1. ‘Dokter, ik kom volgende week
want vandaag heb ik geen geld.’
Katrien Duquet, Katrijn Ghoos, Amaryl Lecompte en Anne-Christine
van den Akker.
Promotor: Prof. Dr. Ann Roex
Online link

2. • Is een huisartsbezoek voor
iedereen toegankelijk?
• Stellen patiënten een
huisartsbezoek uit omwille van
financiëele redenen?
• Hoe maken zij deze beslissing
tot uitstel?
• Welke oplossingen bedenken
ze in de tussentijd?

3. De cijfers: Brussel - België
Brussel
• Multiculturele populatie
• Hoge immigratiestromen
• 181 Nationaliteiten
• Hoge werkloosheid
Brussel 2004
17,5% stelt een bezoek aan de huisarts uit omwille van financiële redenen
België 2004
6,2% stelt een bezoek aan de huisarts uit omwille van financiële redenen
België 2008
12% stelt een bezoek aan de huisarts uit omwille van financiële redenen

4. Methode: registratie en identificatie
4 Helix-praktijken in Anderlecht
5 tot 25 mei 2014
Registratieformulier
• Geslacht
• Leeftijd
• OMNIO-statuut
• Huisartsbezoek uitgesteld om financiële redenen?
• Contactname

5. Methode: kwalitatief onderzoek
Semigestructureerde interviews met 16 patiënten
• Selectie deelnemers op basis van leeftijd, geslacht en praktijk
• 4 onafhankelijke onderzoekers
Vragenlijst
• Gevalideerd door 2 artsen en promotor
Verwerking interviews
• Transcriptie door 4
• Codering met NVIVO door 2 onafhankelijke onderzoekers
Informed consent:
“Ja ik ben
voldoende
geinformeerd, die
meisjes zijn heel
lief. Voila.”

6. Had ik maar
een
smartphone
...

7. Gevalideerde vragenlijst
• Financiele en sociale
achtergrond
o Samenstelling van het gezin
o Inkomen
o Beroep
o Opleiding
• Beïnvloedende factoren
o Periodes
o Anderen redenen
o Kinderen
• Alternatieven
o Elders hulp
o Zelfmedicatie
• Gezondheid en omgeving
o Kennis van sociale systemen
o Begrip huisarts
o Vaste huisarts en GMD
o Chronisch medicatie-inname
o Kent u andere patiënten
• Hoe kan het systeem verbeterd
worden?

8. Gevalideerde vragenlijst
• Financiele en sociale
achtergrond
o Samenstelling van het gezin
o Inkomen
o Beroep
o Opleiding
• Beïnvloedende factoren
o Periodes
o Anderen redenen
o Kinderen
• Alternatieven
o Elders hulp
o Zelfmedicatie
• Gezondheid en omgeving
o Kennis van sociale systemen
o Begrip huisarts
o Vaste huisarts en GMD
o Chronisch medicatie-inname
o Kent u andere patiënten
• Hoe kan het systeem verbeterd
worden?

9. Resultaten: registratie
• 529 registraties
• 12% stelde een bezoek uit

10. Patiënten met uitstelgedrag

11. Resultaten kwalitatief onderdeel
Financiële en sociale situatie (1)
• Gezinssituatie
o Net niet de helft alleenstaand
o Ongeveer de helft gescheiden
o < 1/4de kinderloos
‘iedereen is aan het
scheiden
tegenwoordig, dat
kan toch allemaal
niet. Ik zie mijn man
nog altijd doodgraag.
Al heeft hij een heel
drukke baan.’
• Job:
o Meerderheid: arbeider – bediende
o 1/4de werkloos
o Kleine minderheid gepensioneerd
• Opleiding:
o Meerderheid: technische opleiding
o 1/4de hogere studies

12. Resultaten kwalitatief onderdeel
Financiële en sociale situatie (2)

13. Resultaten kwalitatief onderdeel
Beïnvloedende factoren
• Doorslaggevende factor = ingeschatte ernst
• Moeilijke perioden:
o Einde van de maand
o September zo schoolgaande kinderen
o Mantelzorg
• Geen uitstel voor kinderen
“ça peut arriver que
toutes les assurances
tombent au même
moment, que toutes les
factures arrivent, que le
salaire a baissé.”
“je travaillerais
jour et nuit pour
eux…”

14. Resultaten kwalitatief onderdeel
Alternatieven
• Zelfmedicatie
• Apotheek
o Advies
o OTC medicatie
• Spoedgevallen
o Factuur
o Zo ernstig of bij ziekte kind
• Bundelen klachten
“M: ja, ik neem dan
medicijnen die niet op
voorschrift zijn eh, en
dan trek ik mijn plan,
met dafalgan
bijvoorbeeld.”

15. Resultaten kwalitatief onderdeel
Gezondheid en omgeving
• Begrip huisarts
o Hoge drempel
o Meestal wel begrip, maar steeds zelf initiatiefname
• Kennis van sociale systemen
o OMNIO statuut bij meerderheid gekend
o 3de betalerssysteem
• Mensen in omgeving
o Overgrote meerderheid
“ik heb mijn verhaal
daar gedaan, en die
man heeft mij heel
goed geholpen. Maar
ja, ge moet er durven
over beginnen en
niet elke doktoor
staat daar voor open
eh.”
“K: Seg en kent u in uw omgeving
nog mensen die omwille van
geldgebrek een doktersbezoek
uitstelden?
V: juffrouw, ik heb geen vrienden.
Dus dat weet ik niet.’’

16. Resultaten kwalitatief onderdeel:
Verbetering van het systeem
• Betere en transparante informatieverstrekking van sociale
systemen
• Bredere toepassing 3de betalersregel
• Vaak op eigen initiatief
• Generieken

17. Discussie
• Oververtegenwoordiging van vrouwen
• Periode:
o Feestdagen
• Oplossingen:
o Spoedgevallen
• 3de betaler en OMNIO statuut
o duidelijke vraag naar meer en transparante info
o Statuut chronisch zieke
o Verplichting derde betalerssysteem bij patiënten met OMNIO
statuut of statuut ‘chronisch zieke’ vanaf 2015
• Specialisten en tandartsen
• Niet iedereen is tevreden...
“Dusja, waarom heb je dan een
huisdokter? Wat is
zijn toegevoegde waarde? Vrij
nul he ja, sorry dat ik het zeg he.
Misschien zijn er nog dat dat
doen maar mijn dokter zijn
toegevoegde waarde is 0 he, je
zou op z’n minst een verslagske
kunnen verwachten, van uw
bloed: dat en dat hebben we
onderzocht”

18. Discussie
• Oververtegenwoordiging van vrouwen
• Periode:
o Feestdagen
• Oplossingen:
o Spoedgevallen
• 3de betaler en OMNIO statuut
o duidelijke vraag naar meer en transparante info
o Statuut chronisch zieke
o Verplichting derde betalerssysteem bij patiënten met OMNIO
statuut of statuut ‘chronisch zieke’ vanaf 2015
• Specialisten en tandartsen
• Niet iedereen is tevreden...

19. Implementatie in de praktijk
• Optimaliseren van de informatie:
o OMNIO statuut
o Derdebetalersregeling
• Proactieve houding van de
huisarts.
Eerstelijnsgeneeskunde =
laagdrempelig
• Derdebetalersregeling werd
uitgebreid!

20. Besluit
• 12% vertoont uitstelgedrag omwille van financiële redenen
• Vrouwen zijn oververtegenwoordigd
• Beweegredenen
o Ingeschatte ernst
o Moeilijk perioden: einde maand en september
• Alternatieven:
o Zelfmedicatie
o Apotheker
o Spoedgevallen
• Begrip huisarts
• Kennis sociale systemen

21. Referenties
• The World Health Report 2008 - Primary healthcare, now more than ever. Geneva, World Health Organization, 2008.
• Deguerry M, De Spiegelaere M, et al. Gezondheidsindicatoren van het Brussels Gewest 2010, Gemeenschappelijke
Gemeenschapscomissie van het Brusselse
Hoofdstedelijk Gewest, Brussel:2010. Geraadpleegd op 9 juni 2014 op:
http://www.observatbru.be/documents/graphics/tableaux-de-bord-de-la-sante-
/gezondheidsindicatoren_van_het_brussels_gewest_2010.pdf
• Philips H, Rotthier P, et al. Gebruik en toegankelijkheid van de eerstelijnsgezondheidszorg. Huisarts Nu 2011, 40(8):
327-331.
• Finoulst M, Vankrunkelsven P et al. Stellen meer mensen een artsenbezoek uit om financiële redenen? Tijdschrift voor
Geneeskunde 2014, 70(9): 523-525.
• Meeus P, Van Aubel X. Performantie van de huisartsgeneeskunde, Een check-up. Health Services Research (HSR).
Brussel: Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV). 2012. D/2012/0401/12
• Goede zorg bij etnisch culturele diversiteit. Zorgnet Vlaanderen, Ethische adviezen, Advies 15. Geraadpleegd op 9 juni
2014 op http://www.zorgnetvlaanderen.be/Documents/Ethisch%20advies%2015b.pdf
• Bartholomeeusen S, Kim CY, et al. The denominator in general practice, a new approach from the Intego database.
Fam Pract. 2005 Aug;22(4):442-7.
• Rys B. Hoe vrouwelijk is armoede in België en Vlaanderen? Fact sheet N 2004, 33: 1-8.
• Verlinde E. Primary health care use among vulnerable populations in Belgium: an exploration. Thesis submitted in
fulfilment of the requirements for the degree of Doctor in Medical Sciences. Ghent University, 2012.
• Tackling health inequalities in Belgium, Koning Boudewijn stichting, 2010.
• Norbury M, Mercer SW, et al. Time to care: tackling health inequalities through primary care. Fam Pract 2011; 28: 13.

22. Referenties
• Starfield B, Shi L, Macinko J. Contribution of primary care to health systems and health. Milbank Q 2005; 83: 457502.
• Voor een betere dialoog tussen huisartsen en patiënten van andere origine, Koning Boudewijn stichting 2013
• Osler W. Aequanimitas. Philadelphia PA, Blakiston, 1904.
• Hermia J. Demografische Barometer 2013 van het Brussels Hoofdstedelijk gewest. [Electronic version]. Focus,
Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse, maart 2014.
• Wiltshire JC, Dark T, et al. Gender differences in financial hardships of medical debt, 2011, Feb;22(1):371-88.
• Bauwens E, Verhasselt E, et al. Gent in cijfers 2010 - Gent gezien door Gentenaren. Departement Stafdiensten en
ABIS – Data-Analyse & GIS. 2010. D/2010/0341/10.
• Begroting 2013: de details. Domus medica, 2012, Dec. Geraadpleegd op 11 juni 2014 op:
http://www.domusmedica.be/documentatie/nieuwskijker/4489-begroting-2013-de-details.html
• De Bolle L, Mehuys E, et al. Huisapotheek en zelfmedicatie. Huisarts Nu december 2008; 37(10).
• Verslag armoedebestrijding 2008-2009, Deel 1: Een bijdrage aan politiek debat en politieke actie 2009). Geraadpleegd
op 11 juni, 2014 op http://www.armoedebestrijding.be/publications/verslag5/Verslag2009.pdf.
• De derbetalersregeling toepassen voor de personen met het statuut ‘chronisch zieke’: een mogelijkheid maar nog
geen verplichting, 2014. Geraadpleegd op 12 juni 2014 op
http://www.riziv.fgov.be/care/nl/infos/thirdpayment/chronic_disease.htm.
• De Maximumfactuur (MAF), 2010. Geraadpleegd op 12 juni 2014 op http://www.riziv.fgov.be/citizen/nl/medical-
cost/santh_4_3.htm.

23. Bedankt voor uw aandacht!