Mali tablo analizi

Taner ERASLAN
MALİ TABLO
ANALİZİ

NELER PAYLAŞACAĞIZ?
1. Mali Tablo ve Analizi
2. Devlet Muhasebesinin Gelişimi
3. Kamu Kurumları Mali Tabloları
4. Sayıştayca Yapılacak Mali Tablo Denetimi
5. Mali Tablolarının Analizi
5.1. Teorik Rasyolar
5.2. Mali Oranlar
5.3. İdari Rasyolar
5.4. Yasal Rasyolar
5.5. Uluslararası Rasyolar

Belediyelerde Devlet Muhasebesinin Gelişimi
Nedir Muhasebe?
İşletmelerin iktisadi etkinlikleri sonucu ortaya çıkan, varlıkları
ve yükümlülükleri üzerinde değişme yaratan mali nitelikli
işlemlere ilişkin bilgileri
 Kaydetme,
 Sınıflandırma,
 Özetleme,
 Çözümleme,
 Yorumlama ilke ve yöntemleridir.

Devlet Muhasebenin Anlamı
Muhasebe sistemi; karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili
çalışmasını sağlayacak ve malî raporların düzenlenmesi ile kesin
hesabın çıkarılmasına temel olacak şekilde kurulur ve yürütülür.
Kamu hesapları, kamu idarelerinin gelir, gider ve varlıkları ile malî
sonuç doğuran ve öz kaynağın artmasına veya azalmasına neden olan
her türlü işlemlerle garantilerin ve yükümlülüklerin belirlenmiş bir düzen
içinde hesaplara kaydedilerek, yönetim ve denetim yetkilileriyle
kamuoyuna gerekli bilgilerin sağlanması amacıyla tutulur.
(5018 sayılı Kanun, 49.madde)

Muhasebe Yönetmelikleri
(Muhasebe işlemlerine, hesap planlarına ve işlemlerin muhasebeleştirilmesinde
kullanılacak belgelerin şekil ve türlerine ilişkin düzenleme,)
Maliye Bakanlığı
(Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği)
İçişleri Bakanlığı
(Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği)
Maliye Bakanlığı
(Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği)
* Çerçeve hesap planı
* Düzenlenecek raporların şekil, süre ve türleri
DEVLET MUHASEBESİ STANDARTLARI KURULU
Muhasebe ve raporlama standartları

Devlet Muhasebesinin Temel Kuralları - 1
 Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde,
mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda
muhasebeleştirilir.
Bütün malî işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının
belgeye dayanması şarttır.
Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri malî yılın hesaplarında
gösterilir.

Devlet Muhasebesinin Temel Kuralları – 2
Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda
muhasebeleştirilir.
Malî istatistikler, uluslararası standartlara uygun olarak bütünlük,
güvenilirlik, kullanışlılık, yöntemsel geçerlilik ve ulaşılabilirlik ilkeleri
çerçevesinde; yeterli mesleki eğitimi almış personel tarafından
muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve istatistiksel yöntemler
kullanılarak hazırlanır.
Malî istatistiklerin hazırlanmasında kamu idarelerinin yöneticileri uygun
kurumsal çevrenin oluşturulması için gerekli önlemleri alır.

Belediyelerin Muhasebe Sistemi
1931 yılında, 1580 sayılı Belediye Kanununa dayanılarak, “Belediye
Muhasebe Usulü Tüzüğü” ile “Belediyelerin Bütçe ve Muhasebe
Usulü Yönetmeliği” yayımlanmıştır.
1990 yılında, yeni tüzük ve yönetmelik yayımlanmış ve 1992 yılında
da yeni düzenlemeler uygulanmaya başlanmıştır.
2006 yılında, “Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği”
yayımlanmış, yukarıda belirtilen yönetmelik ve tüzük yürürlükten
kaldırılmıştır.

Kesin Mizan Mali Tablo Analizi
Mali Tablo
Dönem Sonu
İşlemleri
Dönem Sonu
Öncesi İşlemleri
Yevmiye Defteri
ÖEB
MİF
Sonraki
Slayt
Geçici Mizan
 Gün Sonu- Hafta
Sonu-Aysonu İşlemleri
 Envanter İşlemleri
 Hataların Düzeltilmesi
Büyük Defter
Yardımcı Defter
Dışsal
-Avans
-Taahhüt
-Teminat
İçsel
Fatura
Harcama Talimatı
Ödene
k

Mali Tablo
Analizi
YÖNETİM BİLGİ SİSTEMİ (YBS)
Yönetim Dönemi Hs.
MALİ TABLO
- Resmi Tablolar
- Özel Tablolar
Faaliyet Raporu
Kesin Hesap
Karar Destek Sistemi
(KDS)
Bütçe Hazırlama
Prosesleri
Ulusal Dokümanlar

Hükümet Politikaları
Kalkınma Planı ve Yıllık Programlar
Orta Vadeli Program
Orta Vadeli Mali Plan
İdare Stratejik Planı
İdare Performans Programı
İdare Bütçesi
İdare Faaliyet Raporu
Harcama Birimi B
Performans Programı
Harcama Birimi A
Performans Programı
Kamu
İdaresi
Düzeyi
Ülke
Düzeyi
1 Yıllık
Orta ve Uzun
Dönemli

Finansal analiz, bilanço ve gelir tablosunda yer alan oldukça
hacimli bir rakamlar kümesinden, anlamlı finansal oranlar
oluşturmak suretiyle özet bilgiler çıkarmak işlemidir.
Analizle İlgili Taraf Analizin Amacı İlgi Alanı
Kısa Vadeli Borç Veren Kredi Güveni Likidite, Döner Sermaye Ve Firmanın Kısa
Vadeli Borçlarını Ödeme Kapasitesi
Uzun Vadeli Borç
Veren
Kredi Güveni Firmanın Borcunu Ödeyebilme Yeterliliği
Hissedar (Yatırımcı) Yatırım Verimi Firmanın Karlılığı,
Hisse Başına Kazanç, Hisse Başına Kar Payı
Yönetim Verimlilik
Karlılık Oranı
İç Kontrol
Finansal Sağlık
Toplam Aktiflerin Verimlilik Oranı, Öz
Sermayenin Verimlilik Oranı
Hükümet Vergi
Verimlilik
Katma Değer, Hisse Başına Kazanç, Muhasebe
Düzenine Uyum

Nedir Mali Tablo?
Mali Tablolar, muhasebe sistemi içinde kaydedilen ve toplanan
bilgilerin, belirli zaman aralıklarıyla bu bilgileri kullanacak olan
kişilere iletilmesini sağlayan araçlar olup, kurumsal birimlerin mali
yapıları hakkında bilgi vermektedirler.
Mali Tablolar, genel olarak kaynakların dağıtımı, uygulanan mali
politikaların etkileri ile ileriye yönelik politika oluşturulması ve karar
verilmesinde, kamu idaresinin mali durumu, performansı ve nakit
akımları hakkında kullanıcılara kapsamlı bilgi sağlar.
Belediye Mali Tabloları

Mali tablolar kamu idarelerinin;
a) Kaynaklarının dağılımı ve kullanımını,
b) Faaliyetlerinin nasıl finanse edildiği ve nakit ihtiyacının nasıl
karşılandığını,
c) Faaliyetlerini finanse edebilme ve sorumlulukları ile
taahhütlerini yerine getirebilme yeteneğini,
d) Mali durumu ve mali durumundaki değişiklikleri,
e) Faaliyetlerindeki performans, etkinlik ve başarısını,
f) Kendilerine sağlanan kaynakları bütçelerine uygun ve yasal
şekilde kullanıp kullanmadıklarını,
g) Mali işlemlerinde saydam olup olmadıklarını ve hesap
verilebilirliğini,
gösterir.

Mali Tablolar;
Mali tabloların, kullanıcıların karşılaştırma yapabilmelerini
mümkün kılmak için son üç dönemin verilerini de içermeleri ve
herkes tarafından anlaşılmalarını sağlayacak şekilde ve
açıklamaları ile birlikte hazırlanmaları esastır.
Kapsama dahil her kamu idaresi bir kurumsal birimdir ve bunlar
raporlama birimi olarak adlandırılır.
Kapsama dahil diğer kamu idarelerinin muhasebe yetkilileri, mali
tabloların belirlenen standartlara uygun olarak hazırlanmasından
ve belirlenen süreler içinde Bakanlığa gönderilmesinden;
kurumların yöneticileri de bu hususları gözetmekten sorumludur.

Hazırlanacak olan mali tabloların şekli Genel Yönetim Muhasebe
Yönetmeliği (17 tane) ve Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği (18
tane) ekinde bulunmaktadır.
Mali tabloların şekilleri üzerinde değişiklik yapmaya, kamu idareleri
itibarıyla türlerini belirlenmeye veya ihtiyaç duyulması halinde yeni mali
tablolar oluşturmaya ve elektronik ortamda alınmasıyla ilgili düzenlemeler
yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Düzenlenecek temel mali tablolar
Kamu idarelerince aşağıda sayılan mali tablolar hazırlanır ve kamuoyunun
bilgisine sunulur.
a) Bilanço
b) Faaliyet Sonuçları Tablosu
c) Bütçe Uygulama Sonuçları Tablosu
d) Nakit Akım Tablosu
....

Sayıştay tarafından bir kamu idaresi hesabına ilişkin olarak yapılacak
düzenlilik denetiminin amacı;
 Kamu idaresinin hesap ve işlemleri ile mali rapor ve tablolarının,
mali raporlama standartları doğrultusunda denetlenen kamu
idaresinin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını tüm önemli
yönleriyle doğru ve güvenilir bir biçimde gösterip göstermediği,
 Kamu idaresinin gelir, gider, mal ile diğer hesap ve işlemlerinin
kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığı,
hakkında denetim görüşü oluşturmak, mali yönetim ve iç kontrol
sistemlerini değerlendirmek, kanun ve diğer hukuki düzenlemelere
aykırı işlemleri ve sebep olunan kamu zararlarını tespit etmektir
Sayıştayca Yapılacak Mali Tablo Denetimi
“Sayıştay Başkanlığı, Düzenlilik Denetim rehberi, Sayfa:19”

Düzenlilik denetiminde denetim görüşü makul güvence elde
edilmesi şeklinde oluşturulur. Makul güvence, yeterli ve uygun denetim
kanıtlarını toplamak suretiyle aşağıdaki unsurlara ilişkin olarak elde
edilir;
 Mali rapor ve tabloların şekil ve içerik açısından öngörülen mali
raporlama sistemine uygunluğu,
 Mali rapor ve tablolarda yer alan rakamların kuruma ilişkin tüm
işlemleri içerecek şekilde doğru ve güvenilir olduğu,
 Kuruma tahsis edilen kamu kaynaklarının yetkili organca öngörülen
amaçlara ve hizmetlere harcandığı,
 Gelir, gider ve mallara ilişkin hesap ve işlemlerin kanun ve diğer
hukuki düzenlemelere uygun olarak yapıldığı.

Sayıştay Denetçisi, denetim prosedürlerini uygularken aşağıda
sayılan kanıt toplama tekniklerinden birini ya da bir kaçını
kullanarak denetim kanıtı elde eder.
 Kayıt ve belgelerin incelenmesi,
 Fiili-fiziki inceleme,
 Gözlem,
 Yazılı veya sözlü bilgi alma,
 Karşılaştırma,
 Teyit,
 Yeniden hesaplama, mali tablolara kaynak teşkil eden belge
ve kayıtların matematiksel doğruluğunun kontrol edilmesidir.
 Yeniden uygulama,
 Bilgisayar destekli denetim teknikleri

Mali Rapor ve Tablolara İlişkin Sorumluluklar
Kamu idarelerinin üst yönetimlerinin, uygulanmakta olan mali
raporlama sistemine uygun olarak mali rapor ve tabloların hazırlanmasından
ve sunumundan doğan sorumluluğu aşağıdaki hususları içerir:
 Mali tabloların önemli hata içermeyecek şekilde hazırlanması ve
sunumu ile ilgili iç kontrolün tasarlanması, uygulanması ve
sürdürülmesi,
İlgili muhasebe sisteminin uygulanması,
 Bütçenin hazırlanması ve uygulanması,
 İç Kontrol Güvence Beyanının verilmesi.

Mali Tabloların İncelenmesi
Mali tabloların yasal gereklere uygun olup olmadığı,
Muhasebe uygulamalarının, hesap talimatlarına uygun olup olmadığı,
gerektiği şekilde açıklanıp açıklanmadığı, istikrarlı şekilde uygulanıp
uygulanmadığı ve denetlenen kuruma uygun olup olmadığı,
Bir bütün olarak mali tabloların, denetlenen kurum hakkındaki bilgilerle
tutarlı ve denetim prosedürlerinin sonuçlarına uygun olup olmadığı,
Mali tablolardaki açıklamaların makul olup olmadığı,
Mali tablolarda yer alan ara toplamlar ile toplam miktarın uyumlu olup
olmadığı

Mali tablolar, Sayıştay’ın kurumu tanımasını sağlayacaktır.
1. Planlaması,
 Denetlenen Kurumun Tanınması
 Önemliliğin Belirlenmesi
 İç Kontrol Sisteminin Tanınması
 Risk Değerlendirmesi
 Denetim Yaklaşımının Belirlenmesi
 İncelenecek İşlemlerin Belirlenmesi ve Örnekleme
1. Uygulaması,
2. Raporlaması,
3. İzlemesi.
“Sayıştay Başkanlığı, Düzenlilik Denetim rehberi”

Kurum tanıma çalışmaları kapsamında Sayıştay aşağıdaki
incelemeleri yapacak:
 Kurum faaliyetleri, kurumun mali yapısı, muhasebe, iç kontrol
sistemleri ve bilişim sistemleri ile diğer ilgili hususlarda yeterli bilgiye
sahip olunması,
 Önceki döneme ait mali tablolar, faaliyet raporu, mali istatistikler
ile stratejik plan, performans programı, bütçe ve diğer ilgili
belgelerin incelenmesi,
 Kurumun ürettiği ya da üretmesi gereken mali tabloların
çeşitlerinin ve dönemlerinin tespitinin yapılması,
 Mali tablo ve muhasebeye ilişkin kurum içi raporlama sürecinin
incelenmesi.

DÜZENLİK DENETİMİNİN HEDEFİ
Denetlenen kurumun mali rapor ve tablolarında ve bunları oluşturan hesap ve
işlemlerde açıkça veya zımnen ifade edilen beyanların doğruluğu, güvenilirliği
ve uygunluğunun denetçi tarafından test edilmesidir.
Denetim hedefleri, denetlenen kurumun varlık ve kaynak hesapları ile gelir ve
gider hesaplarına ve mali tabloların sunumu ve dipnotlarına ilişkin olmak üzere
üç grupta ele alınmaktadır.
Denetçi denetim hedeflerini, mali tabloların dayandığı tüm hesap ve
işlemlerde ve mali tablo dip notları ile açıklamalarında önemli hata riskini
değerlendirmek ve denetim prosedür ve tekniklerini planlamak amacıyla
kullanır.
Denetçi her bir denetim hedefine ilişkin denetim kanıtı elde etmelidir.

Gelir –Gider Hesapları/Gelir Tablosuna İlişkin Denetim Hedefleri
Tamlık: Mali tabloların kapsadığı döneme ilişkin gelir ve gider işlemlerinin
tamamı kaydedilmeli ve ait olduğu mali tabloya yansıtılmalıdır.
Doğruluk: Tüm gelir ve gider işlemleri gerçek değeriyle kaydedilmiş olmalıdır.
Tüm gelir ve giderler, ait olduğu mali tabloda uygun tutarlarla ifade
edilmelidir.
Gerçekleşme: Tüm gelir ve gider işlemleri mali tabloların ilgili olduğu
dönemde gerçekleşmiş olmalı ve bunlara ilişkin kayıtlar kurumun gerçek
işlemlerini yansıtmalıdır.
Dönemsellik: Kayıtlarda yer alan tüm işlemler ilgili dönem içinde veya
sonuçları itibariyle o dönemle ilgili olmalıdır.
Uygunluk: Kurumlar, yasalarla kendilerine verilen görevleri ifa ederken
mevzuata uygun hareket etmekle yükümlüdürler. Kurumların mali
tablolarındaki kayıt ve bilgiler ile bunların dayandığı gelir, gider ve mal
işlemleri kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olmalıdır.
Sınıflandırma: Tüm gelir ve gider işlemleri doğru hesaplara kaydedilmiş
olmalıdır.

Varlık ve Kaynak Hesaplarına/Bilançoya İlişkin Denetim Hedefleri
Tamlık: Mali tablolar, düzenleniş tarihi itibari ile denetlenen kurumun tüm
varlıklarını ve kaynaklarını göstermelidir. Kurumun bilançosunda ya da mali
tablolarında yer alması gereken varlıklar ve kaynaklar kayıt dışı
bırakılmamalıdır.
Aidiyet: Varlık ve kaynaklar, bilanço tarihi ya da mali tablonun düzenlendiği
tarih itibariyle denetlenen kuruma ait ya da kurumun kullanımında olmalıdır.
Değerleme: Varlık ve kaynaklar, bilanço tarihi ya da mali tablonun
düzenlendiği tarih itibariyle taşıdığı değeri göstermelidir. Varlık ve kaynaklara
ilişkin mevzuatın öngördüğü değerleme yapılmalıdır.
Mevcudiyet: Varlık ve kaynaklar, bilanço tarihi ya da mali tablonun
düzenlendiği tarih itibariyle denetlenen kurumda mevcut olmalıdır. Fiilen
mevcut olmayan varlıklar veya hukuken ödenmeyecek borçlar bilançoda ya
da mali tablolarda yer almamalıdır.
Uygunluk: Varlık ve kaynakların elde edilmesi ve kullanılmasına ilişkin
işlemler kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olmalıdır.
Sınıflandırma: Varlık ve kaynaklar ilgili hesaplara kaydedilmiş olmalıdır.

Mali Tabloların Sunumuna ve Dipnotlarına İlişkin Denetim Hedefleri
Gerçekleşme: Düzenleyici hesaplarda yer alan bilgilerle dipnotlardaki
açıklamalar gerçekleşmiş işlemlere veya olaylara dayanmalıdır.
Tamlık: Mali tablolara ilişkin dipnotlarda ve düzenleyici hesaplarda yer alması
gereken tüm bilgiler beyan edilmiş olmalıdır.
Sınıflandırma ve Anlaşılırlık: Mali tablolarda yer alan bilgiler doğru hesaplara
kaydedilmeli (uygun şekilde sınıflandırılmalı), uygun şekilde sunulmalı ve
bunlara ilişkin dipnotlar anlaşılır olmalıdır.
Uygunluk: Mali tablolara ilişkin dipnotlarda ve düzenleyici hesaplarda yer
alan bilgiler kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olmalıdır.
Doğruluk ve Değerleme: Mali tablolara ilişkin dipnotlarda ve düzenleyici
hesaplarda yer alan bilgiler doğru olarak ve gerçek tutarlarda beyan
edilmelidir.

4.1. TEORİK RASYOLAR
1. Cari Oran: Dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynaklar
arasındaki sayısal ilişkiyi gösteren bir orandır. Bu oran, genel likidite durumunu
yansıtır ve dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklara bölünmesi suretiyle
hesaplanır.
Bu oranın 1’den büyük olması gerekmektedir.
Cari Oran = Dönen Varlıklar
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Sonuç
1. Belediye 3,70 Olumlu
6. Belediye 0,51 Olumsuz
Oranın 2’den fazla idarenin ihtiyacından fazla
dönen varlıkları olduğunu göstermektedir.

2. Nakit Oranı: Para ve benzeri değerlerin kısa vadeli yabancı kaynaklara
oranıdır. Mevcut hazır değerlerin, kısa vadeli borçları ne ölçüde karşıladığını
ölçmede kullanılır. Bu oran idarenin acil ihtiyaç duyduğu nakit oranını
yansıtır.
Oranın 0,20 nin altında ve çok üstünde olması durumları nakit
yönetiminde sıkıntı olduğu sinyalini verir.
Nakit Oran = Hazır Değerler
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar1. Belediye 1,21 olumlu
2. Belediye 0,27 olumlu
4. Belediye 0,04 olumsuz

3. Finansman Oranı (Ödeme Gücü Katsayısı): İdarenin mali yeterliliğinin
araştırılmasına olanak veren orandır.
Bu oranın en az 1 olması gerekmektedir.
Finansman Oranı = Öz Kaynaklar
Toplam Yabancı Kaynaklar

4. Finansal Kaldıraç Oranı: Kısa ve uzun vadeli yabancı kaynakların aktif
toplamına bölünmesiyle elde edilir.
Bu oran varlıkların yüzde kaçının yabancı kaynaklardan finanse edildiğini
gösterir.
Finansal Kaldıraç Oranı = Yabancı Kaynaklar
Aktif Toplam

1. Borçların Özkaynaklara Oranı
(Kısa Vadeli Borçlar + Uzun Vadeli Borçlar) / Özkaynaklar
1. Belediye 0,082
2. Belediye 1,041
3. Belediye 0,096
4. Belediye 0,234
5. Belediye 0,378
6. Belediye 0,114
7. Belediye 5,280
8. Belediye 0,120
9. Belediye 0,447
10. Belediye 0,574
11. Belediye 0,086
12. Belediye 5,290
13. Belediye 0,586
14. Belediye 0,140

2. Kısa Vadeli Borçların Özkaynaklara Oranı
Kısa Vadeli Borçlar / Özkaynaklar
1. Belediye 0,05
2. Belediye 0,32
3. Belediye 0,10
4. Belediye 0,20
5. Belediye 0,07
6. Belediye 0,02
7. Belediye 2,34
8. Belediye 0,12
9. Belediye 0,27
10. Belediye 0,08
11. Belediye 0,09
12. Belediye 1,10
13. Belediye 0,59
14. Belediye 0,11

3. Uzun Vadeli Borçların Özkaynaklara Oranı
Uzun Vadeli Borçlar / Özkaynaklar
1. Belediye 0,04
2. Belediye 0,72
3. Belediye 0,00
4. Belediye 0,03
5. Belediye 0,31
6. Belediye 0,09
7. Belediye 2,94
8. Belediye 0,00
9. Belediye 0,17
10. Belediye 0,50
11. Belediye 0,00
12. Belediye 4,19
13. Belediye 0,00
14. Belediye 0,03

4. Maddi Duran Varlıkların Özkaynaklara Oranı
Maddi Duran Varlıklar / Özkaynaklar
1. Belediye 0,88
2. Belediye 1,61
3. Belediye 0,98
4. Belediye 1,00
5. Belediye 0,90
6. Belediye 1,10
7. Belediye 5,40
8. Belediye 0,99
9. Belediye 1,25
10. Belediye 1,53
11. Belediye 0,94
12. Belediye 5,29
13. Belediye 58,36
14. Belediye 1,12

4.3. İdari Rasyolar
1. Bütçe Tutarlılık Rasyosu: Bu rasyo bütçe kanununda öngörülen ödeneğin
dönem sonunda ne kadar aşıldığını ve stratejik planda belirlenen hedeften ne
kadarlık bir sapma olduğunu görmemizi sağlar.
Bütçe Tutarlılık Rasyosu= (Gerçekleşen Bütçe Harcamaları /
Öngörülen Bütçe Ödeneği) * 100
2. Tahakkuk/Tahsilat Rasyosu: İdareler gelir ve gider kalemlerinin tahakkuk ve
tahsilat tutarlarını oranlayarak ilgili gelir ve gider kalemlerindeki artış ve
azalışları takip edebilirler.
Tahakkuk/Tahsilat Rasyosu= (Tahsilat Tutarı / Tahakkuk Tutarı) * 100

4.4. Yasal Rasyolar
1. 5724 Sayılı 2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununda
Öngörülenler: Kanunun 19. maddesinde;
“Bu Kanunun 1 inci maddesi ile belirlenen başlangıç
ödeneklerinin yüzde ikisine kadar ikrazen özel tertip Devlet iç
borçlanma senedi ihraç edilebilir.” denilmektedir.
Dev. İç Borç. Sen. İhraç Kısıtı= (İhr. Edil. Dev. İç Borç. Sen.
Top. / Merkezi Yönetim Başlangıç Ödeneği) * 100 (< %2)

2. 5018 Sayılı Kanunda Öngörülenler: Kanunun 20. maddesinin “f”
bendinde;
“Genel veya kısmi seferberlik, savaş ilanı veya Bakanlar Kurulu kararıyla
zorunlu askeri hazırlıkların yapıldığı olağanüstü hallerde Milli Savunma
Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı
bütçelerindeki mevcut ödenekler, bu idarelerin ödenek toplamları
aşılmamak şartıyla, birleştirilerek kullanılabilir. Bu durumda da mevcut
ödeneklerin yeterli olmaması halinde toplam ödenek tutarının yüzde on
beşine kadar ek harcama yapılabilir.” denilmektedir.
Harcama Kısıtı = (Toplam Harcamalar–Bütçe Ödenekleri Toplamı/Bütçe
Ödenekleri Toplamı) 100 (< %15)

3. Kanunun 21. maddesinde;
“Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçeleri arasındaki
ödenek aktarmaları kanunla yapılır.
Ancak, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, aktarma yapılacak
tertipteki ödeneğin yılı bütçe kanununda farklı bir oran belirlenmedikçe
yüzde beşine kadar bütçeleri içinde ödenek aktarması yapabilirler. Bu şekilde
yapılan aktarmalar, yedi gün içinde Maliye Bakanlığına bildirilir.”
denilmektedir.
Buna göre;
Ödenek Aktarma Kısıtı= (Aktarılan Tutar / Aktarmanın Yapıldığı Tertip
Ödeneği) x 100 (< %5)

“Merkezi yönetim bütçe kanununda belirtilen hizmet ve amaçları
gerçekleştirmek, ödenek yetersizliğini gidermek veya bütçelerde
öngörülmeyen hizmetler için, bu Kanuna ekli (24.12.2005 – 5436/10.
md.) (I) sayılı cetvelde yer alan idareler ile (II) sayılı cetvelde yer alan
idarelerden merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilecek olanların
bütçelerine aktarılmak üzere, genel bütçe ödeneklerinin yüzde ikisine
kadar Maliye Bakanlığı bütçesine yedek ödenek konulabilir.”
denilmektedir.
Yedek Ödenek Kısıtı= (Yedek Ödenek /Genel Bütçe Ödenek Toplamı) *
100 (< % 2)

5. Kanunun 35. maddesinin ikinci fıkrasında;
“Sözleşmesinde belirtilmek ve yüklenme tutarının yüzde otuzunu geçmemek üzere,
yüklenicilere, teminat karşılığında bütçe dışı avans ödenebilir. İlgili kanunların bütçe
dışı avans ödenmesine ilişkin hükümleri saklıdır.” denilmektedir.
Bütçe Dışı Avans Kısıtı= Bütçe Dışı Avans/Yüklenme Tutarı x 100 (< %30)
6. 5393 Sayılı Kanunda Öngörülenler;
Kanunun 49. maddesinde;
“Belediyenin yıllık toplam personel giderleri, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin
213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme katsayısı ile
çarpımı sonucu bulunacak miktarın yüzde otuzunu aşamaz. Nüfusu 10.000'in altında
olan belediyelerde bu oran yüzde kırk olarak uygulanır.” denilmektedir.
K: Yeniden değerleme katsayısı
Y: Son yıl bütçe gelirleri
Personel Harcamaları Kısıtı= (Personel Giderleri / (Y x k)) *100 (< % 30)

“Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden
fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son
kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre
belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar
büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanır.” denilmektedir.
k: Yeniden değerleme katsayısı
Y: son yıl bütçe gelirleri
Borçlanma Kısıtı= (Faiz Giderleri + İç Borç + Dış Borç / (Y x k)) (> 1)

4.5. Uluslararası Rasyolar
1. Maastricht Kriterlerinde Öngörülenler: Maastricht Borçlanma Kısıtı
Maastricht Kriterleri metninde;
“Üye devletlerin kamu borçlarının GSYİH’lerine oranı %60’ı geçmemelidir.” denilmektedir.
Maastricht Borçlanma Kısıtı= İç Borç + Dış Borç / GSYİH * 100 (< % 60)
2. Maastricht Kamu Açığı Kısıtı
“Üye ülkelerin kamu açıklarının GSYİH' lerine oranı %3'ü geçmemelidir.” denilmektedir.
Bu açık genel yönetim sektörünün tamamı için tahakkuk eden gelir ve gider farklarının
GSYİH’ya oranını kapsar.
Maastricht Kamu Açığı Kısıtı= (GYKİ Gelirler. – Giderler) / GSYİH * 100 (< % 3)

KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ (YATAY ANALİZ)
Yatay analiz, farklı tarihlerde düzenlenmiş mali tablolarda yer alan
kalemlerdeki değişikliklerin incelenmesi ve değerlendirilmesidir.
Bu analiz, yeni açıklanmış mali tablolarda yer alan kalemlerin
geçmişteki aynı dönemdeki mali tablo kalemlerine bölünmesi ile
elde edilen oranlar yardımı ile yapılır.
Yatay analizin en büyük üstünlüğü, incelenen işletmenin gelişme
yönü hakkında bir görüş vermesidir.
Beklenmedik olaylar dışında, işletmenin geçmişteki eğilimine
uygun bir şekilde gelişme göstereceği beklenebilir.
MALİ TABLOLARIN YATAY ANALİZİ

Kesin mizanda yer alan hesapların borç kalanları bilançonun aktif
hesaplarını, alacak kalanları da bilançonun pasif hesaplarını oluşturur.
Bilançolar, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde belirlenmiş ilkelere
uygun olarak hazırlanır ve sunulur. Bilançolar, faaliyet dönemleri arasında
karşılaştırma yapılabilmesini sağlamak üzere son üç faaliyet dönemine ilişkin
verileri kapsayacak şekilde hazırlanır.

2009
Mali Yılı
2010
Mali Yılı
%
AKTİF
1.Dönen Varlıklar 90.303.986,61 122.904.783,69 36,1
2. Duran Varlıklar 266.367.103,44 134.220.248,72 -49,6
PASİF
3. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 100.070.078,00 115.690.908,63 15,6
4. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 17.440.640,26 10.266.711,15 -41,1
5. Öz Kaynaklar 239.160.371,79 131.167.412,63 -45,2
TOPLAM 356.671.090,05 257.125.032,41 -27,9
 Faaliyet dönemi içinde paraya dönüştürülebilecek veya kullanılarak tüketilecek
varlıklarda (dönen varlıklar) artış oranı, kısa vadeli yabancı kaynaklardaki artış oranından
daha fazla gerçekleşmiştir.
Paraya dönüştürülmesi öngörülmeyen ve hizmetlerinden bir faaliyet döneminden
daha uzun süre yararlanılacak varlıklar ve vadesi faaliyet dönemini aşan alacaklarda
(duran varlıklar) ciddi bir azalış araştırılmalıdır.
Uzun vadeli yabancı kaynaklarda azalışa karşın, kısa vadeli yabancı kaynaklarda artış
bulunmaktadır.
 Öz kaynaklarda fark ciddi bir azalış göstermektedir.

2009
Mali Yılı
2010
Mali Yılı
%
10 Hazır Değerler 1.313.111,57 3.410.905,29 159,8
102 Banka Hesabı 559.568,20 1.037.387,18 85,4
103 Verilen Çekler ve Gönd. E. H. -38.591,58 -5.597,90 -85,5
109 Banka Kredi Kart. Alacaklar H. 792.134,95 2.379.116,01 200,3

2009
Mali Yılı
2010
Mali Yılı
%
12 Faaliyet Alacakları 60.259.841,76 77.658.866,57 28,9
121 Gelirlerden Takipli Alacaklar H. 60.259.841,76 77.652.285,35 28,9
126 Verilen Depozito ve Tem. H. 0,00 6.581,22
14 Diğer Alacaklar 371.655,32 365.152,65 -1,7
140 Kişilerden Alacaklar 371.655,32 365.152,65 -1,7
15 Stoklar
150 İlk Madde ve Malzeme H. 1.365.988,46 1.906.485,74 39,6
Takipli alacaklarında ciddi bir artış görülmekte, gelir takip ve tahsilinde
etkin çalışılıyor mu?
140 Kişilerden Alacaklar Hesabında yer alan tutarlar için gerekli takibat
işlemleri etkin yürütülüyor mu?
Tüketim malzemesi alımında ciddi bir artış görülmektedir.

2009
Mali Yılı
2010
Mali Yılı
%
16 Ön Ödeme 0,00 431.650,19
162 Bütçe Dışı Avans ve Krediler 0,00 411.650,19
165 M.D.A. Avans ve Krediler H. 20.000,00
19 Diğer Dönen Varlıklar 26.993.389,50 39.131.723,25 45,0
190 Devreden KDV H. 26.993.389,50 39.131.723,25 45,0
Devreden KDV hesabında artış araştırılmalıdır.

24 Mali Duran Varlıklar 4.713.137,39 6.141.850,74 30,3
240 Mali Kur. Yatırılan Sermayeler H. 4.713.137,39 6.141.850,74 30,3
25 Maddi Duran Varlıklar 261.545.966,05 128.078.397,98 -51,0
250 Arazi ve Arsalar H. 99.190.470 42.041.636,89 -57,6
251 Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri H. 0,00 243.923.063,62
252 Binalar H. 82.994.853,53 79.912.410,50 -3,7
253 Tesis, Makine ve Cihazlar 1.969.489,08 2.561.156,80 30,0
254 Taşıtlar H. 4.260.404,15 4.587.698,15 7,7
255 Demirbaşlar H. 2.806.666,33 4.767.651,23 69,9
257 Birikmiş Amortismanlar H. -277.460.680,92
258 Yapılmakta Olan Yatırımlar H. 70.324.082,96 27.745.461,71 -60,5
26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 108.000,00 0,00 -100,0
260 Haklar 108.000,00 108.000,00 0,0
268 Birikmiş Amortismanlar H. -108.000,00
 Duran varlıklarda azalışın nedeni amortisman uygulamasından
kaynaklanmaktadır.
 Demirbaşlarda ciddi bir artış gözlenmektedir.?????
 250 nolu hesapta düşüş, 251 nolu hesapta ciddi bir artış gözlenmektedir.
Yatırımların çoğu tamamlanmıştır.

30 Kısa Vadeli İç Mali Borçlar 204.000 709.025,00 247,6
303 Kamu İdarelerine Mali Borçlar H. 204.000 709.025,00 247,6
32 Faaliyet Borçları 27.716.589,91 27.844.202,22 0,5
320 Bütçe Emanetleri H. 27.716.589,91 27.844.202,22 0,5
33 Emanet Yabancı Kaynaklar 8.272.099,52 13.384.704,38 61,8
330 Alınan Depozito ve Teminatlar H. 4.028.285,52 5.799.139,32 44,0
333 Emanetler H. 4.243.814 7.585.565,06 78,7
36 Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler H. 63.877.388,57 73.752.977,03 15,5
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar H. 9.265.872,67 14.317.384,05 54,5
361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri H. 11.629.273,79 13.163.443,81 13,2
362 Fonlar ve Diğer Kamu İda.Adına Yap. Tahs. H. 19.265.665,28 22.403.897,89 16,3
363 Kamu İdareleri Payları H. 23.716.576,83 23.868.251,28 0,6
Diğer kamu idarelerine olan kısa vadeli mali borçlarda ciddi bir
artış gözlenmektedir.
Emanetler hesabında da artış gözlenmektedir. Dolayısıyla
muhasebe yönetmelikleri kapsamında bu hesapların incelenmesi
yerinde olacaktır.

40 Uzun Vadeli İç Mali Borçlar 14.797.799,07 9.722.502,59 -34,3
400 Banka Kredileri Hesabı 14.797.799,07 9.722.502,59 -34,3
48 Gelecek Yıllara Ait Gelirler 2.642.841,19 544.208,56 -79,4
481 Gider Tahakkuklar H. 2.642.841,19 544.208,56 -79,4
50 Net Değer / Sermaye 175.347.663,92 13.434.935,62 -92,3
500 Net Değer Hesabı 175.347.663,92 13.434.935,62 -92,3
57 Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonç. 49.141.404,07 63.812.707,87 29,9
570 Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet S.H. 49.141.404,07 63.812.707,87 29,9
59 Dönem Faaliyet Sonuçları 14.671.303,80 53.919.769,14 267,5
590 Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu 14.671.303,80 53.919.769,14 267,5
Banka kredilerindeki azalış sadece borcun ödenmesinden mi
kaynaklanmaktadır?
481 nolu hesapta azalış olmasına karşın, 381 nolu hesap bilançoda
yer almamıştır.
Dönem olumlu faaliyet sonuçlarında ciddi bir artış gözlenmektedir.

MALİ TABLOLARIN DİKEY ANALİZİ
YÜZDE YÖNTEMİ İLE ANALİZ (DİKEY ANALİZ)
Dikey yüzde analizi ile, mali tablolarda bulunan her bir
kalemin toplam veya grup içindeki oransal büyüklüğü
incelenir.
Yüzde yönteminde, kalemin alt olduğu grup veya genel
toplam 100 kabul edilir ve her bir kalemin toplam içindeki
yüzdesi hesaplanır.
Kalemlerin toplam içindeki nisbi önemini gösterir ve
işletmenin, diğer işletmelerle karşılaştırılmasına olanak sağlar.

Faaliyet sonuçları tablosu, kurumun bir faaliyet döneminde elde ettiği
gelirleri, yaptığı giderleri, mali ve mali olmayan varlıkların yönetimi ile
yükümlülüklerine ilişkin işlemlerinden kaynaklanan gelir ve giderleri
gösteren ve bunlar hakkında detaylı bilgi sağlayan mali tablodur.
Gelir ve gider hesaplarından üretilir. Son üç faaliyet dönemine ilişkin
verileri kapsayacak şekilde hazırlanır.
Bütün gelir ve giderler, tahakkuk ettikleri dönemin faaliyet sonuçları
tablosunda gösterilir.

GİDERİN TÜRÜ 2009 Yılı % 2010 yılı %
Temel Maaşlar 4.303.605,26 15,87 4.706.015,33 13,96
Sürekli İşçilerin Ücretleri 6.239.317,88 23,01 7.338.673,87 21,77
657 S,K, 4/B Sözleşmeli Personel
Ücretleri
0 0,00 304.440,70 0,90
Memur maaşları ve işçi ücretlerin toplam giderlere oranı
düşmektedir.
Sözleşmeli personel ücretleri ile ilgili “01.02.01.02.Kadro Karşılığı
Sözleşmeli Personel Ücretleri” kodu kullanılması gerekirdi.

Diğer Mal ve Malzeme Alımları 23.925,64 0,09 80.926,84 0,24
Kırtasiye Alımları 159.269,96 0,59 372.011,20 1,10
Büro Malzemesi Alımları 75.694,35 0,28 31.923,11 0,09
Periyodik Yayın Alımları 84.276,00 0,31 3.837,00 0,01
Diğer Yayın Alımları 33.355,88 0,12 2.325,00 0,01
Baskı ve Cilt Giderleri 310.761,84 1,15 264.314,38 0,78
Diğer Kırtasiye ve Büro Malzemesi
Alımları
5.374,69 0,02 24.627,60 0,07
Kırtasiye alımlarının toplam giderler içindeki payı artmaktadır.
Periyodik yayın ve diğer yayın alımlarında ciddi bir düşüş
yaşanmaktadır.

Su Alımları 340.338,93 1,26 376.299,74 1,12
Temizlik Malzemesi Alımları 77.967,73 0,29 35.150,32 0,10
Yakacak Alımları 172.931,15 0,64 147.751,11 0,44
Akaryakıt ve Yağ Alımları 2.516.776,42 9,28 2.956.835,45 8,77
Elektrik Alımları 602.758,36 2,22 734.043,49 2,18
Yiyecek Alımları 260,3 0,00 1.690,00 0,01
İçecek Alımları 47.294,45 0,17 24.274,40 0,07
Temizlik malzemesi, içecek alımları ve yakacak alımlarının
toplam giderlerdeki oranı düşmektedir.
Elektrik tüketimi, Elektrik Piyasası Serbest Tüketici Yönetmeliği
hükümlerine göre belirlenen “serbest tüketici limitini” geçiyor
mu? (Her yılın 31 Ocak tarihine kadar Enerji Piyasası Düzenleme
Kurulunu tarafından belirlenerek yayımlanan elektrik enerjisi
miktarını)

Bina Vergisi 14.163.188,08 20,32 21.777.600,58 21,23
Arsa Vergisi 12.363.972,81 17,74 12.178.601,90 11,87
Arazi Vergisi 10.601,04 0,02 15.091,83 0,01
Çevre Temizlik Vergisi 1.306.210,90 1,87 1.161.988,24 1,13
Haberleşme Vergisi 514.382,65 0,74 425.527,37 0,41
Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi 47.713,37 0,07 5.753.765,64 5,61
Eğlence Vergisi 37.621,93 0,05 37.198,28 0,04
İlan ve Reklam Vergisi 917.150,16 1,32 855.943,83 0,83
Bina İnşaat Harcı 6.149.001,25 8,82 16.216.669,64 15,81
İşgal Harcı 1.248.121,13 1,79 1.723.403,92 1,68
İşyeri Açma İzni Harcı 295.417,72 0,42 782.918,00 0,76
Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisindeki artış mevzuattan
kaynaklanmaktadır.
Bina inşaat harcında artış dikkati çekmektedir.
İşyeri açma izni harcının artışı da ilgili birimin etkili çalıştığının
göstergesi olarak değerlendirilebilir.

KAMU İHALE KURULU KARARI
Karar Tarihi : 17.06.2011
Karar No : 2011/DK.D-105
.
Elektrik piyasası ve ilgili mevzuatındaki değişiklikler ve gelişmeler
sonrasında, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki idareler ve
elektrik piyasasında faaliyet gösteren tedarikçiler tarafından
idarelerin elektrik ihtiyaçlarını temin yöntemine ilişkin Kurumumuz
görüşü talep edilmektedir.
1. İdarelerin, elektrik enerjisi temin yönteminin, idarenin “serbest
olmayan tüketici” ya da “serbest tüketici” olmasına göre
belirlenmesi gerekmektedir.
2. Serbest tüketici olan idarelerin elektrik ihtiyaçlarını 4734 sayılı
Kanun çerçevesinde mal alımı ihalesi olarak temin etmeleri
gerekmektedir.

KAMU İHALE KURULU KARARI
3. 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili ikincil mevzuat esas
alınarak ihaleye teklif verebilecek isteklilerin sahip olması
gereken lisansların idari şartnamenin ilgili maddesinde
düzenlenmesi gerekmektedir.
4. Söz konusu Esaslarda değişiklik yapılmadığı sürece 4734 sayılı
Kanun kapsamında gerçekleştirilen elektrik alımı ihalelerinde
elektrik alımlarında fiyat farkına ilişkin düzenleme yapılması
mümkün bulunmamaktadır.

Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı 1.806,00 0,00 7.345,00 0,01
Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı 242.840,00 0,35 458.795,00 0,45
Tellallık Harcı 347.505,05 0,50 209.942,52 0,20
Diğer Harçlar 1.664.014,27 2,39 5.333.733,76 5,20
Şartname. Basılı Evrak. Form Satış Gelirleri 57.724,60 0,08 140.443,17 0,14
Diğer Mal Satış Gelirleri 185.201,00 0,27 310,03 0,00
Diğer hizmet gelirleri 4.240.685,17 6,08 446.157,29 0,43
Ecrimisil Gelirleri 197.123,00 0,28 75.300,00 0,07
Diğer Taşİnmaz Kira Gelirleri 1.740.214,23 2,50 2.860.869,20 2,79

Sosyal Güvenlik Kurum. A. Bağış ve Yard 0 0,00 380.894,54 0,37
Kişilerden alınan Bağış ve Yardımlar 39.002,00 0,06 168.928,21 0,16
Mahalli İdarelerden Alınan Proje Yardımları 95.700,00 0,14 726.105,00 0,71
Özel Bütçeli İdarelerden Alınan Proje Yardımları 194.939,00 0,28 0 0,00
Mahalli İdarelerden Alınan Proje Yardımları 0 0,00 111.650,00 0,11
Kişilerden Alacaklar Faizleri 27,28 0,00 196,93 0,00
Mevduat Faizleri 0 0,00 0 0,00
Diğer Faizler 10.032,50 0,01 2.969,79 0,00
Merkezi idare Vergi Gelirlerinden Alınan Paylar 18.459.273,82 26,48 22.881.575,22 22,30
Çevre Temizlik Vergisinden Alınan Paylar 686.932,07 0,99 1.839.357,22 1,79
2009 yılında gerçekleşmeyen bazı gelir kalemlerinin 2010
yılında gerçekleştiği görülmektedir.

Yol Harcamalarına Katılma Payı 333.035,00 0,48 12.800,00 0,01
Maden İşletmelerinden Alınan Paylar 4.212,00 0,01 3.890,44 0,00
Müze Giriş Ücretlerinden Alınan Paylar 23.594,56 0,03 18.592,58 0,02
Ortak Altyapı Hizmetleri İçin Diğer Kurumlar T. 1.472.185,00 2,11 0 0,00
Otopark Gelirlerinden İlçe ve İlk Kademe B. 33.286,34 0,05 25.137,28 0,02
Mahalli İdarelere Ait Diğer Paylar 71.879,65 0,10 41.373,65 0,04
Diğer Paylar 0 0,00 7.115,45 0,01
Vergi ve Diğer Amme Alacakları Gecikme Z. 2.181.618,93 3,13 5.339.669,18 5,20
Yukarıda Tanımlanmayan Diğer Para Cezaları 375.340,08 0,54 581.252,54 0,57
Yol harcamalarına katılım payının düştüğü görülmektedir.
Amme alacakları için uygulanan gecikme zammında ciddi
bir artış görülmektedir.

Mali tablo analizi

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (10)

Similar to Mali tablo analizi

Similar to Mali tablo analizi (20)

Mali tablo analizi

Editor's Notes