 
دليل التخطيط الإستراتيجي
دليل التخطيط الإستراتيجيدليل التخطيط الإستراتيجي
دليل التخطيط الإستراتيجي
Feras Al husami فراس فهد الحسامي
 
التخطيط الاستراتجي لمشروع المؤسسة بتقنية Dca
التخطيط الاستراتجي لمشروع المؤسسة بتقنية Dcaالتخطيط الاستراتجي لمشروع المؤسسة بتقنية Dca
التخطيط الاستراتجي لمشروع المؤسسة بتقنية Dca
Mohammed Bouramdane
 
كتابة التقارير الاحترافية
كتابة التقارير الاحترافيةكتابة التقارير الاحترافية
كتابة التقارير الاحترافيةAhmed sayed
 
التخطيط الاستراتيجى.pptx
التخطيط الاستراتيجى.pptxالتخطيط الاستراتيجى.pptx
التخطيط الاستراتيجى.pptx
SherifTaher3
 
تطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملة
تطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملةتطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملة
تطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملة
Essam Obaid
 
الإبداع في تعليم القرآن الكريم
الإبداع في تعليم القرآن الكريمالإبداع في تعليم القرآن الكريم
الإبداع في تعليم القرآن الكريم
FatimaHarkouss1
 
مهارات الأتصال والإلقاء الفعال
مهارات الأتصال والإلقاء الفعالمهارات الأتصال والإلقاء الفعال
مهارات الأتصال والإلقاء الفعال
رؤية للحقائب التدريبية
 
دورة تقنيات البيع و التسويق المهنية
دورة تقنيات البيع و التسويق المهنيةدورة تقنيات البيع و التسويق المهنية
دورة تقنيات البيع و التسويق المهنية
ALI ALBDAIRI
 
ادارة التغيير في المؤسسات
ادارة التغيير في المؤسساتادارة التغيير في المؤسسات
ادارة التغيير في المؤسسات
Thamer Aledany
 
التخطيط بالسيناريوهات و استشراف المستقبل
التخطيط بالسيناريوهات و استشراف المستقبلالتخطيط بالسيناريوهات و استشراف المستقبل
التخطيط بالسيناريوهات و استشراف المستقبل
aldhuhooriabid
 
_ادارة_التغيير_والتطوير_التنظيمي.pptx
_ادارة_التغيير_والتطوير_التنظيمي.pptx_ادارة_التغيير_والتطوير_التنظيمي.pptx
_ادارة_التغيير_والتطوير_التنظيمي.pptx
moneralwsaby
 
دليل التخطيط التشغيلي
دليل التخطيط التشغيليدليل التخطيط التشغيلي
دليل التخطيط التشغيلي
Feras Al husami فراس فهد الحسامي
 
Alliances et partenariat stratégique
Alliances et partenariat stratégiqueAlliances et partenariat stratégique
Alliances et partenariat stratégique
Abdeldjalil ALGHEM
 
لقاء المقابلة الشخصية المتميزة
لقاء المقابلة الشخصية المتميزةلقاء المقابلة الشخصية المتميزة
لقاء المقابلة الشخصية المتميزة
رؤية للحقائب التدريبية
 
دروس مستفادة في مجال التخطيط الاستراتيجي (MindMap)
دروس مستفادة في مجال التخطيط الاستراتيجي (MindMap)دروس مستفادة في مجال التخطيط الاستراتيجي (MindMap)
دروس مستفادة في مجال التخطيط الاستراتيجي (MindMap)
MohammedAlbloushi5
 
تمرين السعادة
تمرين السعادةتمرين السعادة
تمرين السعادة
DR. NAJEEB ALREFAE
 
استمارة تقييم الاداء
استمارة تقييم الاداءاستمارة تقييم الاداء
استمارة تقييم الاداء
osama hassan
 
إستراتيجيات الأدارة
إستراتيجيات الأدارةإستراتيجيات الأدارة
إستراتيجيات الأدارةwalid13960
 

What's hot (20)

منهجية تحسين الأداء
منهجية تحسين الأداءمنهجية تحسين الأداء
منهجية تحسين الأداء
 
دليل التخطيط الإستراتيجي
دليل التخطيط الإستراتيجيدليل التخطيط الإستراتيجي
دليل التخطيط الإستراتيجي
 
التخطيط الاستراتجي لمشروع المؤسسة بتقنية Dca
التخطيط الاستراتجي لمشروع المؤسسة بتقنية Dcaالتخطيط الاستراتجي لمشروع المؤسسة بتقنية Dca
التخطيط الاستراتجي لمشروع المؤسسة بتقنية Dca
 
كتابة التقارير الاحترافية
كتابة التقارير الاحترافيةكتابة التقارير الاحترافية
كتابة التقارير الاحترافية
 
التخطيط الاستراتيجى.pptx
التخطيط الاستراتيجى.pptxالتخطيط الاستراتيجى.pptx
التخطيط الاستراتيجى.pptx
 
تطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملة
تطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملةتطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملة
تطبيق مبادئ إدارة الجودة الشاملة
 
كتابة مقترح مشروع
كتابة مقترح مشروعكتابة مقترح مشروع
كتابة مقترح مشروع
 
الإبداع في تعليم القرآن الكريم
الإبداع في تعليم القرآن الكريمالإبداع في تعليم القرآن الكريم
الإبداع في تعليم القرآن الكريم
 
مهارات الأتصال والإلقاء الفعال
مهارات الأتصال والإلقاء الفعالمهارات الأتصال والإلقاء الفعال
مهارات الأتصال والإلقاء الفعال
 
دورة تقنيات البيع و التسويق المهنية
دورة تقنيات البيع و التسويق المهنيةدورة تقنيات البيع و التسويق المهنية
دورة تقنيات البيع و التسويق المهنية
 
ادارة التغيير في المؤسسات
ادارة التغيير في المؤسساتادارة التغيير في المؤسسات
ادارة التغيير في المؤسسات
 
التخطيط بالسيناريوهات و استشراف المستقبل
التخطيط بالسيناريوهات و استشراف المستقبلالتخطيط بالسيناريوهات و استشراف المستقبل
التخطيط بالسيناريوهات و استشراف المستقبل
 
_ادارة_التغيير_والتطوير_التنظيمي.pptx
_ادارة_التغيير_والتطوير_التنظيمي.pptx_ادارة_التغيير_والتطوير_التنظيمي.pptx
_ادارة_التغيير_والتطوير_التنظيمي.pptx
 
دليل التخطيط التشغيلي
دليل التخطيط التشغيليدليل التخطيط التشغيلي
دليل التخطيط التشغيلي
 
Alliances et partenariat stratégique
Alliances et partenariat stratégiqueAlliances et partenariat stratégique
Alliances et partenariat stratégique
 
لقاء المقابلة الشخصية المتميزة
لقاء المقابلة الشخصية المتميزةلقاء المقابلة الشخصية المتميزة
لقاء المقابلة الشخصية المتميزة
 
دروس مستفادة في مجال التخطيط الاستراتيجي (MindMap)
دروس مستفادة في مجال التخطيط الاستراتيجي (MindMap)دروس مستفادة في مجال التخطيط الاستراتيجي (MindMap)
دروس مستفادة في مجال التخطيط الاستراتيجي (MindMap)
 
تمرين السعادة
تمرين السعادةتمرين السعادة
تمرين السعادة
 
استمارة تقييم الاداء
استمارة تقييم الاداءاستمارة تقييم الاداء
استمارة تقييم الاداء
 
إستراتيجيات الأدارة
إستراتيجيات الأدارةإستراتيجيات الأدارة
إستراتيجيات الأدارة
 

Similar to الاتجاهات الفكرية المفسرة للمقاولاتية.pdf

دعم بعيــــون الشباب بقلم أسامة الــزواوي/تونس
دعم بعيــــون الشباب بقلم أسامة الــزواوي/تونسدعم بعيــــون الشباب بقلم أسامة الــزواوي/تونس
دعم بعيــــون الشباب بقلم أسامة الــزواوي/تونس
DAAMCENTER
 
پروتکل سواد رسانه ای ویرایش 16 مهر 95
پروتکل سواد رسانه ای ویرایش 16 مهر 95پروتکل سواد رسانه ای ویرایش 16 مهر 95
پروتکل سواد رسانه ای ویرایش 16 مهر 95mahdi amirvaghefi
 
الاتحاد العام التونسي للشغل وتحديات ثورة الحرية والكرامة ثوابت التجربة النق...
الاتحاد العام التونسي للشغل وتحديات ثورة الحرية والكرامة ثوابت التجربة النق... الاتحاد العام التونسي للشغل وتحديات ثورة الحرية والكرامة ثوابت التجربة النق...
الاتحاد العام التونسي للشغل وتحديات ثورة الحرية والكرامة ثوابت التجربة النق...
Jamaity
 
Massaratte 09
Massaratte 09Massaratte 09
Massaratte 09
Hichem Ben Fadhel
 
دعم بعيــــون الشباب بقلم مالك بن شبة /تونس
دعم بعيــــون الشباب بقلم مالك بن شبة /تونسدعم بعيــــون الشباب بقلم مالك بن شبة /تونس
دعم بعيــــون الشباب بقلم مالك بن شبة /تونس
DAAMCENTER
 
جمعية النجاة الخيرية - كتيب مشاريع دولة تشاد
جمعية النجاة الخيرية - كتيب مشاريع دولة تشاد جمعية النجاة الخيرية - كتيب مشاريع دولة تشاد
جمعية النجاة الخيرية - كتيب مشاريع دولة تشاد
جمعية النجاة الخيرية
 
Tahdidate resaneie
Tahdidate resaneieTahdidate resaneie
Tahdidate resaneie
محمد موسوی
 
جامعه‌شناسی علم - ترویج علم و نقش مشارکت عامه
جامعه‌شناسی علم - ترویج علم و نقش مشارکت عامهجامعه‌شناسی علم - ترویج علم و نقش مشارکت عامه
جامعه‌شناسی علم - ترویج علم و نقش مشارکت عامه
Saros Science Popularization Team
 
Presentation 18 02 1398++++
Presentation 18 02 1398++++Presentation 18 02 1398++++
Presentation 18 02 1398++++
Somayeh GhaviDel
 
چهل چراغ(کتاب حفظ)
چهل چراغ(کتاب حفظ)چهل چراغ(کتاب حفظ)
چهل چراغ(کتاب حفظ)
AghighFamily
 
روش تحقیق در فاجعه
روش تحقیق در فاجعهروش تحقیق در فاجعه
روش تحقیق در فاجعه
Hosseinieh Ershad Public Library
 
Najafi
NajafiNajafi
Najafi
Hassan Najafi
 
Digital 2021 Palestine (January 2022)
Digital 2021 Palestine (January 2022)Digital 2021 Palestine (January 2022)
Digital 2021 Palestine (January 2022)
iPoke
 
Presentation 18 02 1398++++
Presentation 18 02 1398++++Presentation 18 02 1398++++
Presentation 18 02 1398++++
Somayeh GhaviDel
 
فناوری اطلاعات و فرهنگ2
فناوری اطلاعات و فرهنگ2فناوری اطلاعات و فرهنگ2
فناوری اطلاعات و فرهنگ2
Lampesht
 

Similar to الاتجاهات الفكرية المفسرة للمقاولاتية.pdf (15)

دعم بعيــــون الشباب بقلم أسامة الــزواوي/تونس
دعم بعيــــون الشباب بقلم أسامة الــزواوي/تونسدعم بعيــــون الشباب بقلم أسامة الــزواوي/تونس
دعم بعيــــون الشباب بقلم أسامة الــزواوي/تونس
 
پروتکل سواد رسانه ای ویرایش 16 مهر 95
پروتکل سواد رسانه ای ویرایش 16 مهر 95پروتکل سواد رسانه ای ویرایش 16 مهر 95
پروتکل سواد رسانه ای ویرایش 16 مهر 95
 
الاتحاد العام التونسي للشغل وتحديات ثورة الحرية والكرامة ثوابت التجربة النق...
الاتحاد العام التونسي للشغل وتحديات ثورة الحرية والكرامة ثوابت التجربة النق... الاتحاد العام التونسي للشغل وتحديات ثورة الحرية والكرامة ثوابت التجربة النق...
الاتحاد العام التونسي للشغل وتحديات ثورة الحرية والكرامة ثوابت التجربة النق...
 
Massaratte 09
Massaratte 09Massaratte 09
Massaratte 09
 
دعم بعيــــون الشباب بقلم مالك بن شبة /تونس
دعم بعيــــون الشباب بقلم مالك بن شبة /تونسدعم بعيــــون الشباب بقلم مالك بن شبة /تونس
دعم بعيــــون الشباب بقلم مالك بن شبة /تونس
 
جمعية النجاة الخيرية - كتيب مشاريع دولة تشاد
جمعية النجاة الخيرية - كتيب مشاريع دولة تشاد جمعية النجاة الخيرية - كتيب مشاريع دولة تشاد
جمعية النجاة الخيرية - كتيب مشاريع دولة تشاد
 
Tahdidate resaneie
Tahdidate resaneieTahdidate resaneie
Tahdidate resaneie
 
جامعه‌شناسی علم - ترویج علم و نقش مشارکت عامه
جامعه‌شناسی علم - ترویج علم و نقش مشارکت عامهجامعه‌شناسی علم - ترویج علم و نقش مشارکت عامه
جامعه‌شناسی علم - ترویج علم و نقش مشارکت عامه
 
Presentation 18 02 1398++++
Presentation 18 02 1398++++Presentation 18 02 1398++++
Presentation 18 02 1398++++
 
چهل چراغ(کتاب حفظ)
چهل چراغ(کتاب حفظ)چهل چراغ(کتاب حفظ)
چهل چراغ(کتاب حفظ)
 
روش تحقیق در فاجعه
روش تحقیق در فاجعهروش تحقیق در فاجعه
روش تحقیق در فاجعه
 
Najafi
NajafiNajafi
Najafi
 
Digital 2021 Palestine (January 2022)
Digital 2021 Palestine (January 2022)Digital 2021 Palestine (January 2022)
Digital 2021 Palestine (January 2022)
 
Presentation 18 02 1398++++
Presentation 18 02 1398++++Presentation 18 02 1398++++
Presentation 18 02 1398++++
 
فناوری اطلاعات و فرهنگ2
فناوری اطلاعات و فرهنگ2فناوری اطلاعات و فرهنگ2
فناوری اطلاعات و فرهنگ2
 

الاتجاهات الفكرية المفسرة للمقاولاتية.pdf

  • 1. ‫الجمهور‬ ‫ــ‬ ‫ائر‬ ‫ز‬‫الج‬ ‫ة‬ ‫ــ‬ ‫اطي‬ ‫ر‬‫مق‬ ‫الد‬ ‫ة‬ ‫ــ‬ ‫الشعبي‬ ‫ة‬ ‫ـــ‬ ‫ة‬ ‫التعلي‬ ‫ة‬ ‫ار‬ ‫ز‬‫و‬ ‫ــ‬ ‫العﺎل‬ ‫م‬ ‫ــ‬ ‫ح‬ ‫ال‬‫و‬ ‫ي‬ ‫ــ‬ ‫العلم‬ ‫ث‬ ‫ــ‬ ‫ي‬ ‫الصوف‬‫و‬‫ب‬ ‫الحف‬ ‫عبد‬ ‫الجﺎمعي‬ ‫ز‬ ‫المر‬ – ‫ميلة‬ ‫الميدان‬ : ‫العلوم‬ ‫ة‬ ‫اﻻقتصﺎد‬ ‫التسيير‬‫و‬ ‫العلوم‬‫و‬ ‫ة‬ ‫التجﺎر‬ ‫ة‬ ‫الشع‬ : ‫علوم‬ ‫ة‬ ‫اقتصﺎد‬ ‫التخصص‬ : ‫مﺎستر‬ 1 ‫اقتصﺎد‬ ‫نقد‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫الفوج‬ : 06 ‫ان‬‫و‬‫عن‬ ‫حث‬ ‫اﻻتجﺎهﺎت‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫الف‬ ‫ة‬ ‫المفسر‬ ‫ة‬ ‫للمقﺎوﻻت‬ ‫إعداد‬ ‫من‬ ‫ال‬ ‫ة‬ ‫طل‬ : ‫اف‬ ‫ر‬‫إش‬ ‫تحت‬ : - ‫مﺎء‬ ‫ش‬ ‫عليوش‬ ‫الدين‬ ‫خير‬ ‫ن‬‫بنو‬ - ‫هوم‬ ‫بر‬ ‫هﺎ‬ ‫جر‬ - ‫اﻻسﻼم‬ ‫سيف‬ ‫بوقطة‬ ) ‫ﻓوج‬ 4 ( ‫ة‬ ‫الجﺎمع‬ ‫السنة‬ : 2021 - 20222
  • 2. ‫حث‬ ‫ال‬ ‫خطة‬ ‫مقدمة‬ ‫اﻷول‬ ‫حث‬ ‫الم‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫مﺎه‬ • ‫اﻷول‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ف‬ ‫تعر‬ • ‫الثﺎني‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫خصﺎئص‬ • ‫الثﺎلث‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫أهم‬ ‫الثﺎني‬ ‫حث‬ ‫الم‬ : ‫المقﺎول‬ ‫ة‬ ‫مﺎه‬ • ‫اﻷول‬ ‫المطلب‬ : ‫المقﺎول‬ ‫ف‬ ‫تعر‬ • ‫الثﺎني‬ ‫المطلب‬ : ‫المقﺎول‬ ‫اﻓع‬‫و‬‫د‬ • ‫الثﺎلث‬ ‫المطلب‬ : ‫اته‬ ‫ر‬‫وقد‬ ‫المقﺎول‬ ‫خصﺎئص‬ ‫الثﺎلث‬ ‫حث‬ ‫الم‬ : ‫ة‬ ‫للمقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫المفسر‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫الف‬ ‫اﻻتجﺎهﺎت‬ • ‫اﻷول‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫م‬ ‫تنظ‬ ‫ة‬ ‫ظﺎهر‬ • ‫الثﺎني‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫للفرص‬ ‫استغﻼل‬ • ‫الثﺎلث‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫الثنﺎئ‬ ‫بين‬ ‫ة‬ ‫اج‬‫و‬‫ازد‬ ‫خﺎتمة‬
  • 3. 1 ‫مقدمة‬ ‫ﻟﻘد‬ ‫عجلت‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟتغي‬ ‫اﻟتحو‬‫و‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟسرعة‬ ‫ﻘة‬ ‫اﻟعم‬‫و‬ ‫اﻟتي‬ ‫مست‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫اﻟعاﻟمي‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫بروز‬ ‫ـارع‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـغي‬‫ص‬‫اﻟ‬ ‫اﻟمتوسطة‬‫و‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ﻘاط‬ ‫ة‬ ‫أمام‬ ‫ة‬ ‫ﻟلتنم‬ ‫ة‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫و‬ ‫عنصر‬ ‫أساسي‬ ‫ﻓي‬ ‫اﻟنسيج‬ ‫ـاد‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ‫ـدول‬‫ل‬‫ﻟ‬ ‫و‬ ‫ـه‬ ‫عل‬ ‫ـد‬‫ﻘ‬‫ﻓ‬ ‫ح‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ص‬‫أ‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ج‬‫نموذ‬ ‫ـذ‬‫ـ‬‫ت‬‫ح‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ط‬‫ع‬ ‫و‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ع‬‫دﻓ‬ ‫ـرن‬‫ـ‬‫خ‬‫ﻟﻶ‬ ‫ـير‬‫ـ‬‫س‬‫ﻟل‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـاه‬‫ـ‬‫ط‬‫خ‬ ، ‫ـاﻟي‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫و‬ ‫ـادة‬‫ـ‬‫اﻟز‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـدد‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـروعات‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻟجد‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬‫م‬ ‫ـؤد‬‫ـ‬‫ي‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫تلﻘائ‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟن‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫تنم‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ـا‬‫ـ‬‫ك‬‫ابت‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ع‬‫وقطا‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫م‬‫أع‬ ‫جديدة‬ . ‫وﻓي‬ ‫ظﻞ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟط‬ ‫ـة‬ ‫اﻟنﻔط‬ ‫ـأتي‬‫ت‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـﻞ‬‫ح‬ ‫ـذه‬‫ﻬ‬‫ﻟ‬ ‫ـلة‬‫ض‬‫اﻟمع‬ ‫أو‬ ‫ء‬ ‫ـز‬‫ج‬ ،‫ـا‬‫ﻬ‬‫من‬ ‫ـث‬‫ي‬‫ح‬ ‫ـت‬‫ن‬‫تب‬ ‫ـة‬‫ﻟ‬‫اﻟدو‬ ‫ـة‬‫ائر‬ ‫ز‬‫اﻟج‬ ‫ـذا‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ح‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ط‬‫اﻟ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ة‬ ‫اتيج‬ ‫ر‬‫ـت‬‫ـ‬‫س‬‫إ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫م‬‫تعت‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ع‬‫مجمو‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ات‬ ‫ز‬‫ـا‬‫ـ‬ ‫اﻻمت‬ ‫ة‬ ‫ـرب‬‫ـ‬‫ض‬‫اﻟ‬ ‫ة‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻻقت‬‫و‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ح‬‫اﻟممنو‬ ‫ﻟلمﻘاوﻟين‬ ،‫اب‬ ‫اﻟش‬ ‫اﻹضاﻓة‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫اﻓﻘة‬ ‫ر‬‫اﻟم‬ ‫ة‬ ‫اﻟماﻟ‬ ،‫ة‬ ‫اﻟتﻘن‬‫و‬ ‫و‬ ‫تأتي‬ ‫ة‬ ‫ز‬‫أجﻬ‬ ‫اﻟدعم‬ ‫اﻟتي‬ ‫أنشأ‬ ‫ت‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫اﻟدوﻟة‬ ‫تطبي‬ ‫ﻟﻬذه‬ ‫ة‬ ‫اتيج‬ ‫ر‬‫اﻹست‬ ‫علﻰ‬ ‫أرض‬ ‫اقع‬‫و‬‫اﻟ‬ . ‫عتبر‬ ‫ع‬ ‫موضو‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـر‬‫ئ‬‫ا‬ ‫ز‬‫اﻟج‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ـ‬‫ض‬‫ا‬‫و‬‫اﻟم‬ ‫ـة‬‫ث‬‫اﻟحدي‬ ‫ا‬ ‫ـب‬‫س‬‫ن‬ ‫ـد‬‫ح‬ٕ‫ا‬‫و‬ ‫ـائز‬ ‫اﻟر‬ ‫ـة‬‫م‬‫اﻟﻬا‬ ‫ة‬ ‫ـ‬‫س‬‫اﻷسا‬‫و‬ ‫ـي‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ﻟﻬا‬ ‫دور‬ ‫ﻓعال‬ ‫ﻓي‬ ‫م‬ ‫ـدع‬‫ت‬ ‫ـة‬ ‫ق‬‫ر‬‫وت‬ ‫ق‬‫ـو‬‫س‬ ‫ـﻞ‬‫م‬‫اﻟع‬ ‫ـذا‬‫ﻫ‬‫و‬ ‫ـر‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ‫ـر‬‫ب‬‫عت‬ ‫ـان‬ ‫اﻟم‬ ‫أو‬ ‫ـاء‬‫ض‬‫اﻟﻔ‬ ‫ـذ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ـع‬‫م‬‫يجت‬ ‫أو‬ ‫ـي‬‫ﻘ‬‫يلت‬ ‫أو‬ ‫اصﻞ‬‫و‬‫يت‬ ‫من‬ ‫ـه‬‫ﻟ‬‫خﻼ‬ ‫اد‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ﻓ‬‫اﻷ‬ ) ‫ـرض‬‫غ‬‫اﻟ‬ ‫أو‬ ‫ـب‬‫ل‬‫ط‬ ‫ـﻞ‬‫م‬‫ع‬ ( ‫ـن‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ـول‬‫ﻘ‬‫اﻟ‬ ‫ـأن‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـر‬‫ئ‬‫ا‬ ‫ز‬‫اﻟج‬ ‫حت‬ ‫ـ‬‫ص‬‫أ‬ ‫ـرض‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫ت‬ ‫ـﻬا‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫نﻔ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫ـ‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫اﻟس‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟمختل‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ت‬‫ر‬‫أق‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫انتﻬجت‬‫و‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟدو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ات‬‫و‬‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ، ‫ﻓ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ﻟ‬ ‫م‬ ‫ﻘ‬ ‫ص‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﻟ‬ ‫م‬ ‫ﻘ‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ﻻ‬ ‫ت‬ ‫ة‬ ‫؟‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ﻫ‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ﻫ‬ ‫م‬ ‫خ‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫ئ‬ ‫ص‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫؟‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ﻫ‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ز‬ ‫ا‬ ‫ﻻ‬ ‫ت‬ ‫ج‬ ‫ا‬ ‫ﻫ‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ﻟ‬ ‫ﻔ‬ ‫ر‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ﻟ‬ ‫م‬ ‫ﻔ‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ة‬ ‫ﻟ‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ﻘ‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ﻻ‬ ‫ت‬ ‫ة‬ ‫؟‬ .
  • 4. 2 ‫اﻷول‬ ‫حث‬ ‫الم‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫مﺎه‬ ‫اﻷول‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ف‬ ‫تعر‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫ت‬ ‫ف‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ﻰ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫عمل‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫إن‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫جد‬ ‫ذ‬ ،‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ق‬ ‫ـوﻓير‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫و‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ـ‬‫ق‬‫اﻟو‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫اﻟج‬‫و‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟ‬‫و‬ ‫ـﻼزم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫ـرو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫ﻟلم‬ ‫وتحمﻞ‬ ‫اﻟمخاطر‬ ‫ـة‬‫ط‬ ‫ت‬‫ر‬‫اﻟم‬ ‫ﺑ‬ ‫ه‬ ‫ﺎ‬ ، ‫أ‬ ‫ـي‬‫ﻫ‬ ‫ـة‬ ‫عمل‬ ‫ـة‬ ‫دينام‬ ‫ـامين‬‫ت‬‫ﻟ‬ ‫اكم‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـروة‬‫ث‬‫اﻟ‬ ‫ـي‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ـدم‬‫ﻘ‬‫ت‬ ‫ـن‬‫ع‬ ‫ـ‬‫طر‬ ‫اد‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ﻓ‬‫اﻷ‬ ‫اﻟذين‬ ‫ن‬‫يتخذو‬ ‫اﻟمخاطر‬ ‫ﻓي‬ ‫رؤوس‬ ،‫اﻟﻬم‬‫و‬‫أم‬ ‫ام‬ ‫ز‬‫اﻻﻟت‬‫و‬ ‫اﻟتطبي‬ ‫ﻟكي‬ ‫ا‬‫و‬‫ﻔ‬ ‫ض‬ ‫مة‬ ‫ق‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫عض‬ ‫ـات‬‫ج‬‫اﻟمنت‬ ‫ـي‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫قد‬ ‫ن‬‫تكو‬ ‫جديدة‬ ‫وﻓردة‬ ‫وﻟكن‬ ‫يجب‬ ‫أن‬ ‫ضيف‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫إﻟيﻬا‬ ‫مة‬ ‫ق‬ ‫من‬ ‫خﻼل‬ ‫ص‬ ‫تخص‬ ‫ارد‬‫و‬‫اﻟم‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟمﻬا‬‫و‬ . ‫م‬ ‫ا‬ ‫تعرف‬ ‫علﻰ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫اﻟﻔعﻞ‬ ‫اﻟذ‬ ‫ﻘوم‬ ‫ه‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫اﻟذ‬‫و‬ ‫ينﻔذ‬ ‫ﻓي‬ ‫اقات‬ ‫س‬ ‫مختلﻔة‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫أش‬ ،‫متنوعة‬ . ‫ن‬ ‫م‬ ‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫أن‬ ‫ن‬‫ـو‬‫ـ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـا‬‫ـ‬ ‫ع‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ش‬‫إن‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ي‬‫جد‬ ‫ﻞ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬ ،‫ـانوني‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـن‬‫ـ‬ ‫م‬ ‫أن‬ ‫ن‬‫ـو‬‫ـ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـا‬‫ـ‬ ‫ع‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ر‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ط‬‫ت‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫قائمة‬ ‫ب‬ ‫ذ‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ . ‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫ع‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬ ‫ﻰ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫ـوت‬‫ـ‬‫م‬‫وت‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫تح‬ ،‫ـة‬‫ـ‬ ‫ومعنو‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫وماد‬ ‫ـرة‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ص‬‫عنا‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ن‬‫ـو‬‫ـ‬‫ك‬‫تت‬ ،‫ـة‬‫ـ‬‫ﻓ‬‫ﻫاد‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫اجتماع‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ح‬‫و‬ ‫ـلعا‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـتج‬‫ـ‬‫ن‬‫وت‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ماﻟ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫م‬‫بذ‬ ‫ـع‬‫ـ‬‫ت‬‫وتتم‬ ‫ـاعي‬‫ـ‬‫م‬‫اﻻجت‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻟن‬ ‫ـارس‬‫ـ‬‫م‬‫ت‬ ، ‫ـر‬‫ـ‬‫خ‬‫اﻷ‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ن‬‫اﻟكائ‬ ‫ـائر‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ح‬‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـدمات‬‫ـ‬‫خ‬‫و‬ ‫ـة‬‫ن‬‫معي‬ ‫ـات‬ ‫غا‬ ‫ـ‬‫ي‬‫تحﻘ‬ ‫ـﻞ‬‫ج‬‫أ‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫وجد‬ ‫اجتماعي‬ ‫م‬ ‫تنظ‬ ‫عن‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫أن‬ ‫اﻟكﻼم‬ ‫ﻫذا‬ ‫من‬ ‫يتضح‬ ‫محدد‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫من‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ص‬‫وخا‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫و‬ ‫اﻟم‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫وتﻔا‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻻعت‬ ‫ـﻼل‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـك‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫وذ‬ ،‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ماد‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫غ‬ ‫أو‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ماد‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫ا‬ ‫اء‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬ ‫ة‬ ‫اﻻجتماع‬ . ‫و‬ ‫ـن‬‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـتخﻼص‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫تعر‬ ‫ـترك‬‫ـ‬‫ش‬‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ل‬‫وعم‬ ‫ـك‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫وذ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ل‬‫ي‬ : ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫حر‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ش‬‫إن‬ ‫ـتغﻼل‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬‫و‬ ‫ـرص‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫أعمال‬ ‫من‬ ‫طرف‬ ‫ﻓرد‬ ‫أو‬ ‫عدة‬ ‫اد‬ ‫ر‬‫أﻓ‬ ‫وذﻟك‬ ‫عن‬ ‫طر‬ ‫إنشاء‬ ‫منظمات‬ ‫جديدة‬ ‫من‬ ‫أجﻞ‬ ‫خل‬ ‫مة‬ ‫اﻟﻘ‬ . 1 ‫الثﺎني‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫خصﺎئص‬ ‫تتميز‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫عدة‬ ‫خصائص‬ ‫منﻬا‬ : - ‫تتميز‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫عمل‬ ‫إنشاء‬ ‫وخل‬ ‫شيء‬ ‫جديد‬ ‫أ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫تتميز‬ ‫اﻹبداع‬ . - ‫عتبر‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫ﻫو‬ ‫اﻟﻘائد‬ ‫اﻟذ‬ ‫ﻘود‬ ‫ة‬ ‫اﻟعمل‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ . - ‫تتسم‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟمخاط‬ ‫وﻫذا‬ ‫ﻷ‬ ‫ن‬ ‫ﻬ‬ ‫ا‬ ‫تﻘدم‬ ‫منتوجات‬ ‫جديدة‬ ‫حيث‬ ‫تتوقف‬ ‫ﻫذه‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ‫ة‬ ‫ـ‬‫س‬‫بن‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫قبوﻟ‬ ‫ﻓي‬ ‫ق‬‫اﻟسو‬ . 1 ‫ر‬ ‫ي‬ ‫م‬ ،‫رمضان‬ ‫عناصر‬ ‫البيئة‬ ‫الخارجية‬ ‫وعﻼقتها‬ ‫بالبيئة‬ ‫الريادية‬ ‫لطﻼب‬ ‫الجامعات‬ ‫باستخدام‬ ‫المرصد‬ ‫العالمي‬ ‫لريادة‬ ،‫اﻷعمال‬ ‫مجﻠة‬ ‫جامعة‬ ‫دمشق‬ ‫لﻠعﻠوم‬ ‫اﻻقتصادية‬ ،‫والقانونية‬ ‫العدد‬ 11 ،‫دمشق‬، 2002 ، ‫ص‬ 270 .
  • 5. 3 - ‫ـاج‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫تح‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ر‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ط‬‫خ‬ ‫ة‬ ‫اتيج‬ ‫ر‬‫ـت‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫إ‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫ح‬ ‫ـمن‬‫ـ‬‫ـ‬‫ض‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ﻘ‬ ‫تحﻘ‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ارض‬ ‫ـع‬‫ـ‬‫ـ‬‫ق‬‫ا‬‫و‬‫اﻟ‬ ‫اﻟتاﻟي‬ ‫و‬ ‫ضمان‬ ‫نجاح‬ ‫مشروعه‬ . - ‫ﺗ‬ ‫ه‬ ‫ﺪ‬ ‫ف‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫خل‬ ‫اﻟثروة‬ ‫مة‬ ‫اﻟﻘ‬‫و‬ ‫اﻟمضاﻓة‬ ‫وخل‬ ‫مناصب‬ ‫اﻟشغﻞ‬ . - ‫ﻫي‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ﻓ‬ ‫تتحول‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫ع‬ ‫مشرو‬ ‫أو‬ ‫مؤسسة‬ ‫علﻰ‬ ‫أرض‬ ‫اقع‬‫و‬‫اﻟ‬ . - ‫ـوم‬‫ـ‬‫ﻘ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ب‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ) ،‫ـي‬‫ـ‬‫ح‬‫اﻟﻔﻼ‬ ،‫ـناعي‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻟ‬ ،‫ـدماتي‬‫ـ‬‫خ‬‫اﻟ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬‫ر‬‫اﻟح‬ ( ‫ـز‬‫ـ‬‫ي‬‫يتم‬ ‫ـادة‬‫ـ‬‫اﻟر‬ ‫ـادة‬‫ـ‬ ‫اﻟﻘ‬‫و‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـد‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟ‬‫و‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫اﻹيداع‬ ‫اﻟتغيير‬‫و‬ ‫وتحمﻞ‬ ‫اﻟمخاطر‬ ‫اعﻬا‬‫و‬‫أن‬ . - ‫ﻫدﻓﻬا‬ ‫اﻷساسي‬ ‫ﻫو‬ ‫اﻟرح‬ ‫اﻟماد‬ ‫اﻟناتج‬ ‫عن‬ ‫ج‬ ‫اﻟمنتو‬ ) ،‫ع‬ ‫ب‬ ‫إيجار‬ ، ‫اء‬ ‫ر‬‫ش‬ (... - ‫ج‬ ‫اﻟمنتو‬ ‫ن‬‫و‬ ‫غير‬ ‫نمطي‬ ‫ومختلف‬ ‫عن‬ ‫ما‬ ‫ﻫو‬ ‫موجود‬ ‫ومتوﻓر‬ ‫ﻓي‬ ‫ق‬‫اﻟسو‬ . - ‫ﻫو‬ ‫نموذج‬ ‫ﻟلرادة‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اد‬ ‫اﻟم‬‫و‬ ‫ة‬ ‫اﻟﻔرد‬ ‫ﻫن‬ ‫ﻟيبر‬ ‫من‬ ‫خﻼﻟﻬا‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫اته‬ ‫ر‬‫قد‬ ‫بداعاته‬ٕ‫ا‬‫و‬ ‫ـؤوﻟيته‬‫س‬‫وم‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـﻞ‬‫ب‬‫تﻘ‬ ‫اﻷراح‬ ‫وتحمﻞ‬ ‫ار‬ ‫ر‬‫اﻷض‬ . 1 ‫الثﺎلث‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫أهم‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫س‬‫تكت‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫أﻫم‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫غ‬‫اﻟ‬ ‫س‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬ ‫ﻓ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ﻘ‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـتو‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟم‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ‫أو‬ ،‫ـي‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻟشخ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬‫ن‬ٕ‫ا‬‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ت‬‫تم‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ث‬‫اﻷ‬ ‫اﻻجتماعي‬ ، ‫اﻻستعمال‬ ‫شاسع‬ ‫مﻔﻬوم‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫حت‬ ‫أص‬ ‫إيجاد‬ ‫حول‬ ‫ﻷﻫميتﻬا‬ ‫ا‬ً ‫نظر‬ ،‫اسع‬‫و‬ ‫ﻞ‬ ‫ش‬ ‫ومتداول‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ع‬ ‫ـو‬‫ض‬‫مو‬ ‫ـرف‬‫ع‬ ‫ـا‬‫م‬ ،‫ـارع‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫م‬ ‫ـه‬‫ج‬‫ا‬‫و‬‫ت‬ ‫ـي‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ات‬ ‫ـعو‬‫ص‬‫اﻟ‬ ‫ـذﻟيﻞ‬‫ت‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـاﻫم‬‫س‬‫ت‬ ‫اﻟوسائﻞ‬‫و‬ ‫ق‬‫اﻟطر‬ ‫نموه‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫وقاط‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫أقطاب‬ ‫أحد‬ ‫تمثﻞ‬ ‫حت‬ ‫أص‬ ‫ونﻬا‬ ‫وﻫذا‬ ‫ومات‬ ‫اﻟح‬ ‫طرف‬ ‫من‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫بي‬ ‫اﻫتماما‬ . ‫أ‬ - ‫علﻰ‬ ‫المستو‬ ‫الشخصي‬ : ‫إن‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬ ‫اﻟتﻔ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـاز‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫إن‬ ‫أو‬ ‫ر‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ط‬‫ت‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ﻓ‬ ‫ـيد‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫وتج‬ ‫ع‬ ‫ـرو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫م‬ ‫ـغر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ص‬‫م‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫ذا‬ ‫ا‬ ‫ز‬‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫إن‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫معنو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ة‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫نﻔ‬ ،‫اﻟمﻘاول‬ ‫ﻓمن‬ ‫خﻼﻟه‬ ‫يثبت‬ ‫ـوﻓر‬‫ت‬ ‫ـﻔات‬‫ص‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ـا‬‫ﻬ‬‫وم‬ ،‫ـد‬‫ئ‬‫اﻟﻘا‬ ‫ـه‬‫ن‬‫أ‬‫و‬ ‫ـو‬‫ض‬‫ع‬ ‫ـال‬‫ع‬‫ﻓ‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ،‫ـع‬‫م‬‫اﻟمجت‬ ‫ـعﻰ‬‫س‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫م‬ ‫ـد‬‫ﻘ‬‫ت‬ ‫ـاﻓة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ض‬‫إ‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫ـ‬‫ك‬‫ابت‬‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫جد‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ،‫ج‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟمن‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫أ‬‫و‬ ‫ـؤول‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫م‬ ‫ـزم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫ومل‬ ‫ـاه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫ات‬ ‫ـاملين‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻟ‬ ،‫ـاملين‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻟمت‬‫و‬ ‫ـازف‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫وم‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ب‬‫ومتﻘ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـاط‬‫ـ‬‫خ‬‫ﻟلم‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫م‬‫ع‬ ‫و‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ج‬‫ب‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ج‬‫اي‬ ‫ـول‬‫ـ‬‫ل‬‫اﻟح‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫ل‬‫ﻟمخت‬ ،‫ـاكﻞ‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬ ‫ـذا‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ـر‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫معنو‬ ‫ا‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ونﻔ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫لة‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫م‬ ،‫طاﻟة‬ ‫اﻟ‬ ‫لة‬ ‫ـ‬‫ش‬‫وم‬ ‫ع‬ ‫ـو‬‫ض‬‫اﻟخ‬ ‫أو‬ ‫ـاء‬‫م‬‫اﻻنت‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـة‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ـة‬ ‫وم‬ ‫ح‬ ‫أو‬ ،‫ـة‬‫ص‬‫خا‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ـع‬‫ش‬ ‫و‬ ‫ـة‬‫حر‬ ‫ـة‬ ‫أرح‬‫و‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫م‬ ‫ـ‬‫ظ‬‫تن‬ ‫اﻟعمﻞ‬ ‫ار‬ ‫اخت‬‫و‬ ‫اﻟعاملين‬ ... 1 ‫قرون‬ ‫ش‬ ‫محم‬ ‫ـ‬ ،‫د‬ ‫دور‬ ‫ة‬ ‫المقاوﻻتي‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫ت‬ ‫ة‬ ‫رقي‬ ‫اريع‬ ‫المش‬ ‫غيرة‬ ‫الص‬ ‫ة‬ ‫المنتج‬ " ‫ة‬ ‫دراس‬ ‫ة‬ ‫ميداني‬ ‫ة‬ ‫لﻠوكال‬ ‫ة‬ ‫الوطني‬ ‫دعم‬ ‫ل‬ ‫غيل‬ ‫وتش‬ ‫باب‬ ‫الش‬ ‫ة‬ ‫لوﻻي‬ ‫يدي‬ ‫س‬ ‫بﻠعباس‬ " ، ‫مذكرة‬ ‫تخرج‬ ‫ضمن‬ ‫متطﻠبات‬ ‫نيل‬ ‫شهادة‬ ‫الماجستير‬ ‫في‬ ‫العﻠوم‬ ،‫التجارية‬ ‫تخصص‬ ‫اﻹبداع‬ ،‫والمقاوﻻتية‬ ‫جامعة‬ ،‫تﻠمسان‬ ‫الجزائر‬ ، 2015
  • 6. 4 ‫ب‬ - ‫علﻰ‬ ‫المستو‬ ‫اﻻقتصﺎد‬ : ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ﻓي‬ ‫حد‬ ‫ذاتﻬا‬ ‫نشا‬ ، ‫اقتصاد‬ ‫وﻟذﻟك‬ ‫ﻓﺈن‬ ‫أﻫميتﻬا‬ ‫ة‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫تكمن‬ ‫ﻓي‬ ‫ـدة‬‫ع‬ ‫ـا‬‫ﻘ‬‫ن‬ ‫ﻫا‬ ‫ر‬ ‫ـذ‬‫ن‬ ‫ـﻰ‬‫ل‬‫ع‬ ‫سبيﻞ‬ ‫اﻟمثال‬ ‫ﻻ‬ ‫اﻟحصر‬ ‫وﻫي‬ : - ‫زادة‬ ‫ـاتج‬‫ن‬‫اﻟ‬ ‫ـي‬‫ل‬‫اﻟمح‬ ‫ـاﻫمة‬‫س‬‫اﻟم‬‫و‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـو‬‫م‬‫ن‬ ‫ـاد‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ‫ـذا‬‫ﻫ‬‫و‬ ‫ـع‬‫ج‬‫ير‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫مرونت‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫ﻔ‬ ‫وتك‬ ‫ـع‬‫م‬ ‫ـﻞ‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ـو‬‫ط‬‫اﻟت‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟتغي‬‫و‬ ‫اﻟسرعة‬ ‫ﻓي‬ ،‫اﻻقتصاد‬ ‫اﻟتي‬‫و‬ ‫ﻻ‬ ‫ع‬ ‫تستط‬ ‫اﻟمؤسسة‬ ‫اﻟجامدة‬ ‫علﻰ‬ ‫تﻬا‬‫ر‬‫مساي‬ . - ‫ـادة‬‫ـ‬‫ع‬‫إ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ل‬ ‫ﻫ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ي‬‫وتجد‬ ‫ـيج‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟن‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫ـ‬‫خ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫خ‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ي‬‫جد‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫م‬‫تعت‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـار‬‫ـ‬ ‫أﻓ‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫إبداع‬ ‫تستجيب‬ ‫اجات‬ ‫ﻻحت‬ ‫ق‬‫اﻟسو‬ . - ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ظ‬‫اﻟمحاﻓ‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ارة‬ ‫ر‬‫ـتم‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟمناﻓ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫اق‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻷ‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬ ‫و‬ ‫ـنم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ـار‬‫ـ‬‫ـ‬‫ك‬‫اﻻحت‬ ‫ـذ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫تمار‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟمؤس‬ ‫ﻔضﻞ‬ ‫اﻹبداع‬ ‫اﻻبتكار‬‫و‬ ‫اﻟظاﻫر‬ ‫علﻰ‬ ‫جودة‬ ‫ة‬ ‫ونوع‬ ‫ج‬ ‫اﻟمنتو‬ . - ‫إضاﻓة‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫ع‬ ‫تشج‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟصاد‬ ‫وتحﻘي‬ ‫ن‬‫از‬‫و‬‫اﻟت‬ ‫ﻓي‬ ‫ان‬ ‫ز‬‫مي‬ ‫اﻟمدﻓوعات‬ . ‫ج‬ - ‫علﻰ‬ ‫المستو‬ ‫اﻻجتمﺎعي‬ : - ‫ـوﻓير‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ـرص‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟع‬ ‫ـاص‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻹن‬‫و‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ،‫ـة‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫طا‬ ‫اﻟ‬ ‫ـك‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫وذ‬ ‫ـغيﻞ‬‫ـ‬‫ش‬‫بت‬ ‫ـاءات‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟك‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ـا‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫اﻟم‬‫و‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫يختار‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ﻞ‬ ‫حرة‬ . - ‫اﻟمساﻫمة‬ ‫ﻓي‬ ‫تحﻘي‬ ‫اﻟعداﻟة‬ ‫ة‬ ‫اﻻجتماع‬ ‫عادة‬ٕ‫ا‬‫و‬ ‫توزع‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟثو‬ ‫بين‬ ،‫اد‬ ‫ر‬‫اﻷﻓ‬ ‫م‬ ‫وتدع‬ ‫ة‬ ‫اﻟش‬ ‫ة‬ ‫اﻻجتماع‬ . - ‫اﻟحد‬ ‫من‬ ‫ح‬ ‫اﻟنزو‬ ‫اﻟرﻔي‬ ‫وذﻟك‬ ‫من‬ ‫خﻼل‬ ‫ـاء‬‫ش‬‫إن‬ ‫ـطة‬‫ش‬‫أن‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫مﻘاو‬ ‫ـة‬ ‫ﻓﻼح‬ ،‫ـة‬ ‫ﻓ‬‫ر‬‫وح‬ ‫م‬ ‫ـدع‬‫ت‬‫و‬ ‫ـة‬‫ل‬‫عج‬ ‫ـة‬ ‫اﻟتنم‬ ‫اﻟمنطﻘة‬ ‫ة‬ ‫اﻟرﻔ‬ . - ‫ـاﻫمة‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟم‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ق‬‫ر‬‫ت‬ ‫أة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ﻘ‬ ‫تطب‬ ‫ـدأ‬‫ـ‬‫ب‬‫ﻟم‬ ‫اة‬‫و‬‫ـا‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟم‬ ‫ـين‬‫ـ‬‫ب‬ ،‫ـين‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟجن‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ط‬‫ع‬ٕ‫ا‬‫و‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ص‬‫ﻓر‬ ‫أة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫ﻟل‬ ‫ـات‬‫ـ‬ ‫ﻹث‬ ‫اتﻬا‬ ‫ر‬‫مﻬا‬ ،‫ﻔاءتﻬا‬ ‫و‬ ‫اﻟتاﻟي‬ ‫و‬ ‫ظﻬور‬ ‫عض‬ ‫اﻷنشطة‬ ‫اﻟحرف‬‫و‬ ‫غير‬ ‫شائعة‬ ‫اﻟنسيج‬ ‫ﻓة‬‫ر‬‫اﻟزخ‬‫و‬ . 1 ‫الثﺎني‬ ‫حث‬ ‫الم‬ : ‫المقﺎول‬ ‫ة‬ ‫مﺎه‬ ‫اﻷول‬ ‫المطلب‬ : ‫المقﺎول‬ ‫ف‬ ‫تعر‬ ‫إن‬ ‫تطور‬ ‫مﻔﻬوم‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫ـع‬‫م‬ ‫ـرور‬‫م‬ ‫ـزمن‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫أد‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـر‬‫ي‬‫تغ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ظ‬‫ن‬ ‫اء‬ ‫ر‬‫وآ‬ ‫ـين‬‫ص‬‫اﻟمخت‬ ،‫ـوه‬‫ح‬‫ن‬ ‫ـو‬‫ﻫ‬ ‫ـخص‬‫ش‬‫اﻟ‬ ‫ـذ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫يوقع‬ ‫ا‬ً ‫عﻘد‬ ‫مع‬ ‫اﻟسلطات‬ ‫ة‬ ‫اﻟعموم‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻞ‬‫ج‬‫أ‬ ‫ـمان‬‫ض‬ ‫ـاز‬‫ج‬‫ان‬ ‫ـﻞ‬‫م‬‫ع‬ ‫ـا‬‫م‬ ‫أو‬ ‫ـة‬‫ع‬‫مجمو‬ ‫ـال‬‫م‬‫أع‬ ‫ـة‬‫ﻔ‬‫مختل‬ ً ‫ـاء‬‫ن‬ ‫و‬ ‫ـﻰ‬‫ل‬‫ع‬ 1 ‫حياة‬ ،‫حمدي‬ ‫محاضرات‬ ‫مقياس‬ ‫المقاوﻻتية‬ ، ‫موجهة‬ ‫لطﻠبة‬ ‫ماستر‬ 2 ‫عﻠوم‬ ‫اﻹعﻼم‬ ‫واﻻتصال‬ – ‫جامعة‬ ‫حسيبة‬ ‫بن‬ ‫بوعﻠي‬ - ،‫ﻠف‬‫الش‬ ‫ي‬‫السداس‬ ‫اﻷول‬ ‫لﻠسنة‬ ‫الجامعية‬ 2020 - 2021 .
  • 7. 5 ‫ـك‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ذ‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬ ‫تو‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫إﻟ‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫م‬ ‫ـييد‬‫ـ‬‫ش‬‫ت‬ ‫ـاني‬‫ـ‬ ‫اﻟم‬ ،‫ـة‬‫ـ‬ ‫اﻟعموم‬ ‫ـاز‬‫ـ‬‫ج‬‫إن‬ ،‫ق‬‫ـر‬‫ـ‬‫ط‬‫اﻟ‬ ‫ـمان‬‫ـ‬‫ض‬ ‫ـد‬‫ـ‬ ‫تزو‬ ‫ش‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫اﻟ‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻟط‬ ‫ـاﻓة‬‫ـ‬‫ض‬‫إ‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ﻫا‬ ‫غير‬ ‫من‬ ‫اﻟمﻬام‬ . ‫عود‬ ‫اﻟﻔضﻞ‬ ‫إﻟﻰ‬ » R Cantillon « ‫ه‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫اعت‬ ‫أول‬ ‫من‬ ‫سل‬ ‫اﻟضوء‬ ‫علﻰ‬ ‫دور‬ ‫اﻟمﻘابﻞ‬ ‫ﻓي‬ ‫ـاة‬ ‫اﻟح‬ ‫ة‬ ‫ـاد‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ‫حيث‬ ‫عتبر‬ ‫عدم‬ ‫ﻘين‬ ‫اﻟ‬ ‫ا‬ً ‫عنصر‬ ‫ا‬ ‫أساس‬ ‫ﻓي‬ ‫تعرﻔه‬ ‫ﻟلمﻘاول‬ ‫علﻰ‬ ‫أنه‬ ‫اﻟشخص‬ ‫اﻟذ‬ ‫شتر‬ ‫سعر‬ ‫ـين‬‫ع‬‫م‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫اﻟحاضر‬ ‫ع‬ ‫ﻟيب‬ ‫ـعر‬‫س‬ ‫ـين‬‫ع‬‫م‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ،‫ـتﻘبﻞ‬‫س‬‫اﻟم‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫ﻓاﻟم‬ ‫ـﻞ‬‫م‬‫يتح‬ ‫ـدم‬‫ع‬ ،‫ـين‬‫ﻘ‬ ‫اﻟ‬ ‫أ‬ ‫ـه‬‫ن‬‫أ‬ ‫ـاحب‬‫ص‬ ‫أس‬ ‫ر‬ ‫ـال‬‫م‬‫اﻟ‬ ‫ـذ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫يتحمﻞ‬ ‫اﻟمخاطر‬ ‫اﻟناجمة‬ ‫عن‬ ‫عدم‬ ‫ﻘين‬ ‫اﻟ‬ . ‫و‬ ‫ﻫو‬ ‫نﻔذ‬ُ ‫م‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ﻓ‬ ،‫اﻻستثمار‬ ‫وصاحب‬ ‫ع‬ ‫مشرو‬ ‫اﻟمﻘاوﻟة‬ ،‫ضا‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫ﻘوم‬ ‫بﺈنشاء‬ ‫ع‬ ‫مشرو‬ ‫اﻟمﻘاوﻟة‬ ‫ـوم‬‫ﻘ‬ ‫و‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫بﺈدا‬ ‫ﻫذا‬ ‫ع‬ ‫اﻟمشرو‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫وتسيي‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ـو‬‫ط‬‫وت‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ،‫ـﻞ‬‫ض‬‫اﻷﻓ‬ ‫ـد‬‫ق‬‫و‬ ‫ن‬‫ـر‬‫ت‬‫اق‬ ‫ـم‬‫س‬‫ا‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـع‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ـرو‬‫ش‬‫م‬ ‫ـة‬‫ﻟ‬‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـة‬‫ن‬‫اﻵو‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻷخي‬ ‫حتﻰ‬ ‫حا‬ ‫أص‬ ‫متﻼزمان‬ ‫ـة‬‫ج‬‫بدر‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ي‬‫ب‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـد‬‫ح‬‫اﻟ‬ ‫ـذ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫حت‬ ‫ـ‬‫ص‬‫أ‬ ‫ـه‬ ‫ﻓ‬ ‫ة‬ ‫ـ‬‫ص‬‫شخ‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـة‬‫ع‬ ‫متط‬ ‫ـة‬‫ن‬‫مﻬ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫ﻘ‬ ،‫ـا‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ب‬ ‫ت‬‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫و‬ ‫ـاح‬‫ـ‬‫ج‬‫ن‬ ‫أو‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ش‬‫ﻓ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫مﻬام‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـام‬‫ـ‬‫م‬‫اﻫت‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫ا‬ ‫بخ‬ ،‫ـه‬‫ـ‬‫ت‬‫مﻬن‬ ‫ومد‬ ‫اجتﻬاده‬ ‫ﻓي‬ ‫اتخاذ‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ا‬ ‫ر‬‫اﻟﻘ‬ ‫ة‬ ‫اﻟصائ‬ ‫ﻓي‬ ‫اﻟوقت‬ ‫اﻟزمان‬‫و‬ ‫اﻟمناسبين‬ . 1 ‫الثﺎني‬ ‫المطلب‬ : ‫المقﺎول‬ ‫اﻓع‬‫و‬‫د‬ ‫ـعﻰ‬‫ـ‬‫س‬ ‫ن‬‫ـاوﻟو‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫اﻟغا‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫تحﻘ‬ ‫ـداف‬‫ـ‬‫ﻫ‬‫أ‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ي‬‫غ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ح‬‫مر‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫إ‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫ن‬‫جا‬ ‫ـدف‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫م‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ظ‬‫تع‬ ‫ـرح‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ث‬‫م‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ض‬‫اﻟر‬ ،‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟنﻔ‬ ‫ة‬ ‫ـتﻘﻼﻟ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻻ‬ ‫اء‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫اﻟذات‬ ‫أو‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫اﻟماﻟ‬ ‫ـث‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫ح‬ ‫ـذه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـداف‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬‫اﻷ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫ا‬‫و‬‫تت‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫غاﻟ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـع‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬‫ا‬‫و‬‫د‬ ،‫ـاوﻟين‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫اﻹضاﻓة‬ ‫و‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫اﻓع‬‫و‬‫د‬ ‫أخر‬ ‫مثﻞ‬ ‫ة‬ ‫غ‬ ‫اﻟر‬ ‫ﻓي‬ ‫ضمان‬ ،‫اﻟمستﻘبﻞ‬ ‫توﻓير‬ ‫عمﻞ‬ ،‫ﻟلعائلة‬ ‫ة‬ ‫غ‬ ‫اﻟر‬ ‫ﻓي‬ ‫خل‬ ‫منتجات‬ ‫ذات‬ ،‫جودة‬ ‫اﻹبداع‬ ، ‫امتﻼك‬ ،‫اﻟسلطة‬ ‫استدامة‬ ‫اﻟمؤسسة‬ ‫ﻫا‬ ‫وغير‬ ‫من‬ ‫اﻷﻫداف‬ ‫اﻟمتعددة‬ ،‫ﻟلمﻘاوﻟين‬ ‫ـث‬‫ي‬‫ح‬ ‫ـذه‬‫ﻫ‬ ‫اﻷﻫداف‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫أن‬ ‫تتغير‬ ‫مع‬ ‫مرور‬ ‫اﻟوقت‬ ‫وتطور‬ ‫اﻟمؤسسة‬ . ‫ن‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫إجمال‬ ‫ﻫذه‬ ‫اﻓع‬‫و‬‫اﻟد‬ ‫و‬ ‫صﻬا‬ ‫تلخ‬ ‫ﻓي‬ ‫اﻟنﻘا‬ ‫ة‬ ‫اﻟتاﻟ‬ : ‫أ‬ - ‫اﻓع‬‫و‬‫الد‬ ‫ة‬ ‫النفس‬ : ‫من‬ ‫بين‬ ‫أﻫم‬ ‫اﻓع‬‫و‬‫اﻟد‬ ‫اﻟتي‬ ‫ن‬ ‫تم‬ ‫من‬ ‫خل‬ ‫اﻟمشارع‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـغ‬‫ص‬‫اﻟم‬ ‫ر‬ ‫ـذ‬‫ن‬ ‫ـﻞ‬‫م‬‫اﻟعا‬ ،‫ـي‬‫س‬‫اﻟنﻔ‬ ‫حيث‬ ‫يتجه‬ ‫اﻟﻔرد‬ ‫نحو‬ ‫اﻟمﻘاوﻟة‬ ‫حسب‬ ‫ما‬ ‫ه‬ ‫تمل‬ ‫ه‬ ‫عل‬ ‫امﻞ‬‫و‬‫اﻟع‬ ‫ة‬ ‫اﻟنﻔس‬ ‫أو‬ ‫حدوث‬ ‫اب‬ ‫ر‬‫إضط‬ ‫ﻓي‬ ‫طه‬ ‫مح‬ . ‫ب‬ - ‫اﻓع‬‫و‬‫ــد‬‫ـ‬‫ال‬ ‫ــة‬‫ـ‬ ‫اﻻجتمﺎع‬ ‫ــة‬‫ـ‬ ‫الثقﺎﻓ‬ : ‫و‬ ‫ـتج‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫ت‬ ‫ـذه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫ا‬‫و‬‫اﻟع‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـادات‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻟ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻟتﻘاﻟ‬‫و‬ ‫و‬ ‫ـدين‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫و‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫اﻟمعت‬ ‫أو‬ ،‫ـة‬‫ـ‬‫ل‬‫اﻟعائ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻓ‬‫ﻓاﻟثﻘا‬ ‫ـدين‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬‫و‬ ‫ـان‬‫ـ‬‫ح‬‫من‬ ‫ـرد‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟ‬ ‫أس‬ ‫ر‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ح‬‫رو‬ ‫و‬ ‫ـول‬‫ـ‬‫ي‬‫م‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ش‬‫ﻹن‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟمؤس‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـغ‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻟم‬ ‫و‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ل‬‫اﻟعائ‬ ‫ـؤثر‬‫ـ‬‫ت‬ ‫علﻰ‬ ‫توجه‬ ‫اﻟﻔرد‬ ‫ﻹنشاء‬ ،‫مؤسسة‬ ‫خاصة‬ ‫إذا‬ ‫ان‬ ‫أحد‬ ‫ن‬ ‫اﻷبو‬ ‫مﻘاول‬ ‫أو‬ ‫أحد‬ ‫معارف‬ ‫اﻟﻔرد‬ . 1 ‫قرفي‬ ‫عبد‬ ‫العزيز‬ ، ‫محاضرات‬ ‫في‬ ‫مقياس‬ ‫المقاوﻻتية‬ ، ‫جامعة‬ ‫زيان‬ ‫عاشور‬ ‫الجﻠفة‬ ، ‫السداسي‬ ‫اﻷول‬ ‫لﻠسنة‬ ‫الجامعية‬ 2020 - 2021 .
  • 8. 6 ‫ج‬ - ‫اﻓع‬‫و‬‫الد‬ ‫ة‬ ‫اﻻجتمﺎع‬ ‫ة‬ ‫اﻻقتصﺎد‬ : ‫و‬ ‫تتوﻟد‬ ‫ـذه‬‫ﻫ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫خ‬ ‫ـين‬‫س‬‫تح‬ ‫ـتو‬‫س‬‫م‬ ‫ـة‬‫ش‬ ‫اﻟمع‬ ‫ـاﻓة‬‫ض‬‫اﻹ‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫ة‬ ‫تلب‬ ‫اﻟحاجات‬ ‫ة‬ ‫اﻷساس‬ ‫اﻟمتعلﻘة‬ ‫ﻘاء‬ ‫اﻟ‬ ‫و‬ ‫ارة‬ ‫ر‬‫اﻻستم‬ ‫و‬ ‫اﻟحصول‬ ‫علﻰ‬ ‫دخﻞ‬ ،‫تﻔع‬‫ر‬‫م‬ ‫و‬ ‫ذا‬ ‫رﻓع‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟﻘد‬ ‫ة‬ ‫ائ‬ ‫ر‬‫اﻟش‬ . ‫د‬ - ‫ارد‬‫و‬‫الم‬ ‫ة‬ ‫المﺎل‬ : ‫مﻬما‬ ‫ان‬ ‫حجم‬ ‫ع‬ ‫اﻟمشرو‬ ‫بير‬ ‫أم‬ ‫صغير‬ ‫ستلزم‬ ‫توﻓر‬ ‫ـمال‬‫س‬‫أ‬ ‫ر‬ ‫ـث‬‫ي‬‫ح‬ ‫ـه‬‫ن‬‫أ‬ ‫أ‬ ‫ـخص‬‫ش‬ ‫بر‬ ‫د‬ ‫إنشاء‬ ‫مؤسسة‬ ‫يجب‬ ‫أن‬ ‫متلك‬ ‫سيوﻟة‬ ‫ة‬ ‫اﻓ‬ ‫ﻟذﻟك‬ ‫و‬ ‫مة‬ ‫ق‬ ‫ال‬‫و‬‫أم‬ ‫ـدء‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ـرو‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ـف‬‫ق‬‫يتو‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫علي‬ ‫ـة‬‫ﻓ‬‫معر‬ ‫ع‬ ‫ـو‬‫ن‬ ‫اﻟﻔرص‬ ‫اﻟمستغلة‬ ، ‫اﻟتي‬‫و‬ ‫تختلف‬ ‫حسب‬ ‫حجم‬ ‫ال‬‫و‬‫اﻷم‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟمتوﻓ‬ . ‫ه‬ - ‫ـروف‬‫ـ‬‫الظ‬ ‫ـﺎئدة‬‫ـ‬‫الس‬ : ‫ـب‬‫ـ‬‫ل‬‫يتط‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟع‬ ‫ﻻتي‬ ‫ـاو‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫اد‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬ ‫ة‬ ‫ـﻔاﻓ‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻟ‬ ‫و‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ص‬‫اقت‬ ‫ق‬‫ـو‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫اﻟحر‬‫و‬ ‫ة‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫اﻟس‬ ‫و‬ ‫ـامﻼت‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻟم‬ ‫ـﻼ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫رؤ‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ن‬‫دو‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫و‬ ‫ق‬‫ـو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫ح‬ ‫ـمن‬‫ـ‬‫ـ‬‫ض‬‫ت‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫حر‬ ،‫ـادل‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫اﻟت‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫حما‬ ‫ـخاص‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻷ‬ ‫اﻟسلع‬‫و‬ . ‫و‬ - ‫ة‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫الخب‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫المهن‬ : ‫ـر‬‫ـ‬‫ب‬‫تعت‬ ‫ـذه‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ‫ـز‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫مح‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ش‬‫ﻹن‬ ‫ا‬ ‫ﻟ‬ ‫م‬ ‫ﻘ‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬ ‫ة‬ ‫ـث‬‫ـ‬‫ي‬‫ح‬ ‫ـن‬‫ـ‬ ‫م‬ ‫أن‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫تز‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـتعدادات‬‫ـ‬‫س‬‫اﻻ‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ﻟلﻔرد‬ ‫وتساﻫم‬ ‫ﻓي‬ ‫ن‬ ‫تكو‬ ‫اﻟتوجه‬ ‫ﻻتي‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫اد‬ ‫ر‬‫ﻟﻸﻓ‬ ‫و‬ ‫عادة‬ ‫ما‬ ‫تتوﻟد‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ﻓ‬ ‫إنشاء‬ ‫ـة‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫خ‬ ‫مح‬ ‫اﻟعمﻞ‬ ‫اته‬ ‫ر‬‫وتأثي‬ ‫علﻰ‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫اﻟمستﻘبلي‬ . 1 ‫الثﺎلث‬ ‫المطلب‬ : ‫اته‬ ‫ر‬‫وقد‬ ‫المقﺎول‬ ‫خصﺎئص‬ ‫أ‬ - ‫الخصﺎئص‬ ‫ة‬ ‫الشخص‬ : ‫ﻫناك‬ ‫تعدد‬ ‫ع‬ ‫وتنو‬ ‫بير‬ ‫ﻓي‬ ‫انب‬‫و‬‫اﻟج‬ ‫اجب‬‫و‬‫اﻟ‬ ‫ﻫا‬ ‫توﻓر‬ ‫ﻟد‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫اﻟناجح‬ ‫حيث‬ ‫عناك‬ ‫حد‬ ‫أدنﻰ‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻔات‬‫ص‬‫اﻟ‬ ‫اجب‬‫و‬‫اﻟ‬ ‫ﻟد‬ ‫ﻫا‬ ‫اﻓر‬‫و‬‫ت‬ ‫اﻟشخص‬ ‫صاحب‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫اﻟﻔ‬ ‫ومن‬ ‫أﻫم‬ ‫ﻫذه‬ ‫اﻟخصائص‬ ‫ر‬ ‫نذ‬ : - ‫أن‬ ‫ن‬‫و‬ ‫ي‬ ‫دينام‬ ‫ي‬ ‫وحر‬ . - ‫اﻟحاجة‬ ‫ﻟﻼنجاز‬ ‫غ‬ ‫لو‬ ‫و‬ ‫ﻫدف‬ ‫معين‬ . - ‫ح‬ ‫رو‬ ‫اﻹبداع‬ ‫اﻻبتكار‬‫و‬ . - ‫اﻟصﻔات‬ ‫ة‬ ‫اد‬ ‫اﻟﻘ‬ . - ‫ة‬ ‫ر‬‫اد‬ ‫اﻟم‬ ‫و‬ ‫أخد‬ ‫اﻟمخاطر‬ . - ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟمثاب‬ ‫اﻟثﻘة‬‫و‬ ‫اﻟنﻔس‬ . 1 ‫س‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ﺢ‬ ‫ف‬ ‫ط‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ة‬ ، ‫دور‬ ‫دوافع‬ ‫ال‬ ‫و‬ ‫ارات‬‫المه‬ ‫ة‬ ‫المقاوﻻتي‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫ز‬ ‫تعزي‬ ‫روح‬ ‫ة‬‫المقاوﻻتي‬ ‫دى‬ ‫ل‬ ‫ات‬‫خريج‬ ‫ات‬ ‫الجامع‬ : ‫ة‬‫دراس‬ ‫ة‬ ‫ميداني‬ ‫ة‬‫لعين‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ات‬ ‫طالب‬ ‫الماستر‬ ‫الجامعة‬ ‫وهران‬ ، ‫مجﻠة‬ ‫معهد‬ ‫العﻠوم‬ ‫اﻻقتصادية‬ ) ‫مجﻠة‬ ‫عﻠوم‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫والتسيير‬ ‫والتجارة‬ / ( ‫المجﻠد‬ 20 - ‫العدد‬ 03 - 2017 ، ‫ص‬ 79 .
  • 9. 7 - ‫اﻟتﻔاؤل‬ ‫ة‬ ‫غ‬ ‫اﻟر‬‫و‬ ‫ﻓي‬ ‫ة‬ ‫اﻻستﻘﻼﻟ‬ . ‫ب‬ - ‫ات‬ ‫ر‬‫القد‬ : ‫يجب‬ ‫علﻰ‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫أن‬ ‫يتوﻓر‬ ‫علﻰ‬ ‫مجموعة‬ ‫من‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟﻘد‬ ‫ر‬ ‫نذ‬ ‫منﻬا‬ : - ‫توﻟيد‬ ‫وتحديد‬ ‫م‬ ‫وتﻘي‬ ‫اﻟﻔرص‬ . - ‫تحديد‬ ‫م‬ ‫وتﻘي‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫دا‬ٕ‫ا‬‫و‬ ‫اﻟمخاطر‬ . - ‫توﻟيد‬ ‫استخدام‬‫و‬ ‫ار‬ ‫اﻷﻓ‬ ‫ات‬ ‫اﻟعمل‬‫و‬ ‫اﻟمبدع‬ . - ‫ﻘة‬ ‫اﻟمطا‬ ‫بين‬ ‫اﻷﻫداف‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟﻘد‬‫و‬ ‫ة‬ ‫اﻟشخص‬ ‫مع‬ ‫ع‬ ‫مشرو‬ . - ‫اﻟتخط‬ ‫م‬ ‫اﻟتنظ‬‫و‬ . - ‫إيجاد‬ ‫وتسيير‬ ‫ارد‬‫و‬‫اﻟم‬ . - ‫جمع‬ ‫م‬ ‫وتنظ‬ ‫وتحليﻞ‬ ‫انات‬ ‫اﻟب‬ . - ‫تحمﻞ‬ ‫ة‬ ‫اﻟمسؤوﻟ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟﻘد‬‫و‬ ‫علﻰ‬ ‫حﻞ‬ ‫اﻟمشاكﻞ‬ . - ‫ة‬ ‫اﻟرقا‬ ‫م‬ ‫اﻟتﻘي‬‫و‬ . - ‫اﻟتﻔاوض‬ ‫اﻟتأثير‬‫و‬ . - ‫اﻟمرونة‬ ‫وتﻘبﻞ‬ ‫اﻟتغيير‬ . - ‫اﻟعمﻞ‬ ‫اﻟجماعي‬ . 1 ‫الثﺎلث‬ ‫حث‬ ‫الم‬ : ‫ة‬ ‫للمقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫المفسر‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫الف‬ ‫اﻻتجﺎهﺎت‬ ‫اﻷول‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫م‬ ‫تنظ‬ ‫ة‬ ‫ظﺎهر‬ ‫ﻫذا‬ ‫اﻻتجاه‬ ‫اﻟذ‬‫و‬ ‫عمه‬ ‫يتز‬ Gartner ‫عتبر‬ ‫أن‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ﻫي‬ ‫ة‬ ‫عمل‬ ‫إنشاء‬ ‫منظمات‬ ،‫ـدة‬‫ي‬‫جد‬ ‫ـﻰ‬‫ت‬‫وح‬ ‫ـنﻰ‬‫س‬‫يت‬ ‫ﻟنا‬ ‫ﻓﻬم‬ ‫ﻫذه‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟظاﻫ‬ ‫يتوجب‬ ‫علينا‬ ‫اسة‬ ‫ر‬‫د‬ ‫ة‬ ‫اﻟعمل‬ ‫اﻟتي‬ ‫تؤد‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫ﻻدة‬ ‫و‬ ‫وظﻬور‬ ‫ﻫذه‬ ،‫ـات‬‫م‬‫اﻟمنظ‬ ‫ـﻰ‬‫ن‬‫مع‬ ‫ـر‬‫خ‬‫آ‬ ‫ع‬ ‫مجمو‬ ‫اﻟنشاطات‬ ‫اﻟتي‬ ‫تسمح‬ ‫ﻟلﻔرد‬ ‫بﺈنشاء‬ ‫مؤسسة‬ ‫جديدة‬ . ‫ﻓحسب‬ ‫ﻫذا‬ ‫اﻻتجاه‬ ‫تشمﻞ‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ع‬ ‫مجمو‬ ‫اﻷعمال‬ ‫اﻟتي‬ ‫ﻘوم‬ ‫من‬ ‫خﻼﻟﻬا‬ ‫اﻟمﻘاول‬ ‫بتجنيد‬ ‫ـي‬‫س‬‫وتن‬ ‫ارد‬‫و‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟ‬ ‫اﻟمختلﻔة‬ ‫من‬ ،‫معلومات‬ ‫ارد‬‫و‬‫م‬ ‫ة‬ ‫ماﻟ‬ ‫شرة‬ ... ‫وذﻟك‬ ‫من‬ ‫أجﻞ‬ ‫تجسيد‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ﻓ‬ ‫ﻓي‬ ‫ﻞ‬ ‫ش‬ ‫ع‬ ‫مشرو‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻫ‬ ‫أن‬‫و‬ ‫ن‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫قاد‬ ‫علﻰ‬ ‫م‬ ‫اﻟتح‬ ‫ﻓي‬ ‫اﻟتغيير‬ ‫ته‬‫ر‬‫ومساي‬ ‫من‬ ‫خﻼل‬ ‫أنشطة‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫مﻘاو‬ ‫جديدة‬ . 1 ‫عويسي‬ ‫وردة‬ ، ‫محاضرات‬ ‫مقياس‬ ‫المقاوﻻتية‬ ، ‫جامعة‬ ‫فرحات‬ ‫عباس‬ ‫سطيف‬ ، ‫السداسي‬ ‫اﻷول‬ ‫لﻠسنة‬ ‫الجامعية‬ 2020 - 2021 .
  • 10. 8 ‫ـبر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫اع‬ ‫اد‬‫و‬‫ر‬ ‫ـذا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـاه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫اﻻت‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫إي‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫منظ‬ ‫أو‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫جد‬ ، ‫ـﻬر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫أ‬‫و‬ ‫اده‬‫و‬‫ر‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫ت‬‫ر‬ Gartner William 1988 ‫ـث‬‫ـ‬‫ي‬‫ح‬ ‫ـبر‬‫ـ‬‫ت‬‫ع‬ " ‫أن‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ي‬‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ي‬‫عمل‬ ‫ـاء‬‫ـ‬‫ش‬‫إن‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫م‬‫منظ‬ ،‫ـدة‬‫ـ‬‫ي‬‫جد‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫س‬‫ﻓح‬ ‫ـذا‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـاه‬‫ج‬‫اﻻت‬ ‫ـمﻞ‬‫ش‬‫ت‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ع‬ ‫مجمو‬ ‫اﻷعمال‬ ‫ـتي‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ـوم‬‫ﻘ‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫خﻼﻟ‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ي‬‫بتجن‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫س‬‫وتن‬ ‫ارد‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟمختل‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـات‬‫م‬‫معلو‬ ‫ارد‬‫و‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـة‬‫ي‬‫ماﻟ‬ ‫ـر‬‫ش‬ ‫و‬ ، ‫ـك‬‫ﻟ‬‫وذ‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻞ‬‫ج‬‫أ‬ ‫ـيد‬‫س‬‫تج‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬ ‫ﻓ‬ ‫ﻓي‬ ‫ﻞ‬ ‫ـ‬‫ش‬ ‫ع‬ ‫ـرو‬‫ش‬‫م‬ ‫ـﻞ‬ ‫مﻬ‬ ‫أن‬‫و‬ ‫ن‬‫ـو‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ـاد‬‫ـ‬‫ق‬ ‫ـﻰ‬‫ل‬‫ع‬ ‫م‬ ‫ـتح‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ﻓي‬ ‫ـير‬‫ي‬‫تغ‬ ‫ـة‬‫ﻘ‬‫طر‬ ‫ـا‬‫ش‬‫اﻟن‬ ‫ته‬‫ر‬‫ـاي‬‫س‬‫وم‬ ‫ـطة‬‫ش‬‫ﻷن‬ ‫ـة‬‫ي‬‫ﻻت‬ ‫مﻘاو‬ ‫ـدة‬‫ي‬‫جد‬ " ‫ـر‬ ‫و‬، ‫أﻻن‬ ‫ـايول‬‫ﻓ‬ ‫أن‬ ‫ـارف‬‫ع‬‫اﻟت‬ ‫ﻘة‬ ‫اﻟسا‬ ‫ﻟم‬ ‫تتناول‬ ‫ما‬ ‫ق‬‫تطر‬ ‫ه‬ ‫إﻟ‬ ‫اﻟتعرف‬ ‫اﻟذ‬ ‫جاء‬ ‫ه‬ Gartner ‫مع‬ ‫ة‬ ‫بدا‬ ‫ـعينات‬‫س‬‫اﻟت‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ن‬‫ـر‬‫ﻘ‬‫اﻟ‬ ،‫ـي‬‫ض‬‫اﻟما‬ ‫حيث‬ ‫ير‬ ‫نموذج‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ن‬‫يتكو‬ ‫من‬ ‫مجموعة‬ ‫اﻷنشطة‬ ‫اﻟتي‬ ‫ـمح‬‫س‬‫ت‬ ‫ـاء‬‫ش‬‫بﺈن‬ ‫ـة‬‫س‬‫مؤس‬ ،‫ـدة‬‫ي‬‫جد‬ ‫ـي‬‫ت‬‫اﻟ‬‫و‬ ‫ـﻞ‬‫ث‬‫تتم‬ ‫ما‬ ‫ﻓ‬ ‫يلي‬ : - ‫حث‬ ‫اﻟ‬ ‫عن‬ ‫اﻟﻔرص‬ . - ‫ع‬ ‫تجم‬ ‫ارد‬‫و‬‫اﻟم‬ . - ‫م‬ ‫تصم‬ ‫اﻟ‬ ‫منتج‬ ‫ع‬ ‫موضو‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫اﻟﻔ‬ . - ‫إنتاج‬ ‫اﻟمنتج‬ . - ‫تحمﻞ‬ ‫ة‬ ‫اﻟمسؤوﻟ‬ ‫اتجاه‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫اد‬ ‫ر‬‫اﻷﻓ‬‫و‬ . ‫ـا‬‫م‬ ‫ـرف‬‫ع‬ ‫دوﻟ‬ ‫ن‬ Dollin 1995 ‫ـة‬‫ي‬‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫أن‬ " ‫ـة‬‫ي‬‫عمل‬ ‫ـ‬‫ل‬‫خ‬ ‫ـة‬‫م‬‫منظ‬ ‫ة‬ ‫ـاد‬‫ص‬‫اقت‬ ‫ـة‬‫ع‬‫مبد‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻞ‬‫ج‬‫أ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫تحﻘ‬ ‫ـرح‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫أو‬ ‫ـو‬‫م‬‫اﻟن‬ ‫ـت‬‫ح‬‫ت‬ ‫ظروف‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟمخاط‬ ‫وعدم‬ ‫اﻟتأكد‬ ‫اﻻستﻔادة‬‫و‬ ‫من‬ ‫ﻓرص‬ ‫جديدة‬ ‫عامة‬ " . 1 ‫الثﺎني‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫للفرص‬ ‫استغﻼل‬ ‫حسب‬ ‫ﻫذا‬ ‫اﻻتجاه‬ ‫عرف‬ Venkalamni, Shane ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫أنﻬا‬ ‫ـة‬ ‫اﻟعمل‬ ‫ـي‬‫ت‬‫اﻟ‬ ‫ـتم‬‫ي‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫خﻼﻟ‬ ‫ـاف‬‫ش‬‫اكت‬ ‫وتثمين‬ ‫استغﻼل‬‫و‬ ‫اﻟﻔرص‬ ‫اﻟتي‬ ‫ـمح‬‫س‬‫ت‬ ‫ـ‬‫ل‬‫بخ‬ ‫ـات‬‫ج‬‫منت‬ ‫ـدمات‬‫خ‬‫و‬ ،‫ة‬ ‫ـتﻘبل‬‫س‬‫م‬ ‫ـة‬‫ص‬‫اﻟﻔر‬‫و‬ ‫ـب‬‫س‬‫ح‬ Casson ‫ـي‬‫ن‬‫تع‬ ‫اﻟحاﻻت‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫إدخال‬ ‫ق‬‫طر‬ ‫جديدة‬ ‫ﻓي‬ ،‫م‬ ‫اﻟتنظ‬ ‫عﻬا‬ ‫و‬ ‫ـعر‬‫س‬ ‫ـﻰ‬‫ل‬‫أع‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـة‬‫ﻔ‬‫تكل‬ ،‫ـا‬‫ﻬ‬‫انتاج‬ ‫ـتم‬ ‫و‬ ‫ـك‬‫ﻟ‬‫ذ‬ ‫ـن‬‫ع‬ ‫ـ‬‫طر‬ ‫ال‬‫و‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـذ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ـر‬‫ب‬‫عت‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ص‬‫شخ‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ـاد‬‫ق‬ ‫ـﻰ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـاف‬‫ش‬‫اكت‬ ‫ارد‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ي‬‫غ‬ ‫ـة‬‫ن‬‫مثم‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟ‬‫و‬ ‫ـوم‬‫ﻘ‬ ‫ائﻬا‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫م‬ ‫وتنظ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ج‬‫أ‬ ‫إعادة‬ ‫عﻬا‬ ‫ب‬ ‫ﻓي‬ ‫ﻞ‬ ‫ش‬ ‫سلع‬ ‫ومنتجات‬ ‫مثمنة‬ ‫ﻞ‬ ‫ش‬ ‫أﻓضﻞ‬ ‫من‬ ‫طرف‬ ،‫ـتﻬلكين‬‫س‬‫اﻟم‬ ‫ـن‬‫ط‬‫وتﻔ‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـﻞ‬‫ث‬‫ﻟم‬ ‫ـذه‬‫ﻫ‬ ‫ـرص‬‫ﻔ‬‫اﻟ‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫يو‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫ﻟد‬ ‫ـة‬ ‫رؤ‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ﻻت‬ ‫مﻘاو‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ع‬‫تدﻓ‬ ‫ـاء‬‫ش‬‫ﻹن‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ـدف‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ب‬ ‫ـتغﻼﻟﻬا‬‫س‬‫ا‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ج‬‫يو‬ ‫ـادر‬‫ص‬‫م‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫خ‬‫أ‬ ‫ـب‬‫ـ‬‫س‬‫ح‬ Drucker ‫اﻟتي‬‫و‬ ‫تتمثﻞ‬ ‫ﻓي‬ : 1 ‫ي‬‫برج‬ ،‫هرزاد‬‫ش‬ ‫كالية‬‫إش‬ ‫تغﻼل‬‫اس‬ ‫ادر‬‫مص‬ ‫ل‬‫تموي‬ ‫ات‬‫المؤسس‬ ‫غيرة‬‫الص‬ ‫طة‬‫والمتوس‬ ، ‫تير‬‫الماجس‬ ‫هادة‬‫ش‬ ‫ل‬‫لني‬ ‫ذكرة‬‫م‬ ، ‫د‬‫بﻠقاي‬ ‫ر‬‫بك‬ ‫ي‬‫أب‬ ‫ة‬‫جامع‬ ، ‫ت‬ ‫ﻠ‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ، 2011 / 2012 ، ‫ص‬ 78 .
  • 11. 9 - ‫ـرص‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟ‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ج‬‫ا‬‫و‬‫اﻟمت‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫اق‬‫و‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻷ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫ث‬ ‫ـدم‬‫ـ‬‫ع‬‫ﻟ‬ ‫ـاءة‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟك‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ج‬‫اﻟنات‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـاظر‬‫ـ‬‫ن‬‫ت‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟمعلو‬ ‫أو‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـدم‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـتﻼك‬‫ـ‬‫م‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫اﻟتكنوﻟوج‬ ‫اﻟﻼزمة‬ ‫ة‬ ‫ﻟتلب‬ ‫اﻟحاجات‬ ‫غير‬ ‫عة‬ ‫اﻟمش‬ . - ‫اﻟﻔرصة‬ ‫اﻟناتجة‬ ‫عن‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟتغي‬ ‫ة‬ ‫اﻟخارج‬ ‫ﻓي‬ ‫اﻟمجاﻻت‬ ،‫ة‬ ‫اﻻجتماع‬ ،‫ة‬ ‫اس‬ ‫اﻟس‬ ‫ة‬ ‫اﻓ‬ ‫ر‬‫مغ‬ ‫اﻟد‬ ‫ة‬ ‫اﻻقتصاد‬‫و‬ . - ‫اﻟﻔرصة‬ ‫اﻟناتجة‬ ‫عن‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻻبتكا‬ ‫اﻻكتشاﻓات‬‫و‬ ‫اﻟتي‬‫و‬ ‫توﻟد‬ ‫ضا‬ ‫أ‬ ‫معارف‬ ‫جديدة‬ . 1 ‫الثﺎلث‬ ‫المطلب‬ : ‫ة‬ ‫المقﺎوﻻت‬ ‫ة‬ ‫الثنﺎئ‬ ‫بين‬ ‫ة‬ ‫اج‬‫و‬‫ازد‬ ‫حسب‬ ‫ﻫذا‬ ‫اﻻتجاه‬ ‫تتمحور‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫حول‬ ‫اسة‬ ‫ر‬‫د‬ ‫اﻟعﻼقة‬ ‫اﻟتي‬ ‫تر‬ ‫بين‬ ‫اﻟﻔرد‬ ‫مة‬ ‫اﻟﻘ‬‫و‬ ‫اﻟتي‬ ‫أنشأﻫا‬ ‫عمه‬ ‫تز‬ ‫و‬ » Bruyant « ‫ة‬ ‫ﻓاﻟبنس‬ ‫ه‬ ‫إﻟ‬ ‫ـﻞ‬‫ث‬‫يتم‬ ‫ع‬ ‫ـو‬‫ض‬‫اﻟمو‬ ‫ـي‬‫م‬‫اﻟعل‬ ‫ـدروس‬‫م‬‫اﻟ‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـال‬‫ج‬‫م‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـة‬ ‫ثنائ‬ ‫ـرد‬‫ﻔ‬‫اﻟ‬ ‫ـ‬‫ل‬‫وخ‬ ،‫مة‬ ‫اﻟﻘ‬ ‫ـة‬ ‫اﻟثنائ‬‫و‬ ‫ـا‬‫ن‬‫ﻫ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـا‬ ‫ع‬ ‫ـن‬‫ع‬ ‫ـدأ‬‫ب‬‫م‬ ‫ح‬ ‫ـر‬‫ت‬‫اق‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـرف‬‫ط‬ Morin ‫ـو‬‫ﻫ‬‫و‬ ‫ج‬ ‫ـدر‬‫ن‬‫ي‬ ‫ـمن‬‫ض‬ ‫ـة‬ ‫دينام‬ ‫ـر‬‫ي‬‫ﻟلتغ‬ ‫ـرف‬‫ع‬ ‫و‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـورن‬‫ـ‬‫ظ‬‫من‬ ‫اﻷول‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ينط‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـرد‬‫ـ‬‫ﻔ‬‫اﻟ‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ب‬‫عت‬ ‫و‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻟ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫س‬‫اﻷسا‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫خ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫م‬ ‫اﻟﻘ‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ﻓ‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟعا‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫س‬ ‫ئ‬‫ر‬‫اﻟ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـة‬ ‫اﻟثنائ‬ ‫إذ‬ ‫ـوم‬‫ﻘ‬ ‫ـد‬‫ي‬‫بتحد‬ ‫ق‬‫ـر‬‫ـ‬‫ط‬ ،‫ـاج‬‫ت‬‫اﻹن‬ ‫ـا‬‫م‬‫أ‬ ‫ـور‬‫ظ‬‫اﻟمن‬ ‫ـاني‬‫ـ‬‫ث‬‫اﻟ‬ ‫ـو‬‫ﻬ‬‫ﻓ‬ ‫ـر‬‫ب‬‫عت‬ ‫أن‬ ‫ـ‬‫ل‬‫خ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫م‬ ‫اﻟﻘ‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـﻼل‬‫خ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟمؤس‬ ‫اﻟتي‬ ‫أنشأﻫا‬ ‫ﻫذا‬ ‫اﻟﻔرد‬ ‫يؤد‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫جعﻞ‬ ‫ﻫذا‬ ‫ـر‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ‫ـا‬‫ط‬ ‫ت‬‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ـرو‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ـدما‬‫ن‬‫ع‬ ‫ـوم‬‫ﻘ‬ ‫ـذا‬‫ﻫ‬ ‫ـرد‬‫ﻔ‬‫اﻟ‬ ‫ـاء‬‫ش‬‫بﺈن‬ ‫ـة‬‫س‬‫مؤس‬ ‫أو‬ ‫م‬ ‫تﻘد‬ ‫ابتكار‬ ‫ما‬ ‫ﻓاته‬ ‫اﻟمﻘابﻞ‬ ‫ح‬ ‫ص‬ ‫ا‬ً ‫مﻔيد‬ ‫ع‬ ‫اﻟمشرو‬ ‫اﻟذ‬ ،‫أقامه‬ ‫أما‬ ‫عن‬ ‫مة‬ ‫اﻟﻘ‬ ‫اﻟمﻘدمة‬ ‫ـي‬‫ﻬ‬‫ﻓ‬ ‫ـﻞ‬‫ث‬‫تتم‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ع‬ ‫مجمو‬ ‫اﻟنتائج‬ ،‫ة‬ ‫اﻟتﻘن‬ ‫ة‬ ‫اﻟماﻟ‬ ‫ة‬ ‫اﻟشخص‬‫و‬ ‫اﻟتي‬ ‫تﻘدمﻬا‬ ‫اﻟمنظمة‬ ‫اﻟتي‬‫و‬ ‫ـد‬‫ﻟ‬‫تو‬ ‫ـا‬‫ض‬‫ر‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫اف‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ط‬‫اﻷ‬‫و‬ ‫ـة‬‫ل‬‫اﻟﻔاع‬ ‫أو‬ ‫اﻟمﻬتمة‬ . 2 1 ‫عمار‬ ‫ولد‬ ‫عابد‬ ، ‫مﻠخص‬ ‫لمقاوﻻتية‬ ‫ادارة‬ ‫اﻷعمال‬ ‫مقياس‬ ‫المقاوﻻتية‬ ‫موجه‬ ‫لطﻠبة‬ ‫سنة‬ ‫أولى‬ ‫ماستر‬ ‫تخصص‬ ‫ادارة‬ ‫ة‬‫مالي‬ ‫وم‬‫عﻠ‬ ‫يير‬‫تس‬ ‫و‬ ‫ص‬‫تخص‬ ‫اقتصاد‬ ‫نقدي‬ ‫و‬ ‫بنكي‬ ‫عﻠوم‬ ‫اقتصادية‬ ‫و‬ ‫طﻠبة‬ ‫دكتوراه‬ ‫السنة‬ ‫أولى‬ ، ‫ج‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ة‬ ‫ح‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫ﻠ‬ ‫ي‬ ، ‫ا‬ ‫ل‬ ‫ش‬ ‫ﻠ‬ ‫ف‬ ، 2020 - 2021 . 2 ‫ا‬ ‫لم‬ ‫رج‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫فس‬ ‫ه‬ .
  • 12. 10 ‫خ‬ ‫ﺎ‬ ‫ت‬ ‫مة‬ ‫ـاول‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـه‬ ‫ﻓ‬ ‫ـر‬‫ب‬‫عت‬ ‫ـﻞ‬‫م‬‫ا‬ ‫ـال‬‫ج‬‫م‬ ‫ـي‬‫ﻫ‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـول‬‫ﻘ‬‫اﻟ‬ ‫ـن‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ـو‬‫ض‬‫اﻟمو‬ ‫ـذا‬‫ﻫ‬ ‫ـول‬‫ح‬ ‫طرحه‬ ‫سب‬ ‫ما‬ ‫خﻼل‬ ‫من‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـث‬‫ـ‬‫ـ‬‫ح‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫ـ‬‫ج‬‫م‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ﻓ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـاﻫ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ظ‬‫اﻟ‬ ‫ـذه‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫تحل‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫حاو‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬‫اتجا‬ ‫ـدة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬ ‫ـاك‬‫ـ‬‫ـ‬‫ن‬‫ﻓﻬ‬ ،‫ـاس‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫اﻷ‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻟﻔر‬‫و‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫من‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ـات‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫مﻘار‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫مخت‬ ‫ﻞ‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫ﻓ‬‫ر‬‫تع‬ ‫ا‬ . ‫ـاء‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ش‬‫إن‬ ‫ـاﻫر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ظ‬‫م‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫مظ‬ ‫إﻻ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫اﻟمج‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻟ‬‫و‬ ‫ن‬‫ـو‬‫ـ‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ك‬‫ﻟ‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ل‬‫تؤﻫ‬ ‫ـﻔات‬‫ـ‬‫ص‬‫و‬ ‫ـائص‬‫ـ‬‫ص‬‫بخ‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫س‬‫يت‬ ‫ـذ‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬‫و‬ ‫ـاول‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫اﻟم‬ ‫ـود‬‫ـ‬‫ج‬‫بو‬ ‫إﻻ‬ ‫ـنجح‬‫ـ‬‫ت‬ ‫ﻻ‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻷخ‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫ت‬‫ﻫا‬ ،‫ـات‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟمؤس‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ﻻت‬ ‫ﻟلمﻘاو‬ ‫ح‬ ‫رو‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫مثا‬ . ‫ـر‬‫ـ‬‫ي‬‫تغ‬ ‫ـع‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـت‬‫ـ‬‫ق‬‫اﻟو‬ ‫ـرور‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫م‬‫اﻷع‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ج‬‫ر‬ ‫ـف‬‫ـ‬‫وتعر‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫م‬‫اﻷع‬ ‫ـادة‬‫ـ‬‫ر‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫مﻔ‬ ‫ـور‬‫ـ‬‫ط‬‫ت‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ﻘ‬‫ﻟ‬ ‫اﻻ‬ ‫ﻞ‬ ‫اﻟﻬ‬ ‫ـد‬‫ي‬‫تعﻘ‬ ‫ـر‬‫ث‬‫أك‬ ‫ح‬ ‫ـ‬‫ص‬‫أ‬‫و‬ ‫اﻟعاﻟم‬ ‫ﻓي‬ ‫قتصاد‬ . ‫ـتخدامه‬‫س‬‫ا‬ ‫ـم‬‫ت‬ ‫ـدما‬‫ن‬‫ع‬ ،‫ـطﻰ‬‫س‬‫اﻟو‬ ‫ـور‬‫ص‬‫اﻟع‬ ‫ـي‬‫ﻓ‬ ‫ـه‬‫ت‬‫ا‬ ‫بدا‬ ‫ـذ‬‫ن‬‫م‬ ،‫ـار‬‫ـ‬‫ك‬‫اﻻبت‬‫و‬ ،‫ة‬ ‫ر‬‫ـاط‬‫ـ‬‫خ‬‫اﻟم‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ث‬‫م‬ ‫ـائص‬‫ـ‬‫ص‬‫خ‬ ‫ـمﻞ‬‫ـ‬‫ش‬ ‫ﻟ‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫م‬‫اﻷع‬ ‫ـﻞ‬‫ـ‬‫ج‬‫ر‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫مﻔ‬ ‫ع‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫تو‬ ‫ـم‬‫ـ‬‫ت‬ ،‫ـددة‬‫ـ‬‫ح‬‫م‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫م‬ ‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫يتع‬ ‫ـا‬‫ـ‬‫م‬ ‫ﻓ‬ ‫اﻟثروة‬ ‫وخل‬ . ‫ـ‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ـﻞ‬‫ح‬‫و‬ ‫ـز‬‫ي‬‫اﻟتحﻔ‬‫و‬ ‫ـ‬‫اﻟﻔر‬ ‫ـاء‬‫ن‬ ‫و‬ ‫ـادة‬ ‫اﻟﻘ‬‫و‬ ‫ـداع‬‫ب‬‫اﻹ‬ ‫ـﻞ‬‫ث‬‫م‬ ‫ات‬ ‫ز‬‫ـ‬‫ي‬‫اﻟم‬ ‫ـن‬‫م‬ ‫ـدد‬‫ع‬ ‫ﻫناك‬ ‫ام‬ ‫ز‬‫ـ‬‫ت‬‫اﻻﻟ‬‫و‬ ‫ﻼت‬ ‫اﻟناجحين‬ ‫اﻷعمال‬ ‫اد‬‫و‬‫ر‬ ‫معظم‬ ‫تميز‬ ‫اﻟتي‬ ‫ذﻟك‬ ‫إﻟﻰ‬ ‫وما‬ ‫اﻷﻫداف‬ ‫ه‬ ‫وتوج‬ .
  • 13. 11 ‫ق‬ ‫ﺎ‬ ‫ئ‬ ‫م‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ص‬ ‫ﺎ‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ج‬ ‫ع‬ 1 – ‫ا‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ج‬ ‫ع‬ ‫أ‬ – ‫ر‬ ‫س‬ ‫ﺎ‬ ‫ئ‬ ‫ﻞ‬ ‫ج‬ ‫ﺎ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ة‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ط‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫ﺎ‬ ‫ت‬ 1 - ‫برجي‬ ،‫اد‬ ‫ز‬‫شﻬر‬ ‫ة‬ ‫اﻟ‬ ‫إش‬ ‫استغﻼل‬ ‫مصادر‬ ‫ﻞ‬ ‫تمو‬ ‫اﻟمؤسسات‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟصغي‬ ‫ـطة‬‫س‬‫اﻟمتو‬‫و‬ ، ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ـذ‬‫م‬ ‫ـﻞ‬‫ي‬‫ﻟن‬ ‫ـﻬادة‬‫ش‬ ‫اﻟماجستير‬ ، ‫جامعة‬ ‫أبي‬ ‫ر‬ ‫بلﻘايد‬ ، ‫تلمسان‬ ، 2011 / 2012 . 2 - ‫ح‬ ‫سا‬ ‫مة‬ ‫ﻓط‬ ، ‫دور‬ ‫اﻓع‬‫و‬‫اﻟد‬ ‫و‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫اﻟمﻬا‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ﻓي‬ ‫تعزز‬ ‫ح‬ ‫رو‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ﻟد‬ ‫ـات‬‫ج‬‫خر‬ ‫ـات‬‫ع‬‫اﻟجام‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫ر‬‫د‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ميدان‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ن‬‫ﻟعي‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫م‬ ‫ـات‬‫ـ‬ ‫طاﻟ‬ ‫ـتر‬‫ـ‬‫س‬‫اﻟما‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻟجام‬ ‫ان‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻫ‬‫و‬ ، ‫ـة‬‫ـ‬‫ل‬‫مج‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫مع‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫ل‬‫اﻟع‬ ‫ة‬ ‫ـاد‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻻقت‬ ) ‫ـة‬‫ـ‬‫ل‬‫مج‬ ‫ـوم‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫اﻻقتصاد‬ ‫اﻟتسيير‬‫و‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫اﻟتجا‬‫و‬ / ( ‫اﻟمجلد‬ 20 - ‫اﻟعدد‬ 03 - 2017 . 3 - ‫ن‬‫ـﻘرو‬‫ـ‬‫ش‬ ،‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫مح‬ ‫دور‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ﻓ‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ق‬‫ر‬‫ت‬ ‫ـارع‬‫ـ‬‫ش‬‫اﻟم‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ـغي‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻟ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ج‬‫اﻟمنت‬ " ‫ـة‬‫ـ‬‫س‬‫ا‬ ‫ر‬‫د‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫ميدان‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ﻟ‬‫ا‬ ‫ﻟلو‬ ‫ـة‬‫ـ‬ ‫اﻟوطن‬ ‫ﻟدعم‬ ‫وتشغيﻞ‬ ‫اب‬ ‫اﻟش‬ ‫ة‬ ‫ﻻ‬ ‫ﻟو‬ ‫سيد‬ ‫اس‬ ‫بلع‬ " ، ‫ة‬ ‫ر‬ ‫مذ‬ ‫ج‬ ‫تخر‬ ‫ضمن‬ ‫ات‬ ‫متطل‬ ‫نيﻞ‬ ‫شﻬادة‬ ‫اﻟماجستير‬ ‫ﻓي‬ ‫اﻟعلوم‬ ،‫اﻟتجارة‬ ‫تخصص‬ ‫اﻹبداع‬ ،‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬‫و‬ ‫جامعة‬ ،‫تلمسان‬ ‫ائر‬ ‫ز‬‫اﻟج‬ ، 2015 . ‫ب‬ – ‫م‬ ‫ج‬ ‫ﻼ‬ ‫ت‬ 1 - ‫رم‬ ،‫رمضان‬ ‫عناصر‬ ‫ـة‬‫ئ‬‫اﻟبي‬ ‫ـة‬ ‫اﻟخارج‬ ‫ـا‬‫ﻬ‬‫وعﻼقت‬ ‫ـة‬‫ئ‬‫اﻟبي‬ ‫ـة‬ ‫اﻟراد‬ ‫ـﻼب‬‫ط‬‫ﻟ‬ ‫ـات‬‫ع‬‫اﻟجام‬ ‫ـتخدام‬‫س‬‫ا‬ ‫ـد‬‫ص‬‫اﻟمر‬ ‫اﻟعاﻟمي‬ ‫ﻟرادة‬ ،‫اﻷعمال‬ ‫مجلة‬ ‫جامعة‬ ‫دمش‬ ‫ﻟلعلوم‬ ‫ة‬ ‫اﻻقتصاد‬ ،‫ة‬ ‫اﻟﻘانون‬‫و‬ ‫اﻟعدد‬ 11 ، ‫دمش‬، 2002 . ‫ج‬ – ‫م‬ ‫ح‬ ‫ﺎ‬ ‫ض‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ت‬ 1 - ‫ـاة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ح‬ ، ‫ـد‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬‫ح‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ض‬‫محا‬ ‫ـاس‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫مﻘ‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ، ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ﻬ‬‫موج‬ ‫ـة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬ ‫ﻟطل‬ ‫ـتر‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫س‬‫ما‬ 2 ‫ـوم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـﻼم‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ع‬‫اﻹ‬ ‫ـال‬‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ص‬‫اﻻت‬‫و‬ – ‫جامعة‬ ‫ة‬ ‫حسي‬ ‫بن‬ ‫بوعلي‬ - ،‫اﻟشلف‬ ‫اﻟسداسي‬ ‫اﻷول‬ ‫ﻟلسنة‬ ‫ة‬ ‫اﻟجامع‬ 2020 - 2021 . 2 - ‫سي‬ ‫عو‬ ‫وردة‬ ، ‫ات‬ ‫ر‬‫محاض‬ ‫اس‬ ‫مﻘ‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ، ‫جامعة‬ ‫ﻓرحات‬ ‫اس‬ ‫ع‬ ‫سطيف‬ ، ‫اﻟسداسي‬ ‫اﻷول‬ ‫ﻟلسنة‬ ‫ة‬ ‫اﻟجامع‬ 2020 - 2021 . 3 - ‫قرﻓي‬ ‫عبد‬ ‫اﻟعزز‬ ، ‫ات‬ ‫ر‬‫محاض‬ ‫ﻓي‬ ‫اس‬ ‫مﻘ‬ ‫ة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ، ‫جامعة‬ ‫زان‬ ‫ـور‬‫ش‬‫عا‬ ‫ـة‬‫ﻔ‬‫اﻟجل‬ ، ‫ـي‬‫س‬‫اﻟسدا‬ ‫اﻷول‬ ‫ﻟ‬ ‫لسنة‬ ‫ة‬ ‫اﻟجامع‬ 2020 - 2021 .
  • 14. 12 4 - ‫عمار‬ ‫ـد‬‫ﻟ‬‫و‬ ‫ـد‬‫ب‬‫عا‬ ، ‫ـص‬‫خ‬‫مل‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫ﻟمﻘاو‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ادا‬ ‫ـال‬‫م‬‫اﻷع‬ ‫ـاس‬ ‫مﻘ‬ ‫ـة‬ ‫ﻻت‬ ‫اﻟمﻘاو‬ ‫ـه‬‫ج‬‫مو‬ ‫ـة‬ ‫ﻟطل‬ ‫ـنة‬‫س‬ ‫ـﻰ‬‫ﻟ‬‫أو‬ ‫ـتر‬‫س‬‫ما‬ ‫تخصص‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ادا‬ ‫ة‬ ‫ماﻟ‬ ‫علوم‬ ‫ـيير‬‫س‬‫ت‬ ‫و‬ ‫ـص‬‫ص‬‫تخ‬ ‫ـاد‬‫ص‬‫اقت‬ ‫ـد‬‫ﻘ‬‫ن‬ ‫ـي‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ـوم‬‫ل‬‫ع‬ ‫ة‬ ‫ـاد‬‫ص‬‫اقت‬ ‫و‬ ‫ـة‬ ‫طل‬ ‫اه‬ ‫ر‬‫ـو‬‫ت‬ ‫د‬ ‫ـنة‬‫س‬‫اﻟ‬ ‫أوﻟﻰ‬ ، ‫جامعة‬ ‫ة‬ ‫حسي‬ ‫بن‬ ‫بوعلي‬ ، ‫اﻟشلف‬ ، 2020 - 2021 .