Lekts 1
- 1.
Удиртгал
Экологийн шинжлэх ухаан, түүний судлах зүйл,
судалгааны аргууд
Экологийн шинжлэх ухааны ангилал
Хавсарга экологийн тухай
Товч агуулга лекц №1
- 3.
-Экологи амьд организмын хоорондын болон тэдгээрийн
хүрээлэн буй орчинтой харьцах харилцааны зүй тогтлыг
судалдаг шинжлэх ухаан юм.
Биологийн хүчин зүйл
Бүлгэмдэл
Популяци
Организм
Биологийн тогтолцоо
Экосистем
Популяцийн түвшин
Организмын түвшин
Биологийн биш хүчин зүйл
Гэрэл
Дулаан
Ус
Салхи
Хөрс
Хүчиллэг чанар
Эрдэсжилт
Гал болон бусад хүчин
зүйлс
- 6.
Цаг хугацаа
сая жилээр
Үндсэн үйл явц
0,4 сая Мөсөн бүрхэвч хайлж,хуурай газар өргөгдсөн. Хотууд бий болсон
1,8 сая Мөстлөгийн үе . Арслан заан сөнөсөн, хүн үүссэн
25 сая Хүн дүрс бич бий болсон
40 сая Арслан заан болон сармагчин бий болсон
65 сая Сүүн тэжээлтэн ноёлсон
150 сая Үлэг гүрвэл сөнөж, цэцэгт дээд ургамал хөгжсөн
200 сая Үлэг гүрвэлийн эрин ,шувуу шилмүүст ургамал үүссэн
250 сая Анхны сүүн тэжээлтэн үүссэн
300 сая Хоёр нутагтан хөгжсөн, шавьж үүссэн
350 сая Ой эрчимтэй тархсан,мөлхөгчид үүссэн
450 сая Хуурай газрын ургамалжилт үүсэн.Хоёр нутагтан үүссэн.
500сая Загас, шүр үүссэн
1 тэрбум Бүх төрлийн сээр нуруугүйтэн үүссэн
3 тэрбум Фотосинтезлэгч бактериуд үүссэн
4 тэрбум Органик молекул үүссэн
Эволюцийн үе шатууд
- 7.
Цаг хугацаа Экологийн хямрал Экологийн хувьсал
Орчин үе Экологийн системийн тогтвортой
байдал буурсан
Ноосфер үүссэн
10-20 жилийн өмнө
Уламжлалт аргаар үйлдвэрлэдэг
энергийн дутагдал бий болсон
Энергийн эх үүсвэрүүдээс
эдийн засгийн өндөр үр
ашигтайг нь сонгон хэрэглэх
болсон
30-50 жилийн өмнө Дэлхий нийтээр бохирдолд орж, эрдсийн
нөөц хомсдсон
Бүтээгдэхүүнийг дахин
ашиглах технологийн эргэх
холбоо
150-350 жилийн
өмнө
Ой ашиглаж эхэлсэн,ургамлын нөөц
хомдсон
Эрдсийн нөөцийг өргөн
ашиглах болсон
2 мян. Жилийн өмнө Газар тариалангийн хямрал үүссэн Хээр талаас бусад газрыг
эзэмших болсон (ой,намаг,уул)
10-30 мян жилийн
өмнө
Том амьтдыг гаршуулж эхэлсэн Мал аж ахуй хөгжиж,газар
тариаланд усжуулалт
нэвтэрсэн
35-50 мян жилийн
өмнө
Эртний хүмүүс байгалийн нөөцийн
хомсдолд орсон
Ургамал шатаах, бөөнөөр
Хүн төрөлхтөний түүхэн дэх экологийн
,хувьсал хямрал
- 13.
Мониторингийн
төрлүүд
Ажиглах зүйл Ажиглах байр
Бага нутгийн
Агаарын доод давхраа
Гадаргуугийн ба гүний ус
Үйлдвэрийн болон ахуйн
хог хаягдал
Цацраг идэвхт туяаны эх
үүсвэр
Ажиглалтын суурин
цэгүүд ба ариун цэвэр,
эрүүл ахуйн алба
Бүс нутгийн
Байгалийн экосистем
Устаж буй амьтан
Ургамлын зүйлүүд
Агроэкосистем
Ажиглалтын хөдөлгөөнт
станц
Даян дэлхийн
(биосферийн )
Агаар мандал
Усан мандал
Ургамлан ба хөрсөн
бүрхэвч
Хиймэл дагуулын систем
Биосферийн станц
Биосферийн дархан
цаазат газар
Хүрээлэн буй орчны мониторингийн түвшин
,Мониторинг гэдэг нь ажиглах тандан судлах гэсэн үг
- 14.
Мод
Хөдөө аж ахуйн болон
гоёл чимэглэлийн
ургамал
Бохирдуулагч
бүрэлдэхүүн
Гацуур, жодоо, нарс Буудай, арвай, вандуй хүхрийн давхар исэл
(SO3)
Гацуур, жодоо, нарс,
самар
Усан үзэм, гүйлс,
яншуй, алтан зул цэцэг
Фторт устөрөгч (HF)
Гацуур, жодоо, шинэс Шош, улаан лууван,
үхрийн нүд, гүзээлзгэнэ.
Хлорт устөрөгч (HCL )
Нарс Төмс, лооль, нимбэг Озон (O3)
Хайлаас долоогоно Цахирмаа цэцэг Хүнд металл Pb. Cr.Hg
Таниур ургамал
Биомониторинг – хүрээлэн буй орчны төлөв байдлын тухай
мэдээллийг хуримтлуулах зорилготой (таниур ургамлын
тусламжтайгаар ) байнгын хяналт ажиглалтын систем
