Лекц - 2

1. Лекц 2
ШУТИС
E-нээлттэй
сургууль

2. ОРОЛТ ГАРАЛТЫН ПОРТУУД
Оролт гаралтын портууд нь ихэнхдээ
системийн блокийн ард, зарим нь нүүрэн
талд нь байдаг. Эдгээр портуудад USB оролт,
сериал, параллель, сүлжээний болон
цахилгааны оролтууд багтана. Оролтын
портуудыг ашиглан компьютерт принтер,
камер, сканнер болон бусад
төхөөрөмжүүдийг холбоно.

3. PS/2-Порт:
Гар ба хулгана
USB порт хэвлэгч,
Scanner, Хулгана, Гар,
Сamera …
Monitor - Onboard
display card
Audio: Микропон,
Speaker, Чихэвч
Parallel порт
Хэвлэгч, Хэмжилтийн
төхөөрөмж
Serial порт
Хулгана
Gameport
JoysticksNetwork
Сүлжээ
Тэжээлийн порт

4. USB порт гэх энэ оролт нь
компьютерийн системийн
блокийн ард нэг болон хэд хэд
байх бөгөөд эдгээр нь USB
холболт бүхий
төхөөрөмжүүдийг залгахад
зориулагдсан оролт юм.
Түүнчлэн Flash диск нь USB
портоор холбогдож
компьютерийн суурин
дискнээс болон диск рүү
мэдээлэл хуулах боломжтой.
USB порт/Universal Serial Bus

5. Сериал порт нь компьютерт
модем болон тусгай
зориулалтын төхөөрөмжүүдийг
залгахад зориулагдсан
оролтын шүд бүхий суурь
бөгөөд эдгээр нь ихэнхдээ
COM1, COM2 гэж нэрлэгдэн
тэмдэглэгддэг.
Сериал порт/ Serial Port

6. Параллель порт нь
компьютерийн ард байрлах ба
принтер болон тусгай
зориулалтын төхөөрөмжүүдийг
залгахад зориулагдсан, оролтын
нүх бүхий суурь бөгөөд эдгээр нь
ихэнхдээ LPT1, LPT2 гэж
тэмдэглэгддэг.
Параллель порт /Parallel port

7. Сүлжээний порт нь сүлжээний
кабелиар дамжуулан
хэрэглэгчийн компьютерийг
сүлжээнд холбоход
ашиглагдана. Сүлжээгээр
дамжин интернэтэд холбогдож
болдог.
Сүлжээний порт /Network Port

8. FireWire порт нь Apple Inc компаниас
гарсан интерфейс бөгөөд дижитал камер
гэх мэт төхөөрөмжүүдээс компьютерт
өгөгдөл солилцох боломжийг олгодог.
FireWire нь өмнөх SCSI кабель болон
параллель порттой ижил үйлдэл
гүйцэтгэдэг учраас одоо түгээмэл
ашиглагдаж байна. FireWire портын
оптик кабель, коксиаль кабел болон
утасгүй холболт гэх мэт шинэ хэд хэдэн
хувилбарууд гарч байна. Ихэнх
мултимедиа компьютерүүд сүүлийн
үеийн FireWire порттой болсон.
FireWire port

9. КОМПЬЮТЕРИЙН ХҮЧИН ЧАДАЛ,
ҮЗҮҮЛЭЛТ COMPUTER PERFORMANCE
Компьютерийн хүчин чадлыг тодорхойлох
үзүүлэлтэд дараах эд ангиуд орно.
 Hard disk – Хатуу дискний багтаамж (TB)
Эргэлтийн хурд (RPM)
 RAM – Шуурхай санах ойн багтаамж (GB)
Өгөгдөл дамжуулах хурд (MHz)
 CPU (Central Processing Unit) – Төв процессор (GHz)
Нэг секундэд хийх үйлдлийн хэмжээ
 Display card (Video card) – Дэлгэцний картын санах
ойн багтаамж (MB), Өгөгдөл дамжуулах хурд (MHz)

10. CPU Clock speed
CPU хэр хурдан ажиллахыг компьютерийн
цагийн хурд зохицуулдаг ба мегагерцээр
хэмжигдэнэ. Хэдий өндөр MHz хурдтай байна
компьютер төдий чинээ хурдан ажиллана.
Санах ой хэдий чинээ их байна компьютер ямар
нэгэн үйлдлийн үр дүнг түргэн харуулна.
Түүнчлэн Windows суурин дискийг илүү их
ашигладаг бол суурин диск үйлдлийг
гүйцэтгэхийн тулд санах ойд хандсанаар
компьютер дэлгэцэнд харуулна.
RAM Size

11. Speed and storage
Суурин дискний секундэд эргэх эргэлтийн тоогоор
хурдыг хэмждэг. Түүнийг нь миллисекундээр
хэмжих ба дискэнд хандах хурд хэмээн
тооцдог. Энэ хурд нь бага байх тусам
мэдээллийг хадгалах болон дуудах хурд удаан
байна.
Суурин дискний мэдээлэл хадгалах хэмжээг
гегабайтаар (1GB=1024MB) хэмждэг бөгөөд энэ
багтаамж нь техникийн дэвшлийн өнөө үед
өдөр ирэх тутам нэмэгдэж байгаа.

12. CPU speeds
Windows үйлдлийн систем нь нэгэн зэрэг хэд
хэдэн програмыг нээн зэрэг ажиллуулах
боломжийг олгодог. Гэвч зураг засварлах, өндөр
нягтралтай видео үзэх гэх мэт олон програмыг
зэрэг ажиллуулах үед CPU ачаалагдаж ажиллах
хурд нь удааширдаг.
CPU хурдыг мегагерц (MHz) болон гегагерцээр
(GHz) хэмжих бөгөөд хурд нь их байх тусам CPU
үйлдлийг хурдан гүйцэтгэнэ.
1 MHz хурд гэдэг нь төхөөрөмжийн 1 секундэд 1 сая
цикл эргэлдэхийг хэлнэ.
Multitasking considerations

13. MEMORY AND STORAGE /Шуурхай
санах ой - RAM
Шуурхай санах ой гэдэг нь компьютер ажиллаж
байхдаа ашиглаж буй санах ой юм.
Компьютерийн суурин дискэнд өгөгдөл
хадгалах явцад тухайн өгөгдөл RAM-д түр
хадгалагдана.
ROM нь тогтмол санах ой бөгөөд ихэнхдээ
компьютерийн эх хавтан дээр суулгагдсан тусгай
зориулалтын микросхем байдаг ба дахин бичигдэх
боломжгүй санах ой юм. Сүлжээний карт болон
видео картууд нь тогтмол санах ойн микросхемийг
агуулсан байдаг.
Тогтмол санах ой - ROM

14. ROM-BIOS
ROM–BIOS (Read Only Memory – Basic Input Output
System) гэх энэ микросхем нь эх хавтан дээр
байрлах тусгай зориулалттай схем юм. Энэ нь
компьютер үйлдлийн системтэй хамт ажиллах үед
шаардагдах програм хангамжийг хадгалж байдаг.
Жишээ нь компьютер асаах үед үйлдлийн
системийг шуурхай санах ой руу хуулах үйлдлийг
гүйцэтгэх програмыг хадгалдаг.

15. Компьютерийн мэдээлэл хадгалах хэрэгсэл бол
диск юм. Маш олон төрлийн мэдээлэл хадгалах
хэрэгслүүд байдаг ба энгийн текст файлаас
эхлээд видео камер ашиглан хийсэн видео бичлэг
гэх мэт мэдээллийн хэмжээний хязгаарыг
тодорхойлж болно.
ДИСК
Таны дэлгэцэнд харагдаж байгаа зураг, дүрс нь
видео карт дээрх тусгай зориулалттай микросхем
дээр хадгалагдаж байдаг бөгөөд үүнийг видео
санах ой гэнэ. Орчин үеийн персональ
компьютерүүд нь мегабайт багтаамжтай видео
санах ойтой болсон.
Video (graphics) memory

16. Суурин диск (Хатуу диск)
Хатуу диск нь компьютерт суурилуулсан их
хэмжээний өгөгдөл хадгалах үндсэн хадгалах
төхөөрөмж юм. Хатуу диск нь үйлдлийн систем,
хэрэглээний програмууд, мэдээллийг хадгалдаг.
Энэ нь CD, DVD гэх хадгалах төхөөрөмжүүдээс
илүү хурдан ажиллахаас гадна их мэдээлэл
хадгална. Хатуу диск нь таны компьютерт
суурилсан байдаг.

17. МЭДЭЭЛЭЛ ХАДГАЛАХ БАГТААМЖИЙН
ХЭМЖИГДЭХҮҮН
Bit: Компьютер нь тоон төхөөрөмж бөгөөд 0 эсвэл
1 утгаар бүх үйлдлийг илэрхийлдэг. Өөрөөр
хэлбэл 1 эсвэл 0 гэсэн утга нь 1 бит мэдээлэл
гэсэн үг.
Byte: 8 бит нь 1 байт мэдээлэл болно.
=240 Byte=1024 Gigabyte1 TB Terabyte
=230 Byte=1024 Megabyte1 GB Gigabyte
=220 Byte= 1024 Kilobyte1 MB Megabyte
=210 Byte= 1024 Byte1 KB Kilobyte

18. Communications – Холболтын
төхөөрөмжүүд
Холболтын төхөөрөмжийн үүрэг нь нэг
компьютераас нөгөө рүү холбогдон мэдээлэл
солилцох юм. Үүнд:
- LAN card
- Modem
- Кабель
- Switch
- Hub
- Firewall
- Fiber optic төхөөрөмж
- Wireless төхөөрөмж
- Repeater

19. LAN card
Компьютерт залгагдаж, компьютерийг сүлжээнд
холбож буй төхөөрөмж юм. Өгөгдөл дамжуулах
хурд нь 10/100 Mb.s байдаг. USB LAN card,
Notebook LAN card, Wireless LAN card, Эх хавтан
дээр зоогддог LAN card гэх мэт олон төрөл байдаг.

20. Modem - Модем
Компьютерт залгагдаж, компьютерийг сүлжээнд
холбож буй төхөөрөмж юм. Өгөгдөл дамжуулах
хурд нь 56 Kb.s ба түүнээс дээш байдаг. DSL
modem, ADSL modem, USB modem, Wireless
Modem, Эх хавтан дээр зоогддог Modem гэх мэт
олон төрөл байдаг.

21. Кабель
LAN-н кабель нь нэг үзүүрээсээ
нөгөө үзүүр хүртлээ 100м-н
зайд алслагдана. Энэ кабель
нь дотроо 8-н төрлийн өнгө
бүхий утастай. Өнгийн
утаснуудыг хэрхэн сольж
хавчсанаас шалтгаалан LAN-
Switch, Hub-LAN, LAN-LAN,
Hub-Hub, Switch-Switch гэсэн
олон ялгаатай байж болно.

22. Модемны утас нь дотроо 2
утастай. Утасны шугамыг
салаалан, компьютерийн
модемлуу залгагддаг.

23. Switch
Гаднаас ирсэн интернетийн үзүүрийг дурын портондоо
залган, бусад портноос холбогдсон кабелиар дамжин
Компьютерийн LAN card-нд холбогдож, интернетийг
салаалж буй төхөөрөмж юм. LAN card болон Switch-нийн
хооронд өгөгдөл дамжуулах хурд нь 100Мb.s. Switch-р
холбогдсон компьютерүүд хоорондоо өгөгдөл болон
принтерийг хувааж ашиглах боломжтой болдог. Мөн
сүлжээнд холбогдсон компьютерийг алсаас удирдах
боломтой байдаг. Үүнийг Remote access – Алсын хандалт
гэнэ. Unmanaged Managed (Cisco switch router)

24. Hub
Гаднаас ирсэн интернетийн үзүүрийг
Input портондоо залган, Output
портноос холбогдсон кабелиар
дамжин Компьютерийн LAN card-нд
холбогдож, интернетийг салаалж буй
төхөөрөмж юм. LAN card болон Hub-
нийн хооронд өгөгдөл дамжуулах хурд
нь 10Мb.s. Hub-р холбогдсон
компьютерүүд хоорондоо өгөгдөл
болон принтерийг хувааж ашиглах
боломжтой болдог.

25. Firewall
 Hardware болон
Software гэсэн хоёр
төрөлтөй.
 Hardware Firewall нь илүү
нарийн тохиргоотой учир
өргөн хэрэглэгддэг.
 Сүлжээний аюулгүй
байдлыг хангах, гадны
халдлагаас хамгаалах
үндсэн үүрэгтэй.

26. ХАМГААЛАЛТ - Identity/Authentication
Галт хана/FireWall
Firewall бол сүлжээний хамгаалалт бөгөөд
компьютерийн сүлжээ хооронд дамжих мэдээллийн
урсгалыг зохицуулж, найдвартай аюулгүйгээр өгөгдөл,
мэдээллийг дамжуулахад зөвшөөрөгдөөгүй
хэрэглэгчдээс сэргийлэх үүрэгтэй хориг буюу хаалт юм.
FireWall нь програм хангамжийн эсвэл техник
хангамжийн хосолсон нэмэлт хамгаалалт юм.

27. FO converter нь
шилэн кабель,
Ethernet хоёрыг
холбодог
төхөөрөмж юм.
Шилэн кабель нь
алсын зайд
алслагдах
боломжтойгоороо
бусад кабелиас
давуу талтай.
Fiber optic кабель, төхөөрөмж

28. Wireless төхөөрөмж
Wireless access point нь Wireless төхөөрөмжүүдийг
нэг сүлжээнд холбох төхөөрөмж.

29. ПРОГРАМ ХАНГАМЖ
Програм хангамж гэдэг нь компьютерт
зааварчилгаа өгөх програм, командуудын
цуглуулга ба өөрөөр хэлбэл хийгдэж буй үйлдлийг
хэрхэн зөв гүйцэтгэгдэх дарааллыг програм
хангамж зохицуулдаг. Түүнчлэн програм хангамж
нь компьютерийн суурин диск, CD-ROM, DVD зэрэг
төхөөрөмжүүдээс шуурхай санах ойд мэдээлэл
хуулах, ачаалах үйлдлийг гүйцэтгэх үед техник
хангамж хэзээ ямар үйлдэл хийх дарааллыг нь
тодорхойлно.

30. ПХ нь олон програмуудаас гадна янз бүрийн
програмчлалын хэлүүд, процедурууд,
програмын бүрэлдэхүүний ашиглалт,
хэрэглээний дүрэм зэргийг агуулдаг.
Програм хангамжийг
- Системийн - System software
- Хэрэглээний - Application software
- Програмчлалын - Programming software
гэж ангилдаг.

31. Системийн програм хангамж
Системийн програм хангамж нь компьютерийг
эхлүүлж, бусад хэрэглээний програм хангамжийг
ажиллахад бэлэн болгодгоос гадна компьютерт
өгөгдсөн командыг гүйцэтгэх, принтер, гар, уян
диск зэрэг дагалдах төхөөрөмжүүдийн
ажиллагааг зохицуулдаг.
Системийн програм хангамжгүйгээр хэрэглээний
програм ажиллах боломжгүй. Ийм учраас
системийн програм хангамж нь компьютерийн гол
үндэс суурь нь болдог.

32. Системийн програм хангамж нь 5 хэсгээс бүрддэг.
Үүнд:
 Үйлдлийн систем - operating systems
 Утилит програмууд - utilities
 Төхөөрөмжийн програм - device drivers
 Сервер програм - servers
 Цонхны систем - window systems

33. Үйлдлийн систем гэж юу вэ?
Үйлдлийн систем гэдэг нь компьютер асах үед
автоматаар ачаалагдаж байдаг. Нэгэн төрлийн
програм хангамж юм. Орчин үеийн үйлдлийн
системийн давуу тал нь хэрэглэгч нь
компьютерийн техник хангамж болон системийн
ажиллах зарчмын мэдлэггүйгээр түүнийг ашиглах
боломжийг олгодог.

34. Томоохон системд үйлдлийн систем нь
хэрэглэгчдэд нэг нь бусдын хийж буй үйлдэлд
нөлөөлөхгүйгээр систем рүү зэрэг хандаж
чадахуйц нөхцлийг олгож, ачааллыг нь
зохицуулж өгдөг. Мөн үйлдлийн системийн
нууцлал нь маш сайн байх шаардлагатай
байдаг.
Үйлдлийн системүүдийн төрөл:
- DOS, Windows, OS/2, Unix, Linux, Mac OS,
Sun OS, Palm OS ...

35. Үйлдлийн системийг доорх төрлүүдээр
ангилдаг:
• Multitasking- Олон төрлийн програмуудыг нэгэн
зэрэг ажиллуулахад аль програм нь ямар
горимоор хэдий хэрийн хугацаанд ажиллахыг
үйлдлийн систем зохицуулдаг.
• Multiuser- Нэгэн зэрэг олон хэрэглэгч хандаж
ажиллах. Зарим үйлдлийн систем нь мянга
мянган хэрэглэгч зэрэг хандаж чадахуйц
боломжтой байдаг.
• Multiprocessing - Нэгээс дээш тооны процессор
дээр ажиллаж чадахуйц
• Multithreading - Нэг програм дээр олон талаас нь
зэрэг ажиллах боломж.

36. Бусад үйлдлийн системүүд:
• IBM OS/2 гэсэн үйлдлийн системийг зохиосон
боловч үүнийг цөөхөн хэдэн компаниуд л
хэрэглэдэг.
• Unix болон Linux нь персональ компьютерт
ашиглагдах бусад төрлийн үйлдлийн
системүүдийн жишээ юм.
• Apple компанийн үйлдвэрлэдэг компьютер нь
бусад төрлийн компьютеруудаас өөр үйлдлийн
систем ашигладаг.

37. Disk Operating System - DOS
Disk Operating System нь персонал компьютерт
зориулж гаргасан, компьютер хэрэглэгчдийн дунд
өргөн тархсан анхны үйлдлийн систем байв.
Персонал компьютер гарахаас өмнө Bill Gates IBM
компьютерт зориулж DOS үйлдлийн системийг
гаргасан бөгөөд энэ үйлдлийн системийнхээ
эрхийг Microsoft корпорацийн дор аваад нэрийг
MS-DOS гэж өөрчилсөн.
Персонал компьютерт зориулсан учраас анхны нэр
нь PC-DOS буюу Personal Computer Disk Operating
System гэж байв. DOS нь графикан бус, командын
горимын үйлдлийн систем юм. Командыг prompt
буюу командын мөрнөөс оруулдаг

38. Web client Үйлдлийн
системийн
хэрэглээний хувь. (Эх
сурвалж: Median-с
Үйлдлийн системийн
хэрэглээний хувийг
2010 оно 6-р сарын
байдлаар авав.)
Windows XP (49.17%)
Windows Vista
(19.27%)
Windows 7 (17.16%)
Mac OS X (5.78%)
Linux (1.24%)
iOS (iPhone) (0.86%)

39. Утилит програмууд - utilities
Энэ нь компьютерийн үйл ажиллагааг задлан
шинжлэх, ажиллах орчинг бүрдүүлэх, удирдлагын
шийдвэр гаргах, ажиллах нөхцлийг хадгалах зэрэг
системийн үйл ажиллагааг зохицуулж байдаг.
Жишээ нь: Disk storage utilities, Disk
defragmenters, Disk checkers, Disk cleaners, Disk
space analyzers, Disk partitions, Backup, Disk
compression, File managers, Archive utilities,
System profilers, Anti-virus utilities, Hex editors,
Data compression, Cryptographic utilities,
Launcher applications, Registry cleaners, Network
utilities, Command line interface (CLI) and
Graphical user interface-GUI

40. Төхөөрөмжийн програм - device drivers
Сервер програм - servers
Сүлжээгээр дамжих нэг болон олон хэрэглэгчийн
ажиллуулж буй програм хангамжийн ажиллагааг
зохицуулах, удирдахад зориулсан програм
хангамж бөгөөд web servers, print servers, and
database servers гэх мэт олон төрөлтөй байдаг.
Энэ нь аль нэг техник хангамжийг бүрэн ажиллах
програм хангамж бөгөөд тухайн техник
хангамжаас шалтгаалж янз бүрийн хэмжээтэй
байдаг. Үйлдлийн системийг суулгасны дараа энэ
програмыг суулгадаг.

41. Цонхны систем- window systems
windowing system нь graphical user interface
(GUI)-н бүрэлдэхүүн хэсэг бөгөөд дэлгэцний
орчинг бүрдүүлж, цонхны үйл ажиллагааг
зохицуулагчийн үүрэгтэй ажилладаг. График
төхөөрөмж, хулгана, гар, заагч
төхөөрөмжийн үндсэн үйл ажиллагааг
хангадаг.

42. Хэрэглээний програм хангамж
Үйлдлийн систем ачаалагдсаны дараа
ашиглагдаж байгаа програм хангамжийг
хэрэглээний програм хангамж гэнэ. Жишээлбэл:
MS Word програм (текстэн мэдээлэл
боловсруулах, захидал бичих), MS Excel
хүснэгтэн мэдээлэлтэй ажиллах (санхүүгийн
тооцоо хийх, тоон мэдээлэлтэй ажиллах), MS
Access өгөгдлийн сантай ажиллах (их
хэмжээний мэдээллийг эмхлэх), тоглоомын
програмууд болон зурагтай ажиллах програм
(зураг засварлах, зар сурталчилгааны
самбарууд хийх) гэх мэт.

43. Хэрэглээний програм болон үйлдлийн
системийн ялгаа
 Үйлдлийн систем нь тухайн компьютерт
суурилагдах ба хэрэглэгчийг компьютертэй
харьцаж ажиллах зорилгоор тоног
төхөөрөмжүүдийг удирдах, хянах, өгөгдсөн үүрэг
даалгаврыг гүйцэтгэхээр ажилладаг. Жишээ нь:
компьютерийн гар эсвэл хулганаас өгөгдөл
оруулахад дэлгэцэнд гарах гэх мэт.
 Хэрэглээний програмууд нь үйлдлийн
системийн суусны дараа суух ба тодорхой
үйлдлүүдийг гүйцэтгэдэг. Жишээлбэл MS Word,
MS Excel гэх мэт

44. Хэрэглээний програмын төрлүүд:
Application software нь олон төрөл байдаг бөгөөд
нэг болон олон олон онцлог зорилтыг гүйцэтгэх
зорилготой ашиглагддаг. Үүнд:
 industrial automation – Үйлдвэрлэлийн
автоматжуулалтын
 business software – Бизнесийн
 video games – Видео тоглоомууд
 quantum chemistry and solid state physics software –
Квант хими ба хатуу биетийн физикийн
 telecommunications (i.e., the Internet and everything
that flows on it) – Харилцаа холбооны
 databases – Өгөгдлийн сангийн

45.  educational software - Боловсролын
 medical software - Эмнэлгийн
 molecular modeling software – Молекуляр
загварын
 image editing – Зураг засварлах
 spreadsheet – Хүснэгтэн мэдээллийн
 simulation software - Загварчлалын
 Word processing – Текст боловсруулах
 Decision making software – Шийдвэр гаргах
гэх мэт олон хүрээг хамардаг.

46. № Төрөл Програмын нэрс
1 Telecommunication Internet explorer, Mozilla Firefox,
Yahoo messanger, Skype, FoxPro
…
2 Database MS Access, MySQL, Oracle…
3 Spreadsheets MS Excel
4 Word processing MS Word, Wordpad, Notepad, Page
maker…
5 Image editing Paint, Corel draw, Photoshop,
6 2d,3d modeling 3DSMax, Autocad…

47.  Excel
 Access
 Power Point
 Outlook
 Publisher
 Photo editing
 Компьютерийн тоглоомууд
Дээрх төрлийн хэрэглээний
програмууд нь өдөр тутамд
ашиглагддаг маш чухал програм
хангамжийн жишээнүүд юм.

48. MS Word програм
Текстэн мэдээлэл боловсруулах,
захидал бичих гэх мэт үйлдлүүдийг
хялбар гүйцэтгэх боломжийг олгодог.
Түүнчлэн и-мэйл хаяг болон нэрийн
жагсаалт үүсгэх, их хэмжээний
шууданг хүн бүрт ганцаарчлан болон
бүлгээр нь илгээх, хэлэлцүүлэх
боломжтой.

49. MS Excel
Компанийн орлого, зарлагын тооцоо,
тайлан тэнцлийн тооцоо гэх мэт
санхүүгийн тооцоо хийх, түүнчлэн
эдгээр нь ирээдүйд үр ашиг нь үнээс
хамаарч хэрхэн өөрчлөгдөхийг
урьдчилан тооцоолох, мэдээлэл
гаргах зэргээр ажиллах боломжтой.

50. MS Power Point
Илтгэл бичих, бичсэн илтгэлийг
хуудас хуудсаар нь болон төслийн
мэдээллийг оруулан хэвлэж авах
зэрэг боломжийг олгодог. Түүнчлэн
өөрт шаардлагатай илтгэлийг
компьютерт болон видео
проектороор шууд илтгэх
боломжтой.

51. MS Access
 Өгөгдлийн сан үүсгэх, өгөгдлийн санд
мэдээлэл оруулах, шаардлагатай
мэдээллийг хайх гэх мэтчилэн их
хэмжээний мэдээллийг эмхлэх
боломжтой.
 Мөн өөрт шаардлагатай өгөгдлийн
сан үүсгэсэн байхад шаардлагатай
үед мэдээ тайланг өөрийн хүссэн
байдлаар гаргаж авах боломжтой.

52. MS Outlook
Маш олон төрлийн шуудан ашиглах
програм хангамжууд байдаг. Эдгээр
нь бүгд шуудан хүлээн авах болон
илгээх боломжуудтай. Бидний сайн
мэдэх нь MS Outlook, Thunderbird
гэх мэт програм хангамжууд байдаг.

53. Programming software
Programming software нь програмистад
компьютерийн програм бичих боломжийг олгож
буй олон өөр төрлийн програмчлалын хэлүүд юм.
Энэ нь доорх хэрэгслүүдийг агуулдаг. Үүнд:
 compilers – Эмхэтгэгч програм
 debuggers – Алдааг арилгагч програм
 interpreters – Хэлмэрчлэгч програм
 linkers – Холбогч програм
 text editors – Текст эмхэтгэгч програм
Integrated development environment (IDE) нь дээрх
бүх функцүүдийг агуулсан програм юм.

54. Analysis
Design
Programming
Testing
Системийг
хөгжүүлэх үе
шат:
 Шинжлэх – Analysis
Загварчлах – Design
Програмчлах –
Programming
Турших - Testing
Системийг хөгжүүлэх шаардлага нь програм
хангамж зохиогдоод хэрэглэгчдэд хүрэхээс өмнө
болон хэрэглэгчдэд хүрсний дараа ч тулгардаг.

55. ШУТИС – Е-НЭЭЛТТЭЙ
СУРГУУЛЬ
Анхаарал тавьсанд баярлалаа.