Door Sophie van Slageren

1. Leren als pedagogisch-didactisch
hulpmiddel
door Sophie van Slageren
Inspiratiedag Midden
VO-content
11-04-2018

2. Leerdoelen als
pedagogisch-didactisch
hulpmiddel
-- Oftewel --
Hoe je met leerdoelen
nóg effectiever onderwijs
kunt realiseren

3. Wie ben ik?
• Sophie van Slageren
• Docent biologie (havo/vwo, sinds 2000)
• Mentor VWO 3
• Onderwijsontwikkelaar
• Procesbegeleider leerdoelen
… op het Liemers College in Zevenaar

6. Wat zijn je leerdoelen voor vandaag?

7. Het komende uur
• Meer info over leerdoelen, leerlijnen en succescriteria
• Iets over het nut van leerdoelen
• Werkvormen om morgen toe te passen
• Implementatie op het Liemers College

8. Meer over leerdoelen, leerlijnen, succescriteria

9. Leerdoelen – succescriteria - leerlijnen
• Leerdoel: dat wat de leerling aan het eind geleerd moet hebben.
• Succescriterium: op welke manier wordt de leeropbrengst
vastgesteld?
Wat is het gewenste beheersingsniveau?
• Leerlijn: logisch bouwwerk van subdoelen tot einddoelen.

10. Leerlijn
https://leerling2020.nl/online-cursus-werken-met-leerlijnen/

11. Hoe maak je een leerlijn?
1. Definieer je einddoelen
• http://leerplaninbeeld.slo.nl/
• http://www.slo.nl/voortgezet/onderbouw/kerndoelen/
• https://www.examenblad.nl/
• Methode, vakcommunities (o.a. op Facebook)
2. Verzamel je tussendoelen
• Methode
• Overleg in je sectie / vakgroep
3. Koppel je lesmateriaal
4. Vergeet niet om succescriteria te formuleren
• “Ik kan…” + handelingswerkwoord; aantoonbaar/ zichtbaar
https://leerling2020.nl/online-cursus-werken-met-leerlijnen/

12. Iets over het nut van leerdoelen

13. Leerdoelen: waarom? -- Wetenschap
Robert Marzano
• Duidelijke leerdoelen zorgen voor een effectieve,
opbrengstgerichte les
John Hattie
• Leerdoelen hebben een zeer positief effect op leren als
- ze worden gedeeld met leerlingen
- succescriteria helder zijn
Dylan William
• Formatief evalueren is de sleutel tot onderwijssucces;
leerdoelen vormen de basis voor formatief evalueren

16. Leerdoelen: waarom? -- Praktijk
• Leerdoelen geven leerlingen duidelijkheid en richting.
• Leerdoelen maken leren behapbaar voor leerlingen.
• Leerdoelen verduidelijken het “waarom” van de les.
• Behalen van leerdoelen is een succeservaring en dus motiverend.
• Door leerdoelen centraal te stellen, is de leerling meer eigenaar.
• Werken vanuit leerdoelen maakt differentiëren een stuk makkelijker.
• Leerlijnen maken dat je de juiste dingen doet in de klas (OGW).
• Leerdoelen maken doorlopende leerlijnen een stuk makkelijker,
óók vakoverstijgend.
• Leerdoelen maken formatief evalueren mogelijk.

18. Werkvormen voor je les van morgen

19. Werkvormen - overzicht
• Entry card
• Samen opstellen van succescriteria
• Vinklijstjes
• Mini whiteboards
• Exit card (o.a. papier, post-it, Lino-it)
• Digitale overhoring (o.a. Socrative, GoFormative, Quayn)
https://www.onderwijsmaakjesamen.nl/dossiers/5-minutenreeks/nieuw-5-minuten-formatief/

20. Entry card / toegangspasje
Vooraf vaststellen van
het beheersingsniveau.
Bijvoorbeeld met een OLG
of met een entry card (papier)
of met Mentimeter
“Vooraf” kan ook een
stop/go moment zijn

21. Samen opstellen van succescriteria
Maakt voor leerlingen helder wat er van ze verwacht wordt.
Geeft leerlingen het idee dat succes haalbaar is.
Geeft leerlingen inspraak en daarmee motivatie.
Bijvoorbeeld door een leerlingproduct te laten zien en te bespreken
of met foutenclassificatie
of door leerlingen elkaar feedback te laten geven (bv via PeerScholar)
of door leerlingen beheersingsniveau te laten bepalen in een OLG
of door leerlingen het eindproduct te laten kiezen
of met de nakijkcommissie
Levert een fijn nakijkmodel ;-)

23. Micro-loop
Begin van de les doelen benoemen, achteraf checken
Bijvoorbeeld met een OLG
of met een “vinklijstje”
of met mini-whiteboards
of een exit card (papier, post-it, Lino-It)
of een digitale “toets” (Kahoot, Socrative, Quayn/wintoets,…)
of…
Geeft de leerling het gevoel iets bereikt, iets geleerd te hebben.
Geeft jou zicht op mate van beheersing in de klas en per

24. Vinklijstjes
Een overzicht van leerdoelen / succescriteria
met bijbehorend lesmateriaal.
Afstrepen wat je goed hebt / beheerst.
Bijvoorbeeld met een word-document
of een bord in de klas
of met leerdoelen in de ELO
of met digitale “formatieve toetsen” (Socrative, Quayn,…)
Leidt tot alles “groen” willen hebben; motiverend.
Leerling en evt. docent heeft zicht op vorderingen.

25. Mini-whiteboards
• De hele klas is actief
• Geschikt voor tekeningen en korte antwoorden

26. Exit card
Specifieke en korte eindopdracht voor de leerling, bijvoorbeeld
• Geef de juf een tip en een top.
• Wat is de formule van fotosynthese?
• Noem drie dingen die je deze les hebt geleerd, twee dingen waar je
een vraag over hebt en één ding waar je trots op bent.

27. Exit card: Lino-it
http://en.linoit.com/

28. Digitale toets
https://leerling2020.nl/tag/kickstarter/
• Kahoot
• Socrative
• Quayn / wintoets
• GoFormative https://goformative.com/formatives/EfQ2mN5XhnMYwmPGL

29. Digitale toets: Socrative
https://socrative.com/

30. Implementatie op het Liemers College

31. Implementatie op het Liemers College
• Schoolplan: visie: - Gepersonaliseerd(er) onderwijs
- Werken in domeinen
- Werken met coaches
- Toetsing vanuit een groei mindset
• Werkgroepen: onderzoeken van mogelijkheden
• Regiegroep: samenvoegen tot advies
“LEERDOELEN ALS BASIS VOOR ONDERWIJSVERBETERINGEN”

32. Implementatie op het Liemers College
• Opdracht voor alle secties:
• Maak leerlijnen uitgaande van leerdoelen
• Gebruik de leerdoelen in je onderwijs, o.a.
• Doorloop eens een formatief proces
• Biedt eens gedifferentieerde leerwegen aan
• Maak eens een complexe, rijke leeractiviteit
“LEERDOELEN ALS BASIS VOOR ONDERWIJSVERBETERINGEN”

33. Implementatie op het Liemers College
• Vervolg:
• Leerlijnen verder verbeteren
• Méér uitproberen, o.a.
• Netwerk formatief evalueren
• Werkgroep Feedback geven
• Verder benutten van Quayn / Wintoets
• De tijd nemen voor deze ontwikkelingen
• Werken met leerKRACHT
“LEERDOELEN ALS BASIS VOOR ONDERWIJSVERBETERINGEN”

34. Het afgelopen uur
• Meer info over leerdoelen, leerlijnen en succescriteria
• Iets over het nut van leerdoelen
• Werkvormen om morgen toe te passen
• Implementatie op het Liemers College

35. Exit card
Noem:
• Drie dingen waar je wat aan hebt gehad
• Twee “tops” met betrekking tot de presentatie / docent
• Eén tip met betrekking tot de presentatie / docent
Mail je antwoorden naar 34648498.4341@e.linoit.com
(Dus 34 – 64 – 84 – 98 PUNT 43 – 41 ;-)

36. Wilt u meer weten of heeft u vragen?
Neem contact met ons op!
www.vo-content.nl
info@vo-content.nl
030-232 48 22
@VOcontent