MUHASEBE DEPARTMANINDA ETİK ETİK SORUNLAR ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

1. ÖRGÜTLERDE
SOSYAL SORUMLULUK
VE
İŞLETME ETİĞİ
BALIKESİR, 2019
HAZIRLAYAN
MEHMET BERTUĞ ÖZENÇ
MUHASEBE DEPARTMANINDA ETİK
1. ETİK SORUNLAR
2. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

2. ETİK
1. Etik doğru ve yanlış
davranış teorisidir.
2. Etik bir kişinin belli bir
durumda ifade etmek
istediği değerlerle ilgilidir.
AHLAK
1. Ahlâk ise onun pratiğidir.
2. Ahlâk ise bunu hayata
geçirme tarzıdır.
ETİK VE AHLAK KAVRAMLARI

3. MUHASEBE DEPARTMANI VE ETİK
Muhasebe Nedir?
 İşletmelerin mali nitelikli işlemlerini kaydeden, sınıflandıran
ve elde ettiği sonuçları finansal çizelgeler aracılığıyla çıkar
gruplarına ulaştıran bir bilim dalıdır.
 Muhasebe fonksiyonu işletmelerde etik sorunların
merkezinde yer alan faaliyet alanlarının başında
gelmektedir.

4. İşletmelerde Muhasebe Departmanı
 Muhasebe departmanı, muhasebe raporlarının
hazırlanması için özel eğitim almışlardır ve raporlama
fonksiyonu yerine getirdikleri için birçok faaliyet alanı ile
doğrudan ilişki içerisindedirler.
 Muhasebe departmanı yasalarla bağlantılı işlemler yerine
getirmektedir.
 Dolayısıyla faaliyet gösterdiği ülkeye, bölgeye veya
kuruma ilişkin yasal düzenlemeler hakkında bilgi sahibi
olmaları gerekmektedir.

5. Örneğin,
 Ön büroda bulunan kasiyer şefi, ön büro çalışanı olmakla
birlikte görev ve sorumlulukları itibariyle muhasebe
müdürüne bağlıdır. İşletmeye gelen müşterilerin giriş
kayıtları, kaç kişi oldukları, kaç gün kaldıkları, ne kadar
ücret ödeyecekleri, oda ücret ve kişi sayısındaki
değişiklikler gibi işlemler ön kasiyer tarafından belgelere
işlenir.

6. MUHASEBE DEPARTMANI VE ETİK
SORUNLAR
 Muhasebe mesleğinin uygulanmasında çoğu meslek
grubunda olduğu gibi ahlaki uygulamanın dışına çıkılarak
meslek onuru ile bağdaşmayacak, kişisel çıkar amacı
güdülerek gerçekleştirilen bazı uygulamalar
gerçekleştirilmeye başlanmıştır.
 Çıkar amaçlı geliştirilen ve işletmenin mali tablolarının
sonuçlarında istenilen yönde değişiklikler yapılması olarak
tanımlanabilecek bu uygulamalar, etik olmayan muhasebe
uygulamaları olarak adlandırılmaktadır.

7.  Son yıllarda mesleki bilgi ve tecrübeye sahip olmasının
yanı sıra, etik değerleri taşımayan meslek mensuplarının
gerçekleştirdikleri faaliyetler sonucunda ürettikleri bilgiler,
kendilerinde var olan tecrübe ve bilginin kötü niyetli olarak
kullanıldığını göstermektedir.

8.  Mesleki bilgi ve tecrübe ile işin gerektirdiği kuralları iyi
bilen meslek elemanları bu kuralların uygulanmasında yer
alan boşlukları ve açıkları da çok iyi bileceklerinden
geliştirecekleri farklı uygulamalar sonucu üretilen
muhasebe bilgileri yanıltıcı ve yanlış sonuçları içerecektir.

9.  Etik olmayan muhasebe kavramını kısaca, finansal
tablolara yapılan makyaj olarak tanımlamak mümkündür.
Başka bir ifadeyle etik olmayan muhasebe, finansal
tabloların işletmelerin durumunu olduğundan daha iyi
gösterilmesi çabasına hizmet eden muhasebe
uygulamalarıdır.

10.  Söz konusu uygulamalar, gerek muhasebe standartları,
gerek Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri gerekse de
yasal düzenlemelerdeki esnekliklerden faydalanmak
suretiyle kazançlarını olması gerekenden fazla göstererek
karar alıcılara firmaların finansal tabloları aracılığıyla
yanlış bilgi sunulmasına neden olmaktadır.
 Böylece şirketler etik olmayan muhasebe tekniklerini
kullanmak suretiyle sürekli büyüyormuş gibi bir görünüş
arz etmektedirler.

11.  Etik olmayan muhasebe uygulamalarına başvuran
şirketlerde gerçekleşmemiş gelirlerin kaydedilmesi, kâr ya
da zarar rakamlarının şişirilmesi, aktiflerin gerçek olmayan
rakamlar ile gösterilmesi, borçların gizlenmesi, özel amaçlı
şirketler kurulması ve bunlara ait hesapların bilanço
dışında takip edilmesi ve benzeri uygulamalar yoluyla
yatırımcılar ve diğer menfaat sahiplerinin aleyhine, hakim
ortak ya da ilgili çıkar gruplarına menfaat sağlanabilir.

12.  Hileli mali tablolar, firma bilgilerinde manipülasyon
yapılması sonucunda söz konusu olmaktadır.
 Şirketlerin finansal tablolarının sonuçlarını olduğundan
farklı göstermek amacıyla başvurdukları etik olmayan
muhasebe uygulamalarının gerçekleştirilmesinde genel
olarak dört ana neden söz konusudur:
1. Fiktif kar yaratılması
2. Gelirlerin ayarlanması
3. Vergiden kaçınma
4. Borcu saklama

13.  Muhasebe departmanında çalışanlar alanlarında
uzmanlaşabilmek adına çok fazla çaba ve zaman
harcamak zorunda kalmaktadırlar.
 Yasal kurumlardan yetkili muhasebe çalışanları aynı
zamanda sürekli yenilikleri takip etmeli, bu alanda çıkan
yenilikleri etik çerçevede inceleyerek uygulamaya
koymalıdır.

14. MUHASEBE HİLE TÜRLERİ
 Çalışanların, kurumların ve kuruluşların muhasebe
hilelerine başvurmalarındaki en temel nedenin menfaat
sağlama gayesi taşıdığı bilinmektedir.
 Muhasebe hile türleri;
 bilinçli manipülasyonlar,
 kayıt dışı prosesler,
 bilgisayar manipülasyonları,
 evrakta sahtecilik gibi gayri ahlaki tutumlardır.

15. 1.Kasti Hata
Muhasebe hataları dikkat eksikliği ve yeterli bilgi sahibi
olmamak gibi durumlardan meydana gelebilir ve bunlar kayıt,
nakil, unutma, tekrarlama, bilanço hataları olarak belirtilebilir.
Fakat bu hataların fayda elde etme yani menfaat sağlama
amacı taşıması sonucunda kasti hatalar ortaya çıkar.

16. 2. Kayıt Dışı İşlemler
 Genellikle kamu otoritesinin denetimine tabi tutulmayacak
şekilde yerine getirilen her türlü ekonomik işlemler kayıt
dışı işlem şeklinde tanımlanabilir.
 İşletmelerde bazı işlemlerin, kasti bir şekilde belge
düzenlemeden yapılması ya da yasal olarak tutulması
gereken defter kayıtlarına işlenmemesi biçiminde yapılan
kayıt dışı işlemler de hile türlerindendir.
 Fatura üzerinde kasti yapılan oyunlar kayıt dışı yapılan
eylemlere örnek olup, işletmelerin vergiden kaçınmak için
yaptığı algısını taşır.

17. 3. İşlemden Önce veya Sonra Kayıt
 İşletmeye ait faaliyetler, düzenli bir şekilde ve zamanında
uygun kayıt programına girilmesi gerekir. Kayıt işleminin
zamanında yapılmaması muhasebe işlemlerinin
raporlaması aşamasını önemli oranda sıkıntıya sokacak
bir durumdur.

18. 4. Bilanço Hileleri
Belirli bir amaca dönük bilançonun olduğundan farklı
düzenlenmesi için yapılan kasti hatalardır. Bilanço hileleri;
işletmenin genel mali durumu hakkında yanıltıcı bilgiler
taşır.
Bilanço hileleri; bilanço makyajlama olarak ta bilinip
işletmenin durumunu daha iyi göstermek için manipülasyon
yapılmasıdır ve bu eylemin temel sebepleri;
1. İşletmelerin kredibilitesini artırmak,
2. İşletmeleri kamuoyuna daha iyi bir formda sunmak,
3. Hisse senetlerinin değerini artırmak,
4. İşletme datalarını manipüle ederek yeni ortak çekmek
için cazip hale getirmektir.

19. 5. Bilgisayar Hileleri
 Bilgisayarlar her ne kadar muhasebe hatalarını en aza
indirmek için yapılsa da bilgisayar destekli hilelerin
doğmasını sağlar.
 Muhasebe bilgi sistemlerinde, verilerin işlenmesi,
saklanması, iletilmesinin bilgisayar ortamlarında
yapılması, muhasebe veri ve yazılımlarının güvenliği
konusunda bazı sorunları meydana getirmiştir.

20. 6. Uydurma Hesaplar
 Uydurma hesaplar; işletme hasılatını saklamak, maliyetleri
artırmak sebebiyle, hayali hesaplar açarak aldatmaya ve
yanıltmaya yönelik yapılan işlemlerdir .
 Hayali hesapların sebepleri aşağıda verilmiştir:
1. İşletmelerin vergi kaçırma düşüncesi,
2. İşletmelerin durumlarını olduğundan daha iyi veya daha
kötü göstermek istemesi,
3. İşletme yöneticilerinin, çalışanların veya ortaklarının ve
personelin yaptığı yolsuzlukları gizlemek istemesi,
4. Belgesiz ve kayıtsız yapılan işlemleri denkleştirme
düşüncesi gibi sebeplerden dolayı uydurma hesaplar
kullanılmaktadır.

21. 7. Belge Sahtekârlığı
 Cezalarının hafifliği dolayısı ile çok yapılıp bir çok çeşidi
bulunmaktadır. Bu yöntemler:
1. Mal veya hizmet satışlarının yüksek fiyatlı olmasına rağmen,
faturalarının düşük bedellerle kesilmesidir,
2. Gerçekte mal veya hizmet alımı olmadığı halde, olmuş gibi
faturaların düzenlenmesidir,
3. Sahte belgelerle vergi iadesi veya devlet teşviklerden
yararlanmaktır,
4. İhraç edilen mal bedellerinin yüksek göstererek haksız KDV
iadesi alınmasıdır,
5. Gerçek bir işletme adına aynı numaralar kullanılarak çok
sayıda belge bastırılması ve düzenlenmesidir.

22. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
İşletme hilelerinin en aza indirilmesi için;
1. Örgütsel dürüstlük ve etik kurallara uyma kültürünün
oluşturulması,
2. Hilelerin ortaya çıkartılması ve önlenmesine yönelik
denetim ve yönetim kurulu oluşturulması,
3. İç denetçi ve bağımsız denetçilerin sorumluluklarının
farkında olması gerekir .

23. 1. İşletme İçerisinde Dürüst ve Etik Kültürlerinin
Oluşturulması
a. Etik kültür kurallarının çalışanlara yazılı bir şekilde
bildirmesi gerekmektedir,
b. İşletmelerde çalışanlara etik kurallarla ilgili eğitimler
verilmelidir,
c. İşletmelerde çalışanların etik kurallara uymaması
esnasında uyarı ve şikâyet için bir ihbar hattı
kurulmalıdır,
d. İşletmeler, çalışanlara etik kurallarının yazdığı el
defterleri dağıtmalıdır.

24. 2. İşletmelerde Etkili Bir İç Kontrol Sistemi Geliştirmek
a. İşletmelerde yapılan etik kuralların oluşturulması,
cezalandırılma korkusunun yaratılması, olumlu
çalışma ortamının yaratılması işletmelerde karşılaşılan
hile risklerini en aza indirmektedir.
b. İşletmelerde yapılan hile riski değerlendirmeleri, iç
kontrol sistemini güçlendirerek işletmelerde
karşılaşılacak hile türlerini en az seviye indirmektedir.

25. 3. Denetim ve Yönetim Kurulunun Kurulması
a. Denetim komitesi finansal rapor hazırlama sürecini
kontrol altında tutarak, hata ve hilelerin oluşmasına
engel olmaktadır.
b. İç kontrol sisteminin etkinliğinin artması için denetim
komitesi, iç denetçiler ve bağımsız denetçilerle iş
birliği içinde hareket etmelidirler.

26. KAYNAKÇA
Arslan, M. (2009). Dünyada Ve Türkiye’de İş Etiği Ve Etik Yönetimi. İstanbul.
Bayram, S. (2005). İşletme Etiği Ve Çalışanların Şirketlerinde Mevcut Olan Etik
Uygulamalara İlişkin Algılarının Ölçümüne Yönelik Bir Araştırma. Bursa.
Bilen, A., & Yılmaz, Y. (2014). Muhasebe Mesleğinde Etik Ve Etikle İlgili Çalışmalar. Dicle
Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi .
Doğan, N. (2008). İş Etiği Ve İşletmelerde Etik Çöküş. SÜ İİBF Sosyal Ve Ekonomik
Araştırmalar Dergisi.
Sayım, F., & Usman, Ö. (2016). Etik Kavramı Ve Muhasebe Meslek Mensuplarında Etik
Algısı-Yalova Örneği. Maliye Dergisi.
Soylu, A. (2018). Muhasebe Meslek Etiği Ve Muhasebe Ve Denetim Meslek Mensuplarının
Etik Algısı Üzerine Bir Araştırma. Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.
Şahin, B. (2011). Seyahat Acentalarının Pazarlama Faaliyetlerinde Etik Karar Verme Süreci:
İstanbul Örneği. Balıkesir.