Edukasyon sa Pagpapakatao Grado 10 Modyul 15 - Mga Isyung Moral tungkol sa Kawalan ng Paggalang sa Katotohanan Gloders College, Inc. Sto. Nino Puerto Galera, Oriental Mindoro Philippines

1. Salita ng Diyos para sa Araw na ito
“Sa halip, sa pamamagitan ng pagsasalita
ng katotohanan sa diwa ng pag-ibig, tayo'y
dapat maging lubos na katulad ni Cristo na
siyang ulo nating lahat.”
Mateo 5:28

2. • MGAISYUNGMORALTUNGKOLSA
KAWALANNGPAGGALANGSA
KATOTOHANAN
Modyul 15, ESP Grado 10

3. LAYUNIN
Ang mga mag-aaral ay:
 Natutukoy ang mga isyung kaugnay sa kawalan ng paggalang sa
katotohanan
 Nasusuri ang mga isyung may kinalaman sa kawalan ng paggalang sa
katotohanan
 Nakabubuo ng mga hakbang upang maisabuhay ang paggalang sa
katotohanan

4. PANIMULA
Mahirap nga ba o madali ang manindigan sa katotohanan? Paano
ba ang maging totoo na hindi isinasantabi ang kahihinatnan o
epekto ng pinanindigang pasiya at ang kalakip na obligasyon
bilang tao? Bibigyan ka ng araling ito ng pagkakataon na maging
bukas, mapanindigan, at hayag sa iyong saloobin na mahalin at
igalang ang katotohanan.

5. PAGGANYAK
1. Efeso 4:15 “Sa halip, sa pamamagitan ng pagsasalita ng
katotohanan sa diwa ng pag-ibig, tayo'y dapat maging lubos
na katulad ni Cristo na siyang ulo nating lahat.”
2. Ang isang guro ay nagbigay ng mga special assignment sa
kaniyang mga mag-aaral upang magamit sa tinatapos niyang
term paper sa Masteral. Tulong na rin para sa kaniya na
mabawasan ang hirap sa paggawa nito ngunit lingid ito sa
kaalaman ng mag-aaral niya.

6. PAGGANYAK
3. Ang mga tagapagturo ay may moral na
obligasyon na ingatan ang mga dokumento tulad
ng kanilang academic records. Gayunpaman,
maaari niya itong ipakita sa mga magulang kahit
pa walang pahintulot sa anak nito.

7. PAGPAPALALIM
Kung ikaw ang nakikinig sa bawat pahayag,
maniniwala ka ba agad, sasang-ayon o maghahanap
ng katibayan bago maniwala? Umaasa ka lamang ba
sa obserbasyon at sa sarili mong kutob o
pakiramdam ngunit wala namang matibay na
paninindigan?

8. Ang Misyon ng Katotohanan
Ang katotohanan ang nagsisilbing ilaw ng tao sa paghahanap ng
kaalaman at layunin niya sa buhay. Ang pagsukat ng kaniyang
katapatan ay nangangailangan ng pagsisikap na alamin ang
katotohanan. Sa bawat tao na naghahanap nito, masusumpungan
lamang niya ang katotohanan kung siya ay naninindigan at walang
pag-aalinlangan na sundin, ingatan, at pagyamanin.

9. Ang Misyon ng Katotohanan
Fr. Roque Ferriols tungkol sa “tahanan ng mga katoto,” (Dy,
Manuel Jr.). Ibig sabihin, may kasama ako na makakita o may
katoto ako na makakita sa katotohanan. Mahalaga na makita
ng bawat tao ang katotohanan mula sa pagkakakubli na
lumilitaw mula sa pagsisikap niya na mahanap ito.

10. Ang Imoralidad ng Pagsisinungaling
Ayon kay Sambajon Jr. et.al (2011), ang pagsisinungaling ay
ang hindi pagkiling at pagsang-ayon sa katotohanan. Ito ay
isang lason na humahadlang sa bukas at kaliwanagan ng
isang bagay o sitwasyon na nararapat na mangibabaw sa
pagitan ng mga tao sa isang grupo o lipunan.

11. Ang kasinungalingan ay may tatlong uri:
1. Jocose lies – isang uri na kung saan sinasabi o sinasambit para maghatid ng
kasiyahan lamang. Ipinapahayag ito upang magbigay-aliw ngunit hindi sadya
ang pagsisinungaling.
Halimbawa: Pagkukuwento ng isang nanay tungkol sa Santa Klaus na nagbigay
ng regalo sa isang bata dahil sa pagiging masunurin at mabait nito. Gayundin,
ang isang guro na magbibigay sa kaniyang klase ng dagdag na puntos mula sa
ipinakita nitong katahimikan ngunit hindi naman niya ito tutuparin.

12. Ang kasinungalingan ay may tatlong uri:
2. Officious lie – tawag sa isang nagpapahayag upang maipagtanggol ang kaniyang
sarili o di kaya ay paglikha ng isang usaping kahiya-hiya upang dito maibaling. Ito ay
isang tunay na kasinungalingan, kahit na gaano pa ang ibinigay nitong mabigat na
dahilan.
Halimbawa: Pagtanggi niya sa pagkain ng hita ng pritong manok na nasa malaking
pinggan, na ang totoo ay kinain naman niya. At ang isang mag-aaral na idinahilan
ang kaniyang pagliban sa klase nang nakaraang araw dahil sa pagkamatay ng
kaniyang ama, na ang totoo’y noong nakaraang taon pa yumao.

13. Ang kasinungalingan ay may tatlong uri:
3. Pernicious lie – ay nagaganap kapag ito ay sumisira ng reputasyon ng isang
tao na pumapabor sa interes o kapakanan ng iba.
Halimbawa: Pagkakalat ng maling bintang kay Pedro ng pagnanakaw niya sa
wallet ng kaniyang kaklase na hindi naman siya ang kumuha nito, na kung
saan siya ay kinuhaan din. Gayundin, ang paghihinala kay Lyn na isa siyang call
girl dahil sa inggit sa kaniyang karisma at sa maraming humahangang
kalalakihan sa ganda niya.

14. Ang Kahulugan ng Lihim, Mental Reservation, at Prinsipyo ng
Confidentiality
Ang lihim ay pagtatago ng mga impormasyon na hindi pa naibubunyag o naisisiwalat.
Ito ay pag-angkin ng tao sa tunay na pangyayari o kuwentong kaniyang nalalaman at
hindi kailanman maaaring ihayag sa maraming pagkakataon nang walang pahintulot ng
taong may-alam dito.
Ang paglilihim ay masama dahil ang pagtatago ng lihim ay isang uri na rin ng
pagsisinungaling o mabuti upang hindi na lumaki ang isyu at maiwasan ang eskandalo o
anumang hindi mabuting kahihinatnan.

15. Ang sumusunod ay mga lihim na hindi basta-basta maaaring
ihayag:
1. Natural secrets – ay mga sikreto na nakaugat mula sa Likas na
Batas Moral. Ang mga katotohanan na nakasulat dito ay
magdudulot sa tao ng matinding hinagpis at sakit sa isa’t isa. Ang
bigat ng ginawang kamalian (guilt) ay nakasalalay kung ano ang
bigat ng kapabayaang ginawa.
Halimbawa: Ang pagtatago ng isang maambisyong babae na isa
siyang ampon na pinipilit pagtakpan ang kaniyang nakaraan. Ito
ay maaaring magdulot ng kahihiyan sa kaniyang pagkatao.

16. Ang sumusunod ay mga lihim na hindi basta-basta maaaring
ihayag:
2. Promised secrets – ito ay mga lihim na ipinangako ng taong
pinagkatiwalaan nito. Nangyari ang Pangako pagkatapos na ang
mga lihim ay nabunyag na.
Halimbawa: Paglihim sa isang sinisimulang magandang negosyo
hangga’t hindi pa ito nagtatagumpay. Hindi rin sinasabi ang mga
mahahalagang detalye at impormasyon kahit sa mga kasamahan
at kaibigan man.

17. Ang sumusunod ay mga lihim na hindi basta-basta maaaring
ihayag:
3. Committed or entrusted secrets – naging lihim bago ang mga impormasyon at
kaalaman sa isang bagay ay nabunyag. Ang mga kasunduan upang ito ay mailihim ay
maaaring:
a. Hayag. Kung ang lihim ay ipinangako o kaya ay sinabi ng pasalita o kahit pasulat.
Halimbawa: Ang isang sekretarya ng doktor, na inililihim ang mga medical records ng
isang pasyente.
b. Di hayag. Ito ay nangyayari kapag walang tiyak na pangakong sinabi ngunit inililihim
ng taong may alam dahil sa kaniyang posisyon sa isang kompanya o institusyon.
Madalas ito ay pang propesyonal at opisyal na usapin.
Halimbawa: Mga impormasyon na natatanggap ng mga doktor at nars mula sa kanilang
mga pasyente, mga facts na nasa pangangalaga ng government intelligence men

18. Mga itinuturing na paglabag sa intelektuwal na gawain at pag-
aari ng tao:
1. Plagiarism - Ang plagiarism ay isang paglabag sa Intellectual
Honesty (Artikulo, A. et al, 2003). Ito ay maituturing na
pagnanakaw at pagsisinungaling dahil inaangkin ang hindi iyo
(Atienza, et al, 1996). Lahat ng mga naisulat na babasahin o hindi
man naitala, maging manuscript (mga sulat-kamay na hindi
nalimbag), mga nailimbag o kaya sa paraang elektroniko ay sakop
nito.

19. Mga itinuturing na paglabag sa intelektuwal na gawain at pag-
aari ng tao:
2. Intellectual piracy - Ang paglabag sa karapatang-ari (copyright
infringement) ay naipakikita sa paggamit nang walang pahintulot
sa mga orihinal na gawa ng isang taong pinoprotektahan ng Law
on Copyright mula sa Intellectual Property Code of the
Philippines 1987. Ang paglabag ay sa paraan ng pagpaparami,
pagpapakalat, pagbabahagi, at panggagaya sa pagbuo ng bagong
likha. Copyright holder ang tawag sa taong may orihinal na gawa
o ang may ambag sa anumang bahagi at iba pang mga
komersiyo.

20. Iba’t-ibang dahilan ng Intellectual Piracy:
1. Presyo
2. Kawalan ng Mapagkukunan
3. Kahusayan ng Produkto
4. Sistema/paraan ng pamimili
5. Anonymity

21. Mga itinuturing na paglabag sa intelektuwal na gawain at pag-
aari ng tao:
3. Whistleblowing - Ang whistleblowing ay isang akto o
hayagang kilos ng pagsisiwalat mula sa tao na karaniwan ay
empleyado ng gobyerno o pribadong organisasyon/korporasyon.
Whistleblower naman ang tawag sa taong naging daan ng
pagbubunyag o pagsisiwalat ng mga maling asal, hayagang
pagsisinungaling, mga immoral o ilegal na gawain na naganap sa
loob ng isang samahan o organisasyon. Nangyayari ito mula sa
hindi patas o pantay na pamamalakad, korapsiyon at iba pang
ilegal na gawaing sumasalungat sa batas.

22. SALAMAT! GOD
BLESS US ALL!
Francis S. Hernandez