DIŞ TİCARET VE ULUSLARARASI ÖDEME ŞEKİLLERİ

1. Tanju Ayşe oflaz
tanjuayse@hotmail.com
:Tanju Ayse Oflaz

3. ÇALIŞMA ALANLARI
Bankacılık- Ticari/İhtisas/Yatırım
Finans- Risk Yönetimi – Audit ve Analiz – Dış Ticaret ve Finansmanı
CRM - SCM
Kobiler – Mentorluk - Finansman – Eğitim- Danışmanlık – Gelişim - Proje – Freelance
Danışmanlık
Koçluk - Kurumsal Koçluk - Yönetici Koçluğu - Takım Koçluğu - Bireysel Koçluk
ÖZEL EĞİTİMLER
CIBS – Citibank – Center for International Banking Studies
WESTLB AKADEMIE KRICKENBECK -ALMANYA – Uluslararası Dış Ticaret
SUVIO COACHING /ACSTH (Uluslararası Koç Federasyonu)– Uluslararası Koçluk
PDR – Time Management
Çeşitli Bankacılık – Dış Ticaret – Outdoor ve Kişisel Gelişim Programları
( Bankalar Birliği – NLP Business – Beden Dili – Sunuş ve Görüşme Teknikleri –
Pazarlama/Satış Teknikleri vb)

7. » Mala ilişkin riskler
» Ödemeye ilişkin Riskler
» Piyasa Riskleri (Fiyat, Döviz, Faiz)
» Ülkelerin Politika Riskleri
» Force Majeure

8. »Peşin Ödeme
»Mal Mukabili
»Vesaik Mukabili
»Kabul Kredili Ödeme
»Akreditif

10. Mal bedelinin İthalatçı tarafından İhracatçı Firmaya banka
kanalı ile ve /veya diğer bir şekil ile mal bedelini malların
tesliminden önce peşin olarak ödemesi şekline denir.
 İhracatçı açısından en elverişli ödeme şeklidir
 İthalatçı açısından risk taşır
 Güvene dayanır
 Uluslararası ticaret arenasında güçlü satıcıların talep
yöntemidir
 Peşin ödeme ıskonto fırsatı yaratır
 Maliyeti düşük bir ödeme yöntemidir
 Peşin ödeme yöntemi aynı zamanda, ihracatçı açısından
ithalatçı tarafından sağlanan bir finansman şeklidir.
 Malları gümrükten çekilebilmesi için işleme aracı banka
«Peşin Ödeme» yazısı verir.

11. Bu ödeme yönteminde malların bedeli, ithalatçı
tarafından teslim alındıktan sonra ödenir.
İthalatçılar için avantaj taşır
İhracatçı için en riskli ödeme şeklidir
Yine güvene dayalıdır
İthalatçının güçlü olduğu durumlarda uygulanır
Maliyeti düşük bir ödeme yöntemidir
Mal mukabili ödeme şekillerine göre yapılan
ithalatta % 6 KKDF (Kaynak Kullanımını Destekleme
Fonu) tahsilatına tabidir. (2011/2304 Sayılı B.K.K. ile
değişik)

12. Mal bedelini öde , vesaiki bankadan satın al ve git mallar çek yöntemidir.
 İhracatçı malları sevk ettikten sonra, malların sahipliğini temsil eden
belgeleri ithalatçının bankasına göndermesi ile başlar
 Banka ithalatçıya belgeleri, ithalat bedelini tahsil ettikten sonra verir
 Bankanın yükümlülüğü tahsilât yapmadan belgeleri teslim etmemektir
 Banka tahsilâtı yaptıktan sonra, ihracatçının talimatı doğrultusunda, parayı
ihracatçıya transfer eder.
 Vesaik mukabili ödemede malların ülkeye gelmesi şart değildir.
 Mallar gelmeden de sevk belgeleri gelebilir ve ithalatçı ödeme yapabilir
 Risk de ithalatçının malları kabul etmemesi ve ödeme yapmamasıdır
 Bu durumda mallar yabancı bir ülkede kalır, ihracatçı depo masrafını
karşılamak zorunda kalabilir veya malların geri getirilmesi gerekebilir.
Bunların hepsi ihracatçı için ek maliyet doğurur.
 Malları gümrükten çekilebilmesi için işleme aracı banka «Vesaik Mukabili
Ödeme» yazısı verir.

13. Bu ödeme şekli vesaik mukabili, mal mukabili ve akreditifli ödeme yöntemlerinden birisi ile
birlikte kullanılır. (Acceptance Cash Against Documents, Acceptance Cash Against Goods,
Acceptance Letter of Credit
 Mal bedelinin belli bir vadede ödenmesini öngörür
 Mal mukabili ödemede ithalatçı malları çektikten sonra ihracatçının kendisi üzerine çektiği poliçeyi
kabul ederek ihracatçıya gönderir
 Poliçe ihracatçı tarafından hazırlanan ve kendisine belirli bir vade sonunda belirli miktarda paranın
ödenmesini öngören mali bir belgedir.
 Bu belge sadece ithalatçı tarafından kaşelenip imzalanırsa buna “kabul” ( acceptance) denir.
 Poliçe bir banka tarafından da kabul edilebilir. Bu durumda banka borçlu sıfatını alır. Yani banka
poliçeye aval –ödeme garantisi verir
 Aval, ithalatçı tarafından bedel ödenmezse bankanın bunu ödeyeceğini gösteren garantidir. Bankanın
kabul veya aval vermesine “banka kabulü” (banker’s acceptance) denir. Banka poliçe üzerine
‘’Avalized by ‘’ yazar ve kaşeleyerek imzalar.
 Vesaik mukabili ödemede banka ihracatçının gönderdiği poliçeyi ithalatçıya imzalatır, isteniyorsa aval
verir ve belgeleri teslim eder. Poliçenin vadesinde ithalatçı ödemeyi yapar.
 İthalatçı ödeme yapmazsa aval verilmiş poliçede banka ödeme yapmak zorundadır.
 Akreditifli ödemede ise poliçe; teyitsiz akreditifte amir banka, teyitli akreditifte muhabir banka
üzerine çekilir. Banka poliçeyi kabul ederek ihracatçıya gönderir ve poliçe vadesinde ödemeyi yapar.
Bankalar tüm bu hizmetleri karşılığında komisyon alırlar.

14. Akreditif bir kontrattır ve baştan mutabık kalınan şartlar dahilinde yapılan sevkiyat sonrasında
ihracatçıya banka tarafından ödeme yapılmasını öngören bir yöntemdir.
 İhracatçı lehine banka vasıtası ile akreditif açılır
 İthalatçının bankasına «amir banka» adı verilir ve ihracatçıya ülkesindeki bir banka aracılığı
ile bildirilir. Bu banka muhabir banka olarak isimlendirilir.
 Muhabir bankanın sorumluluğu sadece akreditifin açıldığını ihracatçıya bildirmekse “ihbar
bankası”, eğer ihracatçıya ödeme yapma yükümlülüğü de olursa “teyit bankası” olarak
adlandırılır
 Akreditif sözleşmesinde hangi belgelerin bulunması durumunda ödeme yapılacağı açıkça
belirtilmelidir
 Akreditifte bankalar sadece belgeler üzerinden işlem yaparlar, mal ile ilgili sorumluluk
taşımazlar
 İhracatçı malları sevk edip akreditif sözleşmesinde sıralanan belgeleri muhabir bankaya
verir
 Muhabir banka, ihbar bankası ise belgeleri amir bankaya gönderir
 Amir banka belgeleri inceler ve akreditif sözleşmesinin hükümlerine uyuyorsa malların
bedelini muhabir bankaya öder böylece ihracatçı bedelini alır
 Bankaların ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır yani ithalatçı ödeme yapsın veya yapmasın
kendisine sözleşmeye uygun belgeler geldiğinde amir banka ödeme yapmak durumundadır
 Masrafı ithalatçının mı ödeyeceği, ihracatçının mı ödeyeceği ya da aralarında paylaşıp
paylaşmayacakları sözleşmede belirtilmiştir

15. Bağlı Muamele veya Takas
Transit Ticaret
Konsinye İhracat
Kiralama Yolu ile yapılan İhracat
İthal Edilmiş Malın İhracatı- Geçici İthalat
Kayda Bağlı İhracat
Bedelsiz İhracat/İthalat
Özel İzne Bağlı İhracat /İthalat
Yurtdışı Fuar ve Sergilere Katılım
Yurtdışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik
Hizmet İhracatı

16. TİCARİ BELGELER
SEVK BELGELERİ
SİGORTA BELGELERİ
RESMİ BELGELER
FİNANSMAN BELGELERİ

17. Proforma fatura: Proforma fatura satıcı
tarafından malların sevkinden önce düzenlenen
teklif niteliğindeki ticari bir belgedir. Üzerinde
“proforma” ibaresi bulunur.
malın cinsi ve miktarı,
birim fiyatı,
fiyata dâhil diğer unsurlar (taşıma, yükleme ve
boşaltma, sigorta vb.)
 ve teslim şekli,
toplam meblağ
ödeme şeklini gösterir.

18. Ticari fatura: Ticari fatura satış işlemi gerçekleştikten sonra düzenlenen ve
satışın yapıldığını gösteren ticari bir belgedir. İthalat ve ihracatta, gümrük
işlemlerinin yapılması ve vergilerin hesaplanması için ticari fatura
gerekmektedir.
Ticari faturada
 Faturanın düzenleme yeri, tarihi ve sayısı,
 Satıcı firmanın veya eşyayı gönderen firmanın adı ve adresi,
 Eşyayı satın alanın veya kesin satış dışındaki hallerde gönderilenin adı ve
adresi,
 Ödeme şartları (peşin veya vadeli gibi),
 Satış bedeli ve teslim şartı (CIF, FOB veya diğer bir bedel gibi),
 Eşyanın gümrük tarife istatistik pozisyonu ve satış birimine (kilo, metre,
adet, düzine gibi) göre miktarı,
 Eşyanın birim fiyatı (bir metre, bir kilo ve bir adedinin fiyatı gibi),
 Eşyanın bulunduğu kapların cins ve nev’i, marka ve numarası ve adedi,
 Eşyanın teslim ve bedelinin ödeme yeri,
 Eşyanın gönderilme şekli,
 İhracata ilişkin faturalar için ayrıca, seri ve sıra numarası, bağlı olunan
vergi dairesi ve vergi kimlik numarası.

19. Deniz Konşimentosu
Taşıma Senetleri (Havayolu, Demiryolu, ve
Karayolu)
Nakliyeci Makbuzları
Flotan Sigorta Poliçesi
Sigorta Poliçesi

20.  Menşe şahadetnamesi: Bir malın hangi ülkede üretildiğini gösteren
belgedir. .
 Dolaşım belgeleri: Bir malın hangi ülkeden ithal edildiğini belirlemek
amacıyla düzenlenip yetkili makamlarca onaylanmış resmi belgelerdir.
1. A.TR : Avrupa Birliği ülkeleri için tarım ürünleri ve Avrupa Kömür Çelik
Topluluğu ürün listesi dışındaki ürünler için düzenlenir.
2.
EUR.1: Avrupa Birliği ülkeleri için tarım ürünleri ve Avrupa Kömür
Çelik Topluluğu ürün listesindeki ürünler için, EFTA ülkeleri (İsviçre,
Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn) için tüm ürünlere yönelik, serbest
ticaret anlaşması yapılan ülkeler için tüm ürünlere yönelik olarak
düzenlenir.
 Sağlık ve veteriner sertifikaları: İhracata konu olan malların (özellikle
gıda maddelerinin) sağlığa uygun olduğunu belirten yetkili sağlık
mercilerince tasdik edilmiş resmi belgelerdir.
 Radyasyon belgesi: İhraç edilecek tarım ürünlerinin hiç radyasyon
içermediğini veya radyasyon seviyesinin kabul edilen düzeyde olduğunu
ispat eden yetkili makamlarca düzenlenip onaylanmış resmi bir belgedir.

21.  Poliçe: Poliçe, ihracatçı tarafından hazırlanan ve ithalatçının
belirli bir miktarı poliçe görüldüğünde veya poliçede
belirtilen vadede kendisine ödenmesini talep eden bir
ödeme emridir. Poliçede üç taraf bulunur. Bunlardan ilki
keşidecidir. Keşideci poliçeyi hazırlayandır. İhracat
poliçelerinde keşideci ihracatçıdır. İkincisi lehtardır. Lehtar
ödemeyi alacak taraftır. İhracat poliçelerinde lehtar da
ihracatçıdır. Üçüncüsü muhataptır. Muhatap ödemeyi yapan
taraftır. Muhatap ya banka ya da ithalatçı olabilir.
 Senet: Senet, ithalatçı tarafından hazırlanan ve belirli bir
meblağın, belirli bir tarihte ihracatçıya ödeneceğini beyan
eden belgedir.
 Ambar (antrepo) makbuzu: Malın depolanmak üzere
antrepoya alındığını gösteren belgedir. Malın rehini
karşılığında kredi kullanmak veya yeşil şartlı akreditiften
yararlanmak isteyen ihracatçı banka adına ambar makbuzu
düzenlemelidir.

22. Dış ticarette teslim şekilleri standartlaştırılmış olup
tüm ülkelerde aynı terimler kullanılmaktadır. Teslim
şekilleri satıcının sorumluluğunun nereye kadar
olduğunu (taşıma, yükleme boşaltma, gümrük
işlemleri, sigorta, hasar vb) ve alıcının
sorumluluğunun nerede başladığını belirtmektedir.
Teslim şekilleri İngilizce kısaltmalarla ifade
edilmektedir.

23. » EXW (Exworks): İşyerinde teslim: Satıcı (ihracatçı) sözleşmede belirtilen ve alıcı ile mutabık
kalınan işyerinde (fabrika, depo vb.) malları alıcıya (ithalatçı) teslim eder.
» FCA (Free Carrier): Taşıyıcıya teslim: Satıcı ihracat gümrükleme işlemleri yapılmış malları
alıcının belirttiği yerde ve alıcı tarafından belirtilen taşıyıcıya teslim eder. Teslim yeri yine
ihracatçının ülkesindedir
» FAS (Free Alongside Ship): Gemi yanında teslim: Satıcı malları ihracat gümrükleme
işlemleri tamamlanmış şekilde, alıcı tarafından belirlenen limanda, alıcının belirttiği
geminin yanında hazır eder. Bu terim sadece deniz taşımacılığında kullanılır.
» FOB (Free on Board): Gemide teslim: Bunun FAS’tan farkı teslimin gemi yanında değil,
fakat malların geminin küpeştesini aşması ile gerçekleşmesidir. Bu terim de sadece deniz
taşımacılığında kullanılır.
» CFR (Cost and Freight): Navlun (taşıma masrafı) ödenmiş olarak teslim: Bu teslim şeklinde
navlunu (taşıma masrafını) satıcı öder. Bu teslim şekli de sadece deniz taşımacılığında
kullanılır.
» CIF (Cost, Insurance and Freight): Navlun ve sigorta masrafları ödenmiş olarak teslim: Bu
teslim şeklinin CFR’den farkı mallar varış limanına gelinceye kadar deniz sigortasını
yaptırmak ve bedelini ödemek sorumluluğunun da satıcıya ait olmasıdır.. Bu teslim şekli de
sadece deniz taşımacılığında kullanılır.
» CPT (Carriage Paid To): Belirtilen varış yerine kadar navlunu ödenmiş olarak teslim: Burada
satıcı, malları kendi seçtiği bir taşıyıcıya teslim eder ve alıcının belirttiği varış noktasına
kadar taşıma masraflarını da karşılar. İthalat gümrüklemesi alıcıya aittir Bu teslim şekli
deniz yolu hariç diğer taşıma türlerinde kullanılan şeklidir.

24. » CIP (Carriage and Insurance Paid To): Navlun ve sigorta masrafları ödenmiş olarak teslim:
CIF teslim şeklinin deniz yolu dışındaki taşımalarda ve karma taşımalarda kullanılan türüdür
» DAF (Delivered at Frontier): Belirtilen sınırda teslim: Daha çok demiryolu ve karayolu
taşımacılığında kullanılır
» DES (Delivered Ex Ship): Belirtilen varış limanında gemide teslim: Burada mallar belirtilen
varış limanında geminin bordasında alıcıya teslim edilmektedir.. Bu terim sadece deniz
taşımacılığında kullanılır.
» DEQ (Delivered Ex Quay): Belirlenen varış limanında rıhtımda teslim: Burada teslimat
mallar gemiden boşaltıldıktan sonra rıhtımda gerçekleşir. Bu terim de sadece deniz
taşımacılığında kullanılır.
» DDU (Delivered Duty Unpaid): Belirtilen varış yerinde gümrük vergisi ödenmeden
teslim.Teslimat gerçekleşinceye kadar tüm sorumluluk ve masraflar satıcıya aittir. Teslimat
gerçekleştikten sonra tüm sorumluluk ve masraflar alıcıya geçer. Tüm taşıma şekilleri için
kullanılabilir.
» DDP (Delivered Duty Paid): Belirtilen varış yerinde gümrük vergisi ödenmiş olarak teslim:
Bu teslim şeklinin DDU teslim şeklinden farkı malların ithalat gümrük işlemleri
tamamlanmış olarak alıcıya teslimidir. Bu teslim şekli alıcıya en az, satıcıya en fazla
sorumluluk yükleyen teslim şeklidir.