Alpabetong Filipino

1. Panimula

2. Sa artikulatoryong ponetika, ang isang
katinig ay isang tunog ng pagsasalita na
nakalagay sa kumpletong o bahagyang
pagsasara ng vocal tract. Ang mga
halimbawa ay [p], binibigkas sa mga labi;
[t], binibigkas sa harap ng dila; [k],
binibigkas sa likod ng dila; [h],

3. binibigkas sa lalamunan; [f] at [s],
binibigkas sa pamamagitan ng
pagpilit ng hangin sa pamamagitan
ng makitid na channel (fricatives); at
[m] at [n], na may air na dumadaloy
sa ilong (nasal). Ang kabaligtaran sa
mga katinig ay mga patinig .

4. Dahil ang bilang ng posibleng mga tunog sa
lahat ng mga wika sa mundo ay mas malaki
kaysa sa bilang ng mga titik sa anumang isang
alpabeto, ang mga lingguwista ay gumawa ng
mga sistema tulad ng International Phonetic
Alphabet (IPA) upang magtalaga ng isang
natatanging at hindi malabo na simbolo sa
bawat sinubok na katinig.

5. Sa katunayan, ang alpabeto ng Ingles ay may mas
kaunting mga titik ng katinig kaysa sa mga tunog ng
konsonante ng Ingles, kaya ang mga digrapo tulad ng
"ch", "sh", "th", at "zh" ay ginagamit upang palawigin ang
alpabeto, at ang ilang mga titik at digraphs ay
kumakatawan sa higit sa isang katinig. Halimbawa, ang
"sp" ng tunog sa "ito" ay isang iba't ibang katinig kaysa sa
"ika" na tunog sa "manipis". (Sa IPA, ang mga ito ay naka-
transcribe [ð] at [θ], ayon sa pagkakabanggit. )

6. Ang salitang katinig ay ginagamit din upang sumangguni sa
isang titik ng isang alpabeto na nagpapahiwatig ng isang
katinig na tunog. Ang 21 katinig na titik sa alpabetong Ingles ay
ang B, C, D, F, G, H, J, K, L, M, N, P, Q, R, S, T, V, X, Z, at
kadalasang W at Y. Ang titik Y ay kumakatawan sa katinig /j/ sa
yoke, ang patinig / ɪ / sa myth, ang patinig / i / sa funny, at ang
diptonggo / aɪ / sa my. Ang W ay palaging kumakatawan sa
isang katinig maliban sa kumbinasyon sa isang titik na patinig,
tulad ng sa growth, raw, at how, at sa ilang mga hiram na salita
mula sa Welsh, tulad ng crwth o cwm .

8. Ang Alpabetong
Filipino

9. Ang makabagong alpabetong Filipino (o mas kilalá bílang
alpabetong Filipino) ay ang alpabeto ng wikang Filipino, ang
pambansang wika ng Pilipinas at isa sa mga opisyal na wika ng
bansa kasáma ang Ingles. Ang modernong alpabetong Filipino ay
binubuo ng 28 titik kabílang ang 26 titik nkkg payak ng
alpabetong Latino ng ISO, ang Ññ ng wikang Kastila at ng wikang
Tagalog. Ito ay isang wikang Awstronesyo. Sa ngayon, ang
makabagong alpabetong Filipino ay maaaring gamítin bílang
alpabeto ng mga katutubong wika sa Pilipinas kasáma na ang
wikang Tsabakano, isang kreyol gáling sa wikang Kastila.

10. Noong taong 2014, ang Komisyon sa Wikang
Filipino ay naglabas ng bagong patnubay
para sa ortograpiya na sasagot sa mga dáting
suliranin ukol sa kung papaano ikakatawan
ang mga tunog sa mga pilîng wika at
diyalekto sa Pilipinas.

11. TINIG
Noong Agosto 2007, ang Komisyon sa Wikang
Filipino ay nagpalabas ng dokumento tungkol sa
palabaybayan ng wikang Filipino, na maaaring
bigyan ng komento.[1] Ito ay hango sa paggamit
ng mga titik ng alpabetong Filipino, at ang mga
radikal na rebisyon na isinagawa noong taóng
2001.

12. Noong Mayo 2008, inilabas ang KWF ang
pinal na borador ng Gabay sa Ortograpiya
ng Wikang Filipino. Itinakwil nito ang mga
radikal na rebisyon ng 2001 at mas
binigyang-halaga ang status quo,
bagaman kinokodipika o ginagawa nang
opisyal ang ilang mga aspekto nito.

13. Ang mga titik ay kumakatawan sa isang tunog
na pasalita. Ito ay binubuo ng mga patínig o
bokáblo at mga katínig o konsonánte. Ang
alpabetong Filipino ay binubuo ng 28 na titik
na may katawagan sa tulad sa wikang Ingles,
maliban sa Ññ /enje/.

14. PATINIG
Ang ABAKADA o ang lumang alpabeto ng mga
unang bahagi ng ika-20 siglo ay may mas kaunting
katinig. Sa kalagitnaan ng siglong ito ay nadagdagan
at kalayunang nabawasan. Sa paglabas ng
Ortograpiyang Pambansa noong 2014, ang dáting 8
titik na hindi pa naidagdag ay sa ngayong
pinangalanang opisyal. Ito ay ang mga C, F, J, Ñ, Q,
V, X, Z.

15. Ito ay isang malaking hakbang na idagdag
ang mga titik na ito upang gawing
modernisado ang sistemang panulat na ito
at upang mapangalagaan ang mga
katutubong wika sa Pilipinas. Ang mga titik
na F, J, V, at Z ay napakaimportante dahil
ang mga tunog na ito ay matatagpuan sa
mga wika tulad ng Ifugaw at Ivatan.

16. TULDIK
Mula sa paggawa ng ABAKADA, ipinakilala na ni
Lope K. Santos ang mga tuldik. Ito ay ang mga
Pahilis (´), Paiwà (`), at Pakupyâ (^) na nilalagay sa
ibabaw ng mga patinig. Ang tuldik na pahilis (´) na
sumisimbolo sa diin at/o habà, ang tuldik na paiwa
(`), ay sumisimbolo sa impit na tunog at ang tuldik na
pakupya (^) na sumisimbolo sa impit na tunog at diin.

17. Noong 2015 ang KWF ay nagpakila sa
Patuldók na E, Ëë. Ito ay sumisimbolo
sa tunog-schwa na matatagpuan sa
maraming katutubong wika sa Pilipinas.
Ang isa sa mga ito ay ang Mëranaw, na
dáting binabaybay na Maranaw at
Meranaw.

18. PAGPAPANTIG

19. Ang pagpapantig ay paraan ng pagbaha-
bahagi ng salita sa mga pantig.
1. Kapag may magkasunod na dalawa o higit
pang patinig sa pusisyong inisyal, midyal at final
na salita ito ay hiwalay na mga patinig.
Aalis - a-a-lis
Maaga - ma-a-ga
Totoo - to-to-o

20. 2. Kapag may dalawang magkaibang katinig na
magkasunod sa loob ng isang salita, maging katutubo
o hiram man, ang una ay kasama sa patinig na
sinusundan, at ang pangalawa ay sa patinig na
kasunod.
Buksan - buk-san
Pinto - pin-to
Tuktok - tuk-tok
Kapre - kap-re

21. 3. Kapag may tatlo o higit pang
magkakaibang katinig na magkakasunod
sa loob ng isang salita, ang unang dalawa
ay kasama sa patinig na sinusundan at
ang huli ay sa patinig na kasunod.
Eksperimento eks-pe-ri-men-to

22. 4. Kapag ang una sa tatlong magkakasunod na katinig ay m o
n at ang kasunod na dalawa ay alinman sa bl, br, dr, pl, tr, ts,
ang unang katinig (m o n) ay sa sinusundang patinig ay
kasama at ang huling dalawa ay sa kasunod na patinig.
asambleya - a-sam-ble-ya
alambre - a-lam-bre
balandra - ba-lan-dra
simple - sim-ple
sentro - sen-tro
kontra - kon-tra
plantsa - plan-tsa

23. 5. Kapag may apat na magkakasunod na
katinig sa loob ng isang salita, ang unang
dalawang katinig ay kasama sa patinig na
sinusundan at ang huling dalawa ay sa patinig
na kasunod.
Ekstradisyon - eks-tra-di-syon
Eksklusibo - eks-klu-si-bo
Transkripsyon - trans-krip-syon

24. Pag-uulit ng Pantig. Ang mga sumusunod ang tuntunin sa pag-
uulit ng pantig.
1. Kung ang unang tunog ng salitang-ugat o batayang salita ay patinig,
ang patinig lamang ang inuulit
alis - a-a-lis
iwan - i-i-wan
ambon - a-am-bon
ekstra - e-eks-tra
mag-alis - mag-a-a-lis
mag-akyat - mag-a-ak-yat
umambon - u-ma-am-bon

25. 2. Kung ang unang pantig ng salitang-ugat ay
nagsisimula sa KP (katinig-patinig), ang katinig at ang
kasunod na patinig lamang ang inuulit.
basa - ba-ba-sa - mag-ba-ba-sa
la-kad - la-la-kad - ni-la-la-kad
takbo - ta-tak-bo - nag-ta-tak-bo
lundag - lu-lun-dag - mag-lu-lun-dag
nars - nag-nars - nag-na-nars

26. 3. Kung ang unang pantig ng salitang-
ugat ay may KK (klaster na katinig) na
kayarian, dalawang paraan ang maaaring
gamitin. Batay ito sa kinagawian ng
nagsasalita o varyant ng paggamit ng
wika sa komunidad.

27. a. Inuulit lamang ang unang katinig at
patinig
plantsa - pa-plan-tsa-hin mag-pa-plan-tsa
prito - pi-pri-tu-hin mag-pi-pri-to
kwento - ku-kwen-tu-han mag-ku-kwen-to

28. b. Inuulit ang klaster na katinig kasama ang
patinig
plan-tsa - pla-plan-tsa-hin mag-pla-plan-tsa
prito - pri-pri-tu-hin mag-pri-pri-to
kwento - kwe-kwen-tu-han mag-kwe-kwen-to