2. “IS-LM ” загвар нь IS, LM гэсэн 2 муруйгаас бүрдэнэ.
IS нь “хөрөнгө оруулалт” ба “хадгаламж” гэсэн үг.
IS муруй нь зах зээл дээрх бараа үйлчилгээний
нөхцөл байдлыг тодорхойлно.
LM нь “тодорхой тооны мөнгийг шингээх зах зээлийн
чадвар” ба “мөнгө” гэсэн үг.
LM муруй нь мөнгөн хөрөнгийн нөөцийн эрэлт болон
мөнгөний нийлүүлэлтийг тусгадаг.
3. 1. IS МУРУЙН ТУХАЙ
IS муруй нь бараа үйлчилгээний зах зээл дээр үүсдэг
зээлийн хүүгийн норм ба орлогын хоорондох
харилцан хамаарлыг тусгадаг. Энэхүү хамаарлыг
Кейнсийн 450-н загвараар илүү тодорхой харуулж
болно.
Кейнсийн 450-н загварт эдийн засаг хаалттай буюу
цэвэр экспортыг тэгтэй тэнцүү байх үед төлөвлөгдөж
буй зардлыг дараах томъёогоор тодорхойлно.
4. Засгийн Төлөвлөгдөж
газрын зардал буй зардал
Хөрөнгө хэрэглээний
оруулалт зардал
5. Энэ тэгшитгэлд хэрэглээний функц C=C(Y-T) -
ийг нэмбэл хэрэглээний функц нь хэрэглээ ба
мэдэж зарцуулах орлого (Y-T) -оос хамаарна.
Төлөвлөгдсөн хөрөнгө оруулалтын түвшинг
тогтмол гэж үзвэл, төсвийн бодлого болох улсын
зардал ба татварын хэмжээ өөрчлөгдөхгүй
хэвээр үлдэнэ:
Эдгээр тэгшитгэлүүдийг нэгтгэвэл
7. Орлогын илүү өндөр түвшин нь хэрэглээний
илүү өндөр түвшинд хүргэнэ. Төлөвлөгдсөн
зардлын түвшин ч илүү өндөр болно.
Шулууны налалт нь ахиу хэрэглэх
хандлагыг тодорхойлох бөгөөд орлого нэг
төгрөгөөр нэмэгдэхэд төлөвлөгдсөн зардал
хэдий чинээ өсч байгааг харуулна
8. Эдийн засаг тэнцвэрт нөхцөлд байвал Y=E
Тэнцвэрийн цэг
Y=E
дэхь орлого
Төлөвлөгдөж буй зардал /E/
А
C+I+G=E
Тэнцвэрийн цэг
450 дэхь орлого
Орлого, гаргалт /Y/
9. Зураг дээр тасархай цэгээр
тодорхойлогдсон 450 –ын өнцөгтэй
шулуун нь Y=E гэсэн нөхцлийг хангаж
байна. 450 –ын өнцгийн налалттай шулуун
шугамыг дайран өнгөрч байгаа
төлөвлөгдсөн зардлуудын функцийн
огтлолцсон А цэгт эдийн засгийн тэнцвэр
хадгалагдаж байна
10. Нөөцийн
төлөвлөгдөөгүй
багасалт
Y1
Y=E
Төлөвлөгдөж буй зардал /E/
E1
C+I+G=E
Төлөвлөгдөөгүй
А
хурмитлал
E2
Y2
450
Y2 Y1
Орлого, гаргалт /Y/
11. Зурагт Кейнсийн загалмай дахь тэнцвэрт байдал
руу шилжих хөдөлгөөн. Хэрэв пүүсийн
үйлдвэрлэл Y1 –ийн түвшинд байгаа бол
төлөвлөгдсөн зардал нь үйлдвэрлэлээс бага
байна. Иймд пүүсүүдэд нөөцийн хуримтлал бий
болно. Нөөцийн энэ хуримтлал пүүсүүдийг
үйлдвэрлээ сааруулахад хүргэнэ. Мөн пүүсүүд Y2
–ийн түвшинд үйлдвэрлэсэн гэвэл төлөвлөгдөж
буй хөрөнгө оруулалт E2 нь үйлдвэрлэлээсээ
илүү гарна. Иймд пүүсүүд нөөцөө эргүүлж
худалдана. Нөөц багасах нь үйлдвэрлээ нэмэх
сонирхол бий болно.
12. Кейнсийн загалмай нь төлөвлөгдөж буй хөрөнгө
оруулалтын хэмжээ болон төсөв - албан
татварын бодлогын тухайн түвшинд орлого яаж
тодорхойлогддогийг харуулдаг.
Өөрөөр хэлбэл Кейнсийн 450-ийн загвар нь
хувийн хэрэглээ, хөрөнгө оруулалт, засгийн
газрын зардлын өөрчлөлтүүд эдийн засагт ямар
нөлөө үзүүлэхийг харуулдаг. Энэ загварт засгийн
газрын зардал нь өөрийн үржүүлэгчээр
дамжуулж тэнцвэрт үйлдвэрлэлд нөлөө үзүүлж
байдаг.
13. Кейнсийн загалмай дахь засгийн газрын зардлын өсөлт
Төлөвлөгдөж буй зардал /E/
Y=E
Y2=E2
B
ΔG
ΔY
Y1 =E1
А
ΔY
ΔG/(1-MPC)
450
Y1=E1 Y2=E2
Орлого, гаргалт /Y/
14. Зурагт Кейнсийн загалмай дахь засгийн газрын
зардлын өсөлтийг харуулсан. Орлогын тухайн
түвшинд төрийн зардлын хэмжээ ΔG-ээр өсөхөд
төлөвлөгдөж буй зардал бас энэ хэмжээгээр өснө.
Тэнцвэр А-аас В цэгт шилжиж харин орлого Y1 –ээс
ийн Y2 хүртэл нэмэгдэнэ. Энд орлогын өсөлт (ΔY)
нь төрийн зарлагын өсөлт (ΔG) –ээс илүү байгааг
анхаарах хэрэгтэй. Төсвийн бодлого ийнхүү орлогыг
үржүүлж нөлөөлдөг байна. Улсын зардал өсөхөд
төлөвлөгдөж байгаа зардал өсөж багааг харуулна.
Зээлийн хүүгийн дурын нормын үед төлөвлөгдөж
буй зардал ΔG-ээр өсөхөд орлого нь ΔG/ (1-
MPC) хэмжээгээр өсдөгийг дээшээ хийж байгаа
шилжилт харуулна
15. Кейнсийн загалмай дахь татварын бууралт
Төлөвлөгдөж буй зардал /E/
Y=E
B
Y2=E2
MPCxΔT
ΔY
Y1 =E1
А
ΔY
450
Y1=E1 Y2=E2
Орлого, гаргалт /Y/
16. Зурагт Кейнсийн загалмай дахь татварын
бууралтыг харуулсан. Орлогын тухайн түвшинд
төрийн зардлын хэмжээ ΔТ-ээр багасгахад
төлөвлөгдөж буй зардал MPCxΔT хэмжээгээр өсдөг.
Тэнцвэр А-аас В цэгт шилжиж харин орлого Y1 –ээс
ийн Y2 хүртэл нэмэгдэнэ. Энд төсөв албан
татварын бодлого орлогыг үржүүлж нөлөөлдөг
байна.
17. Кейнсийн загалмай нь төлөвлөгдөж буй хөрөнгө
оруулалтыг тогтмол байхаар тусгадгаараа
хялбаршуулсан загвар юм.
Бодит байдал дээр төлөвлөгдөж буй хөрөнгө
оруулалт нь зээлийн хүүгийн нормоос хамаардаг.
Ийм учраас энэ загварт зээлийн хүүгийн норм ба
хөрөнгө оруулалт õоёрын хамаарлыг тусган
төлөвлөгдөж буй хөрөнгө оруулалтын
тэгшитгэлийг оруулах ёстой. I=I(r)
18. E Кейнсийн загалмай
E = C ( Y − T ) + I (r 1) + G
a
E1
E = C (Y − T ) + I (r 2) + G
b
E2
450
Y
Хөрөнгө оруулалтын функц r
r IS муруй
r2 b
a b a
r1
IS1
I IS2
I Y
I(r2) I(r1) Y2 Y1
19. 2. LM МУРУЙН ТУХАЙ
LM муруй нь мөнгөн хөрөнгийн зах зээл дээр зээлийн
хүүгийн норм ба орлогын хэмжээ хоёрын хооронд
үүсдэг шүтэлцээг харуулдаг.
LM муруй хөрөнгийн зах зээл хэрхэн тэнцвэртэй
байхыг авч үздэг. Хөрөнгийн зах зээлийн тэнцвэрийг
судлахдаа мөнгөний зах зээлийг илүү түлхүү авч
үздэг. Мөнгөний зах зээлийн тэнцвэр нь мөнгөний
эрэлт, нийлүүлэлтийн тэнцвэрээр тодорхойлогдоно.
20. Хөрвөх
Мөнгөний чадварын функц
эрэлт Бодит орлого,
шйлдвэрлэлийн
түвшин
Md = P * L(r , rm, Y )
Үнийн түвшин Зээлийн хүү
Бондын хүү
21. Хөрвөх
Бодит мөнгөний чадварын функц
эрэлт Бодит орлого,
шйлдвэрлэлийн
түвшин
Md / P = L(r , rm, Y )
Зээлийн хүү
Бондын хүү
22. Төв банкнаас
Мөнгөний эрэлт нь мөнгөний
зээлийн хүүгээс нийлүүлэлтийг
хамаарна зээлийн хүүгээс
хамааралгүйгээр
хийдэг
r r
Зээлийн хүүгийн норм
Зээлийн хүүгийн норм
Ms
r2
Md
r1
L2 L1 L M/P M/P
Мөнгөний эрэлт Мөнгөний нийлүүлэлт
23. Төв банкнаас мөнгөний нийлүүлэлтийг тогтмол барьсан
А. ̺íãºí õºðºíãèéí бодит çàõ çýýë Â. LM муруй
r
Зээлийн хүүгийн норм
r LM
Зээлийн хүүгийн норм
r2
r2
L(Y2,r)
r1
r1 L(Y1,r)
M/P M/P Y1 Y2
Мөнгөний бодит нөөц Орлого, гаргалт
24. Орлого Y1 –ээс Y2 болж өсөхөд мөнгөний эрэлт
нэмэгддэг бөгөөд иймд зээлийн хүүгийн норм r1 –ээс
r2 болж өснө. Зураг В зээлийн хүүгийн норм ба
орлогын хоорондын шүтэлцээг бүхэлд нь харуулдаг
LM муруйг харуулав. Энд орлого ихсэх тутам зээлийн
хүүгийн норм өндөрждөг нь харагдаж байна. Зураг А
дээрээс харвал орлого Y1 –ээс Y2 болж өсөхөд
мөнгөний эрэлтийн муруй баруун тийш шилжиж
байна.
25. Төв банкнаас мөнгөний нийлүүлэлтийг багасгасан, ихэсгэсэн
r i
MS 1 MS 0 MS 2
LM1
LM0
LM2
r1
r0
r2 IS
MD
M
Y1 Y0 Y2 Y
