SlideShare a Scribd company logo
1
HIDUNG
NASUS EXTERNUS CAVUM NASI
Os nasale Atap
proc.frontalis ossis max. Dasar
pars nasalis ossis front. Dinding medial
Cart.nasi lateralis Dinding lateral
Cart.ala nasi
Cart.septi nasi
2
Nares anterior
vestibulum nasi  vibrise,
gld.sebacea
Cavum nasi
Nares posterior
( choanae )
nasopharynx 3
ATAP : os nasale, os frontale, os ethmoidale lamina
cribrosa & os sphenoidale
DIND.MEDIAL : DIND. LATERAL:
Septum nasi = Concha nasalis –
Cart.septi nasi sup, media & inf
Os vomer Meatus nasi sup,
Os ethmoidale lamina- media & inf.
perpendicularis
DASAR : Palatum durum : proc.palatinus maxilla
: lamina horizontalis -
ossis palatini 4
Meatus nasi inf: concha inf --- dsr hidung
: muara ductus nasolacrimalis
Meatus nasi med : concha med --- concha inf
: tdp bula ethmoidalis,
proc.uncinatus , hiatus
semilunaris & infundibulum
Meatus nasi post : concha sup --- concha med
: muara sinus ethmoidalis post
5
Membran mucosa cavum nasi ( kecuali
vestibulum ) :
1. membran mucosa olfactorius  N.1
2. membran mucosa respiratorius 
menghangatkan, melembabkan &
membersihkan udara respirasi
6
INERVASI CAVUM NASI
1. n.eth.ant : bgn dpn & ats cavum nasi
2. n.maxillaris : sebgn bsr cavum nasi
• sensasi umum
• otonom ( vasomotor ) : mukosa hidung
3. N.I : berakhir pd sel reseptor
penghidu pd mukosa olfactorius di 1/3 ats hdg
7
VASCULARISASI CAVUM NASI
Bgn bwh cavum nasi :
a.palatina maj.  a.maxillaris
a. sphenopalatina
Bgn dpn septum :
a.Sphenopalatina anastomose 
a.Ethmoidalis ant plexsus Kiesselbach
a.Labialis sup
a.Palatina maj superficial  trauma 
epistaxis 8
SINUS PARANASALES
oRongga berisi udara pd tulang-tulang cranium
dkt hidung :
a.Os maxilla  sinus maxillaris
b.Os frontale  sinus frontalis
c.Os sphenoidale  sinus sphenoidalis
d.Os ethmoidale  sinus ethmoidalis
Embriologik : invaginasi mukosa rongga hdg 
fetus 3-4 bln, kec.: sinus frontalis &
sphenoidalis 9
SINUS MAXILLARIS ( antrum
highmore )
 ter >  “piramid” :
Dind.ant : perm.fasial os maxilla( fossa canina )
Dind.post : perm.infra-temporal maxilla
Dind.med : dind.lat cavum nasi
Dind.sup : dsr orbita
Dind.inf : proc.alveolaris & palatum
Muara : meatus nasi medius mll hiatus
semilunaris
10
Dsr sinus berdktan dg akar P1&P2, M1&M2
( kdg dg M3 & C )  inf. gigi tsb / extraksi yg
menimbulkan fistula  SINUSITIS
MAXILLARIS
Membran mukosa sinus  N.alveolaris inf &
n.infraorbitalis
11
SINUS FRONTALIS
Dipisahkan oleh tulang yg relatif tipis dr
orbita & fossa canii ant  penyebaran
inf.dr sinus ini
Muara : meatus nasi medius mll
infundibulum
Membran mukosa  N.supraorbitalis
12
SINUS ETHMOIDALIS
Dlm os ethm antara hidung & orbita
Terpisah dr orbita oleh selapis tipis tulang 
penyebaran infeksi dr sinus ke orbita
Tda sinus ethmoidalis ant, medius & post
13
Muara :
1.Sinus etm ant : meatus nasi medius mll
infundibulum
2.Sinus etm med : meatus nasi med
3.Sinus etm post : meatus nasi sup
Membran mukosa  N.etmoidalis ant &
post
14
SINUS SPHENOIDALIS
Bts sup : fossa cranii media &
gld.hypofise
Bts inf : atap nasopharynx
Bts lat : sinus cavernosus, a.carotis int
Bts post : fossa cranii post ( pons )
Muara : recessus sphenoethmoidalis
Membran mukosa  N.ethmoidalis
posterior 15
Sinus eth & front bermuara ke infundibulum 
hiatus semilunaris, kemungkinan penyebaran
infeksi dr sinus tsb ke sinus maxillaris
Sinusitis maxillaris & etm lbh srg tjd
Sinusitis maxillaris lbh sering krn :
1.Ltk ostium lbh tinggi dr dsrnya  drainase krg
baik ( hanya tergtg grk silia )
2.Dsrya = proc.alveolaris  inf.gigi
16
17
Basis cranii --- setinggi V C6 ( tepi bwh cartilago
cricoid )
Pharynx  oesophagus
Tdd ( berdsr ltknya ):
1.Nasopharynx :blkg cavum nasi
2.Oropharynx : blkg cavum oris
3.Laryngopharynx : blkg larynx
18
NASOPHARYNX
Atap : corpus ossis sphenoidalis
Dsr : isthmus pharyngeus
Dind.lat : orificium tuba auditiva 
post.nya = torus tubarius
Dind.ant : nares posterior
Dind.post : tonsilla pharyngica ( adenoid ) 
>>>  obstruksi nafas
Ukuran adenoid terbesar : 3 thn  menghilang di
usia 14 thn
19
20
21
22
23
PENUNTUN PRAKTIKUM
1. Carilah tulang & tulang rawan yg membtk nasus
externa
2. Carilah atap, dasar, dinding medial & dinding
lateral cavum nasi
3. Carilah 4 bh sinus paranasalis beserta muaranya
4. Carilah & perhatikan dasar dari sinus maxillaris
5. Carilah & perhatikan perjalanan N.I
6. Carilah ostium pharyngeum tuba auditiva &
tonsilla pharyngica ( adenoid )
24

More Related Content

Viewers also liked

Biologi hidung
Biologi hidung Biologi hidung
Biologi hidung
97vania
 
Anatomi hidung
Anatomi hidungAnatomi hidung
Anatomi hidung
fikri asyura
 
Biologi - Hidung
Biologi - HidungBiologi - Hidung
Biologi - Hidung
Siti Hardiyanti Yusuf
 
Materi Tentang Hidung
Materi Tentang HidungMateri Tentang Hidung
Materi Tentang Hidung
Nadira Safira
 
Sistem pernapasan manusia
Sistem pernapasan manusiaSistem pernapasan manusia
Sistem pernapasan manusiaAsri Aini
 
Sinusitis
SinusitisSinusitis
Indera penciuman
Indera penciumanIndera penciuman
Indera penciuman
Meutia Savitri
 
Power point sistem penapasan
Power point sistem penapasanPower point sistem penapasan
Power point sistem penapasanRose Rose
 
Presentasi sistem pernapasan
Presentasi sistem pernapasanPresentasi sistem pernapasan
Presentasi sistem pernapasan
Arika Sari
 
Sinusitis.. Dr.Prashant Modi
Sinusitis.. Dr.Prashant ModiSinusitis.. Dr.Prashant Modi
Sinusitis.. Dr.Prashant Modi
Dr Padmesh Vadakepat
 
(3) Anatomi & fisiologi sistem pernafasan
(3) Anatomi & fisiologi sistem pernafasan(3) Anatomi & fisiologi sistem pernafasan
(3) Anatomi & fisiologi sistem pernafasan
Moh. Wildan
 

Viewers also liked (14)

Biologi hidung
Biologi hidung Biologi hidung
Biologi hidung
 
Anatomi hidung
Anatomi hidungAnatomi hidung
Anatomi hidung
 
Hidung
HidungHidung
Hidung
 
Biologi - Hidung
Biologi - HidungBiologi - Hidung
Biologi - Hidung
 
Hidung
HidungHidung
Hidung
 
Sistem pernapasan
Sistem pernapasanSistem pernapasan
Sistem pernapasan
 
Materi Tentang Hidung
Materi Tentang HidungMateri Tentang Hidung
Materi Tentang Hidung
 
Sistem pernapasan manusia
Sistem pernapasan manusiaSistem pernapasan manusia
Sistem pernapasan manusia
 
Sinusitis
SinusitisSinusitis
Sinusitis
 
Indera penciuman
Indera penciumanIndera penciuman
Indera penciuman
 
Power point sistem penapasan
Power point sistem penapasanPower point sistem penapasan
Power point sistem penapasan
 
Presentasi sistem pernapasan
Presentasi sistem pernapasanPresentasi sistem pernapasan
Presentasi sistem pernapasan
 
Sinusitis.. Dr.Prashant Modi
Sinusitis.. Dr.Prashant ModiSinusitis.. Dr.Prashant Modi
Sinusitis.. Dr.Prashant Modi
 
(3) Anatomi & fisiologi sistem pernafasan
(3) Anatomi & fisiologi sistem pernafasan(3) Anatomi & fisiologi sistem pernafasan
(3) Anatomi & fisiologi sistem pernafasan
 

More from fikri asyura

Angina pectoris stabil
Angina pectoris stabilAngina pectoris stabil
Angina pectoris stabil
fikri asyura
 
Pneumonia
PneumoniaPneumonia
Pneumonia
fikri asyura
 
Transfusi darah
Transfusi darahTransfusi darah
Transfusi darah
fikri asyura
 
Toksoplasmosis 3 a
Toksoplasmosis 3 aToksoplasmosis 3 a
Toksoplasmosis 3 a
fikri asyura
 
Sistosomiasis
SistosomiasisSistosomiasis
Sistosomiasis
fikri asyura
 
Reaksi hipersensitivitas
Reaksi hipersensitivitasReaksi hipersensitivitas
Reaksi hipersensitivitas
fikri asyura
 
Rabies
RabiesRabies
Rabies
fikri asyura
 
Lupus eritematosus sistemik
Lupus eritematosus sistemikLupus eritematosus sistemik
Lupus eritematosus sistemik
fikri asyura
 
Filariasis
FilariasisFilariasis
Filariasis
fikri asyura
 
Demam reumatik
Demam reumatikDemam reumatik
Demam reumatik
fikri asyura
 
Askariasis
AskariasisAskariasis
Askariasis
fikri asyura
 
Artritis reumatoid
Artritis reumatoidArtritis reumatoid
Artritis reumatoid
fikri asyura
 
Artritis gout
Artritis goutArtritis gout
Artritis gout
fikri asyura
 
Ankilostomiasis
AnkilostomiasisAnkilostomiasis
Ankilostomiasis
fikri asyura
 
Anemia
AnemiaAnemia
Anemia
fikri asyura
 
P petri dbd
P petri dbdP petri dbd
P petri dbd
fikri asyura
 
P petri tifoid
P petri tifoidP petri tifoid
P petri tifoid
fikri asyura
 
P petri sepsis
P petri sepsisP petri sepsis
P petri sepsis
fikri asyura
 
P petri malaria
P petri malariaP petri malaria
P petri malaria
fikri asyura
 

More from fikri asyura (20)

Angina pectoris stabil
Angina pectoris stabilAngina pectoris stabil
Angina pectoris stabil
 
Pneumonia
PneumoniaPneumonia
Pneumonia
 
Tb
TbTb
Tb
 
Transfusi darah
Transfusi darahTransfusi darah
Transfusi darah
 
Toksoplasmosis 3 a
Toksoplasmosis 3 aToksoplasmosis 3 a
Toksoplasmosis 3 a
 
Sistosomiasis
SistosomiasisSistosomiasis
Sistosomiasis
 
Reaksi hipersensitivitas
Reaksi hipersensitivitasReaksi hipersensitivitas
Reaksi hipersensitivitas
 
Rabies
RabiesRabies
Rabies
 
Lupus eritematosus sistemik
Lupus eritematosus sistemikLupus eritematosus sistemik
Lupus eritematosus sistemik
 
Filariasis
FilariasisFilariasis
Filariasis
 
Demam reumatik
Demam reumatikDemam reumatik
Demam reumatik
 
Askariasis
AskariasisAskariasis
Askariasis
 
Artritis reumatoid
Artritis reumatoidArtritis reumatoid
Artritis reumatoid
 
Artritis gout
Artritis goutArtritis gout
Artritis gout
 
Ankilostomiasis
AnkilostomiasisAnkilostomiasis
Ankilostomiasis
 
Anemia
AnemiaAnemia
Anemia
 
P petri dbd
P petri dbdP petri dbd
P petri dbd
 
P petri tifoid
P petri tifoidP petri tifoid
P petri tifoid
 
P petri sepsis
P petri sepsisP petri sepsis
P petri sepsis
 
P petri malaria
P petri malariaP petri malaria
P petri malaria
 

Hidung

  • 1. 1
  • 2. HIDUNG NASUS EXTERNUS CAVUM NASI Os nasale Atap proc.frontalis ossis max. Dasar pars nasalis ossis front. Dinding medial Cart.nasi lateralis Dinding lateral Cart.ala nasi Cart.septi nasi 2
  • 3. Nares anterior vestibulum nasi  vibrise, gld.sebacea Cavum nasi Nares posterior ( choanae ) nasopharynx 3
  • 4. ATAP : os nasale, os frontale, os ethmoidale lamina cribrosa & os sphenoidale DIND.MEDIAL : DIND. LATERAL: Septum nasi = Concha nasalis – Cart.septi nasi sup, media & inf Os vomer Meatus nasi sup, Os ethmoidale lamina- media & inf. perpendicularis DASAR : Palatum durum : proc.palatinus maxilla : lamina horizontalis - ossis palatini 4
  • 5. Meatus nasi inf: concha inf --- dsr hidung : muara ductus nasolacrimalis Meatus nasi med : concha med --- concha inf : tdp bula ethmoidalis, proc.uncinatus , hiatus semilunaris & infundibulum Meatus nasi post : concha sup --- concha med : muara sinus ethmoidalis post 5
  • 6. Membran mucosa cavum nasi ( kecuali vestibulum ) : 1. membran mucosa olfactorius  N.1 2. membran mucosa respiratorius  menghangatkan, melembabkan & membersihkan udara respirasi 6
  • 7. INERVASI CAVUM NASI 1. n.eth.ant : bgn dpn & ats cavum nasi 2. n.maxillaris : sebgn bsr cavum nasi • sensasi umum • otonom ( vasomotor ) : mukosa hidung 3. N.I : berakhir pd sel reseptor penghidu pd mukosa olfactorius di 1/3 ats hdg 7
  • 8. VASCULARISASI CAVUM NASI Bgn bwh cavum nasi : a.palatina maj.  a.maxillaris a. sphenopalatina Bgn dpn septum : a.Sphenopalatina anastomose  a.Ethmoidalis ant plexsus Kiesselbach a.Labialis sup a.Palatina maj superficial  trauma  epistaxis 8
  • 9. SINUS PARANASALES oRongga berisi udara pd tulang-tulang cranium dkt hidung : a.Os maxilla  sinus maxillaris b.Os frontale  sinus frontalis c.Os sphenoidale  sinus sphenoidalis d.Os ethmoidale  sinus ethmoidalis Embriologik : invaginasi mukosa rongga hdg  fetus 3-4 bln, kec.: sinus frontalis & sphenoidalis 9
  • 10. SINUS MAXILLARIS ( antrum highmore )  ter >  “piramid” : Dind.ant : perm.fasial os maxilla( fossa canina ) Dind.post : perm.infra-temporal maxilla Dind.med : dind.lat cavum nasi Dind.sup : dsr orbita Dind.inf : proc.alveolaris & palatum Muara : meatus nasi medius mll hiatus semilunaris 10
  • 11. Dsr sinus berdktan dg akar P1&P2, M1&M2 ( kdg dg M3 & C )  inf. gigi tsb / extraksi yg menimbulkan fistula  SINUSITIS MAXILLARIS Membran mukosa sinus  N.alveolaris inf & n.infraorbitalis 11
  • 12. SINUS FRONTALIS Dipisahkan oleh tulang yg relatif tipis dr orbita & fossa canii ant  penyebaran inf.dr sinus ini Muara : meatus nasi medius mll infundibulum Membran mukosa  N.supraorbitalis 12
  • 13. SINUS ETHMOIDALIS Dlm os ethm antara hidung & orbita Terpisah dr orbita oleh selapis tipis tulang  penyebaran infeksi dr sinus ke orbita Tda sinus ethmoidalis ant, medius & post 13
  • 14. Muara : 1.Sinus etm ant : meatus nasi medius mll infundibulum 2.Sinus etm med : meatus nasi med 3.Sinus etm post : meatus nasi sup Membran mukosa  N.etmoidalis ant & post 14
  • 15. SINUS SPHENOIDALIS Bts sup : fossa cranii media & gld.hypofise Bts inf : atap nasopharynx Bts lat : sinus cavernosus, a.carotis int Bts post : fossa cranii post ( pons ) Muara : recessus sphenoethmoidalis Membran mukosa  N.ethmoidalis posterior 15
  • 16. Sinus eth & front bermuara ke infundibulum  hiatus semilunaris, kemungkinan penyebaran infeksi dr sinus tsb ke sinus maxillaris Sinusitis maxillaris & etm lbh srg tjd Sinusitis maxillaris lbh sering krn : 1.Ltk ostium lbh tinggi dr dsrnya  drainase krg baik ( hanya tergtg grk silia ) 2.Dsrya = proc.alveolaris  inf.gigi 16
  • 17. 17
  • 18. Basis cranii --- setinggi V C6 ( tepi bwh cartilago cricoid ) Pharynx  oesophagus Tdd ( berdsr ltknya ): 1.Nasopharynx :blkg cavum nasi 2.Oropharynx : blkg cavum oris 3.Laryngopharynx : blkg larynx 18
  • 19. NASOPHARYNX Atap : corpus ossis sphenoidalis Dsr : isthmus pharyngeus Dind.lat : orificium tuba auditiva  post.nya = torus tubarius Dind.ant : nares posterior Dind.post : tonsilla pharyngica ( adenoid )  >>>  obstruksi nafas Ukuran adenoid terbesar : 3 thn  menghilang di usia 14 thn 19
  • 20. 20
  • 21. 21
  • 22. 22
  • 23. 23
  • 24. PENUNTUN PRAKTIKUM 1. Carilah tulang & tulang rawan yg membtk nasus externa 2. Carilah atap, dasar, dinding medial & dinding lateral cavum nasi 3. Carilah 4 bh sinus paranasalis beserta muaranya 4. Carilah & perhatikan dasar dari sinus maxillaris 5. Carilah & perhatikan perjalanan N.I 6. Carilah ostium pharyngeum tuba auditiva & tonsilla pharyngica ( adenoid ) 24