2. Noong bata ka pa,
naniniwala ka ba na
ang konsensiya ay
anghel na
bumubulong sa
ating tainga kapag
tayo ay gumagawa
ng hindi mabuti?
3. O itinuturing mo
ito bilang isang
“tinig ng Diyos”
na kumakausap
sa atin tuwing
magpapasiya
tayo?
4. Anuman ang iyong paniniwala,
hindi natin makakalimutan ang
payo ng mga nakatatanda na
sundin ang ating konsensiya.
Pero pa’no natin masisiguro na
tama ng sinasabi ng ating
konsensiya?
6. Kailangang gumawa tayo ng mga
pasiya mula sa ating pagkagising
sa umaga hanggang sa pagtulog sa
gabi.
7. Ang ilan sa mga pasiyang ginagawa
natin ay maituturing na
pangkaraniwan lamang, samantalang
ang iba ay may kabigatan dahil
nakasalalay sa mga ito ang pagbuo
ng ating pagkatao at kapakanan ng
kapwa.
Sa mga sitwasyong nabanggit,
ginagamit natin ang ating konsensiya.
8. Sa ating pang-araw-araw na
pakikibaka sa buhay, ginagamit
natin ang ating konsensiya
ng hindi natin
namamalayan.
9. Mahalagang
maunawaan nang
mabuti kung ano talaga
ito dahil malaki ang
maitutulong nito sa
pagpapaunlad ng ating
pagkatao at ng ating
ugnayan sa ating kapwa
at sa Diyos.
10. Ang konsensiya ang
munting tinig sa loob ng
tao na nagbibigay ng
payo sa tao at nag-uutos
sa kanya sa gitna ng
isang moral na
pagpapasiya kung paano
kumilos sa isang
konkretong sitwasyon
11. Dalawang elemento ng konsensiya:
Una, ang pagninilay upang
maunawaan kung ano ang tama
at mali, mabuti o masama: at
paghatol na ang isang gawain ay
tama o mali, mabuti o masama.
13. Ayon kay Santo Tomas de Aquino ang
konsensiya ay:
• tumatayong testigo sa kilos na
ginawa o hindi ginawa
• pumupukaw sa tao na
nagpapaalala ng dapat at hindi
dapat gawin
• bumabagabag sa tao kapag
gumawa siya ng masama.
14. Malinaw sa atin ang sinasabi ng
konsensiya:
Gawin ang mabuti,
iwasan ang masama.
15. Ngunit hindi ito nagbibigay ng
katiyakan na ang mabuti ang
pipiliin ng tao. Nagkakaroon ng
pagtitimbang ng tama at
maling katuwiran sa loob ng
tao.
16. Kung ano ang naging kilos, iyon
ang naging bunga ng ginawang
pagtitimbang at pagpili
kasama ang isip, kilos-loob at
damdamin.
18. Kung masama ang ikinilos,
nangangahulugan ito na taliwas
sa katotohanan ang taglay niyang
kaalaman o hindi pa gaanong
matatag ang kaniyang
paninindigan sa sarili.
19. Ibig sabihin maaaring magkamali
ang paghuhusga ng konsensiya
kung tama o mali ang isang kilos.
May mga pagkakataon na hindi
ito kinikilalang masama dahil sa
kamangmangan ng tao.
21. Mga Uri ng Kamangmangan
1. Kamangmangang madaraig
(vincible ignorance)
2. Kamangmangan na di-madaraig
(invincible ignorance)
22. 1. Kamangmangang madaraig
Ang kamangmangan ay madaraig
kung mayroong pamamaraan na
magagawa ang isang tao upang
malampasan ito at ang
pagkakaroon ng kaalaman dito ay
magagawa sa pamamagitan ng
pagsisikap at pag-aaral.
23. Kamangmangang madaraig
Ang kamangmangan ay dahil na
sa sariling kapabayan ng tao.
May pagkakataon ang tao na
makaalam ngunit hindi nagbigay
ng panahon at pagsisikap upang
malaman ang tama at mali.
24. Kamangmangang madaraig
Nangyayari ito kapag may
nararamdaman ang taong pag-
aalinlangan ngunit walang
pagsisikap na maunawaan ang
tunay na mabuti o masama.
25. 2. Kamangmangan na di-madaraig
Ang kamangmangan ay di madaraig
kung walang pamamaraan na
magagawa ang isang tao upang ito
ay malampasan. Ito ang uri ng
kamangmangan na bumabawas o
tumatanggal sa pananagutan ng tao
sa kaniyang kilos o pasiya.
26. Kamangmangan na di-madaraig
Ang paghusga nang tama ng tao
sa isang bagay na buong
katapatan na pinaniniwalaan na
tama ay hindi maituturing na
pagkakamali.
Hindi masisisi ang tao sa kanyang
kamangmangan.
27. Paminsan-minsan nahaharap tayo
sa krisis kapag hindi natin alam ang
gagawin sa isang sitwasyon.
Ang “krisis” ay isang kritikal na
sandali sa ating buhay; hindi ito
palaging isang negatibong
sitwasyon.
28. Ngunit dumarating ang
pagkakataon na hindi tayo
sigurado sa kung ano ang
gagawin .
Dahil dito, kinakailangan natin
ang ating konsensiya kaya
mahalagang pag-aralan ang
proseso upang magamit ito nang
mabuti.
29. Apat na Yugto ng Konsensiya
Unang Yugto:
Alamin at naisin ang mabuti
30. Ang tao ay nilikha na may likas na
pagnanais sa mabuti at totoo.
Binigyan siya ng kakayahang
malaman kung ano ang mabuti at
totoo.
Sa kabila nito, bakit kaya maraming
tao ang gumagawa pa rin ng bagay
na masama?
32. Ang ilang gawaing kaugnay nito
ay ang pag-aaral sa sitwasyon,
pangangalap ng impormasyon,
pagsangguni na sinusundan ng
pagninilay na naghahatid sa
paghatol sa konsensiya.
34. Ang ikatlong yugto ay ay oras ng
paghatol ng konsensiya, kung
saan wari’y sinasabi sa atin, “ Ito
ay mabuti, ito ang kailangan
mong gawin” o kaya ay, “ Ito ay
masama, hindi mo nararapat
gawin.”
38. Bagaman sinasabi na ang konsensiya
ang batayan ng isip sa paghuhusga
ng mabuti at masama, may mataas
na pamantayan pa kaysa rito.
Ang pinakamataas na batayan ng kilos
ay ang Likas na Batas Moral
39. Likas na Batas Moral
• Ito ang batayan ng konsensiya sa
paghusga o pagsukat ng kilos
• Ibinigay sa tao noong siya ay likhain
• Ito ang dahilan kung paanong ang
tao ay may kakayahang makilala ang
mabuti at masama
40. • Nakasaad sa
batas na ito ang
dapat gawin at
di dapat gawin
ng tao; kaya’t
ito ay
gumagabay sa
kilos ng tao.
42. Unang Prinsipyo ng Likas na Batas
Moral
Gawin ang mabuti, iwasan ang masama
Hindi nagbabago ang Likas na Batas
Moral. Hindi ito nakikisabay sa
pagbabago ng panahon o nakabatay sa
pangangailangan ng sitwasyon.
43. Ang mga Pangalawang Prinsipyo ng
Likas na Batas Moral
1. Kasama ng lahat ng may
buhay, may kahiligan ang
taong pangalagaan ang
kaniyang buhay.
44. Ang mga Pangalawang Prinsipyo ng
Likas na Batas Moral
2. Kasama ng mga hayop (mga
nilikhang may buhay at
pandama), likas sa tao (nilikhang
may kamalayan at kalayaan) ang
pagpaparami ng uri at papag-
aralin ang mga anak.
45. Ang mga Pangalawang Prinsipyo ng
Likas na Batas Moral
3. Bilang rasyonal na nilalang, may
likas na kahiligan ang tao na
alamin ang katotohanan at
mabuhay sa lipunan.
46. Mga hakbang sa paghubog ng
konsensiya ng tao ayon kay
Sr. Felicidad Lipio
47. Mga hakbang sa paghubog ng
konsensiya ng tao
1. Matapat at masunuring isagawa
ang paghahanap at paggalang sa
katotohanan.
48. Mga hakbang sa paghubog ng
konsensiya ng tao
2. Maglaan ng panahon para sa
regular na panalangin
50. Una, ang antas ng likas na
pakiramdam at reaksyon
• Nagsimula ito sa pagkabata.
• Dahil hindi pa sapat ang kaalaman ng
isang bata, umaasa lamang ito sa
paggabay at pagbabawal ng kanyang
magulang.
• Sa ganitong pagkakataon sa labas
nagmumula ang pagpipigil sa kanyang
moralidad.
51. Ikalawa, ang antas ng superego
• Habang lumalaki ang isang bata malaki ang
bahagi na ginagampanan ng isang taong may
awtoridad.
• Ang awtoridad na ito ang nagpapatakbo ng
kilos moral ng isang bata.
• Sa yugtong ito, umiiral ang superego – ang
mga pagpapalagay at utos ng mga magulang
at taong makapangyarihan
52. Ikatlo, ang pagkilos ng “konsensiyang
moral”
• Ito ang antas kung saan ang isang tao
ay nalalaman na kung ano ang tama
at mali at nararamdaman na niya ang
epekto sa kanyang sarili.
• Natututunan niyang tanggapin at
isaloob ang mga mabuting prinsipyo
at pagpapahalagang moral mula sa
kanyang mga magulang
53. Ang layunin sa paghubog sa
konsensiya ay mahubog ang
pagkatao batay sa mga
pagsasabuhay ng mga birtud,
pagpapahalaga at katotohanan
upang matiyak na ang sarili ay
magpapasiya at kikilos batay sa
kung ano ang tama at mali.
54. Upang higit na mapaunlad ang
paghubog ng konsensiya,
makabubuti na humingi ng gabay
sa mga sumusunod:
55. a. Mga taong may
kaalaman at
nagsasabuhay ng
mga
pagpapahalagang
moral
56. b. Sa simbahan,
mula sa mga
turo, panulat at
magandang
halimbawa ng
mga pari, pastor
at iba pang
namumuno dito.
58. Sa proseso ng paghubog ng konsensiya
gamitin nang mapanagutan ang mga
sumusunod:
a. isip
b. kilos-loob
c. puso
d. kamay
59. Isip
Sa pamamagitan ng
• pag-aaral
• pagkatuto
• pagtatanong
• pag-alam at
pagkuha ng mga
impormasyon
60. • Paghingi ng payo
• Panalangin
• Pagkakaroon ng kahandaan na
baguhin ang nilalaman ng isip
• Pag-unawa sa birtud
61. Kilos-loob
• Sa pamamagitan ng pagpili,
pagpapasiya at pagkilos tungo sa
kabutihan at pagninilay kung ang
nabubuong pagkatao sa sarili ay
patungo sa paglinang ng pagka-
personalidad.
62. Puso
• Pananalangin
• pagkakaroon ng mas malalim na
kakayahan sa pagkilala ng mabuti
laban sa masama
• kahandaan na mas piliin ang
mabuti
63. Kamay
• Palaging isakilos ang
ginawang pagpili sa
mabuti,
• pagkakaroon ng
pananagutan sa
anumang kilos,
64. • pagsasabuhay ng mga birtud
• Pagpapahalaga at pakikihalubilo sa
mga taong tunay na sumusuporta sa
paghubog ng mga moral na
pagpapahalaga
65. “Ang ating mga pagkabigo ay daan tungo sa
ating pag-unlad. Tinatawag tayo upang
maging ganap sa salita at gawa. Kung ano
tayo at kung magiging ano tayo ay
nakasalalay sa ating moral na gawain. Ang
mga gawaing itoay humuhubogsaating
pagkatao, pag-uugali at buong buhay”
- Hango sa aklat na Konsensiya
( Lipio, 2004)
