gazar zuin hicheel

1. 7а ангийн сурагч З.Мөнххүслэн

2.  Усан мандал биологийн арвин нөөцөөс
гадна эрдэс баялаг эрчим хүчний асар их
нөөцийг агуулдаг. Үүнд:
- Давс
- Эрдэс ашигт малтмал
- Газрын тос ба байгалийн хий
- Цэнгэг ус
Далайн нөөц баялаг
- Далайн усны татралт, түрэлтийн хүч
- Далайн усны давалгааны хүч
- Гидротермийн эх булаг
- Эм ба анагаах ухаан байдаг байна.

3.  Дэлхийн нийт усны нөөц 1386.0 сая шоо км
бөгөөд 97.5 хувийг далай тэнгисийн мөсөн уул,
мөсөн голын ус, 2.5 хувийг цэвэр цэнгэг ус
эзэлдэг байна. Дэлхийн усны гамшиг бол
орчин үеийн нийгмийн хамгийн тулгамдсан
асуудлуудын нэг бөгөөд дэлхийн хүн амын 20
орчим хувь буюу ойролцоогоор 1,1 тэрбум
хүмүүс цэвэр усны хомсдолд ороод байна.
Барагцаалбал өдөрт 4500 хүүхэд цэвэр аюулгүй
усны гачигдалаас болж нас барж байна.
Баримтаас үзвэл 2004 онд 2,2 сая хүн цэвэр
усны хомсдолоос болж нас барсны 90 хувь нь 5
хүртэл насны хүүхдүүд байжээ.

5.  Нэг хүний усны хэрэгцээг өдөрт 30-50 литр гэж
тодорхойлсон байдаг. Гэтэл өнөөдөр зарим улс
үндэстний хувьд энэ хэмжээ эрс бага харин заримд нь
хэтэрхий их байгаа юм. Жишээ нь: Сомалид л гэхэд
өдөрт 8,9 литр, Малид 8 литр, Гамбид 4,5 литр ус
хэрэглэдэг. Харин АНУ –ын нэг хүн өдөрт дунджаар 500
литр ус хэрэглэдэг гэсэн судалгаа байх юм.

6.  Далайн нөөц: Сүүлийн жилүүдэд далай
судлал нэлээд эрчимтэй хөгжиж, далайн
доорхи олон нууцууд тайлагдсаар байна.
Далай, тэнгисийн геологийн нөөцийг эх
газрынхтай харьцуулбал асар их хэмжээтэй
гэж үздэг. Жишээ нь: Амьтан, ургамлын
нөөц нь 35 тэрбум тонноор үнэлэгдэнэ.
Далайн усанд нийт 75 төрлийн химийн
элемент агуулагдаж байдаг. Далайгаас
олон төрлийн ан амьтны гаралтай
бүтээгдэхүүнийг авдаг ч эрдэс, витамин
ихтэй ургамлын төрөл зүйл нь ховорхон.

7.  Жилдээ далайгаас 20 сая. тонн давс, бром, иод,
магни зэрэг химийн элементүүдээс гадна нефть,
байгалийн хий, төмөр, марганцын хүдэх зэрэг
эрдэс түүхий эдийг олборлон аж ахуйд ашиглаж
байна. Мөн далайн усыг цэвэршүүлж үйлдвэр, аж
ахуйн хэрэгцээнд ашиглах, усан замын тээвэрт
чухал үүрэг гүйцэтгэж байна.

8.  Монгол орны нутагт бүрэлдэх гол, мөрний
усны жилийн дундаж нөөц 30.6 шоо
км,ОХУ, БНХАУ-ын нутгаас ирэх урсацыг
оролцуулан тооцвол 34.6 шоо км болно.
Гол мөрний бүх усны нөөцийн 49.0 хувийг
/16.9 шоо км / Хойт мөсөн далайн ай сав,
11 хувийг /3.80 шоо км / Номхон далайн
ай сав, 40 хувийг / 13.9 шоо км / Төв
Азийн гадагш урсацгүй ай савын гол
горхины урсац эзэлнэ.