Edukasyon sa Pagpapakatao (ESP) Grade 10: Module 3 (Paghubog ng Konsiyensiya batay sa Likas na Batas Moral) and Module 4 (Ang Mapanagutang Paggamit ng Kalayaan)

1. Salita ng Diyos para sa Araw na ito
Subalit ang bunga ng Espiritu ay pag-ibig, kagalakan,
kapayapaan, katiyagaan, kabaitan, kabutihan, katapatan,
kahinahunan, at pagpipigil sa sarili. Walang utos laban sa
ganitong mga bagay.
Galacia 5: 22-23

2. • PAGHUBOGNGKONSIYENSIYABATAYSA
LIKASNABATASMORAL
Modyul 3 & 4, ESP Grado 10
• ANGMAPANAGUTANGPAGGAMITNG
KALAYAAN

3. LAYUNIN
Ang mga mag-aaral ay:
 Natutukoy ang mga prinsipyo ng Likas na Batas Moral.
 Nakapagsusuri ng mga pasiyang ginagawa sa araw-araw batay sa
paghusga ng konsiyensiya.
 Napatutunayan na ang konsiyensiyang nahubog batay sa Likas na Batas
Moral ay nagsisilbing gabay sa tamang pagpapasiya at pagkilos.
 Nakagagawa ng angkop na kilos upang itama ang mga maling pasyang
ginawa.

4. LAYUNIN
Ang mga mag-aaral ay:
 NaipaliLiwanag ang tunay na kahulugan ng kalayaan.
 Natutukoy ang mga pasya at kilos na tumutugon sa tunay na gamit ng
kalayaan.
 Napatutunayan na ang tunay na kalayaan ay ang kakayahang tumugon
sa tawag ng pagmamahal at paglilingkod.
 Nakagagawa ng angkop na kilos upang maisabuhay ang paggamit ng
tunay na kalayaan: tumugon sa tawag ng pagmamahal at paglilingkod.

5. PANIMULA
Ang tao ay natatangi sa lahat ng nilikha ng Diyos.
Natatangi na ang tao lamang ang may likas na
kaisipan at damdamin upang PILIIN ang MABUTI at
IWASAN ang MASAMA. Ang kalikasan na ito ay nasa
lahat ng tao, na tinatawag na konsiyensiya. Ganoon
din naman, hinahangad din ng tao ang ganap na
kalayaan upang magmahal at maglingkod.

6. PAGGANYAK
 Genesis 1:26-27 Pagkatapos likhain ang lahat ng ito, sinabi ng
Diyos: “Ngayon, lalangin natin ang tao. Ating gagawin siyang
kalarawan natin.” Nilalang nga ng Diyos ang tao ayon sa Kanyang
larawan.
 Ang lahat ng tao ay may kamalayan sa kung ano ang tama at kung
ano ang mali. Paano ako tinutulungan ng aking kunsyensiya sa
pagpili sa mabuti at pag-iwas sa mali? Lagi bang tama ang aking
kunsyensiya?

7. PAGGANYAK
• Anu-ano ang mga mabuti o masamang dulot ng mga sumusunod:
◦ Pagsasabi ng tunay na nangyari
◦ Pagkakalat ng tsismis
◦ Pagbibintang
◦ Pagtitipid
◦ Pagtulong sa masama
◦ Paglalayas
◦ Pag-iwas sa sugal o internet games

8. PAGGANYAK
•Malaya ba ang aking puso’t isipan upang lubos na
magmahal at maglingkod?

9. PAGPAPALALIM
Likas na Batas Moral: isang katibayan ng ating pakikiisa sa walang
hanggang karunungan (infinite wisdom) at kabutihan (goodness) ng
Diyos. Iniukit ito ng Diyos sa puso at kalooban ng bawat tao kung
kaya’t ang mismong isip at damdamin ng tao ang nagpapaliwanag at
nag-uudyok na gawin ang tama at iwasan ang masama.

10. Para sa wastong paggamit ng Likas na Batas Moral,
kinakailangan ang:
1. Determinsayon – ito ay isang virtue kung saan ang isang tao ay
kumikilos ayon sa itinakdang layunin, may matibay na hangad na
gawin ang nararapat.
2. Maingat na pagpapasiya – isinasaalang-alang sa bawat gagawing
pagpapasiya ang hinihingi ng Likas na Batas Moral.
3. Katatagan – mula sa salitang “tatag” na ang ibig sabihin ay tibay,
may angking tibay na hindi madaling masira. Ito ay nakatuon sa
kalooban ng tao na kayang harapin ang kahihinatnan ng gagawing
pagpapasiya.

11. PAGPAPALALIM
May mga kaugalian at batas na nahubog ang mga tao mula
pa nooong araw bilang pagkilala sa Likas na Batas Moral:
Ang Sampung Utos sa mga Kristyano at Judaismo, at
mayroon ding mga batas moral ang Budismo, Hinduismo,
atbp.
(GOLDEN RULE)

13. PAGPAPALALIM
Konsiyensiya: ang kakayahang matiyak kung ang ating
gawa o kilos ay tama o mali. Ito ay nagdadala sa pagsisisi
kung gumagawa tayo nang taliwas sa ating
pagpapahalagang moral, at kasiyahan naman kung
nakagagawa o nakapagpapasiya nang ayon dito.
Tinatawag ding: “tinig ng konsiyensiya”, “tinig mula sa
loob”, o “ilaw mula sa loob”.

14. May tatlong pagpapahalaga na nakatutulong sa pagbubuo ng
matibay na kunsiyensiya:
◦ Pagtitiwala – sakop ng pagtitiwala ay ang pagtitiwala sa sarili at sa mga
natutuhang prinsipyo mula sa batas ng Diyos at ng tao.
◦ Paninindigan – ang paninindigan ay nagpapahayag ng lakas ng loob o
katapangan sa pagpili kung ano ang tama o mali.
◦ Katapatan – sakop nito ang pagiging makokotahanan sa kapwa, mga
institusyon, lipunan, at higit sa lahat, sa sarili. Tulad ng pagtitiwala at
paninindigan, ito ay nagpapatibay ng integridad.

15. Ang konsiyensiya ay mailalarawan ayon sa tatlong
pananaw:
1. Sekular na Pananaw – ang mga tradisyunal at makabagong
siyentipiko ay nagpapaliwanag na ang konsiyensiya ay gawain ng
utak upang gawing magaan o madali ang palitang pagbibigay
paglilingkod sa lipunan. Dahil dito, ito ay maaaring dala ng
pagkatao o napag-aralan.

16. Ang konsiyensiya ay mailalarawan ayon sa tatlong
pananaw:
2. Pilosopikal na Pananaw – inilalarawan bilang paglalapat ng mga
natutuhang prinsipyo ng tama o maling gawain mula sa mga
magulang, mga kaibigan, simbahan, o institusyon na maaaring
tanggap o hindi tanggap ng isang tao. “Liwanag mula sa loob”
(inner light) na nagsasaad ng kabutihan, o “kadiliman mula sa
loob” (inner darkness) na nagdadala naman sa paghuhusga.

17. Ang konsiyensiya ay mailalarawan ayon sa tatlong
pananaw:
3.Panrelihiyong Pananaw – ang kunsiyensiya ang gumugulo
sa iyo kapag gumagawa ka ng masama sa iyong kapwa. Ito
ang nagtuturo sa iyo ng pagiging tama o mali ng isang
gawain. Tagapagpaalala kung mayroon kang binabalak na
taliwas sa Batas Moral o Batas ng Diyos.

18. Ang Pananaw ng mga Pilipino ukol sa Gampanin ng
Budhi sa Pang-araw-araw na Buhay
Kaisipan
(mental)
Damdamin
(emotion)
BUDHI
(conscience)
Kalooban
(inner self)
Kaanyuan
(outer self/
social)
Dr. F. Jocano
1997

19. •“Salita Mo'y isang tanglaw na sa akin ay patnubay, Liwanag
na tumatanglaw sa landas kong daraanan.” (Awit 119:105)
•“Bibigyan ko kayo ng aking Espiritu upang makalakad kayo
ayon sa aking mga tuntunin at masunod ninyong mabuti
ang aking mga utos.” (Ezekiel 36:27)

20. PAGPAPALALIM
Kalayaan: kalayaan ng isip, kalayaan ng damdamin, at
kalayaan ng kilos o asal. Ang tamang paggamit ng kalayaan:
1. Malaya na makabuo ng matalino at moral na pagpapasya,
mga moral na damdamin, kilos at pag-iisip;
2. Kakanyanan ng puso ng malayang pagpili upang
magmahal at maglingkod.

21. Ang Apat na Antas ng Kalayaan:
1. Pangunahing Kalayaan (Fundamental Freedom) – Ang kaloob-
loobang kalayaan ay tinaguriang constitutive, internal freedom,
fundamental o transcendental freedom. Ito ang pinakamalalim
sapagkat sakop nito ang buong katauhan. Sa antas na ito,
niyayakap ng tao ang kanyang paniniwala, hilig, o pagmamahal sa
sarili: ang kaluluwa, konsiyensiya, at puso. Ang malayang bumubuo
ng karakter ng tao.

22. Ang Apat na Antas ng Kalayaan:
2.Sikolohikal na Kalayaan (Psychological Freedom) – Kalayaan
ng pagpili (freedom of choice). Ang kakayahan ng
kapasyahan ng tao (human will) upang a.) gawin ang isang
bagay o hindi (freedom of exercise), at b.) gawin ang isang
bagay ng ganito o ganoon (freedom of specification).

23. Ang Apat na Antas ng Kalayaan:
3.Moral na Kalayaan (Moral Freedom) – Ang paglago
ng kalayaan. Ang pagbabalak ng tao kung paano
siya nabubuhay at kung paano niya maihuhugis ang
kanyang biograpiya at pagkakakilanlan (identity).

24. Ang Apat na Antas ng Kalayaan:
4.Kalayaang Politikal (Political Freedom) – Nakikita ang
mga sitwasyon ng kamalasan o magandang
kapalaran ng isang tao.

25. •Mga kapatid, tinawag kayo upang maging malaya. Ngunit
huwag ninyong gamitin ang inyong kalayaan upang
masunod ang pita ng laman, kundi maglingkod kayo sa isa't
isa dahil sa pag-ibig. Sapagkat ang buong Kautusan ay
nauuwi sa isang pangungusap, "Ibigin mo ang iyong kapwa
gaya ng iyong sarili." (Galacia 5: 13-14)

26. SALAMAT! GOD
BLESS US ALL!
Francis S. Hernandez