Kinderen op basisscholen hebben geen gelijke kansen. Wonen zij in een achterstandswijk met een matige woonomgeving en een hoge werkloosheid dan hebben zij te maken met veel meer problemen in het gezin en op school dan kinderen uit reguliere wijken. Ouders met lage inkomens en schulden houden steeds minder geld over voor boodschappen, kleding, persoonlijke verzorging, vervoer en schoolkosten. Dat is vooral te wijten aan de gestegen uitgaven aan huur, energie en zorgkosten. Het aantal gezinnen dat gebruikmaakt van een voedselbank is de eerste helft van 2019 fors gestegen. Steeds meer basisscholen dienen bij het Jeugdeducatiefonds een aanvraag in voor leerlingen van wie de ouders geen geld hebben voor schoolreisjes, bijles of bijvoorbeeld een laptop om zo hun ontwikkelingskansen te vergroten.
Omgaan met kritische ouders. Hoe pak je dat zorgvuldig aan?Frederik Smit
Scholen vormen leerlingen tot betrokken, mondige en kritische burgers. Maar kritische ouders worden nogal eens gezien als lastige, veeleisende consumenten die het gezag van de school en de leraren kunnen ondermijnen. Hoe kun je voorkomen dat onvrede hierover uitmondt in een juridische procedure?
Naar meer democratische besluitvorming. 'Geef ouders zeggenschap in plaats va...Frederik Smit
De besluitvorming op scholen houdt te weinig rekening met de zeggenschap van met name leerlingen en hun ouders. Dat is een gevolg van gebrekkige wetgeving in het onderwijs, zo blijkt uit promotieon derzoek van jurist Gijsbert Leertouwer naar de bestuurlijk-juridische inrichting van scholen. De LAKS-monitor 2020 en de Staat van de Ouder van Ouders & Onderwijs 2021 laten zien dat de belangstelling van leerlingen en ouders voor medezeggenschap op een laag pitje staat door de werkdruk die leerlingen ervaren en de bescheidenheid van scholen om ouders bij het beleid te betrekken. Dit is in het algemeen zorgelijk, maar zeker op dit moment, omdat de rol van de mr belangrijk is bij het wegwerken van vertragingen en achterstanden bij leerlingen door corona. Hoe kun je ervoor zorgen dat de (mede)zeggenschap van leerlingen en ouders sterker wordt en wat is daarbij de rol van het personeel en de schoolleiding?
Steeds meer scholen voor voortgezet onderwijs stappen over op Positive Behavior Support (PBS). Deze methode stelt scholen in staat een veilig en voorspelbaar onderwijsklimaat te creëren dat het leren bevordert. Leerlingen profiteren zo optimaal van het geboden onderwijs. Het Nijmeegse Kandinsky College locatie Malderburchtstraat heeft nu drie jaar ervaring met het schoolbreed inzetten van PBS.
Wat is de rol van ouders en de medezeggenschapsraad?
Zie artikel van Frederik Smit over Positive Behavior Support in MR Magazine, Actueel magazine voor de medezeggenschapsraad, september 2014, Kluwer, a Wolters Kluwer. business.
Medezeggenschap als tegenmacht. Het doel heiligt de middelenFrederik Smit
De wetgever en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid willen dat de (g)mr als tegenmacht van het bestuur en de raad van toezicht optreedt. Scholingsinstellingen richten hun trainingen juist op samenwerking. Toch kan het vormen van tegenmacht in een aantal situaties bijzonder effectief zijn. Wat kunnen we leren van Machiavelli?
Hoe verhogen we de schoolprestaties? Mensen maken het verschilFrederik Smit
Volgens onderzoekers van McKinsey gaat er te weinig geld naar onderwijs en werken scholen niet altijd doelmatig. Meer geld naar scholen zorgt er echter niet direct voor dat ze doelmatiger werken en het leidt ook niet automatisch tot betere onderwijsprestaties. Maar wat zijn volgens de onderzoekers dan wel succesfactoren? En wat zijn de ervaringen van basisscholen die werken aan een continue verbe- tercultuur? Wat is de rol van de (g)mr daarbij?
Ronde tafels medezeggenschap. Een nieuwe aanpak om ouders in (g)mr te onderst...Frederik Smit
Onderzoek in opdracht van de Onderwijs Consumenten Organisatie (OCO) laat zien dat ouders die actief zijn bij de medezeggenschap op Amsterdamse scholen hun invloed als bescheiden ervaren. OCO is voor deze groep ouders het platform Raadgevers gestart om infor- matie te verstrekken en organiseert Ronde Tafel bijeenkomsten zodat ouders kennis en ervaringen kunnen uitwisselen.
(G)MR-leden pakken hun rol tijdens de coronacrisis. Aanpak vereist maatwerkFrederik Smit
Het afgelopen half jaar zijn in het onderwijs in snel tempo aanpassingen doorgevoerd, creatieve oplossingen gevonden en vaardigheden ontwikkeld. Daarop kan worden voortgebouwd om het onderwijs te verbeteren. Tegelijk bracht de coronacrisis knelpunten en kwetsbaar- heden nadrukkelijker aan het licht. Daaruit zijn belangrijke lessen te trekken, aldus de Onderwijsraad in het rapport Vooruitzien voor jonge generaties. De vele onzekerheden vragen om een open en flexibele manier van beleid voeren. Want wat als je met (veel) besmettingen te maken krijgt? Per school is maatwerk nodig én instemming van de mr. Uit gesprekken met (g)mr-leden in het primair onderwijs blijkt dat zij zich terdege bewust zijn van hun belangrijke rol bij de besluitvorming in crisistijd.
Omgaan met kritische ouders. Hoe pak je dat zorgvuldig aan?Frederik Smit
Scholen vormen leerlingen tot betrokken, mondige en kritische burgers. Maar kritische ouders worden nogal eens gezien als lastige, veeleisende consumenten die het gezag van de school en de leraren kunnen ondermijnen. Hoe kun je voorkomen dat onvrede hierover uitmondt in een juridische procedure?
Naar meer democratische besluitvorming. 'Geef ouders zeggenschap in plaats va...Frederik Smit
De besluitvorming op scholen houdt te weinig rekening met de zeggenschap van met name leerlingen en hun ouders. Dat is een gevolg van gebrekkige wetgeving in het onderwijs, zo blijkt uit promotieon derzoek van jurist Gijsbert Leertouwer naar de bestuurlijk-juridische inrichting van scholen. De LAKS-monitor 2020 en de Staat van de Ouder van Ouders & Onderwijs 2021 laten zien dat de belangstelling van leerlingen en ouders voor medezeggenschap op een laag pitje staat door de werkdruk die leerlingen ervaren en de bescheidenheid van scholen om ouders bij het beleid te betrekken. Dit is in het algemeen zorgelijk, maar zeker op dit moment, omdat de rol van de mr belangrijk is bij het wegwerken van vertragingen en achterstanden bij leerlingen door corona. Hoe kun je ervoor zorgen dat de (mede)zeggenschap van leerlingen en ouders sterker wordt en wat is daarbij de rol van het personeel en de schoolleiding?
Steeds meer scholen voor voortgezet onderwijs stappen over op Positive Behavior Support (PBS). Deze methode stelt scholen in staat een veilig en voorspelbaar onderwijsklimaat te creëren dat het leren bevordert. Leerlingen profiteren zo optimaal van het geboden onderwijs. Het Nijmeegse Kandinsky College locatie Malderburchtstraat heeft nu drie jaar ervaring met het schoolbreed inzetten van PBS.
Wat is de rol van ouders en de medezeggenschapsraad?
Zie artikel van Frederik Smit over Positive Behavior Support in MR Magazine, Actueel magazine voor de medezeggenschapsraad, september 2014, Kluwer, a Wolters Kluwer. business.
Medezeggenschap als tegenmacht. Het doel heiligt de middelenFrederik Smit
De wetgever en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid willen dat de (g)mr als tegenmacht van het bestuur en de raad van toezicht optreedt. Scholingsinstellingen richten hun trainingen juist op samenwerking. Toch kan het vormen van tegenmacht in een aantal situaties bijzonder effectief zijn. Wat kunnen we leren van Machiavelli?
Hoe verhogen we de schoolprestaties? Mensen maken het verschilFrederik Smit
Volgens onderzoekers van McKinsey gaat er te weinig geld naar onderwijs en werken scholen niet altijd doelmatig. Meer geld naar scholen zorgt er echter niet direct voor dat ze doelmatiger werken en het leidt ook niet automatisch tot betere onderwijsprestaties. Maar wat zijn volgens de onderzoekers dan wel succesfactoren? En wat zijn de ervaringen van basisscholen die werken aan een continue verbe- tercultuur? Wat is de rol van de (g)mr daarbij?
Ronde tafels medezeggenschap. Een nieuwe aanpak om ouders in (g)mr te onderst...Frederik Smit
Onderzoek in opdracht van de Onderwijs Consumenten Organisatie (OCO) laat zien dat ouders die actief zijn bij de medezeggenschap op Amsterdamse scholen hun invloed als bescheiden ervaren. OCO is voor deze groep ouders het platform Raadgevers gestart om infor- matie te verstrekken en organiseert Ronde Tafel bijeenkomsten zodat ouders kennis en ervaringen kunnen uitwisselen.
(G)MR-leden pakken hun rol tijdens de coronacrisis. Aanpak vereist maatwerkFrederik Smit
Het afgelopen half jaar zijn in het onderwijs in snel tempo aanpassingen doorgevoerd, creatieve oplossingen gevonden en vaardigheden ontwikkeld. Daarop kan worden voortgebouwd om het onderwijs te verbeteren. Tegelijk bracht de coronacrisis knelpunten en kwetsbaar- heden nadrukkelijker aan het licht. Daaruit zijn belangrijke lessen te trekken, aldus de Onderwijsraad in het rapport Vooruitzien voor jonge generaties. De vele onzekerheden vragen om een open en flexibele manier van beleid voeren. Want wat als je met (veel) besmettingen te maken krijgt? Per school is maatwerk nodig én instemming van de mr. Uit gesprekken met (g)mr-leden in het primair onderwijs blijkt dat zij zich terdege bewust zijn van hun belangrijke rol bij de besluitvorming in crisistijd.
De bijlesindustrie. Kunnen we nog zonder? Frederik Smit
Bijles was ooit iets voor rijke ouders die extra aandacht regelden voor hun kinderen, omdat ze toch echt het vwo móesten halen. Tegenwoordig maakt ongeveer één op de drie middelbare scholieren en een op de vier basisschoolleerlingen in groep 8 gebruik van aanvullend onderwijs. Om de corona-achterstanden te bestrijden en het lerarentekort op te vangen, kunnen veel scholen niet meer om com- merciële instellingen heen. Ruim 30 miljoen coronasubsidie is al terechtgekomen bij commercieel onderwijs. De coronapandemie ver- sterkt de reeds ingezette trend om bijles- en huiswerkinstituten in de arm nemen om ook in de school structureel extra taken te verrichten.
Rechten en plichten: kennis vereist. Wat mogen en moeten ouders, leerlingen e...Frederik Smit
Kunnen ouders de school aansprakelijk stellen voor een gepest kind? Heeft een leerling die geschorst is in afwachting van verwijdering recht op onderwijs? Mag een leraar politieke standpunten verkondi- gen in de klas? De mr heeft een zekere juridische knowhow nodig om een bijdrage te kunnen leveren aan de kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Welke rechten en plichten hebben ouders, leerlingen en personeel? Welke knelpunten en oplossingen zijn er?
Vrijwillige ouderbijdrage: aan banden leggen of afschaffen? Vergroten van kan...Frederik Smit
Scholen krijgen middelen van de overheid om het onderwijs te bekostigen. Voor sommige activiteiten wordt een vrijwillige ouderbijdrage gevraagd, maar die is voor ouders van leerlingen die in armoede leven niet altijd op te brengen. Het gevolg kan zijn dat deze leerlingen van sommige activiteiten worden buitengesloten. Om dit uitsluiten te verbieden, is nu een wettelijke regeling in de maak. Amsterdam heeft al maatregelen genomen: basisscholen die om een hoge ouderbijdrage vragen krijgen geen subsidie meer. Het Brabantse schoolbestuur SAAM* schaft binnenkort de ouderbijdrage helemaal af.
Directe democratie op scholen voor persoonlijk onderwijs. 'Bij ons is de mr v...Frederik Smit
De landelijke overheid heeft het uiterst moeilijk gemaakt om een nieuwe school te stichten. De Stichting voor Persoonlijk Onderwijs heeft hiervoor een creatieve oplossing gevonden. En dat geldt ook voor de medezeggenschap. De scholen, het zijn er inmiddels drie, voor persoonlijk onderwijs hanteren een vorm van directe democratie: alle personeelsleden, ouders en leerlingen kunnen rechtstreeks in- vloed uitoefenen op de kwaliteit van het onderwijs. In gesprek met de bestuursvoorzitter, de schoolleider en een docent.
Rapport literatuurstudie ouderbetrokkenheid in internationaal perspectief (Sm...Frederik Smit
Scholen zouden niet te bescheiden moeten zijn om alle ouders te vragen zich in te zetten voor de schoolprestaties van hun kind, met hen samen te werken om de ontwikkelingskansen, de schoolloopbaan en het welbevinden van de leerlingen te optimaliseren.
Succesfactoren optimaliseren ouderbetrokkenheid:
– Schoolteams een visie ontwikkelen op partnerschap van school, ouders en buurt.
– Schoolteams in samenspraak met ouders randvoorwaarden creëren dat (bijna) alle ouders de schoolprestaties van hun kind kunnen verbeteren.
– Ouders verantwoordelijkheid nemen voor de schoolcarrière van hun kind.
– Participatie van ouders in de ouderraad en medezeggenschapsraad vergroten.
– Ouders thuis hun kind (leren) begeleiden bij hun schoolloopbaan.
– Lessen trekken uit succesvolle aanpakken in Finland, Amerika en China.
– Ouders optimaal participeren bij loopbaanoriëntatie en – begeleiding.
– Ouders inschakelen bij dreigende schooluitval.
– Laaggeletterdheid van ouders en taalstimulering bespreekbaar maken.
– Vormen van ouderbetrokkenheid flexibel organiseren.
– Scholen sociaal kapitaal van ouders optimaal benutten.
De leraar of de leerling centraal? Concepten voor gelukkig werken en lerenFrederik Smit
Het onderwijs op de Alan Turingschool voor primair onderwijs in Amsterdam is zo georganiseerd dat de werkdruk beheersbaar is en leerkrachten aan hun vak toekomen waardoor ze zich gelukkiger voelen in hun werk. De werkwijze bij Basisschool Klaverblad in Leeuwarden toont aan hoe belangrijk hun aanpak is voor het geluk van hoogbegaafde leerlingen. Op beide scholen heeft de interactie tussen leraren en leerlingen een verrassend positief effect op elkaars geluksgevoel, het oordeel van ouders over de school en de prestaties van de leerlingen. De mr heeft een belangrijke rol in de communicatie over het kwaliteitsbeleid.
De opmars van de schoolhond. Zorgt Charlie voor meer vrolijkheid en werkgeluk?Frederik Smit
De kans bestaat dat als je een school binnenloopt, een vrolijk kwispelende hond je begroet. Dat is helemaal niet zo gek, want steeds meer schooldirecteuren en soms ook leerkrachten nemen hun sociaal opgevoede hond mee naar school en dan gebeurt er iets magisch. Leerlingen en personeel worden geraakt en enthousiast door de onvoorwaardelijke blijheid, affectie, toegankelijkheid, intuïtie, slimheid en dankbaarheid van de viervoeter. Ze raken ervan overtuigd dat hun hond een positieve invloed heeft op het welzijn van leerlingen en personeel. En mogelijk ook op het gedrag, de motivatie of de leerprestaties van leerlingen. De kans is dan ook groot dat bestuur en medezeggenschapsraad instemmen met de ‘schoolhond’. Wat zijn de voorwaarden waaraan de schoolhond moet voldoen en welke ervaringen hebben scholen er al mee?
Gespreid leiderschap: benut de aanwezige expertise. Trend in onderwijs én med...Frederik Smit
Steeds meer scholen en schoolbesturen kiezen voor gespreid leiderschap. Degene die de meeste expertise heeft en zicht op wat er nodig is, neemt de besluiten. Het stimuleert leraren hoe ze kunnen bijdragen aan de ontwikkeling naar een professionele organisatie en de kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Ook in medezeggenschapsraden is vaker sprake van gespreid leiderschap. Wat houdt het precies in? En hoe verloopt het in de praktijk? Bij Stichting Nutsscholen Breda en basisschool De Touwladder in Sint-Michielsgestel wordt al geruime tijd met deze besturingsfilosofie gewerkt.
Relatie met de achterban. Naar meer interactie en dialoogFrederik Smit
Relatie mr en achterban. Naar meer interactie en dialoog
Medezeggenschapsraden vinden het lastig hun achterban te betrekken bij de voorbereidingen op het overleg met het schoolbestuur en de schoolleiding. Men peilt bij de achterban veelal geen meningen en vraagt niet om bespreekpunten. Hoe kan de mr meer aandacht gaan besteden aan de proceskanten van de beleidsvorming, aan de wijze waarop de verschillende geledingen in het overleg betrokken kunnen worden?
Artikel van Frederik Smit in MR magazine, januari 2016.
Naar het nieuwe normaal. Hoe het onderwijs opkrabbelt uit de coronacrisisFrederik Smit
Het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) is er voor herstel en ontwikkeling van het onderwijs na de coronacrisis. Elke school in het primair en voortgezet onderwijs krijgt per leerling € 701,16 voor een eigen schoolprogramma. De mr speelt een sleutelrol in het besluitvormingsproces bij het opstellen van een schoolprogramma en bij de controle over de besteding van de middelen. Obstakels op de weg terug naar fysiek onderwijs zonder restricties is de lage vaccinatiegraad van tieners en de matige kwaliteit van het binnenklimaat van schoolgebouwen. De verwachting is dat scholen voor voortgezet onderwijs het komend najaar een belangrijke besmettingsbron vormen voor infectierisico's met het coronavirus.
Hoe leerlingen graag en beter gaan lezen. School en ouders moeten samen optre...Frederik Smit
De Onderwijsinspectie luidt in de onlangs verschenen Staat van het Onderwijs 2020 de noodklok dat onder jongeren de motivatie om te lezen afneemt en het risico op laaggeletterdheid groeit. Uit het rap- port Lees! van de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur blijkt dat leerlingen wel korte tekstjes lezen, maar besteden minder tijd aan het geconcentreerd lezen van langere teksten of boeken. Mede hier- door gaat hun leesvaardigheid achteruit. Dat heeft gevolgen voor hun functioneren op school en in de samenleving. Omdat plezier in le- zen vaak een zaak is van school én ouders zou de mr dit onderwerp volgend schooljaar hoog op de agenda kunnen zetten.
Strijd tegen werkdruk. Hoe voorkom je een burn-out? Frederik Smit
Het onderwijs is koploper in burn-outs. Door de toenemende werkdruk neemt het werkplezier voor een groot deel van het onderwijspersoneel af. Waar komt die werkdruk vandaan en hoe kan de medezeggenschapsraad voorkomen dat medewerkers opgebrand raken?
Naar een veilige school. Straatcultuur komt via de voordeur naar binnen Frederik Smit
Steeds meer leraren zijn slachtoffer van geweld door leerlingen. Uit onderzoek onder meer dan duizend leraren blijkt dat een kwart van de docenten in het voortgezet onderwijs het afgelopen jaar is uitge- scholden of geïntimideerd door leerlingen. Leraren in het basisonder- wijs krijgen vaker te maken met veeleisende ouders die hen onder druk zetten. Hoe zorg je voor een veilig en positief werkklimaat op scholen?
Waar haal je als jeugdambtenaar cijfers over
jongeren, over jouw gemeente, materiaal dat
relevant is voor het onderbouwen van beleidskeuzes?
De afdeling Jeugd trekt een waaier open
van instrumenten en gaat in interactie over noden
en verwachtingen rond dataverzameling in de
toekomst. Daarnaast bundelen we resultaten en
aanbevelingen van een aantal onderzoeken die de
voorbije jaren in opdracht van de afdeling Jeugd
werden uitgevoerd. We zoomen in op de relevante
aspecten voor jullie praktijk en maken de vertaling
voor jouw gemeente.
Leidschendam-Voorburg is een mooie gemeente, om te wonen, werken, naar school te gaan, te ondernemen en te ontspannen. Maar bovenal: een gemeente waar we samen leven.
Mensen staan voor de PvdA voorop en iedereen telt mee. De PvdA gaat voor een gemeente waarin iedereen zich thuis voelt en mee kan doen.
Gelijke onderwijskansen een uitdaging? Laat leerlingen ontdekken wat ze écht ...Frederik Smit
Na tientallen jaren onderwijsachterstandenbeleid lijken portemonnee en diploma van ouders nog steeds bepalend voor het schoolniveau van hun kinderen. De veelgeprezen documentaireserie ‘Klassen’ toont dat sociale afkomst onverminderd van invloed is op de schoolloopbaan van kinderen, tussen scholen standsverschillen bestaan en de kansenongelijkheid in het onderwijs lijkt toe te nemen. Kabinet Rutte IV heeft kansengelijkheid op de agenda gezet en wil onder andere de vorming van brede brugklassen stimuleren om talenten beter te benutten, terwijl de Onderwijsraad adviseert om ook flexibel onderwijs op maat te geven. Wat zijn de ervaringen van scholen hiermee en wat is de rol van de medezeggenschap?
De bijlesindustrie. Kunnen we nog zonder? Frederik Smit
Bijles was ooit iets voor rijke ouders die extra aandacht regelden voor hun kinderen, omdat ze toch echt het vwo móesten halen. Tegenwoordig maakt ongeveer één op de drie middelbare scholieren en een op de vier basisschoolleerlingen in groep 8 gebruik van aanvullend onderwijs. Om de corona-achterstanden te bestrijden en het lerarentekort op te vangen, kunnen veel scholen niet meer om com- merciële instellingen heen. Ruim 30 miljoen coronasubsidie is al terechtgekomen bij commercieel onderwijs. De coronapandemie ver- sterkt de reeds ingezette trend om bijles- en huiswerkinstituten in de arm nemen om ook in de school structureel extra taken te verrichten.
Rechten en plichten: kennis vereist. Wat mogen en moeten ouders, leerlingen e...Frederik Smit
Kunnen ouders de school aansprakelijk stellen voor een gepest kind? Heeft een leerling die geschorst is in afwachting van verwijdering recht op onderwijs? Mag een leraar politieke standpunten verkondi- gen in de klas? De mr heeft een zekere juridische knowhow nodig om een bijdrage te kunnen leveren aan de kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Welke rechten en plichten hebben ouders, leerlingen en personeel? Welke knelpunten en oplossingen zijn er?
Vrijwillige ouderbijdrage: aan banden leggen of afschaffen? Vergroten van kan...Frederik Smit
Scholen krijgen middelen van de overheid om het onderwijs te bekostigen. Voor sommige activiteiten wordt een vrijwillige ouderbijdrage gevraagd, maar die is voor ouders van leerlingen die in armoede leven niet altijd op te brengen. Het gevolg kan zijn dat deze leerlingen van sommige activiteiten worden buitengesloten. Om dit uitsluiten te verbieden, is nu een wettelijke regeling in de maak. Amsterdam heeft al maatregelen genomen: basisscholen die om een hoge ouderbijdrage vragen krijgen geen subsidie meer. Het Brabantse schoolbestuur SAAM* schaft binnenkort de ouderbijdrage helemaal af.
Directe democratie op scholen voor persoonlijk onderwijs. 'Bij ons is de mr v...Frederik Smit
De landelijke overheid heeft het uiterst moeilijk gemaakt om een nieuwe school te stichten. De Stichting voor Persoonlijk Onderwijs heeft hiervoor een creatieve oplossing gevonden. En dat geldt ook voor de medezeggenschap. De scholen, het zijn er inmiddels drie, voor persoonlijk onderwijs hanteren een vorm van directe democratie: alle personeelsleden, ouders en leerlingen kunnen rechtstreeks in- vloed uitoefenen op de kwaliteit van het onderwijs. In gesprek met de bestuursvoorzitter, de schoolleider en een docent.
Rapport literatuurstudie ouderbetrokkenheid in internationaal perspectief (Sm...Frederik Smit
Scholen zouden niet te bescheiden moeten zijn om alle ouders te vragen zich in te zetten voor de schoolprestaties van hun kind, met hen samen te werken om de ontwikkelingskansen, de schoolloopbaan en het welbevinden van de leerlingen te optimaliseren.
Succesfactoren optimaliseren ouderbetrokkenheid:
– Schoolteams een visie ontwikkelen op partnerschap van school, ouders en buurt.
– Schoolteams in samenspraak met ouders randvoorwaarden creëren dat (bijna) alle ouders de schoolprestaties van hun kind kunnen verbeteren.
– Ouders verantwoordelijkheid nemen voor de schoolcarrière van hun kind.
– Participatie van ouders in de ouderraad en medezeggenschapsraad vergroten.
– Ouders thuis hun kind (leren) begeleiden bij hun schoolloopbaan.
– Lessen trekken uit succesvolle aanpakken in Finland, Amerika en China.
– Ouders optimaal participeren bij loopbaanoriëntatie en – begeleiding.
– Ouders inschakelen bij dreigende schooluitval.
– Laaggeletterdheid van ouders en taalstimulering bespreekbaar maken.
– Vormen van ouderbetrokkenheid flexibel organiseren.
– Scholen sociaal kapitaal van ouders optimaal benutten.
De leraar of de leerling centraal? Concepten voor gelukkig werken en lerenFrederik Smit
Het onderwijs op de Alan Turingschool voor primair onderwijs in Amsterdam is zo georganiseerd dat de werkdruk beheersbaar is en leerkrachten aan hun vak toekomen waardoor ze zich gelukkiger voelen in hun werk. De werkwijze bij Basisschool Klaverblad in Leeuwarden toont aan hoe belangrijk hun aanpak is voor het geluk van hoogbegaafde leerlingen. Op beide scholen heeft de interactie tussen leraren en leerlingen een verrassend positief effect op elkaars geluksgevoel, het oordeel van ouders over de school en de prestaties van de leerlingen. De mr heeft een belangrijke rol in de communicatie over het kwaliteitsbeleid.
De opmars van de schoolhond. Zorgt Charlie voor meer vrolijkheid en werkgeluk?Frederik Smit
De kans bestaat dat als je een school binnenloopt, een vrolijk kwispelende hond je begroet. Dat is helemaal niet zo gek, want steeds meer schooldirecteuren en soms ook leerkrachten nemen hun sociaal opgevoede hond mee naar school en dan gebeurt er iets magisch. Leerlingen en personeel worden geraakt en enthousiast door de onvoorwaardelijke blijheid, affectie, toegankelijkheid, intuïtie, slimheid en dankbaarheid van de viervoeter. Ze raken ervan overtuigd dat hun hond een positieve invloed heeft op het welzijn van leerlingen en personeel. En mogelijk ook op het gedrag, de motivatie of de leerprestaties van leerlingen. De kans is dan ook groot dat bestuur en medezeggenschapsraad instemmen met de ‘schoolhond’. Wat zijn de voorwaarden waaraan de schoolhond moet voldoen en welke ervaringen hebben scholen er al mee?
Gespreid leiderschap: benut de aanwezige expertise. Trend in onderwijs én med...Frederik Smit
Steeds meer scholen en schoolbesturen kiezen voor gespreid leiderschap. Degene die de meeste expertise heeft en zicht op wat er nodig is, neemt de besluiten. Het stimuleert leraren hoe ze kunnen bijdragen aan de ontwikkeling naar een professionele organisatie en de kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Ook in medezeggenschapsraden is vaker sprake van gespreid leiderschap. Wat houdt het precies in? En hoe verloopt het in de praktijk? Bij Stichting Nutsscholen Breda en basisschool De Touwladder in Sint-Michielsgestel wordt al geruime tijd met deze besturingsfilosofie gewerkt.
Relatie met de achterban. Naar meer interactie en dialoogFrederik Smit
Relatie mr en achterban. Naar meer interactie en dialoog
Medezeggenschapsraden vinden het lastig hun achterban te betrekken bij de voorbereidingen op het overleg met het schoolbestuur en de schoolleiding. Men peilt bij de achterban veelal geen meningen en vraagt niet om bespreekpunten. Hoe kan de mr meer aandacht gaan besteden aan de proceskanten van de beleidsvorming, aan de wijze waarop de verschillende geledingen in het overleg betrokken kunnen worden?
Artikel van Frederik Smit in MR magazine, januari 2016.
Naar het nieuwe normaal. Hoe het onderwijs opkrabbelt uit de coronacrisisFrederik Smit
Het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) is er voor herstel en ontwikkeling van het onderwijs na de coronacrisis. Elke school in het primair en voortgezet onderwijs krijgt per leerling € 701,16 voor een eigen schoolprogramma. De mr speelt een sleutelrol in het besluitvormingsproces bij het opstellen van een schoolprogramma en bij de controle over de besteding van de middelen. Obstakels op de weg terug naar fysiek onderwijs zonder restricties is de lage vaccinatiegraad van tieners en de matige kwaliteit van het binnenklimaat van schoolgebouwen. De verwachting is dat scholen voor voortgezet onderwijs het komend najaar een belangrijke besmettingsbron vormen voor infectierisico's met het coronavirus.
Hoe leerlingen graag en beter gaan lezen. School en ouders moeten samen optre...Frederik Smit
De Onderwijsinspectie luidt in de onlangs verschenen Staat van het Onderwijs 2020 de noodklok dat onder jongeren de motivatie om te lezen afneemt en het risico op laaggeletterdheid groeit. Uit het rap- port Lees! van de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur blijkt dat leerlingen wel korte tekstjes lezen, maar besteden minder tijd aan het geconcentreerd lezen van langere teksten of boeken. Mede hier- door gaat hun leesvaardigheid achteruit. Dat heeft gevolgen voor hun functioneren op school en in de samenleving. Omdat plezier in le- zen vaak een zaak is van school én ouders zou de mr dit onderwerp volgend schooljaar hoog op de agenda kunnen zetten.
Strijd tegen werkdruk. Hoe voorkom je een burn-out? Frederik Smit
Het onderwijs is koploper in burn-outs. Door de toenemende werkdruk neemt het werkplezier voor een groot deel van het onderwijspersoneel af. Waar komt die werkdruk vandaan en hoe kan de medezeggenschapsraad voorkomen dat medewerkers opgebrand raken?
Naar een veilige school. Straatcultuur komt via de voordeur naar binnen Frederik Smit
Steeds meer leraren zijn slachtoffer van geweld door leerlingen. Uit onderzoek onder meer dan duizend leraren blijkt dat een kwart van de docenten in het voortgezet onderwijs het afgelopen jaar is uitge- scholden of geïntimideerd door leerlingen. Leraren in het basisonder- wijs krijgen vaker te maken met veeleisende ouders die hen onder druk zetten. Hoe zorg je voor een veilig en positief werkklimaat op scholen?
Waar haal je als jeugdambtenaar cijfers over
jongeren, over jouw gemeente, materiaal dat
relevant is voor het onderbouwen van beleidskeuzes?
De afdeling Jeugd trekt een waaier open
van instrumenten en gaat in interactie over noden
en verwachtingen rond dataverzameling in de
toekomst. Daarnaast bundelen we resultaten en
aanbevelingen van een aantal onderzoeken die de
voorbije jaren in opdracht van de afdeling Jeugd
werden uitgevoerd. We zoomen in op de relevante
aspecten voor jullie praktijk en maken de vertaling
voor jouw gemeente.
Leidschendam-Voorburg is een mooie gemeente, om te wonen, werken, naar school te gaan, te ondernemen en te ontspannen. Maar bovenal: een gemeente waar we samen leven.
Mensen staan voor de PvdA voorop en iedereen telt mee. De PvdA gaat voor een gemeente waarin iedereen zich thuis voelt en mee kan doen.
Gelijke onderwijskansen een uitdaging? Laat leerlingen ontdekken wat ze écht ...Frederik Smit
Na tientallen jaren onderwijsachterstandenbeleid lijken portemonnee en diploma van ouders nog steeds bepalend voor het schoolniveau van hun kinderen. De veelgeprezen documentaireserie ‘Klassen’ toont dat sociale afkomst onverminderd van invloed is op de schoolloopbaan van kinderen, tussen scholen standsverschillen bestaan en de kansenongelijkheid in het onderwijs lijkt toe te nemen. Kabinet Rutte IV heeft kansengelijkheid op de agenda gezet en wil onder andere de vorming van brede brugklassen stimuleren om talenten beter te benutten, terwijl de Onderwijsraad adviseert om ook flexibel onderwijs op maat te geven. Wat zijn de ervaringen van scholen hiermee en wat is de rol van de medezeggenschap?
Geert Driessen (2015) ITSNieuwsbrief Voorschoolse educatie voor wie en hoe.pdfDriessen Research
Driessen, G. (2015). Voorschoolse educatie: Voor wie en hoe? ITS Nieuwbrief, 10 maart 2015. Retrieved from http://www.ru.nl/its/vm-afgerond-0/doelgroepenbeleid/voorschoolse/
Frederik Smit (2014). Naar een andere cultuur. Scholen Vlaardingen en Schieda...Frederik Smit
Een artikel van Frederik Smit in MR magazine over cultuurverandering bij peuterspeelzalen en scholen in het primair en voortgezet onderwijs in Vlaardingen en Schiedam.
De gemeenten Schiedam en Vlaardingen stimuleren integrale kindcentra/scholen een veranderingsgerichte cultuur te realiseren op scholen, waarbij het gaat om vernieuwing en creativiteit.
Interviews met collegevoorzitter Alex Brobbel van Stichting Wijzer en directeur Paul Lakens van Lentiz Life College.
De Vlaardingse Stichting Wijzer maakt daarnaast ook gebruik van het in Zweden ontwikkelde ‘hostmanship’ concept. Het innovatieve Schiedamse Lentiz Life College ontwikkelde een gerichte en ontwapenende aanpak om met ouders en leerlingen in gesprek te gaan.
Met plezier presenteert MEE Gelderse Poort u het Jaarbericht 2012. Het is een beknopt overzicht van enkele aansprekende projecten en activiteiten die we de afgelopen periode in de regio Gelderse Poort hebben uitgevoerd.
Het centrale thema is samen transformeren en participeren. Immers, MEE maakt participatie van burgers met een beperking in de samenleving mogelijk. In onze onafhankelijke cliëntondersteuning is naast advisering onze expertise gericht op het versterken van de eigen kracht en benutten van het sociaal netwerk van cliënten.
Op deze manier is er daadwerkelijk sprake van MEEdoen in de samenleving.
Een uiterst actueel onderwerp dat in de transformatie van het sociaal beleid ook bij de Rijksoverheid en gemeenten hoog op de agenda staat.
Vergroening van het schoolplein. Vergroening is boomingFrederik Smit
Honderdduizenden kinderen in Nederland brengen dag in dag uit hun pauzetijd door op een kaal, grijs, versteend schoolplein. Bij warm weer is het er vaak te heet om buiten te spelen en bij hevige regenval staat het plein blank. Steeds meer scholen transformeren de buitenruimte rond scholen van ‘stenen woestijnen’ naar groene, natuurrijke, ‘gezonde oases’ voor spelen en leren in de bebouwde omgeving. En steeds vaker installeren scholen met een groen schoolplein ook een regenwateropvangsysteem, om een klimaatbestendige leefomgeving te creëren. Wat zijn de ervaringen om de omgeving van de school te vergroenen en van scholen die werken met een groen(blauw) schoolplein? Welke rol speelt de medezeggenschap?
Wat zijn succesfactoren optimaliseren Medezeggenschap?
Goed leiderschap en psychologische veiligheid
Hardnekkige knelpunten in het functioneren van de medezeggenschap
zijn dat directies en schoolbesturen de (g)mr te laat of soms helemaal
niet informeren waardoor een goede voorbereiding op de besluitvorming
niet mogelijk is. De professionaliteit van inspraakorganen te wensen
overlaat en dat (g)mr-leden hun kennis en ervaring niet optimaal inzetten
om als gelijkwaardige gesprekspartners met de schoolleiding of
het bestuur in gesprek te gaan. Goed leiderschap en psychologische
veiligheid creëren zijn succesfactoren voor het optimaliseren van medezeggenschap.
Hoe werkt dat in de praktijk? Frederik Smit
Klimaatverandering: eco op school. Actiegerichte participatie van leerlingen ...Frederik Smit
De aarde warmt op, oceanen slibben dicht met plastic, insecten en
vogels sterven in rap tempo uit. 70 procent van de kinderen en jongeren
in Nederland maakt zich zorgen om klimaatverandering: angst
en verdriet noemen zij hun meest voorkomende gevoelens; sommigen
liggen er letterlijk wakker van. Een recent Unicef-rapport wijst op
de grote impact van de fysieke omgeving op het welbevinden van
kinderen en jongeren en pleit ervoor dat ze kunnen participeren in
het beleid dat sterk inzet op een duurzame toekomst. Hoe kan het
onderwijs hier aan bijdragen?
Onderwijsinspectie: meer focus op basisvaardigheden. Vergroot vakinhoudelijke...Frederik Smit
Steeds meer leerlingen verlaten het onderwijs zonder dat zij goed kunnen lezen, schrijven en rekenen en dat percentage stijgt nog elk jaar. De Onderwijsinspectie concludeert in de Staat van het Onderwijs 2022 dat als scholen deze gestage achteruitgang willen keren, ze moeten focussen op de basisvaardigheden taal en rekenen. Ook moe- ten ze meer aandacht besteden aan burgerschapsvaardigheden. Drie experts op het gebied van onderwijskwaliteitsverbetering gaan in op de knelpunten voor bestuur en toezicht en de medezeggenschap.vVoor de (g)mr blijkt het lastig te zijn de basiskwaliteit te beoordelen en in te gaan tegen een enthousiaste bestuurder die weer een nieuwe methode introduceert.
Sociaal veiligheidsbeleid een papieren tijger? De school als werkplek van geb...Frederik Smit
Elke leerling moet zich vrij en veilig kunnen voelen op school. Het
moet een plek zijn waar ze zich kunnen ontwikkelen en ontdekken
wie ze zijn. De veiligheidsmonitor 2021 laat zien dat het vaak goed
gaat, maar er blijken ook nog altijd tienduizenden leerlingen te worden
gepest en lastiggevallen. De documentaire ‘Eindeloos gepest’
laat zien welke ultieme consequentie pesten en onveiligheid op
school kan hebben voor een leerling. Minister Wiersma wil daarom
een steviger aanpak van pesten en ander onwenselijk gedrag op
school. Wat zijn de ervaringen van scholen die werk hebben gemaakt
van sociale veiligheid?
Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwondering,...Frederik Smit
In het onderwijs gaat het niet alleen om het effectief vullen van een emmer met kennis, maar ook om te focussen op persoonsvorming. Waarom maken we van het onderwijs geen avontuurlijke reis waarvan de bestemming niet vooraf exact vastligt? Besteed op basisscholen meer aandacht aan vakgebieden als filosofie, bewegingsonderwijs en
culturele vorming. Maar is dit wel haalbaar gezien de toch al volle onderwijsprogramma’s met een sterk accent op de kernvakken taal en rekenen?
Cover Onderwijs als een avontuurlijke reis. Hoe geef je ruim baan aan verwond...Frederik Smit
In het onderwijs gaat het niet alleen om het effectief vullen van een emmer met kennis, maar ook om te focussen op persoonsvorming. Waarom maken we van het onderwijs geen avontuurlijke reis waarvan de bestemming niet vooraf exact vastligt? Besteed op basisscholen meer aandacht aan vakgebieden als filosofie, bewegingsonderwijs en
culturele vorming. Maar is dit wel haalbaar gezien de toch al volle onderwijsprogramma’s met een sterk accent op de kernvakken taal en rekenen?
Cover De opmars van de schoolhond. Zorgt Charlie voor meer vrolijkheid en wer...Frederik Smit
De kans bestaat dat als je een school binnenloopt, een vrolijk kwispelende hond je begroet. Dat is helemaal niet zo gek, want steeds meer schooldirecteuren en soms ook leerkrachten nemen hun sociaal opgevoede hond mee naar school en dan gebeurt er iets magisch.
De opmars van de schoolhond. Zorgt Charlie voor meer vrolijkheid en werkgeluk?
MR magazine. Uitgever Wolters Kluwer.
Vertsterking van het onderwijs in burgerschap. Naar meer tegenmacht van leerl...Frederik Smit
Op 1 augustus 2021 is de Wet verduidelijking van de burgerschapsopdracht aan scholen in het funderend onderwijs ingevoerd. Met de aanscherping van de burgerschapswet is de opdracht aan scholen preciezer geformuleerd en steviger verankerd. Bovendien moeten schoolbesturen een duidelijke burgerschapsopdracht aan hun scholen communiceren en het bevoegd gezag heeft een zorgplicht voor de schoolcultuur. Zo moet het een stimulerende omgeving creëren waarbinnen leerlingen actief oefenen met de omgang met de basiswaarden van de democratische rechtsstaat en de mensenrechten. Wat houdt burgerschap in en hoe gaan scholen ermee om?
Miljardeninjectie in het onderwijs en sleutelrol medezeggenschapFrederik Smit
Het kabinet heeft op 17 februari 2021 het meerjarige Nationaal Programma Onderwijs gepresenteerd met een ongekend budget van 5,8 miljard euro voor het primair en voortgezet onderwijs. Dit bedrag is bedoeld voor het inhalen van vertragingen en het ondersteunen van leerlingen die het moeilijk hebben als gevolg van schoolsluitingen door corona. De mr moet het ‘schoolprogramma’ goedkeuren waarin de gekozen interventies, zoals gratis bijles aanbieden of een zomerschool opzetten, zijn opgenomen. Wat is de insteek van schoolbesturen en scholen? Zijn er genoeg handen in de klas om de maatregelen tot uitvoer te brengen?
Mondkapjes, spatmaskers en schermen. Veilig leren en werken in het voortgezet...Frederik Smit
Begin oktober 2020 adviseerde het kabinet scholen in het voortgezet onderwijs dringend om buiten de les mondkapjes te dragen. De scholen konden zelf beslissen of ze overgingen tot een verplichting voor leerlingen en personeel. Een stap verder is de mondkapjesplicht waarbij de scholen die keuze niet meer hebben. Hoe zorg je als bestuur en school voor een veilige leer- en werkomgeving in coronatijd? En wat is de rol van de mr bij de besluitvorming?
Parental involvement and educational achievement, Geert Driessen, Frederik Sm...Frederik Smit
Parental involvement is seen as an important strategy for the advancement of the quality of
education. The ultimate objective of this is to expand the social and cognitive capacities of pupils. In addition, special attention is paid to the children of low-educated and ethnic minority parents. Various forms of both parental and school-initiated involvement are examined. On the one hand, the connections between a number of characteristics of parents and schools such as the social and ethnic background of the parents and the composition of the school population will be examined. On the other hand, the connections between a number of outcome measures such as the language and mathematics skills of the pupils will be examined. Data will be drawn from the large-scale Dutch PRIMA (primary education) cohort study, which contains information on more than 500 schools and 12,000 pupils in the last year of primary school and their parents. An important finding is that predominantly schools with numerous minority pupils appear to provide a considerable amount of extra effort with respect to parental involvement, but that a direct effect of such involvement cannot be demonstrated.
British Educational Research Journal
Vol. 31, No. 4, August 2005, pp. 509–532
(G)MR-leden pakken hun rol tijdens coronacrisis. Ervaringen in het primair on...Frederik Smit
Het afgelopen half jaar zijn in het onderwijs in een ongekend tempo aanpassingen doorgevoerd, creatieve oplossingen gevonden en vaardigheden ontwikkeld. Daarop kan worden voortgebouwd om het onderwijs te verbeteren. Tegelijk heeft de coronacrisis knelpunten en kwetsbaarheden nadrukkelijker aan het licht gebracht. Daaruit zijn belangrijke lessen te trekken, aldus de Onderwijsraad in het rapport Vooruitzien voor jonge generaties. De vele onzekerheden vragen om een open en flexibele manier van beleid voeren. Per school is maatwerk nodig én instemming van de mr, zoals premier Rutte in een van zijn persconferenties aangaf. Uit gesprekken met (g)mr-leden uit het primair onderwijs blijkt dat zij zich terdege bewust zijn van hun belangrijke rol bij de besluitvorming in crisistijd.
Strijd tegen kansongelijkheid. 'Geldgebrek mag de ontwikkeling van kinderen niet belemmeren'
1. 4 MR magazine, nummer 6, oktober 2019
Strijd tegen kansongelijkheid
'GELDGEBREK MAG DE
ONTWIKKELING VAN
KINDEREN NIET
BELEMMEREN'
Kinderen op basisscholen hebben geen gelijke kansen. Wonen zij in
een achterstandswijk met een matige woonomgeving en een hoge
werkloosheid dan hebben zij te maken met veel meer problemen in
het gezin en op school dan kinderen uit reguliere wijken. Ouders met
lage inkomens en schulden houden steeds minder geld over voor
boodschappen, kleding, persoonlijke verzorging, vervoer en school-
kosten. Dat is vooral te wijten aan de gestegen uitgaven aan huur,
energie en zorgkosten. Het aantal gezinnen dat gebruikmaakt van
een voedselbank is de eerste helft van 2019 fors gestegen. Steeds
meer basisscholen dienen bij het Jeugdeducatiefonds een aanvraag in
voor leerlingen van wie de ouders geen geld hebben voor schoolreis-
jes, bijles of bijvoorbeeld een laptop om zo hun ontwikkelingskansen
te vergroten. Frederik Smit
I
n toenemende mate blijkt dat armoe-
de grote kansenongelijkheid in de
ontwikkeling van kinderen veroor-
zaakt.Volgens de recentste cijfers leven in
Nederland 292.000 kinderen in armoede,
van wie 117.000 jaren lang. Dat is 9 pro-
cent van alle 3,3 miljoen minderjarigen.
Materiële achterstand betekent ook dat
ouders minder kunnen investeren in de
ontwikkeling van hun kinderen: aanschaf
van educatief en creatief speelgoed, vrije-
tijdsbesteding buiten het gezin, boeken,
educatieve uitstapjes en bijlessen. In het
regeerakkoord van Rutte III is opgeno-
men dat er extra middelen beschikbaar
moeten komen om schulden te voorko-
men en armoede – in het bijzonder onder
kinderen – te bestrijden.
Kwaliteit leefomgeving
Margrite Kalverboer, hoogleraar (ortho)
pedagogiek, Kinderrechten enVreemde-
lingenrecht aan de Rijksuniversiteit Gro-
ningen, is in 2016 benoemd als Kinder-
ombudsman: ‘Armoede is meer dan een
gebrek aan geld, omdat er vaak tegelijk
ook andere problemen spelen in het ge-
zin. Bijvoorbeeld problemen op het ge-
bied van wonen, gezondheid of werk. Ar-
moede heeft daardoor invloed op de
kwaliteit van de leefomgeving van kinde-
ren. Is deze goed op orde, dan is dat een
basis om je goed te kunnen ontwikkelen.
Dit houdt onder andere in dat je als kind
een actief sociaal netwerk hebt naast je
familie waar je plezier kunt beleven, een
gevoel van eigenwaarde kunt ontwikkelen
en bij problemen een beroep op kunt
doen, zoals een vereniging of sportclub
waarin je bent opgenomen. Kinderen in
een financiële achterstandssituatie zitten
vaak niet op sport, omdat ouders daar het
geld niet voor hebben.Veel ouders kun-
nen schoolreisjes niet betalen en dat zijn
lastige momenten waarop kinderen uit-
sluiting ervaren. Ouders met een mini-
muminkomen kunnen doorgaans ook
minder investeren in de ontwikkeling van
2. 5MR magazine, nummer 6, oktober 2019
>
hun kinderen. Ze hebben minder positie-
ve aandacht voor hun kinderen en ook
materieel kunnen zij zich minder veroor-
loven, zoals bijlessen voor hun kinderen.
Uit diverse onderzoeken blijkt dat het
hebben van schulden en in armoede leven
leidt tot stress bij ouders, bijvoorbeeld
over de vraag of er iedere dag wel eten op
tafel komt. Ook schamen ze zich er vaak
voor tegenover hun kinderen. Dit heeft
negatieve gevolgen voor de emotionele
gezondheid en de leerprestaties van kin-
deren. Ouders die in armoede leven zijn
ook terughoudend om de school op de
hoogte te stellen van de geldproblemen
thuis.Vaak heeft dat te maken met de
angst om anders behandeld te worden.’
Uit gesprekken die Kalverboer heeft ge-
voerd met kinderen en jongeren die te
maken hebben met armoede, blijkt dat ze
behoefte hebben aan aandacht van een
volwassene die betrokken is bij hun leven
en met wie ze in vertrouwen kunnen pra-
ten. ‘Ze vinden het belangrijk dat er van-
uit school laagdrempelig contact mogelijk
is met bijvoorbeeld een mentor of zorgco-
ordinator over de belemmeringen die ze
ervaren om het op school goed te kunnen
doen, zoals bijvoorbeeld het hebben van
een plek om huiswerk te maken.’Volgens
Kalverboer zou een landelijk integraal ar-
moedebeleid de complexiteit van de ar-
moedeproblematiek moeten aanpakken
met maatregelen op alle verschillende le-
vensgebieden. ‘Er zijn al goede stappen
gezet. Gemeenten hebben op het gebied
van armoedebestrijding de afgelopen ja-
ren geïnvesteerd in bijvoorbeeld de uit-
breiding van voorzieningen op het gebied
van sport, cultuur en recreatie met mid-
delen voor vervoer, zoals fietsen en open-
baar vervoer voor kinderen en in sommi-
ge gevallen ook ouders, (sport)kleding,
zwemlessen, digitale leermiddelen en
schoolkosten. Sommige gemeenten heb-
ben ook geïnvesteerd in educatie op het
gebied van digitale vaardigheden en fi-
nanciële educatie en in mentorprojecten
op scholen.Verder zijn er particuliere ini-
tiatieven zoals het Jeugdeducatiefonds om
via het onderwijs de ontwikkelingskansen
van kinderen te verbeteren.Veel van deze
voorzieningen zijn gericht op het verbete-
ren van het leven van kinderen buitens-
huis. Het is daarnaast van groot belang
dat de instabiele en onzekere thuissituatie
van kinderen in armoede wordt verbeterd.
De aanpak van armoede begint thuis.’
Financiële hulp
Hans Spekman, oud-partijvoorzitter van
de Partij van de Arbeid, is directeur van
stichting Jeugdeducatiefonds. Hij onder-
schrijft de analyse van de Kinderom-
budsman wat betreft de positie van ou-
ders en hun kinderen in armoede. ‘Met
het Jeugdeducatiefonds strijd ik voor
meer kansengelijkheid via het onderwijs.
Dat is altijd mijn drijfveer geweest, om-
dat het geen verschil mag uitmaken waar
je bed heeft gestaan. Het Jeugdeducatie-
fonds is een aanvullend methodisch in-
strument voor het onderwijs ten behoeve
van het creëren van een goede en positie-
ve relatie tussen de leraar, de leerling en
de ouders. Het fonds wordt mogelijk ge-
maakt met steun van een handvol stich-
tingen, particulieren en het ministerie
van Sociale Zaken enWerkgelegenheid.
Er zijn onlangs nieuwe overeenkomsten
gesloten met ABN AMRO en Kinder-
postzegels om langere tijd samen te wer-
ken. Het fonds biedt financiële hulp aan
kinderen waarvan de ouders niet in staat
zijn om extra kosten of noodzakelijk
Margrite Kalverboer
Armoede
Het begrip armoede is relatief omdat het gedefinieerd wordt in verhouding tot het
algemeen welvaartspeil van een land. De Europese Commissie definieert armen
als: 'mensen, gezinnen of groepen mensen wier middelen (materieel, cultureel en
sociaal) zo beperkt zijn dat zij uitgesloten zijn van de minimaal aanvaardbare leef-
patronen in de lidstaat waarin zij leven'. In Nederland is armoede meer een
sociaal-maatschappelijk probleem dan een gebrek aan eten of onderdak. Onder-
zoek toont aan dat in een rijk land als Nederland steeds meer mensen te maken
krijgen met armoede.Van armoede is sprake als het inkomen onder een bepaalde
koopkrachtnorm ligt.Voor de afbakening van armoede gebruikt het Centraal
Bureau voor de Statistiek de lage-inkomensgrens, een inkomen tot 120 procent
van het sociaal minimum. Behalve het inkomen worden ook andere factoren mee-
genomen om de kans op armoede te beschrijven, zoals hoe lang een gezin van een
laag inkomen leeft, de omvang van de vaste lasten en het oordeel over de eigen fi-
nanciële positie.
3. 6 MR magazine, nummer 6, oktober 2019
geachte ondersteuning van de schoolcar-
rière zelf te bekostigen.We zijn begonnen
met een klein aantal scholen, maar in-
middels geven we geld aan bijna 100 on-
derwijsinstellingen. De doelstelling is ie-
der jaar het aantal scholen dat meedoet te
verdubbelen.’
De werkwijze van het Jeugdeducatie-
fonds sluit aan bij de aanbeveling van de
Kinderombudsman: versterk de positie
van de school bij armoedeproblematiek.
Spekman legt uit: ‘In de kern is ons werk
het honoreren van aanvragen voor kinde-
ren, fondswerving en de implementatie
van de Jeugdeducatiefondsformule in zo-
veel mogelijk scholen en gemeenten in
Nederland. Het Jeugdeducatiefonds vult
een hiaat dat wij als maatschappij nog
niet goed hebben opgevuld. De kracht
van het fonds zit in het gemak waarmee
gecertificeerde scholen met een paar klik-
ken bij ons aanvragen kunnen indienen.
Dat gaat via leerkrachten, want die kun-
nen het beste inschatten wat er nodig is
als geldgebrek de ontwikkeling van een
kind belemmert.’
De bedoeling is dat het geld besteed
wordt om de leertijd van kinderen te
vergroten en de problemen die ouders
aan hun hoofd hebben te verminderen,
bijvoorbeeld als ze geen geld hebben om
luiers te kopen voor andere kinderen in
het gezin. ‘We werken vanuit vertrou-
wen met de scholen samen en zorgen
ervoor dat leerkrachten snel kunnen hel-
pen als bijvoorbeeld onverwacht de uit-
kering van ouders is stopgezet.’ Het
Jeugdeducatiefonds wil dat de overheid
meer geld steekt in het onderwijs en
vindt dat er onderscheid gemaakt moet
worden in beleid voor scholen in een
‘normale’ wijk en scholen in een achter-
standswijk. ‘Nu zie je dat ouders in de
betere wijken van de steden hun kinde-
ren op Cito-trainingen doen en vooral
kinderen van gezinnen die dat kunnen
betalen bijlessen krijgen. Dat laat zien
dat de collectieve voorzieningen niet
goed genoeg zijn. De kinderen in die an-
dere wijken hebben in mijn ogen ook
recht op gelijke kansen om hun talenten
maximaal te ontwikkelen: dus voor hen
ook meer lesuren en een (nog) betere
ondersteuning van de scholen. Daar zet
ik me voor in.’
Contactpersoon
Wilbert Sawat, leraar groep 5, basis-
school Achtsprong in Amsterdam-
Zuidoost (Bijlmer): ‘Ik ben voor mijn
school de contactpersoon tussen de ou-
ders van 250 leerlingen en het Jeugdedu-
catiefonds.We waren in 2016 een van de
eerste scholen die gebruikmaakte van het
fonds om de ontwikkelingskansen van
kinderen die te maken hebben met ar-
moede te vergroten.We zijn op school
heel blij met het geld, omdat zo’n 170
ouders met minder dan het minimum-
inkomen moeten rondkomen. En we
hebben te maken met tien ouders die
geen verblijfstatus hebben en buiten alle
mogelijke gemeentesubsidies vallen. Zij
komen bijvoorbeeld niet in aanmerking
voor een gemeentepas, want voor het ge-
meentesysteem bestaan ze niet. Aan de
andere kant is het ook verdrietig dat zo’n
initiatief als het Jeugdeducatiefonds no-
dig is.’Volgens Sawat hebben beleidsma-
kers te weinig oog voor hoe zwaar kinde-
ren het hebben die in armoede leven en
hoe lastig het is voor deze kinderen om
een plek in de maatschappij te verwer-
ven. ‘Om een stageplaats en een goede
baan te krijgen moet je niet alleen een
goede opleiding hebben gevolgd, maar
heb je ook familieleden, buren, kennissen,
vrienden, vitamine R, relaties, om je heen
nodig die je horizon verbreden en je hel-
pen en steunen als dat nodig is. Je ziet dat
oud-leerlingen van ons die op de middel-
bare school zitten vaak bij ons op school
aankloppen voor een snuffelstage, omdat
ze na de basisschool via clubs en vereni-
Rechten
Kinderen hebben volgens het InternationaalVerdrag inzake de Rechten van het
Kind recht op een toereikende levenstandaard en dat ze opgroeien onder omstan-
digheden waarin zij zich lichamelijk, geestelijk, intellectueel en maatschappelijk op-
timaal kunnen ontwikkelen. Dit begint bij het voorzien in materiële basisbehoeften
zoals huisvesting, voedsel en kleding, maar gaat ook over immateriële behoeften
van kinderen en jongeren waarin voorzien moet worden. Ouders zijn primair ver-
antwoordelijk om te zorgen dat hun kind opgroeit in gunstige en stimulerende le-
vensomstandigheden. Hierbij moet rekening gehouden worden met het vermogen
en de financiële mogelijkheden van ouders. Als ouders niet voor een toereikende
levensstandaard kunnen zorgen, moet de overheid ze bijstaan.
Hans Spekman
4. 7MR magazine, nummer 6, oktober 2019
Jeugdeducatiefonds
Het Jeugdeducatiefonds stelt zich ten doel om snel, effectief en op laagdrempelige
wijze, zo veel mogelijk kinderen in financieel niet draagkrachtige gezinnen, een
thuissituatie met een inkomen tot 150 procent van het sociaal minimum, te helpen
hun talenten optimaal te benutten. Het fonds werkt daartoe samen met leraren en
schoolleiders in het primair onderwijs.Waar geldgebrek een belemmering is in de
ontwikkeling voor een kind, kunnen scholen een beroep doen op het Jeugdeduca-
tiefonds. Het levert dan een financiële bijdrage aan noodzakelijk geachte extra
kosten, ter ondersteuning van het onderwijstraject. De bijdrage van het Jeugdedu-
catiefonds komt op deze wijze direct ten goede aan de ontwikkeling van het kind.
Het uitgangspunt van het fonds is dat als kinderen uit financieel niet draagkrachti-
ge gezinnen ook de mogelijkheden krijgen om hun talenten maximaal te ontwik-
kelen, dit de kans vergroot op een actief, gelukkig en verantwoordelijk leven met
een inkomen, zodat het risico op armoede wordt verkleind.
gingen geen eigen netwerk hebben leren
ontwikkelen. Ja, als ouders van 50 euro
per week moeten rondkomen, is er na-
tuurlijk geen geld over om hun kind bij
een sportclub voor 150 euro in te schrij-
ven. Kinderen leren daardoor geen ande-
re vriendjes buiten hun familie kennen.
Daarnaast hebben ouders veelal geen
budget voor uitstapjes en vakantie om de
wereld te verkennen. De vrijwillige ou-
derbijdrage van 55 euro per leerling is bij
ons bestemd voor excursies, sportdagen
en het schoolkamp van groep 8. Nogal
wat ouders met grote gezinnen hebben
betalingsproblemen en in samenspraak
met hen zoeken we naar mogelijkheden
van een gespreide of gedeeltelijke beta-
ling. Steeds meer ouders doen, via de
school, een aanvraag bij het Jeugdeduca-
tiefonds voor een laptop, bijles en huis-
werkbegeleiding en het rekenbuddy-
project. Dan komt er een mentor bij het
gezin thuis voor extra begeleiding op het
gebied van rekenen.Wij zijn nog niet te-
vreden over het aantal leerlingen dat
hieraan meedoet, wellicht schrikt het ook
ouders af dat de mentoren bij hen thuis
over de vloer komen om het kind te hel-
pen.’ Sawat zit namens het personeel in
de mr. Regelmatig staat het Jeugdeduca-
tiefonds op de agenda. Sawat: ‘Een re-
cent voorbeeld. Ouders in de mr wilden
dat wij als school deel zouden nemen aan
de avondvierdaagse. Een struikelblok was
de deelnamekosten: 5 euro per leerling.
Via het Jeugdeducatiefonds konden onze
leerlingen gratis deelnemen.’
Medezeggenschap
Wat kan de mr doen als er sprake is van
armoede onder leerlingen? Zet het op de
agenda en kaart het aan bij de directeur
of de bestuurder. Informeer welke maat-
regelen de school en de gemeente al ne-
men. Attendeer de school op het Jeugd-
educatiefonds!
• De mr en een geleding zijn bevoegd
tot bespreking van alle aangelegenheden
de school betreffende. De mr en een ge-
leding zijn bevoegd over deze aangele-
genheden aan het bevoegd gezag voor-
stellen te doen en standpunten kenbaar
te maken (artikel 6, lid 2).
• De mr bevordert naar vermogen open-
heid en onderling overleg in de school
(artikel 7, lid 1).
• De mr wordt vooraf in de gelegenheid
gesteld om advies uit te brengen over elk
door het bevoegd gezag te nemen besluit
met betrekking tot de deelneming of be-
eindiging van deelneming aan een onder-
wijskundig project of experiment, dan
wel vaststelling of wijziging van het be-
leid ter zake (artikel 11, lid 1 onder e). <
Dr. Frederik Smit is onderzoeker
en adviseur onderwijs, https://
frederiksmit.net.
• https://www.jeugdeducatie-
fonds.nl
• Peter de Graaf (2019). Steeds
meer klanten naar de voedsel-
bank. De Volkskrant 22 augus-
tus 2019.
• MWM2 (2019). Problematiek
op basisscholen in achterstands-
wijken is fors.
• De Kinderombudsvrouw
(2017). Alle kinderen kansrijk.
Het verbeteren van de ontwik-
kelingskansen van kinderen in
armoede.
• McLoyd e.a. (2013), Poverty
and Children’s development. Fa-
milial processes a mediating in-
fluences. In: Gershoff e.a., So-
cietal contexts of child
development: Pathways of influ-
ence and implications for practi-
ce and policy.
Wilbert Sawat