Proposto en 2011 como Lugar de importancia comunitaria (LIC) e Zona especial de conservación (ZEC). Está pendente de aprobación. Inclúe a Serra das Penas libres e as súas estribacións entre o rego da Seara Nova e a fronteira portuguesa, en terreos dos concellos de Riós e Vilardevós.

1. Penas Libres

2. Inclúe a Serra das Penas libres e as súas estribacións entre o
rego da Seara Nova e a fronteira portuguesa, en terreos dos
concellos de Riós e Vilardevós.

3. CONCELLOS: Riós
e Vilardevós

4. Penas Libres desde Mairos
SUPERFICIE: 6.043,8 ha
TIPO DE PROTECCIÓN: Proposto en 2011 como Lugar de importancia
comunitaria (LIC) e Zona especial de conservación (ZEC).

5. SERRA DAS PENAS LIBRES
Sistema con dirección NO-SO situado en Vilardevós, que limita con
Portugal polo sur. Está formada por areiscas e Granitos ao norte, lousas
e cuarcitas ao leste, e materiais varios cara ao sur (xistos e outros). Nela
nacen polo sur afluentes do Mente que discorren cara a Portugal e polo
oeste afluentes do Támega.
Os puntos máis altos son o Mairos, con 1.091 m é Salto do Cabalo, con
1.061 m.

6. Alto da Cota (Mairos)

7. Alto da Cota (Mairos)

8. Vista desde o Alto da Cota (Mairos) sobre o Val de Monterrei.

9. Alto da Cota (Mairos), Vista cara ao norte.

10. Os Castelos, na baixada do Alto da Cota

11. Penas Libres desde Mairos

12. Penas Libres (cara sur)

13. Penas Libres (cara norte)

14. Cumes de Penas Libres

15. Penas Libres

16. Penas Libres. Salto do Cabalo.

17. Penedos graníticos nos cumes de Penas Libres

18. Alto das Ferrerías

19. Alto das Ferrerías

20. SISTEMA FLUVIAL
O río Mente, afluente do Douro recolle as augas da maior parte da serra a través
de varios afluentes. Polo norte o Rego da Seara Nova, en parte límite do espazo,
polo leste o Rego do Pontón e polo sur o rego do Val de Madeiros. O Támega
recolle as augas da vertente leste nos seus afluentes Río Pequeno (Pinal e
Fontes) e o Rego das Quintas (Abedes)
Os ríos están moi encaixados e forman vales profundos.
Rego da Seara Nova

21. Área de lecer da Cidadela, no
rego do Pontón (Soutochao-
Vilardevós).

22. As Olas, Cidadela
Rego do Pontón (Mente)
Soutochao-Vilardevós

23. Fervenza
das Olas

24. FLORA:
De marcada influencia mediterránea; está formada por fentos,
lamagueiros, xilbarbeira, amieiras, salgueiros, chopos e freixos á beira
dos ríos, e aciñeiras, rebolos, erbedos ou moragueiros, esteba, tomelo,
ourego, breixos... no monte. Tamén se atopan amplas zonas de
repoboación con piñeiros.

25. Xesta

26. Xesta branca (Citisus multiflorus)

27. Esteva (Cistus ladanifer)

28. Carqueixa boieira (Halimium lasianthum)

29. Halimium umbelatum

30. Breixo

31. Arzaia (Lavandula stoechas)

32. Roseira brava (Rosa canina)

33. Chícharo de raposo, chícharo bravo (Lupinus gredensis)

34. Lingua de boi (Echium lusitanicum)

35. Armeria ciliata

36. Ornithogalum concinnum

37. Castiñeiro en Progo (Riós)
Por toda a zona, en especial nas proximidades das poboacións, hai soutos de
castiñeiros de aproveitamento tradicional. Nalgúns puntos atópanse exemplares
monumentais.

38. Centeo nas abas do Mairos

39. Trigueiro
(Miliaria calandra)
FAUNA
Entre o máis representativo atópanse numerosos réptis e anfibios,
aves como o abellaruco, anduriña dáurica, chasco louro ou pedreiro,
cuco, aguias cobregueira e calzada, tartaraña, papuxas, papamoscas,
laberca, trigueiro, bufo e avelaiona.

40. Gatafornela (Circus cyaneus)

41. Donicela (Mustela nivalis)

42. Lagarta rabuda, exemplar xuvenil (Psammodromus algirus). Só se atopa na metade sur de
Galicia en lugares soleados e secos.

43. Montaxe e fotos: Adela Leiro, Mon Daporta (xullo 2012)