ee

1. Лекц3
ШУТИС
Е-НЭЭЛТТЭЙ
Институт
1

2. Нэгдүгээр хэсэг
МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИЙН ТУХАЙ
ОЙЛГОЛТ /үргэлжлэл/
2

3. И-Худалдаа
Давуу тал
– Хөрөнгийн цар хүрээ их тул сонголт сайтай.
– Бүтээгдэхүүнийг харьцуулах өргөн боломжтой.
– Бүтээгдэхүүний мэдээллийг дэлгэрэнгүй үзэх
боломжтой.
– Үнэ өртгийг харьцуулах боломжтой.
– Цаг хугацаа хэмнэдэг.
– Нэмэлт өртөг зардал багатай.
– Хэзээ ч худалдан авалт хийж болно.
3

4. И-Худалдаа E-Commerce
Сул тал
– Кредит картаа луйвардуулах магадлалтай.
– Бүтээгдэхүүний чанарын тодорхойлолт
зөрөх, чанар нь гологдох магадлалтай.
– Ачааг тээвэрлэх явцад ямар нэг эвдрэл
учрах магадлалтай тул даатгалд
хамрагдаагүй тохиолдолд буцааж авах
боломжгүй байж болно.
4

5. И-Худалдаа
Дээрх дутагдалууд гарч
болзошгүй тул худалдаалагчийг сонгохдоо:
– Худалдаалагчийн зэрэглэлийг шалгаж үзэх.
– Худалдан авалт хийсэн хүмүүсийн мэдээлэлтэй
танилцах.
– Худалдаалж буй бүтээгдэхүүний жагсаалттай
танилцах.
– Буцааж хүлээн авах эсэхтэй танилцах.
– Бүтээгдэхүүнд олгож буй баталгаат хугацаатай
танилцах.
– Ачаа тээшийг даатгуулж буй эсэхтэй танилцах
шаардлагатай. 5

6. И-Худалдаа
Томоохон и-худалдааны сайтуудаас дурдвал:
– Ebay.com
– Amazon.com
– Newegg.com
– Bestbuy.com
– Alibaba.com
– Uniqlo
– Mozilla store
http://vandelaydesign.com/blog/galleries/ecomm
erce-websites/
6

7. Бизнесийн үйл ажиллагаанд хэрэглэж буй
томоохон програм хангамж
– Бизнесийн хяналтын систем
– Онгоцны билет захиалгын систем
– Даатгалын нэхэмжлэлийн үйл ажиллагаа
– Банкны онлайн систем
7

8. Бизнесийн үйл ажиллагаанд хэрэглэж буй
томоохон програм хангамж
8

9. Бизнесийн үйл ажиллагаанд хэрэглэж буй
томоохон програм хангамж
9

10. Бизнесийн үйл ажиллагаанд хэрэглэж буй
томоохон програм хангамж
10

11. Төрийн үйл ажиллагаанд хэрэглэгдэж
буй томоохон програм
– Тоо бүртгэл, тооллого
– Авто машины бүртгэл
– Иргэний бүртгэл
– Улсын орлогын бүртгэл
– Нийгмийн даатгалын шимтгэл,
– Эрүүл мэндийн даатгалын ...
– Электрон санал хураалт
11

12. 12

13. Эрүүл мэндийн салбарт хэрэглэж буй
томоохон програм
– Өвчтөний бүртгэлийн систем
– Түргэн тусламжийн удирдлагын систем
– Оношлогооны багаж хэрэгсэл, тоног
төхөөрөмжийн бүртгэл
13

14. Боловсролын үйл ажиллагаанд хэрэглэж
буй томоохон програм
– Оюутны бүртгэл болон цагийн хуваарь
– CBT-Computer based training компьютер
дээр үндэслэсэн сургалт
– Гэрийн даалгаварын сан
– И-Сургалт
14

15. 15

16. 16

17. 17

18. 18

19. Teleworking
Teleworking нь хүмүүс аливаа нэг ажлыг алсын
зайнаас гүйцэтгэх хэлбэрийг хэлдэг.
– Home teleworking – Гэрээс ажиллах
– Telecenter – Төв байгуулж, алсаас ажил хийх
– Teleoffice – Ажлын байранд алсаас ажил хийх
– Telecottage - Хотхон байгуулж, алсаас ажил
хийх
19

20. – Нэг асуудалд анхаарлаа сайтар хандуулах
боломжтой.
– Уян хатан цагийн хуваарьтай.
– Ажлаас гэр, гэрээс ажил явах хугацаа хэмнэгддэг.
– Нэг л газарт компьютер, ширээ, шүүгээ
ашиглагддаг тул эдийн засгийн хэмнэлттэй.
Давуу тал:
20

21. Дутагдалтай тал
– Хүмүүсийн харилцаа дутагддаг.
– Багаар ажиллахад сөрөг нөлөө үзүүлдэг.
– Хувийн сахилга бат мууддаг.
– Ажиллах албан хаагчийн ашиглалт буурдаг гэж
үздэг тул томоохон пүүсүүд энэ тал дээр сөрөг
хандлагатай.
– Зарим төрлийн албан хаагчид энэ төрлийн ажил
гүйцэтгэх боломжгүй байдаг тул бүх төрлийн
мэргэжилд тохирохгүй. (цэрэг, цагдаа, эмч,
онцгой байдлын аврагч гэх мэт.)
21

22. Ажиллах орчин, Аюулгүй байдал
– Сандал – Хөдөлдөг хөлтөй, хөл амраагчтай, нуруу
амраагчтай.
– Дэлгэц – Дэлгэцийн дээд хэсэг нь нүдтэй нэг
түвшинд байрлахаар тохирсон, өндөр чанартай
дүрслэдэг.
– Гар – Сайн чанартай, бугуйн хэсгийн зөөлөвчтөй,
өөрийн ажлын зориулалтанд нийцсэн, эвдрэлгүй,
гацаагүй.
– Хулгана – Хэрэглэхэд хялбар, хөдлөх сул талбайтай,
бугуйны хэсгийн амраагчтай.
– Принтер – Лазер принтер нь хэвлэхдээ хортой хийг
ялгаруулж байдаг учир ажлын өрөөнд хэвлэх
төхөөрөмжийг байлгах тохиромжгүй байдаг.
22

23. Эрүүл ахуйд үүсч болох асуудлууд
– Нүд – Хараа муудах, нүд бүрэлзэх, нүдний даралт
үүсэх, нүд хуурайших
– Гарын бугуй – Бугуйн хэсгийн ясны буруу ургалт
(RSI – Repetitive Strain Injury)
– Нуруу – Нуруу муруйх, нурууны диск зөрөх, нуруу
өвдөх
– Хөл – Хөл бадайрах, шөрмөс татах
– Хүзүү – Хүзүү хөших, хөөрөх
– Толгой – Толгой өвдөх, тархины даралт ихсэх
– Дотор эрхтэн – Хэт олон цагаар хоол, ундгүй
сууснаас дотор эрхтэн хямрах
– Сэтгэц, мэдрэл – Ядаргаанд орох, донтох, солиорох,
мэдрэлийн ядаргаанд орох, сэтгэц мэдрэлийн өвчтөй
болох 23

24. Компьютерийн ард зөв суух байрлал
24

25. Компьютерийн техник хангамжийн аюулгүй
байдал ажиллах нөхцөл:
– Компьютерийг чанартай, найдвартай кабель,
уртасгагчтай холбож хэрэглэх. (16А, 230В)
– UPS – Un-Interruptible Power Supply буюу тог
баригч, тог тохируулагч төхөөрөмжийг хэрэглэх.
– Компьютерийг Shut down хийж унтрааж хэвших.
– Тоосгүй, чийггүй нөхцөл бүрдүүлж, хэт халуун,
хэт хүйтэн нөхцөлд ажиллуулахгүй байх.
– Компьютерийн гарны дэргэд юм идэж уухгүй
байх.
– Компьютерийн процессор ажиллаж байгаа үед
зөөж, доргиохгүй байх шаардлагатай.
25

26. Компьютерийн мэдээллийн аюулгүй байдлыг
хангаж ажиллах нөхцөл:
– Компьютерийн хэрэглэгчийн нууц үгийг
тогтмол хугацаанд сольж байх ба 8-с дээш тоо,
тэмдэгт, том, жижиг үсэг оролцсон байхаар.
– Файл, хавтасыг хамгаалж нууц үг өгөх,
Хавтасыг нуух.
– Хэрэглэгчийн хяналт ашиглах – Parental
Control.
– Өгөгдлийг алдагдахаас сэргийлж Backup хийх.
CD, DVD, Bluray дискэнд бичиж хадгалах.
– Өгөгдлийг хамгаалж, зохион байгуулах,
хадгалах, Google drive дээр байршуулах гэх мэт.
– Вирусны програм суулгах, update хийх,
үйлдлийн системийн firewall ашиглах. 26

27. Backup
Энэ нь өгөгдлийг алдагдахаас сэргийлж,
өгөгдлийг давхар хуулах буюу хэрэглэгчээс нэмж
авч хэрэгжүүлж буй нэг арга хэмжээ юм.
Back up нь үр дүнтэй байх ёстой бөгөөд дотор нь
хоёр хуваадаг.
– Бүрэн – Complete backup
– Ашигтай – Incremental backup
Бүрэн Backup нь хугацаа их шаарддаг. Нэгэнт
бүрэн Backup хийсний дараа ямар нэг файлын
өөрчлөлтийг давхар хуулах нь хугацаа бага
шаардах бөгөөд үүнийг ашиглах нь ашигтай гэж
үзэж болно. 27

28. Компьютерийн вирус
– Вирус нь нэгэн төрлийн жижиг програм бөгөөд
энэ програмын үйл ажиллагаа нь үйлдлийн
системийн ажиллагааг доголдуулах, гацаах
– Файл материалыг устгах
– Өөрийгөө хувилах, санах ойг дүүргэх гэх мэт
олон төрлийн сөрөг үр дагаварыг үзүүлдэг.
28

29. Вируснээс хамгаалах аргууд
– Интернетээр ирсэн хэрэггүй мэйлийг нээхгүй
байх.
– Интернет вэб хуудаснаас файл татаж авахдаа
анхаарах. Вирус нь ихэнхдээ Exe, com
өргөтгөлтөй байдаг.
– Өөрийн flash дискээ залгаад, вирусыг нь
шалгуулж байх.
– Өөрийн компьютерийг нууц үгээр хамгаалах.
– Вируснээс компьютерийг хамгаалахын тулд
вирусын програмыг суулгаж, update - хийх
шаардлагатай.
29

30. Зохиогчийн эрх, хууль дүрэм
Ямар нэг програм, хүний файл, материалыг хууль
бусаар ашиглах нь зохиогчийн эрхийг зөрчдөг.
Аливаа програм хангамжийг худалдан аваад, лиценз
дугаар, activation кодоор нь суулгаж, ашиглах ёстой
байдаг. Анх Их Британид өгөгдлийг хамгаалах
тогтоол 1984 онд гарсан. Үүнээс хойш улс орон бүр
энэ асуудлыг өндөр түвшинд авч үзэх болсон.
– Үнэгүй ашиглагддаг хоёр төрлийн програм
хангамж байдаг.
– Freeware – Байнга үнэгүй ашигладаг.
– Shareware – Хэсэг хугацаанд үнэгүй ашигладаг,
дараа нь худалдаж авдаг. 30

31. Хоёрдугаар хэсэг
КОМПЬЮТЕРИЙН ХЭРЭГЛЭЭ БА
ФАЙЛЫН ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ
31

32. – Windows 7 үйлдлийн системийн шинэ
боломжууд
– Windows 7 үйлдлийн системийн хувилбарууд
– Windows гарын товчлуурыг ашиглах
– Start Menu програм эхлүүлэх цэс
– Taskbar ажлын мөртэй ажиллах
– Дэлгэцийн элементүүдтэй ажиллах
32
Компьютерийн хэрэглээ ба файлын
зохион байгуулалт

33. • Windows 7системийн Themes нь цонхны олон
төрлийн өнгөний сонголт, дууны тохируулга
хийдэг.
• Gadjets – Windows Vista үйлдлийн системд
ашиглагддаг Gadjet галерей хэмээх нэмэлт
хэрэгслийг Windows 7 системд оруулж
өгснөөр илүү сонирхолтой болсон.
• Start Menu – Энэ цэсэнд ( ) нээгдэх сум
оруулж өгснөөр сүүлийн үед ашиглагдаж буй
баримтуудад түргэн хандахад тустай
Windows 7 системийн шинэ боломжууд
33

34. Windows 7 системийн шинэ боломжууд
• Libraries – Файлтай ажиллах шинэ
менежементийн загвар юм. Энэ нь таныг
компьютерийн орчинд үүссэн файл, хавтастай
хялбар ажиллахад боловсронгүй болгосон.
• Taskbar – Ажлын мөр нь Windows
системийн хуучин хувилбарууд дээрх ажлын
мөрөөс илүү анхаарал татсан, арай өргөн
болсон. Ажлын мөр дээр байрлаж байгаа нэг
төрлийн програмын файлуудыг хулганы зүүн
товчоор гүйлгэн харахад агуулга нь харагдаж
хялбар болсон.
34

35. • Jump Lists – Ажлын
мөр дээр байрлаж
байгаа төрөл бүрийн
файлууд дээр хулганы
баруун товчийг
дарахад сүүлийн үед
ашиглаж байгаа
файлуудын болон вэб
хуудаснуудын
жагсаалт харагдана.
Windows 7 системийн шинэ боломжууд
35

36. • Сайжруулсан хайлтын системээр файл,
хавтасыг түргэн хайх – Хайлт хийх
цонхонд хэдхэн үсэг бичингүүт холбоотой
бүх сэдвүүд төрөл төрлөөрөө хайлтаар илэрч
гарч ирдэг. Сэдвүүд нь зураг, баримт,
хөгжим, и-мэйл гэх мэт өргөн хүрээтэй,
хайлтын үр дүн нь агуулгаараа бүлэглэгдсэн
байх ба тодруулсан түлхүүр үгийг дарангуут
хурдан шуурхай хайлт хийнэ.
Windows 7 системийн шинэ боломжууд
36

37. Devices and Printers
• Компьютерийн
төхөөрөмж болон
хэвлэгч. Компьютерийн
төхөөрөмжийг удирдах
боломжоор илүү
хангагдсан байдаг.
Windows 7 системийн шинэ боломжууд
37

38. Device Stage
• Devices and Printers харилцах цонхыг
өргөтгөн харуулдаг. Гар утас, камер, принтер,
MP3 болон бусад төхөөрөмжүүдийг
компьютерт холбох үед төхөөрөмжүүдийн
зураг болон мэдээллийг харуулах мөн
тохируулахад ашиглагддаг.
Windows 7 системийн шинэ боломжууд
38

39. Aero дэлгэцийн онцлог
Aero гэдэг нь Windows 7 үйлдлийн системд
шинээр нэмэгдэж бий болсон нэг шийдэл
бөгөөд харилцах цонх нь харагдах байдлын
хувьд тунгалаг өнгөтэй болж өөрчлөгддөг. Энэ
нь харилцах цонх нээхэд дэлгэцийн цаад тал
нь нэвт харагдах боломжтой.
Windows 7 системийн шинэ боломжууд
39

40. Windows 7 системийн шинэ боломжууд
40

41. Тунгалаг хүрээний харагдах байдлыг
тохируулах – Glass effects
Aero нь Windows 7 үйлдлийн системд шинээр
нэмэгдэж бий болсон нэг шийдэл бөгөөд
харилцах цонх нь харагдах байдлын хувьд
тунгалаг өнгөтэй болж өөрчлөгддөг. Энэ нь
харилцах цонх нээхэд дэлгэцийн цаад тал нь
нэвт харагдах боломжтой.
Windows 7 системийн шинэ боломжууд
41

42. Цонхтой ажиллах үед тунгалаг хүрээтэй
харилцах цонх сонирхол илүү татдаг. Аливаа
цонх дэлгэц дүүрэн харагдахад болон мөн
хураагдах үед үл мэдэг хөдөлгөөн дагалдсан
байдалтай, цонхыг зөөх үед илүү хөнгөн болсон.
Хэрэглэгч аль нэг өнгийг сонгох эсвэл
өнгөнүүдийг хослуулан өөр шинэ өнгө үүсгэх
боломжтой.
Windows 7 системийн шинэ боломжууд
42

43. Нээлттэй байгаа програмуудын
хооронд шилжих
Aero дэлгэц нь хэрэглэгчийн нээсэн програмын
цонхнуудыг ажлын мөрөнд харуулна.
ALT+TAB товчны хослолоор нээлтэй байгаа
програмын цонхнууд дараах байдалтай
харагдана.
Windows 7 системийн шинэ боломжууд
43

44. Нээлттэй байгаа програмуудын
хооронд шилжих
Windows Key (Win) гарын товчлуурыг TAB
товчтой зэрэг дарвал нээлттэй байгаа
програмын цонхнуудын хооронд шилжинэ.
Windows 7 системийн шинэ боломжууд
44

45. Хэд хэдэн нээлттэй байгаа цонхнуудын хамгийн
доод талын цонхны гарчгийн мөр дээр нэг удаа
дарахад (Shake хийх) бусад цонхнууд хураагдан
ажлын мөр дээр байрлана.
Windows 7 системийн шинэ боломжууд
45

46. Windows 7 үйлдлийн системийн
хувилбарууд
Windows 7 үйлдлийн систем нь компьютерийн
ачааллах хурдыг багасгахад ихээхэн анхаарсан
бөгөөд компьютер асах, унтрах, дахин ачааллах
болон үйлдэл гүйцэтгэх хурднаас харж болно.
• Windows 7 Enterprise/Ultimate – Windows 7
үйлдлийн системийн бүх онцлогийг
багтаасан хувилбар
• Windows 7 Professional – Албан болон
хувийн хэрэгцээнд шаардлагатай бүх
боломжуудыг агуулсан бөгөөд сүлжээнд
ажиллах, сервертэй холбогдох боломжтой.
46

47. • Windows 7 Home Premium – Компьютерийн
бүхий л хүчин чадлыг дээд зэргээр ашиглах
боломжийг олгоно.
• Windows 7 Home Basic – Хүчин чадал багатай
компьютерт тохирсон өдөр тутамд ашиглахад
зориулагдсан хувилбар.
• Windows 7 Starter Edition – Бага оврын
зөөврийн компьютер болон хязгаарлагдмал хүчин
чадал бүхий компьютерт ашиглахад зориулагдсан
энгийн хувилбар
Windows 7 үйлдлийн системийн
хувилбарууд
47

48. Бидний ашигладаг Windows Key (Win) гарын
товчлуурыг ашиглан олон командуудыг
гүйцэтгэдэг.
Windows гарын товчлуурыг ашиглах
48
Win + Up Үндсэн дэлгэц дээрх багассан цонхыг дэлгэц
дүүртэл томруулна.
Win + Left Цонхыг дэлгэцийн зүүн талд байрлуулна.
Win + Home Өөр бусад цонхнуудыг ажлын мөрд байрлуулах
буюу minimize хийх, цонхыг буцаан хуучин
байранд нь аваачна. (restore)
Win + Shift + T Ажлын мөр дээрх бүх програмын файлуудыг
зүүн гар тийш гүйлгэн харна.
Win + G Нээлттэй байгаа Gadget хэрэгслийг цонхонд
гаргана.

49. Windows гарын товчлуурыг ашиглах
49
Win + + or - key Цонхыг томруулна / багасгана
Win + Rigth Цонхыгдэлгэцийн баруун талд байрлуулна.
Win + T Ажлын мөр дээрх бүх програмын файлуудыг баруун гар тийш
гүйлгэн харна.
Win + P Нээлттэй цонхнуудын хооронд 3D байдлаар шилжих
Win + L Log off хийнэ. Өөрөөр хэлбэл тухайн хэрэглэгчийг компьютерээс
гаргана.
Win + D Desktop буюу ажлын дэлгэцийг ил гаргах буюу ачаалагдсан бүх
цонхыг ажлын мөр дээр байрлуулна.
Win + R Команд гүйцэтгэх Run цонхыг нээнэ.
Win + Pause Системийн төлөвийн цонхыг нээнэ. Энэ командаар ашиглаж буй
компьютерийн системийн тухай мэдээллийг шууд харах
боломжтой.
Alt + F4 Windows үйлдлийн системийг хаана, компьютерийг унтраана.
Ctrl + F4 Windows програмын бүх төрлийн програм дээр ашиглагдаж буй
файлыг хаана.
Ctrl + Esc, Win
Ctrl + P
Start цэсийг нээнэ.
Програмын Print харилцах цонхыг нээх

50. Энэ цэс нь компьютерийн хэрэглээний
програмуудыг нээх болон компьютерийн үйл
ажиллагааг хянах төхөөрөмжүүдийн
тохируулга хийх програмуудыг ажиллуулах,
төрөл бүрийн хавтас нээх зэрэг үндсэн
үүрэгтэй. Эдгээр програмууд болон холбогдох
командуудын жагсаалтуудыг агуулдаг учраас
цэс гэж нэрлэдэг.
Start Menu –Програм эхлүүлэх цэс
50

51. Start цэсийг ашиглан дараах үйлдлүүдийг
гүйцэтгэнэ.
• Програмуудыг эхлүүлэх
• Түгээмэл ашиглагддаг хавтасуудыг нээх
• Програм, файл, хавтас хайх
• Компьютерийн тохируулгуудыг гүйцэтгэх
• Windows үйлдлийн системийн талаар
тусламж авах
• Компьютерийг унтраах
• Өөр хэрэглэгчийн горим руу шилжих
Start Menu –Програм эхлүүлэх цэс
51

52. Start Menu –Програм эхлүүлэх цэс
52

53. Start цэс дараах хэсгээс бүрдэнэ.
• Зүүн гар талд үзүүлэх хэсэгт компьютерт
хадгалагдаж байгаа програмын жагсаалтыг
үзүүлнэ. All Programs командыг сонгож
компьютерт суулгасан бусад програмын нэр
бүхий цэс нээгдэнэ.
• Баруун талын самбарт түгээмэл хэрэглэгддэг
хавтаснууд, тохируулга хийх програмууд,
компьютерийг унтраах үйлдлийг гүйцэтгэх
командууд байрлана.
Start Menu –Програм эхлүүлэх цэс
53

54. Start Menu –Програм эхлүүлэх цэс
54
Хайлт хийх талбар
Search programs and files. Start цэсэнд байрлах
хайлт хийх талбар дээр хайх програм, файлын
нэр болон сэдвийг бичиж эхлэхэд л хайлтын
түлхүүрт тохирох сэдвийн нэрийг төрлөөр
ангилж харуулна.

55. Start Menu –Програм эхлүүлэх цэс
55
Түргэн хандах цэсүүд
• P – Personal folder – Хувийн хавтас. Энэ
хавтасанд хувь хүний үүсгэсэн
мэдээллүүдийг тухайн хавтасанд хадгалснаар
ашиглахад хялбар юм. Хэрэглэгч нь
компьютерт систем суулгах үед өгсөн нэр
юм.
• Documents – Бичиг баримтын сан. Энэ
хавтасанд текст боловсруулах програмын
файл, хүснэгтэн мэдээлэл, илтгэлийн файл
болон бусад хэрэглэгчийн үүсгэсэн файлууд
хадгалагдана.

56. Start Menu –Програм эхлүүлэх цэс
56
Түргэн хандах цэсүүд
• Pictures – Зургийн сан. Энэ хавтасанд бүх төрлийн
зургийн програм дээр нээж унших зориулалттай
файлууд, дижитал камер, скайнер болон бусад
хэрэгсэлүүд ашиглан үүсгэсэн файлууд
хадгалагдана.
• Music – Дууны сан. Энэ хавтасанд хөгжим, дуу,
аудио файлууд, интернэтээс татаж авсан болон
компакт дискэнд хадгалагдсан файлаас авсан
файлууд хадгалагдана.
• Games – Тоглоомын сан. Энэ хавтасанд
хадгалагдаж байгаа тоглоомын файлууд нь амралт
чөлөөт цагаа сонирхолтой өнгөрөөхөд

57. Start Menu –Програм эхлүүлэх цэс
57
Түргэн хандах цэсүүд

58. Start Menu –Програм эхлүүлэх цэс
58
Компьютерийн хяналтын сан
• Control Panel – Хяналтын самбар. Энэ хавтасанд
компьютерт үйлчилгээ үзүүлэх илүү нарийн
үйлдлүүдийг гүйцэтгэх боломжийг олгосон
програмууд байдаг.
• Devices and Printers – Компьютерийн төхөөрөмж
болон хэвлэгч. Энэ хавтас нь компьютерт
холбосон гадаад төхөөрөмжүүдийн шинж
чанарыг харуулах бөгөөд эдгээр төхөөрөмжийн
ажиллагааг удирдах бичил програмуудын
командуудаар үйлдэл гүйцэтгэхэд зориулагдсан.

59. Start Menu –Програм эхлүүлэх цэс
59
• Default Programs – Өгөгдмөл програмууд.
Тухайн сонгогдсон програмыг нээх болон
үйлдэл гүйцэтгэхэд тусална.
• Help and Support Center – Тусламжийн төв.
Windows 7 системийн үйл ажиллагааг
удирдахад туслах тусламжийн сан юм.
Компьютерийн хяналтын сан

60. Start цэсэнд програм бэхлэхдээ тухайн цэсэнд
байгаа дүрсийг сонгоод хулганы баруун товчийг
дарж нээгдэх цэсний Pin to Start Menu
командыг дарна.
Pinned list буюу Start цэсэнд програмын
дүрсийг бэхлэх
60

61. Ажлын мөрийг тохируулах цонхыг нээх
Ажлын мөрийг тохируулах цонхыг дараах
аргуудаар нээдэг.
1. Start цэс дээр хулганы баруун товчийг дарж
Properties команд сонгоно.
2. Ажлын мөр дээр хулганы баруун товчийг
дарж, Properties команд сонгоно.
3. Start цэсний Control Panel хавтас дотроос
Taskbar and Start Menu програмын дүрсийг
дарж Taskbar and Start Menu Properties
командын цонхыг нээнэ.
Taskbar ажлын мөртэй ажиллах
61

62. Ажлын мөрөнд програмын дүрс зургийг бэхэлж
өгснөөр тухайн програмыг шуурхай нээх ач
холбогдолтой. Үүний тулд:
– Тухайн програмыг сонгон Start цэсийг нээж
Pin to Taskbar командыг ажиллуулна.
Taskbar ажлын мөрөнд програм бэхлэх
62

63. Өгөгдмөл байдлаар ажлын мөр түгжээтэй
байдаг. Ажлын мөрийг түгжих нь тухайн
мөрийг дэлгэцийн аль нэг газар зөөгдөж
байрлахаас сэргийлэх ба түүний харагдах
хэлбэрийг өөрчлөхгүй. Ажлын мөрийг
түгжихийн тулд ажлын мөрийн хоосон хэсэгт
хулганы баруун товчийг дарж цэс нээнэ.
• Lock the taskbar командыг дарж тухайн
командын өмнөх чагтыг бий болгоно.
• Ажлын мөрийн түгжээсийг авахын тулд
Lock the taskbar командын өмнөх чагтыг
буцаахын тулд командаа дарна.
Taskbar ажлын мөрийг түгжих
63

64. Дэлгэцийн нэмэлт
элементүүд Gadget нь
өдрийн календар, цаг,
дэлгэцийн зураг, зургийн
үзүүлэн, цаг агаарын мэдээ,
валютын ханш гэх мэт өдөр
тутам хэрэглэгддэг жижиг
програмуудыг агуулсан
байдаг. Үндсэн дэлгэцийн
хоосон зайнд хулганы
баруун товчийг дарж
нээгдэх цэснээс Gadgets
командыг сонгоно.
Дэлгэцийн нэмэлт элементүүд
Gadgets
64

65. 65
Дэлгэцийн нэмэлт элементүүд
Gadgets

66. 66
Календар
Энгийн календарыг дэлгэц дээр харуулна. Сарын
календарыг дэлгэрэнгүй харахын тулд өдрийн
календар дээр хулганаар хоёр даралт хийнэ.
Дэлгэцийн нэмэлт элементүүд
Gadgets

67. 67
Валютийн ханшийн самбар
Интернэтийн холболттой үед улс хоорондын
валютийн ханшийг харж болно.
Дэлгэцийн нэмэлт элементүүд
Gadgets

68. 68
CPU Meter
Таны компьютерийн микрипроцессорын ба
шуурхай санах ойн ашиглалтын хувийг
харуулна.
Дэлгэцийн нэмэлт элементүүд
Gadgets

69. 69
Feed Headlines
Интернэтийн холболттой үед сүүлийн үеийн
мэдээ, спортын болон сонирхол татсан
мэдээллийг эндээс үзэж болно.
Дэлгэцийн нэмэлт элементүүд
Gadgets

70. 70
Puzzle
Зураг эвлүүлдэг тоглоомын програм энд байдаг.
Дэлгэцийн нэмэлт элементүүд
Gadgets

71. 71
Элементүүдийг хэрэглэгчийн сонирхолд
нийцтэй байдлаар засварлах
Start – All Programs – Desktop Gadget Gallery
командаар дэлгэцийн нэмэлт элементүүдийг
цонхонд харуулах боломжтой ба шаардлагатай
элементийг үндсэн дэлгэцэнд ил гаргадаг. Үндсэн
дэлгэц дээрх элементүүдийг засварлах устгах
нэмэх үйлдлийг хийж болно.
Дэлгэцийн нэмэлт элементүүд
Gadgets

72. 72
Дэлгэцийн нэмэлт элементүүд
Gadgets
Close button – Нээлттэй элементийн цонхыг хаах
товч
Large Size Command – Нээлттэй элементийн
цонхыг дэлгэж томруулах команд (зарим
элементийн хувьд)
Drag button – Нээлттэй элементийн цонхыг
үндсэн дэлгэц дээр зөөх товч
Options command – Элементийн ажиллагааг
өөрчлөх тохиргоог энэ командаар хийнэ.

73. ШУТИС – Е-НЭЭЛТТЭЙ СУРГУУЛЬ
Анхаарал тавьсанд баярлалаа.
73