макро эдийн засаг2. Манай Улс газар зүйн байрлалаас хамааран нефтийн
боловсруулсан бүтээгдэхүүнийг хойд, урд хоѐр
хөршөөсөө нийлүүлдэг.
Сүүлийн жилүүдэд Хятад
улсаас авах нефтийн
бүтээгдэхүүний импорт
өсөх хандлагатай байгаа
90%-95% 5%-10%
Ихэвчлэн ЮКОС НК компаний эзэмшдэг Ангарск болон
Ачинск нефть боловсруулах үйлдвэрээс гол нийлүүлэлтээ
хийдэг.
3. 5%
15%
40% Бусад төрөлд нь
тийрэлтэд
40% хөдөлгүүрийн түлш
багтаж байгаа.
Дизейл Бензин
ГОЛ НИЙЛҮҮЛЭГЧИД
o Газпром, Востокгазпром компани
o Ачинск газрын тосны боловсруулагч
o Sibneft JSC –ын үйлдвэр
o Smann корпораци
o Askiazautotrans JSC
o Shell East Europe Company
4. 8000
7000
6000
1510 1500
5000
1310
4000 1830 1205
3000 834 995 1950 А-80
738 807 1740
580
2000 733 877 979 1100 1200 1920 1480 А-95
766 894
1000
650
930 974 1155 1250 1650 1850 Дизел
0 806 877 984 1140 1685
1395 1560 1800 А-92,93
http://www.petrovis.mn/
http:/www,nso.mn/
5. Шатахуу 2007 2008 2009 2010 2011 2012
2004он 2005он 2006 онШатахууны үнийн дундаж өөрчлөлтүүд сараар
н он он он он он он
Аи-95 733 877 1023 1100 1533 1830 1480 1740 1950
Аи-
580 738 776 893 1100 1510 1480 1210 1500
76,80
Аи-
650 806 919 1018 1190 1685 1395 1500 1800
92,93
Дизель 766 894 961 974 1155 1920 1320 1750 1850
Монгол улс жилдээ 780 сая ам.долларын нефтийн
бүтээгдэхүүнийг гадаадаас импортлон оруулж ирэн
дотоодын хэрэгцээгээ хангадаг.
2015 он гэхэд энэ хэрэгцээ нь 1 580 – 2 500 сая
ам.долларт хүрэх хандлагатай байгааг
мэргэжилтэнүүд дүгнэж байна.
6. 3000
2500
930.5
2000
724 822 703 760
1500 Diesel Wholesale
529 568
437 1000
1000 733 718 776 829 93-Octane
466 542 578
500 95-Octane
468 545 590 747
0 735 792 845 1018
7. 2008 оны сүүлч 2009 онд нефть шатахууны үнэ
дэлхийн зах зээл дээр тогтвортой бус байсан
бөгөөд 1 баррель нефть 55$-оос 153$ болтол
өссөн, 2009 оны 4 сар гэхэд 35$ болтол буурсан
байна. Энэ өсөлтийг мэргэжилтэнүүд эдийн засгийн
хямралтай холбон тайлбарлаж байна. 2011 оны 11
сарын байдлаар дэлхийн зах зээл дээр 1 баррель
нефть 110$ ханштай байна.
Мөн олон улсын энергийн ангентлагаас гаргасан
судалгаагаар дэлхийн нефтийн нэг өдрийн
хэрэглээг 88.2 сая баррель буюу 2010 оны
түвшингээс 1.86% -иар өссөн байна.
Манай Улсын нэг жилийн хэрэглээ 1 сая тонн
болон өссөн байна.
8. Одоогоос хоѐр жилийн өмнө ам.долларын
ханш 1450 байхад шатахууны үнэ 1380
төгрөг байсан. Харин өнөөдөр ам.долларын
ханш 1450 дээрээ байхад шатахууны ханш
1900 боллоо. Энэ хооронд татвараа тэглэх
гээд олон арга хэмжээ авсан. Валютын
ханшны энэ өсөлтийг шалтгаанаа болгоод
байгаа нь ойлгомжгүй байна.
9. Шатахуун импортлог ч монополь
компаниуд нь үгсэн хуувилдаж бензиний
үнийг үндэслэлгүйгээр хөөрөгдөж байгаа нь
шатахууны өсөлтийн жинхэнэ шалтгаан
болж байна. Шатахууны үнэ 100 төгрөгөөр
өсөхөд манай улсын бизнес эрхлэгчид
бараа бүтээгдэхүүнийхээ үнийг дагаад 100
төгрөгөөр ихэсгэж байна.
Ингэж хөөрөгдсөнөөс болж нийгэмд
инфляц ядуурал маш ихсэж байна
10. Шатахуунаас шууд хамааралтай
Автобус нийтийн тээвэр үнэ 20-иoc 30
төгрөг
Шатахуунаас шууд бус хамааралтай
Бусад бараа бутээгдэхүүнүүд үнэ 5-aac 10
төгрөгөөр л нэмэхэд хангалттай.
11. 14
13.3
12.4 12.6 12.7
12 11.9
11.1
10
8
7.4
6 инфляц%
5.5
4
2
0
2011/12011/22011/32011/42012/12012/22012/32012/4
13. 20.00%
18.30%
18.00%
15.76%
16.00%
14.00% 12.75% 12.54%
12.00% 11.47%
10.00%
8.00% 7.14%
6.03% 5.74% 5.20% 5.07%
6.00%
4.00%
2.00%
0.00%
14. Улаанбаатарт Орон нутагт Нийт
Төвүүд Станцууд Төвүүд Станцууд Төвүүд Станцууд
НИК/Петровис 4 31 40 407 44 436
Магнай трейд 1 19 3 9 4 28
Шунхлай 1 5 - 12 1 17
Жаст ойл 3 12 1 15 3 27
Сод Монгол - 8 - 3 - 11
Жамп - 1 3 2 3 3
Ойн бирж 1 4 - - 1 4
Тас Петролиум 1 - - - 1 -
Бусад 3 28 7 470 10 498
Нийт 14 108 54 918 67 1024
15. Монгол улс нь 1 564 116 км2 талбай, 2 753 537 хүн
амтай бөгөөд хамгийн сүүлийн үеийн статистик
мэдээгээр нийт хүн амын 40.0 хувь, тээврийн
хэрэгслийн 56.8 хувь нь Монгол улсын газар нутгийн
дөнгөж 0,3 хувийг эзлэх нийслэл Улаанбаатар хотод
төвлөрч байна. Улаанбаатар хотод 2011 оны байдлаар
нефть инпортлодог компаниудын 14 төв,
108 станц, орон нутагт 54 төв, 918 станц
үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Манай
улсын нефтийн бүтээгдэхүүний нэг жилийн
хэрэгцээ 2008 онд 572 сая ам.доллар
байсан бол 2010 оны байдлаар 768 сая
ам.доллар болж өссөн нь сүүлийн
жилүүдэд стратегийн орд газруудыг ихээр
ашиглах болсонтой шууд хамааралтай
байна.
17. 747563
800000
656351
700000 615350
600000
501055
500000 419463
379993
400000
266430 296863
300000
173883 200288
164590
200000 118420
100000
0
2000 2005 2007 2009 2010 2011.8*
Жолоочийн тоо Тээврийн хэрэгслийн тоо
Улсын хэмжээнд 2000 онд 118.4 мянган тээврийн хэрэгсэл замын хөдөлгөөнд
оролцож байсан бол 2006 онд 177.3, 2010 онд 296.8 мянгад хүрч, сүүлийн 5 жилд 1.6
- 2.5 дахин өссөн.
Улсын хэмжээнд 2011 оны 11-р сарын 22-ны байдлаар 83130 тээврийн
хэрэгсэл, үүнээс автомашин 75706 импортоор орж ирээд байна. Улаанбаатар хотод
56433 тээврийн хэрэгсэл, үүнээс 55685 автомашин импортлогдсон байна.
18. Шатахууны үнийн өсөлтөөс гарах 2 арга
зам байна
1-рт 100% төрийн өмчийн имфортийн
компани байгуулах
2-рт нефть боловсруулах үйлдвэр
байгуулах
19. 2011 оны байдлаар манай улсын газрын тосны
бүтээгдэхүүний хэрэглээ нэг сая орчим тонн
байна. Эдийн засгийн хөгжлийн гол хөшүүрэг уул
уурхайн салбар хэмээн тодорхойлоод байгаа
учир тус салбарыг дагасан уурхай
болоод үйлдвэрүүд бүрэн хүчин чадлаараа
ажиллаж эхлэхэд шатахууны хэрэглээ цаашид ч
улам өсөх нь тодорхой. 2015 онд хэрэглээ 1.5
сая тонноос илүү гарна гэсэн таамаг бий. Иймд
урт удаан хугацаанд газрын тосны
бүтээгдэхүүнээ оновчтой бодлогоор найдвартай
хангаж, түлшний хараат байдлаас гарч, газрын
тосны боломжит нөөцдөө тулгуурлан ирээдүйд
дотооддоо түлш үйлдвэрлэх нь хамгийн чухал
зорилт болоод байна.
20. Хоѐр улсын засгийн газар болон хувийн
хэвшлийн компаниудын оролцоотой
хэрэгжүүлэх энэ төслийн дагуу
боловсруулах үйлдвэр байгуулах ажлыг
2011 онд эхэлж, 2014 оны намар гэхэд
бүрэн ашиглалтанд оруулахаар төлөвлөсөн
байгаа. Үйлдвэрийн техник эдийн засгийн
үндэслэлийг японы засгийн газрын
банк, японы олон улсын хамтын
ажиллагааны санхүүжилтийн хөрөнгөөр
боловсруулан бэлэн болгосон.
Editor's Notes 1 Оросын алс дорнын хамгийн том боловсруулах үйлдвэртэй OAO Ангарскийн Нефть химиийн компани/2 , Хойт нефть химийн AO компаны салбар, ерөнхийдөө AO Юкос эзэмшдэг/