Introduksyon sa Pag-aaral ng Wika

2. ANG TAWAG SA SANGAY NA ITO
NG LINGWISTIKS. PINAG-
AARALAN DITO ANG MGA
KATANGIAN NG MGA TUNOG NG
WIKA AT KUNG PAANO
BINIBIGKAS ANG MGA ITO.

3. ANG PRAKTIKAL NA BENTAHE
NITO’Y HINDI LANG SA PAG-AARAL
AT PAGTUTURO NG MGA WIKANG
BANYAGA, KUNDI SA SPEECH
THERAPY RIN, AT NGAYON SA MGA
MAKABAGONG SISTEMANG
PANGKOMUNIKASYON NA
PINAAANDAR NG BOSES NG TAO.

4. Ang unang layunin ng Fonetiks- ay
kilalanin at ilarawan ang mga tunog sa
isang partikular na wika o sa mga wika
sa pangkalahatan. Dahil ang mga tunog
sa pagsasalita ang ginagamit para
maghatid ng impormasyon, pwedeng
tingnan ang mga tunog na ito mula sa
Tatlong Perspektib:

5. A. Artikulatori-Fonetiks pinag-
aaralan ang pisikal na
mekanismo ng prodaksyon ng
mga tunog, sa madaling salita,
kung papano binubuo ng
nagsasalita ang mga tunog.

6. B. Akustiks- Fonetiks pinag-
aaralan ang transmisyon ng mga
tunog bilang mga alon na
nagdadala ng mga tunog.

7. C. Perseptwal –Fonetiks tinitingnan
kung papano nauunawaan at
nakikilala ng nakikinig ang mga
tunog.

8. Tatlong Bahagi ng Artikulatori
Fonetiks
1. Tinitingnan natin ang artikulasyon
o prodaksyon ng mga tunog o kung
pano binubuo ang mga ito sa bibig at
lalamunan.

9. 2. Sa pagbigkas ng alinman sa mga
yunog ng sariling wika, sangkot ang
dila’t mga labi bukod sa hangin o
hiningang pinalalabas sa bibig o di
kaya sa ilong.

10. 3. Ikaklasify ang mga tunog ayon sa
kanilang katangian.
Dalawang Sistema ng Representasyon
ng Tunog
1. International Phonetic Alphabet
2. Sistemang gamit ng mga Linggwist
sa Amerika (US)

11. 2.1 FONETIK NA TRANSKRIPSYON
Karaniwan, hindi sitematik na
nirerepresent ang mga tunog ng
mga salita sa Ortografi ng maraming
wika. Siguro masasabing
pumapangalawa lamang ng wikang
Ingles sa wikang Franses sa pagiging
komplikado sa bagay na ito.

12. Ang di- pagkakaayon ng ispeling at
ng mga tunog ang pinagsimulan ng
kilusan ng mga pagbabago sa
ispeling sa mga nasabing wika na
naglalayong makabuo ng isang
Fonetik Alfabet kung saan
tumutugon sa isang tunog ang
isang letra, at ang isang letra sa
isang tunog (Fromkin at Rodman
1988) .

13. Dalawang Sistema ng Representasyon
ng Tunog sa Pagsasalita
a. Ang IPA na syang ipinakakilala at
pangunahing sistema na gamit sa
buong mundo ng sinumang gustong
isimbolays ang salitang oral.

14. b. Ang mga simbol na gamit ng mga
linggwist sa US sa halip ng mga
simbol ng IPA
2.2. Prodaksyon ng mga Tunog

15. Ang mekanismo ng prodaksyon ng
salita ay binibuo:
a. sors ng hangin
b. sors ng tunog na nagpapagalaw sa
hangin
c. set ng mga filter at mga
resoneytor na nagmomodifay ng
mga tunog sa iba’t ibang paraan.

16. Mekanismo sa Pagsusuri ng Tunog
Baga- nagsusuplay ng hangin
Laringks- na tinatawag sa Ingles na
Adam’s Apple ang sors ng tunog na
kung saan naroroon
Vokal – kord isang pares ng manipis
na masel na pinagagalaw ang daan
ng hangin

17. Ang mga Filter naman ay ang mga
organ sa itaas ng laringks:
a. faringks – ang bahagi ng lalamunan
sa pagitan ng laringks at ng oral –kaviti
b. oral –kaviti
c. ang neysal -kaviti na siyang daanan
sa loob ng ilong

18. 2.3. KLASIPIKASYON NG MGA
TUNOG O SEGMENT
1. Mga Katinig (voiced)
ay ganap na ginagawa ang
pagsasara o pakipot sa vocal track
/ b c d f g h j k l m n p r q s t v w x y
z ?/

19. 2. Mga patinig ( Voiceless)
karaniwang may tunog ang gingawa
sapagkat halos walang gingawa sa
vocal track / a, e, i ,o, u /

20. 3. Mga Malapatinig (Glayd)
ay hindi katulad ng atinig na isang
nucleus, ito ay mabilis na binibigkas
Tagalog (y) – ( l ) kami’y tulay
Waray ( w ) – (u) Wara- Wala
Tawo- Tao

21. 2.4 Artikulesyon ng mga konsonant
Mga Katinig
sinasabi ang Dila ang pangunahing
artikulador maaari itong ilagay sa
iba’t ibang posisyon sa ating bibig.

22. Bahagi ng Dila
Tip – makitid na erya sa dulo
Bleyd- parteng kasunod ng tip
Katawan – pangunahing bahagi
Likod- pinakalikod na bahagi
Ugat- parteng nakakabit sa
lalamunan

23. Mga Punto ng Artikulesyon
1. Lebyal – sinasabing lebyal ang
anumang tunog na gingawa ng
makasara ang mga labi. Baylebyal-
ang tawag sa mga tunog na gamit
ang dalawang labi.Labyodental
naman ang tawag sa mga tunog
kung nilalapit ang ibabang labi sa
mga ngipin sa itaas.

24. 2. Dental – Sa paggawa ng mga
tunog na dental, tinatamaan ng tip
o bleyd ng dila ang likod ng mga
ngipin sa itaas. Interdental- ang
tawag sa mga tunog kung nilalagay
ang tip ng dila sa pagitan ng mga
ngipin.

25. 3. Alvyolar- tinatawag na alvyolar
ang mga tunog kung tinatamaan
ng tip o bleyd ng dila ang alvyolar
–rij.

26. 4. Alvyopalatal - Sa pagitan ng
alvyolar –rij at ngalangala , ang
eryang kasunod o pagkatapos ng
alvyolar –rij ang tinatawag na
alvyopalatal . Kapag inaakyat ang
tip o di kaya ang bleyd ng dila sa
alvyopalalatal ang tunog.

27. 5. Palatal- Ang ngalangala ang
pinakamataas na parte ng loob ng
bibig. Palatal ang tunog kapag
tumatama o lumalapit dito ang
dila.

28. 6. Velar – Velum ang tawag sa
malambot na erya ng ngalangala na
malapit sa lalamunan. Tinatawag na
Velar ang mga tunog kapag
tumatama o lumalapiot ang likod
ng dila sa velum.

29. 7. Uvular- ang nakalawit na laman
sa may velum ay tinatawag na
uvula o Tag. Tilao/ tilaukan. Kapag
tumatama o lumalapit dito ang
likod ng dila , tintawag ang tunog
na uvular

30. 8. Farinjal- ang faringks ang erya sa
lalamunan sa pagitan ng uvula at
ng laringks. Farinjal ang tunog
kapg inuurong ang ugat ng dila o di
kaya ay sinisikipan ang faringks.
Matatagpuan ang mga ganitong
tunog sa ilang mga wikang Semitik
at Arabik.

31. 9. Glotal - maliban sa voysing
nagagawa rin sa pag-impit ng
glotis ang tinatawag n glotal ng
mga tunog

32. Mga Paraan ng Artikulesyon
Oral at Nesyal
Oral na Tunog -ang nagagawa kung sa
bibig lamang dumadaloy ang
papalabas na hangin.
Tunog na Nesyal – resulta kung
dumadaloy anng hangin sa neysal –
kaviti kapag nakababa ang velum at
pinalalabas ang hangin sa ilong.

33. Mga Stap(Stop) – ganap na
pagpigil o pagbara ng daloy ng
hangin sa bibig sa paggawa ng
mga stap (minsan tintawag na
plosiv)

34. Mga Frikativ- (Fricative)
pinapadaloy ang hangin sa
masikip na daanan ngunit tuloy-
tuloy pa rin ang daloy nito at
nagkakaroon ng hagod parang
sumsagitsit ang hangin dahil sa
makitid na daanan nito.

35. Mga Afrikeyt (Africate)
May pagpipigil ng hangin sa
simula at sinusundan kaagad ng
pagbibitiw nito tulad ng frivative.

36. Mga Likwid ( Liquid)
Nabibilang sa mga kontinuwant
,pero hindi sapat ang
obstraksyon ng daloy ng hangin
sa bibig par magkaroon ng
friksyon gaya ng nangyayari sa
frikativ.

37. 2 Klase ng mga Likwid
1. Lateral- Sa paggawa ng tunog na
ito, inaangat ang tip ng dila sa
dental o alvyolar na posisyon pero
nakababa ang mga gilid kaya
nakakalabas dito ang hangin.

38. Palatal –Lateral- ginagawa nang
nakaangat ang katawan ng dila
sa ngalangala.

39. 2. Mga iba’t ibang klase ng r –
karaniwang voys ang r, pero may
mga voysles din i, e.
May sari-saring r sa mga wika sa
mundo:
a. Tap
b. Retroflex
c. Tril
d. Uvular

40. - Mga Silabik-Likwid at Neysal
- Mga Glayd o
Semivawel/Semikonsonant

41. Mga Vawel - nagiging reasoning
chamber ang bibig kapag binibigkas
ang mga vawel kaya nagiging buo
ang mga tunog ng mga ito.
Monoptong- ay isang simpleng
vawel
Diptong – ay sekwens ng vawel at
glayd

42. -Deskripsyon ng mga Vawel
-Posisyon at Parte ng Dila
# pataas
# paharap
# Pababa
# Palikod
# pasentral

43. Mga Suprasegmental
1. Tono
2. Haba
3. Stres

44. MAEd Filipino
Lucila V. Oliva
“Lucy”