1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ
Αριστεία & Καινοτομία στην Εκπαίδευση 2012-2013
Αξιοποίηση εργαλείων του Web 2.0 για την ομαδοσυνεργατική
διδασκαλία της πληροφορικής και την ευαισθητοποίηση των μαθητών
στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση
1. Περίληψη
Στο παρόν έργο παρουσιάζεται η αξιοποίηση εργαλείων του Web 2.0 για
την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία της πληροφορικής και την ευαισθητοποίηση
των μαθητών σε κρίσιμα ζητήματα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και ειδικότερα
στις τρεις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου.
Βασική επιδίωξη είναι να αναδειχθεί η αποτελεσματικότητα της
ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας της πληροφορικής, μέσω της ενσωμάτωσης στην
εκπαιδευτική διαδικασία μίας ηλεκτρονικής κοινότητας μάθησης για τη
διδασκαλία των αντικειμένων του αναλυτικού προγράμματος σπουδών, αλλά και
μέσω της χρήσης μίας εφαρμογής ταυτόχρονης συγγραφής κειμένων στο
διαδίκτυο. Παράλληλα και συμπληρωματικά με τα ανωτέρω, έγινε δημιουργική
αξιοποίηση ειδικού εκπαιδευτικού λογισμικού με σκοπό την ευαισθητοποίηση των
μαθητών και των μαθητριών σε ζητήματα σχολικού εκφοβισμού και ανθρωπίνων
δικαιωμάτων.
Δια της ενεργού συμμετοχής των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία,
της πρόκλησης του ενδιαφέροντος και της συμμετοχικής εμπλοκής τους στη
διδασκαλία των μαθησιακών αντικειμένων, καταδεικνύεται η σημασία της
επιλογής των ενδεδειγμένων κατά περίπτωση εκπαιδευτικών εργαλείων, αλλά και
η αξία και τα αποτελέσματα της ομαδικής και συνεργατικής διδασκαλίας της
πληροφορικής στους μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Σελ. 1 από 25

2. 2. Πώς προέκυψε η καινοτόμος δράση
Τα ευρήματα της βιβλιογραφικής ανασκόπησης αναφορικά με τα
αποτελέσματα της συνεργατικής μάθησης και την ουσιαστική σημασία της παροχής
κινήτρων στη μαθησιακή διαδικασία, σε συνδυασμό με τις άμεσες παρατηρήσεις κατά
τις πρώτες ημέρες των σχολικών μαθημάτων στη σχολική τάξη, αποτέλεσαν τους δύο
κυριότερους παράγοντες για την εφαρμογή της καινοτόμου δράσης. Ωστόσο, δεν
πρέπει να παραγνωριστεί και το γεγονός της πρότερης θετικής εμπειρίας από
εφαρμογή ανάλογων εκπαιδευτικών δράσεων σε προηγούμενα σχολικά έτη, σε άλλη
όμως βαθμίδα εκπαίδευσης.
Η επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερα,
όταν χρησιμοποιούνται ενεργητικές εκπαιδευτικές μέθοδοι στη διδασκαλία
(Σωτηρούδας, 2010). Η ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευομένων αποτελεί μία από
τις βασικές προϋποθέσεις της μάθησης (Courau, 2000). Επιπλέον, ο πιο σημαντικός
παράγοντας για την αύξηση της συμμετοχής είναι οι εκπαιδευτικές τεχνικές μέσω των
οποίων πραγματοποιείται η μάθηση (Κόκκος, 2005). Οι εκπαιδευτικές τεχνικές που
προωθούν την ενεργητική συμμετοχή, είναι αυτές που δραστηριοποιούν τα κίνητρα
μάθησης, προκειμένου οι μαθητές να αναπτύξουν αυτόνομες μαθησιακές δεξιότητες
(Boekaerts, 2002). Κίνητρο είναι ό,τι κινεί, ωθεί ή παρασύρει το άτομο σε δράση
(Κωσταρίδου- Ευκλείδη, 1999). Τα παιδιά εισέρχονται στο σχολικό χώρο έχοντας ήδη
εμπειρίες και βιώματα τα οποία έχουν διαμορφώσει μέχρι εκείνη τη στιγμή τις
επιθυμίες, τις προτιμήσεις και τις αναζητήσεις τους. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να
αξιοποιήσουν αυτήν την προϋπάρχουσα εμπειρία και να χτίσουν πάνω σ’ αυτήν την
περαιτέρω καλλιέργεια των κινήτρων των μαθητών τους, ώσπου να καλλιεργηθεί το
κίνητρο για μάθηση. Η διαδικασία αυτή είναι η σημαντικότερη από οποιαδήποτε άλλη
στη μαθησιακή διαδικασία (Αθανασοπούλου, 2010).
Ως ομαδοσυνεργατική μάθηση θεωρούμε εκείνη κατά την οποία οι μαθητές
εργάζονται μαζί σε ομάδες των 2 έως 5 ατόμων, όπου κάθε μέλος της ομάδας
συμμετέχει στη λύση ενός κοινού θέματος χωρίς την άμεση επέμβαση του
εκπαιδευτικού. Οι σύγχρονες έρευνες αναφέρονται στη συνεισφορά της
Σελ. 2 από 25

3. ομαδοσυνεργατικής μάθησης στο χώρο της μάθησης και συγκεκριμένα στη βελτίωση
της επίδοσης, στην καλλιέργεια «υψηλού επιπέδου» γνωστικής διαδικασίας, στην
ενεργητική μάθηση, στην παροχή ισότητας ευκαιριών στους μαθητές, στην κοινωνική
συμπεριφορά, στην αποδοχή ατόμων διαφορετικής εθνικότητας, φυλής και φύλου, στο
διάλογο και στη διαχείριση της ετερογένειας της τάξης (Χιονίδου-Μοσκοφόγλου,
2000).
Η χρήση των εργαλείων κοινωνικής μάθησης και δικτύωσης είναι ζωτικής
σημασίας για το χώρο της εκπαίδευσης. Μέσω των εργαλείων κοινωνικής δικτύωσης
ενισχύεται η επικοινωνία, η ανταλλαγή πληροφοριών και η συνεργασία μεταξύ των
μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας. Ως διαδικτυακό εκπαιδευτικό κοινωνικό δίκτυο
ορίζεται ένα κοινωνικό δίκτυο, στο οποίο συμμετέχουν μέλη της εκπαιδευτικής
κοινότητας (καθηγητές, μαθητές, σχολικοί σύμβουλοι κ.α.) και μέσω αυτού του
δικτύου τα μέλη ανταλλάσσουν πληροφορίες, υλικό, ιδέες και απόψεις, ενώ μπορούν
να εστιάζουν σε εξειδικευμένα εκπαιδευτικά θέματα και ενδιαφέροντα (Γλέζου &
Γρηγοριάδου, 2010).
Από τις πρώτες ημέρες του σχολικού έτους κατέστη προφανής η επιθυμία των
μαθητών για σύνδεση στο διαδίκτυο. Οι οχλήσεις που υπήρχαν αφορούσαν πρωτίστως
σελίδες με παιχνίδια ποικίλου περιεχομένου και δευτερευόντως τη γνωστή σελίδα
κοινωνικής δικτύωσης Facebook και τη σελίδα προβολής video Youtube. Κατέστη
επομένως προφανές, ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες των τριών τελευταίων τάξεων
του δημοτικού σχολείου ήταν σχετικά εξοικειωμένοι με τη σύνδεση και την πλοήγηση
στο διαδίκτυο, γεγονός που τους ωθούσε να επιθυμούν τη χρήση του διαδικτύου και
στη σχολική τάξη.
Η επιθυμία αυτή δε μπορούσε παρά να αξιοποιηθεί ως κίνητρο στη μαθησιακή
διαδικασία.
Σελ. 3 από 25

4. 3. Αναλυτική περιγραφή της καινοτόμου δράσης και της διαδικασίας
εφαρμογής της στο σχολικό πρόγραμμα ή στη σχολική κοινότητα
Τα εργαλεία του Web 2.0 που αξιοποιήθηκαν στην παρούσα καινοτόμο δράση
ήταν η προστατευόμενη κοινότητα ηλεκτρονικής μάθησης του Edmodo στη διεύθυνση
http://www.edmodo.com, το εργαλείο ταυτόχρονης συγγραφής κειμένων στο διαδίκτυο
Titanpad στη διεύθυνση http://www.titanpad.com και τα ειδικά εκπαιδευτικά λογισμικά
«Το ταξίδι της φυγής» από την Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. στη διεύθυνση
http://www.taxidifygis.org.cy που αφορά την ευαισθητοποίηση στα προβλήματα που
αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες και το διαδραστικό λογισμικό από την Ευρωπαϊκή
Καμπάνια και το Χαμόγελο του Παιδιού για το Σχολικό Εκφοβισμό, στη διεύθυνση
http://www.onevibefilms.com/bullying/greek/#
Μολονότι σκοπός δεν είναι η πλήρης περιγραφή των χαρακτηριστικών της
ηλεκτρονικής κοινότητας μάθησης του Edmodo, του Titanpad και των δύο άλλων
ειδικών εκπαιδευτικών λογισμικών, εντούτοις κρίνεται σκόπιμο να γίνει μία συνοπτική
αναφορά των σημαντικότερων χαρακτηριστικών τους.
Το κοινωνικό δίκτυο μάθησης Edmodo έχει ως στόχο την αύξηση της
συμμετοχής των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία, ενώ παράλληλα, ενισχύει την
αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευομένων και εκπαιδευτικών, παρέχοντας ένα
κατάλληλο και ασφαλές περιβάλλον, ώστε να αναπτυχθεί ένας συνεργατικός δρόμος
μάθησης. Η ασφάλεια που προσφέρει το Edmodo εκτός της κλειστής εκπαιδευτικής
διαδικτυακής ομάδας, σχετίζεται με την δυνατότητα που έχει ο εκπαιδευτικός να
αποβάλλει άμεσα οποιοδήποτε άτομο έχει παρεισφρήσει χωρίς συναίνεση στην ομάδα
ή να διαγράψει οποιαδήποτε ανάρτηση ή καταχώρηση που αντιβαίνει στη δεοντολογία
και τους κανόνες της ομάδας/τάξης (Καπανιάρης, Λιόβας & Νεοχωρίτου, 2012).
Το Edmodo είναι ένα παγκόσμιο, ασφαλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης
και ηλεκτρονικής μάθησης για εκπαιδευτικούς και μαθητές. Επιτρέπει τη δημιουργία
ηλεκτρονικών τάξεων, τη διαχείριση ηλεκτρονικών φακέλων μαθητών, τη διασύνδεση
μεταξύ εκπαιδευτικών, καθώς και τη συμμετοχή τους σε ηλεκτρονικές κοινότητες
διαφορετικών εκπαιδευτικών αντικειμένων. Μέσω του Edmodo Οι μαθητές και οι
Σελ. 4 από 25

5. εκπαιδευτικοί διαμοιράζονται ψηφιακό υλικό και επικοινωνούν με ασφάλεια (Γούτας,
2012).
Το Edmodo είναι μια δωρεάν υπηρεσία και χρησιμοποιείται ήδη από χιλιάδες
εκπαιδευτικούς και μαθητές στην εκπαιδευτική διαδικασία λόγω των δυνατοτήτων που
προσφέρει. Το Edmodo προσφέρει ένα προστατευμένο περιβάλλον δημοσιεύσεων,
όπου οι καθηγητές και οι μαθητές μπορούν επιπλέον να διαμοιραστούν σημειώσεις,
συνδέσμους, αρχεία, εργασίες, ημερολόγια και να ανακοινώσουν γεγονότα χωρίς να
έχουν εξωτερικοί χρήστες δικαιώματα πρόσβασης. Για να γραφτεί ένας μαθητής σε ένα
μάθημα, θα πρέπει να δημιουργήσει έναν λογαριασμό στο Edmodo, αλλά επιπλέον θα
πρέπει να γνωρίζει και τον κωδικό του μαθήματος που θα του έχει δώσει ο καθηγητής
του. Σημαντικό χαρακτηριστικό του Edmodo συνιστά το γεγονός του ότι δεν υπάρχει
κάποιο όριο στο μέγεθος των μηνυμάτων που μπορούν να αποστείλουν οι χρήστες, με
αποτέλεσμα τα μέλη των ομάδων να μπορούν εκφραστούν ελεύθερα χωρίς να
περιορίζονται όσον αφορά το μέγεθος των μηνυμάτων τους. Επιπλέον, οι καθηγητές
έχουν την δυνατότητα να δημιουργήσουν ομάδες για κάθε μία από τις τάξεις τους και
να επιβλέπουν ξεχωριστά την εξέλιξη των δραστηριοτήτων. Σε κάθε ομάδα ανατίθεται
ένας μοναδικός κωδικός, τον οποίο ο καθηγητής γνωστοποιεί στους μαθητές του ώστε
να έχουν πρόσβαση στην ομάδα. Με αυτόν τον τρόπο, οι ομάδες που δημιουργούνται
είναι αυτοδύναμες και προστατευμένες από δράσεις και επιρροές τρίτων προσώπων. Ο
εκπαιδευτικός μπορεί να αναζητήσει άλλους εκπαιδευτικούς και να τους προσθέσει
στις επαφές του, έτσι ώστε να μπορούν να επικοινωνούν, να ανταλλάσσουν εμπειρίες,
γνώμες και να αλληλοϋποστηρίζονται (Δεγγλέρη, Κουκλιάτης, Κυροπούλου,
Μουδατσάκη, Χαλδογερίδης, & Χαμψάς, 2012). Σημειώνεται, ότι υπάρχει η
δυνατότητα να αποδοθεί ένας ξεχωριστός κωδικός στους γονείς των μαθητών, ώστε να
μπορούν να παρακολουθούν συγκεκριμένες δραστηριότητες των παιδιών τους,
σύμφωνα με τα δικαιώματα που τους ορίζει η πλατφόρμα του προγράμματος. Τέλος,
επισημαίνεται ότι το Edmodo διαθέτει ορισμένα χαρακτηριστικά ιδιαίτερα ελκυστικά
για μαθητές δημοτικού, όπως έτοιμες φωτογραφίες τύπου clip art για το προφίλ του
κάθε χρήστη, σήματα που μπορούν να αποδοθούν ως βραβεία για την επιτυχή
ολοκλήρωση μίας άσκησης και εικονίδια σχολιασμού των δημοσιεύσεων όπως τα πολύ
Σελ. 5 από 25

6. γνωστά emoticons.
Είναι σκόπιμο στο σημείο αυτό να αναφερθεί, ότι το Edmodo κατατάσσεται
στην 22η θέση σε σύνολο 100 μαθησιακών εργαλείων για έτος 2012, σύμφωνα με την
6η ετήσια έρευνα για τα μαθησιακά εργαλεία, σε σχέση με την 46η και 88η θέση που
καταλάμβανε τα έτη 2011 και 2010 αντίστοιχα (Center 4 Learning & Performance
Technologies, 2012), γεγονός που αποδεικνύει την αποδοχή του στην διεθνή
εκπαιδευτική κοινότητα.
Το Titanad είναι ένα εργαλείο ταυτόχρονης συγγραφής στο διαδίκτυο. Οι
χρήστες-συγγραφείς επισκέπτονται ελεύθερα μία συγκεκριμένη διεύθυνση που
δημιουργείται όταν ο διαχειριστής (στην προκειμένη περίπτωση ο εκπαιδευτικός)
δημιουργήσει μία καινούρια επιφάνεια διεπαφής. Μια τέτοια διεύθυνση είναι η
http://titanpad.com/UgI5M8Dk8A που οδηγεί στη σελίδα του παραμυθιού μας, το
οποίο θα περιγραφεί παρακάτω αναλυτικότερα. Σημειώνεται, ότι εάν κάποιος δε
γνωρίζει τη συγκεκριμένη διεύθυνση, δεν είναι δυνατό να έχει πρόσβαση στη
συγκεκριμένη σελίδα.
Στο Titanpad το κείμενο που πληκτρολογεί ο κάθε «συγγραφέας» εμφανίζεται
με διαφορετικό χρώμα, ενώ υπάρχει η επιλογή ο κάθε συγγραφέας να δηλώσει το
όνομά του εάν το επιθυμεί. Το κείμενο που πληκτρολογείται είναι ορατό ταυτόχρονα σε
όλους τους συνδεδεμένους χρήστες, οι οποίοι μπορούν να αποθηκεύσουν όσες φορές το
επιθυμούν την κάθε εκδοχή του κειμένου στη σελίδα της εφαρμογής. Το πρόγραμμα
δίνει επιπλέον τη δυνατότητα το αποθηκευμένο κείμενο να γίνει εξαγωγή σε πλήθος
διαφορετικών μορφών αρχείου (doc, pdf, html, κ.ά.).
«Το ταξίδι της φυγής» είναι ένα παιχνίδι που δημιουργήθηκε από την Ύπατη
Αρμοστεία του Ο.Η.Ε για τους πρόσφυγες και το οποίο αποτελεί στην ουσία μία
εκπαιδευτική εφαρμογή ευαισθητοποίησης στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι
πρόσφυγες και οι μετανάστες. Ο «παίκτης» μέσα περνώντας μέσα από τα διάφορα
στάδια του παιχνιδιού «βιώνει» τα προβλήματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν
όσοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους και να γίνουν πρόσφυγες. Μέσα
Σελ. 6 από 25

7. από την εφαρμογή αναδεικνύονται μεταξύ άλλων οι έννοιες της δημοκρατίας, της
αλληλοβοήθειας, της κοινωνικής αποδοχής, αλλά και της καταπίεσης του περιορισμού
της ελευθερίας της έκφρασης και του εξαναγκασμού.
Μολονότι το παιχνίδι σύμφωνα με τους δημιουργούς του
(http://www.taxidifygis.org.cy/teachersupervision/cy/pdf/1eisagogi.pdf) απευθύνεται σε
μαθητές ηλικίας 13 έως 16 ετών, παρόλα αυτά κρίθηκε ότι η αξιοποίησή του και από
μαθητές μικρότερης ηλικίας θα είχε να αποδώσει μόνο θετικά στοιχεία, δεδομένου ότι
το πρόβλημα των προσφύγων διογκώνεται με το χρόνο, με αποτέλεσμα ολοένα και
περισσότεροι μαθητές να έρχονται άμεσα αντιμέτωποι με αυτό.
Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι στη σελίδα της εφαρμογής υπάρχει
διαθέσιμο πλήθος εκπαιδευτικού υλικού για τους εκπαιδευτικούς, προκειμένου να
αξιοποιηθεί κατά το δυνατό καλύτερα η εφαρμογή στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Το διαδραστικό εκπαιδευτικό λογισμικό για το σχολικό εκφοβισμό
περιλαμβάνει δύο θεματικές ενότητες. Τη λεκτική και σωματική βία, καθώς και το
διαδικτυακό εκφοβισμό. Και στις δύο θεματικές ενότητες διακρίνονται οι περιπτώσεις
του παιδιού που εκφοβίζεται, του παιδιού που εκφοβίζει και του παιδιού που
παρατηρεί. Μέσα από την προβολή κατάλληλων video και την παραπομπή σχετικών
αναφορών, τα παιδιά αναγνωρίζουν το πρόβλημα και κυρίως ταυτίζονται με τους
ανάλογους ήρωες εάν το πρόβλημα τα αφορά. Είναι προφανές, ότι μέσω της εφαρμογής
προτείνονται και επιδεικνύονται οι καταλληλότεροι τρόπου αντιμετώπισης του
προβλήματος σε κάθε περίπτωση.
Ενδεχομένως θα τίθονταν το ερώτημα εάν η συγκεκριμένη διαδραστική
εφαρμογή ενδείκνυται για μαθητές δημοτικού σχολείου. Το γεγονός ότι η πλειονότητα
των μαθητών συνδέονται στο διαδίκτυο και το γεγονός ότι ο σχολικός εκφοβισμός
παρατηρείται και στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση απαντούν στο σχετικό ερώτημα.
Λόγω της ευρύτητας των προαναφερόμενων δυνατοτήτων, ο τελικός στόχος
σχεδιασμού της εκπαίδευσης με τη χρήση ΤΠΕ, λογικά δεν μπορεί να περιοριστεί απλά
στην ενσωμάτωσή τους στην παιδαγωγική διαδικασία. Η χρήση των διαδικτυακών
Σελ. 7 από 25

8. υπηρεσιών με τρόπο που να προωθεί την ενεργό συμμετοχή και τη συνεργατική
μάθηση, πιθανά να αποτελεί μία πιο πλήρη προσέγγιση (Αντωνίου & Μαχαιρίδου,
2009). Προκειμένου οι διδασκόμενες έννοιες της πληροφορικής να γίνουν πιο οικείες
στους μαθητές, κρίνεται αποτελεσματικό να αξιοποιηθούν οι υπάρχουσες γνώσεις και
εμπειρίες των μαθητών και να προκληθεί η ενεργητική τους συμμετοχή μέσω κινήτρων
(Σωτηρούδας, 2011). Τα παιδιά εισέρχονται στο σχολικό χώρο έχοντας ήδη εμπειρίες
και βιώματα τα οποία έχουν διαμορφώσει μέχρι εκείνη τη στιγμή τις επιθυμίες, τις
προτιμήσεις και τις αναζητήσεις τους. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιοποιήσουν
αυτήν την προϋπάρχουσα εμπειρία και να χτίσουν πάνω σ’ αυτήν την περαιτέρω
καλλιέργεια των κινήτρων των μαθητών τους, ώσπου να καλλιεργηθεί το κίνητρο για
μάθηση. Η διαδικασία αυτή είναι η σημαντικότερη από οποιαδήποτε άλλη στη
μαθησιακή διαδικασία (Αθανασοπούλου, 2010). Κίνητρο είναι ό, τι κινεί, ωθεί ή
παρασύρει το άτομο σε δράση (Κωσταρίδου-Ευκλείδη, 1999).
Το γεγονός ότι το περιβάλλον διεπαφής του Edmodo προσομοιάζει ως ένα
βαθμό με το Facebook, ενδεικτική είναι η άποψη ότι το Edmodo αποτελεί ένα
«Facebook για τα σχολεία» (Boyd, 2012), η δυνατότητα ανταλλαγής μηνυμάτων,
δημοσίευσης πολυμεσικού περιεχομένου, όπως video από το YouTube, αρχεία ήχου
κ.λπ., η βιβλιοθήκη εκπαιδευτικού υλικού κ.ά., θεωρήθηκε ότι εξ αρχής μπορούν να
προκαλέσουν το ενδιαφέρον των μαθητών για χρήση της πλατφόρμας, αλλά και να
λειτουργήσουν ως κίνητρο για την ενεργό συμμετοχή τους. Επομένως, μπορεί να
υποστηριχθεί ότι βασικό γνώμονα για την επιλογή της συγκεκριμένης ηλεκτρονικής
μαθησιακής πλατφόρμας αποτέλεσε η αναγκαιότητα για το σκοπό (Σωτηρούδας, 2011).
Η διδακτική αξιοποίηση της ηλεκτρονικής κοινότητας μάθησης του Edmodo
ακολούθησε τέσσερα στάδια. Αρχικά οι μαθητές και οι μαθήτριες ενημερώθηκαν για
τον τρόπο χρήσης, τις δυνατότητες και τα χαρακτηριστικά του Edmodo. Στη συνέχεια,
αφού ολοκληρώθηκε η διαδικασία δημιουργίας των ομάδων ανά τμήμα, των
λογαριασμών και της εισόδου στην κοινότητα, οι μαθητές αφέθηκαν για άλλες δύο
διδακτικές ώρες ελεύθεροι να χρησιμοποιήσουν την κοινότητα για επικοινωνία και
ανταλλαγή μηνυμάτων, προκειμένου να εξοικειωθούν με τον τρόπο χρήσης, αλλά και
Σελ. 8 από 25

9. να αναγνωρίσουν από μόνοι τους τις δυνατότητες που προσφέρει. Στο σημείο αυτό
είναι σκόπιμο να επισημανθεί, ότι παρόλο που η ηλεκτρονική κοινότητα μάθησης του
Edmodo είναι «κλειστή» σε εξωτερικές παρεμβάσεις, επιλέχθηκαν για ακόμα
μεγαλύτερη ασφάλεια ως ονόματα χρήστη (user names), ονόματα χωρίς κανένα
διακριτικό της πραγματικής ταυτότητας των μαθητών, όπως για παράδειγμα το όνομα
S1dim1 για την πρώτη δυάδα μαθητών του πρώτου τμήματος της έκτης δημοτικού,
S1dim2 για τη δεύτερη δυάδα, S2dim1 για την πρώτη δυάδα του δεύτερου τμήματος
κ.ο.κ. Στο τρίτο στάδιο κλήθηκαν να εφαρμόσουν όσα διδάχθηκαν τις προηγούμενες
διδακτικές ώρες, εκπονώντας τις ασκήσεις που τους ανατέθηκαν. Οι μαθητές και οι
μαθήτριες ενισχύθηκαν στο να δουλέψουν στο σχολείο, αλλά δεν τους απαγορεύθηκε η
εργασία και στο σπίτι. Επιπλέον, τους κατέστη σαφές, ότι θα πρέπει να επικοινωνούν
μεταξύ τους ως ομάδες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν ό,τι τυχόν πρόβλημα
ανακύψει κατά τη διάρκεια εκπόνησης των ασκήσεων. Το τέταρτο στάδιο
περιελάμβανε τη διόρθωση των εργασιών και την αποστολή των βαθμών μαζί με τις
σχετικές παρατηρήσεις από τον καθηγητή. Σημειώνεται, ότι κάθε ομάδα είχε πρόσβαση
μόνο στο δικό της βαθμό, ασχέτως εάν οι ίδιοι οι μαθητές κοινοποιούσαν τελικά τη
βαθμολογία της εργασίας τους δημόσια. Είναι προφανές, ότι των τεσσάρων αυτών
σταδίων προηγήθηκε η διδασκαλία των συγκεκριμένων κατά περίπτωση μαθησιακών
αντικειμένων. Επομένως, οι μαθητές κλήθηκαν στην ουσία να εφαρμόσουν αυτά που
διδάχθηκαν στην πράξη, από μόνοι τους, δουλεύοντας σε ομάδες και χωρίς την
παρέμβαση του εκπαιδευτικού.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες των τριών τελευταίων τάξεων του 30ου δημοτικού
σχολείου Θεσσαλονίκης, εκπόνησαν από την αρχή του σχολικού έτους μέχρι και το
Δεκέμβριο του 2012, συνολικά 14 εργασίες δια μέσου της ηλεκτρονικής κοινότητας
μάθησης του Edmodo. Πιο συγκεκριμένα, τα δύο τμήματα της έκτης δημοτικού
εκπόνησαν από τρεις εργασίες το κάθε ένα στο πρόγραμμα επεξεργασίας λογιστικών
φύλων, τα δύο τμήματα της πέμπτης δημοτικού ολοκλήρωσαν από δύο εργασίες στο
πρόγραμμα παρουσιάσεων, ενώ τα δύο τμήματα της τετάρτης δημοτικού παράδωσαν
από δύο εργασίες στο πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου. Το περιεχόμενο των
ασκήσεων οργανώθηκε κατόπιν συνεννόησης με τους δασκάλους των τμημάτων,
Σελ. 9 από 25

10. προκειμένου να ανταποκρίνεται στο γνωστικό υπόβαθρο των μαθητών. Επιπλέον, οι
μαθητές και οι μαθήτριες δημοσίευσαν συνολικά πάνω από 250 μηνύματα, που
πρωτίστως ήταν γενικού ενδιαφέροντος και δευτερευόντως σχετικού περιεχομένου με
τις εργασίες που όφειλαν να παραδώσουν.
Όλες οι εργασίες ήταν κλιμακούμενης δυσκολίας, ενώ η εκφώνηση των
εργασιών, οι οδηγίες εκτέλεσης, το συνοδευτικό υλικό (φωτογραφίες, κείμενα, κ.λπ.)
και οι σύνδεσμοι του διαδικτύου, δόθηκαν αποκλειστικά μέσω της ηλεκτρονικής
κοινότητας. Οι εργασίες είχαν καθορισμένη ημερομηνία παράδοσης και η παράδοση
και βαθμόλογησή τους έγινε επίσης μέσω της ηλεκτρονικής κοινότητας του Edmodo.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες εργάζονταν σε προκαθορισμένες μεικτές δυάδες, ενώ
παροτρύνθηκαν να επικοινωνούν ως ομάδες μεταξύ τους, ανταλλάσοντας απόψεις και
επιλύοντας απορίες. Δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή, ώστε οι οδηγίες εκπόνησης των
ασκήσεων να είναι όσο το δυνατό πιο πλήρης και χωρίς αμφισημίες, όπως και στο
περιεχόμενο του συνοδευτικού υλικού, προκειμένου η ολοκλήρωση των ασκήσεων να
μπορεί να γίνει χωρίς σοβαρά προβλήματα. Η αναλυτική περιγραφή των εργασιών που
ανατέθηκαν στους μαθητές δεν αποτελεί αντικείμενο ενδιαφέροντος της παρούσης
εργασίας. Ωστόσο, είναι προφανές ότι οι εργασίες που ανατέθηκαν, εντάσσονται στις
απαιτήσεις του αναλυτικού προγράμματος σπουδών πληροφορικής για το δημοτικό
σχολείο.
Η παρότρυνση για τη χρήση της εφαρμογής ταυτόχρονης συγγραφής κειμένου
στο διαδίκτυο, αλλά και η αξιοποίηση των δύο ειδικών εκπαιδευτικών λογισμικών που
προαναφέρθηκαν, έγινε επίσης μέσω της ηλεκτρονικής κοινότητας μάθησης του
Edmodo, κατόπιν σχετικών δημοσιεύσεων στις ομάδες των μαθητών από τον
εκπαιδευτικό.
Οι μαθητές κλήθηκαν να συμμετάσχουν στην από κοινού συγγραφή ενός
παραμυθιού, χρησιμοποιώντας την εφαρμογή Titanpad. Ειδικότερα, ζητήθηκε από τις
ομάδες των μαθητών και των μαθητριών των τριών τάξεων που είχαν σχηματισθεί στην
ηλεκτρονική κοινότητα μάθησης του Edmodo, να συμπληρώσουν ακολουθώντας
συγκεκριμένη σειρά, την ιστορία που ξεκίνησε ο εκπαιδευτικός. Η ιδέα του παραμυθιού
Σελ. 10 από 25

11. ήταν κοινή και για τις τρεις τάξεις. Ωστόσο, οι ομάδες της κάθε τάξης συμμετείχαν
στην ανάπτυξη ενός ξεχωριστού παραμυθιού, καθώς συνδέονταν σε διαφορετική
διεύθυνση στο Titanpad. Σημειώνεται, ότι οι μαθητές των δύο τμημάτων της κάθε
τάξης συμμετείχαν από κοινού στην εξέλιξη της ιστορίας του δικού τους παραμυθιού.
Οι οδηγίες που δόθηκαν ήταν οι εξής:
« Κάθε ένας μπορεί να συνεχίσει το παραμύθι από εκεί που το άφησε ο
προηγούμενος. Εάν κάποιος συμπληρώνει το παραμύθι, θα πρέπει να
περιμένετε να τελειώσει για να συνεχίσετε από εκεί και πέρα. Απαγορεύεται
να σβήνετε τα όσα έγραψαν οι προηγούμενοι. Ωστόσο, επιτρέπετε να
διορθώσετε τυχόν ορθογραφικά λάθη που έχουν κάνει.»
Η αρχή του παραμυθιού περιελάμβανε τα εξής:
Ας φτιάξουμε όλοι μαζί ένα παραμύθι.
«Το παραμύθι μας θα αφορά έναν μαθητή της χχ Δημοτικού που μια καλή
νεράιδα του έδωσε τη δύναμη να μπορεί να φτιάξει έναν καλύτερο κόσμο. Ότι
σκέφτονταν και ήθελε να το κάνει πραγματικότητα, θα μπορούσε απλά να το
ζητήσει και η επιθυμία του θα γίνονταν αμέσως πραγματικότητα. Ας
φτιάξουμε λοιπόν όλοι μαζί το παραμύθι μας...»
«Μια φορά κι έναν καιρό..»
Όπως είναι προφανές, ο στόχος της συγκεκριμένης εφαρμογής ήταν διττός.
Αφενός μεν η εξοικείωση με την πληκτρολόγηση κειμένου με σωστή ορθογραφία,
έλλειψη greeklish, σωστό συντακτικό και γραμματική και αφετέρου η παροχή της
δυνατότητας στους μαθητές και τις μαθήτριες για να ξεδιπλώσουν το δημιουργικό
τρόπο σκέψης τους και την εκφραστική τους ικανότητα. Επιπλέον, θεωρήθηκε
σημαντικό από εκπαιδευτική άποψη, το γεγονός ότι τα μέλη της κάθε ομάδας έπρεπε να
ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες κατά τη συγγραφή του παραμυθιού, όπως η
αναμονή για τη δική τους σειρά, ο έλεγχος και η διόρθωση ορθογραφικών λαθών που
τυχόν έκαναν οι προηγούμενες ομάδες, η ακολουθία ενός σεναρίου και η ανάγκη για
Σελ. 11 από 25

12. νοηματική συνέχεια και ανάπτυξη του περιεχομένου του παραμυθιού.
Για την ολοκλήρωση της συγκεκριμένης εκπαιδευτικής δράσης διατέθηκαν 6
διδακτικές ώρες, καθώς παρατηρήθηκε σχετική καθυστέρηση στην ταχύτητα
πληκτρολόγησης, μολονότι οι ομάδες είχαν ενημερωθεί ότι κάθε φορά που θα έφτανε η
σειρά τους για να γράψουν θα έπρεπε να πληκτρολογούν το πολύ έως δέκα λέξεις,
προκειμένου να ολοκληρώνεται ένας πλήρης κύκλος όλων των ομάδων.
«Το ταξίδι της φυγής» δόθηκε ως σύνδεσμος μέσω της ηλεκτρονικής
κοινότητας μάθησης του Edmodo. Ταυτόχρονα, οι μαθητές και οι μαθήτριες των τριών
τάξεων ενημερώθηκαν ότι θα έπαιζαν ένα παιχνίδι στο διαδίκτυο με θέμα τα ανθρώπινα
δικαιώματα. Στόχος της συγκεκριμένης εκπαιδευτικής παρέμβασης ήταν να
ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές στα ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των
προσφύγων, μέσα από ένα παιχνίδι δράσης.
Αρχικά τους ετέθη η ερώτηση εάν μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ
της έννοιας του μετανάστη και της έννοιας του πρόσφυγα. Στη συνέχεια, έγινε μία
σύντομη περιγραφή του τι σημαίνει να αναγκάζεται κάποιος να εγκαταλείψει την
πατρίδα του και να γίνεται πρόσφυγας σε ένα ξένο μέρος. Επιπλέον, έγινε μία επίσης
σύντομη αναφορά στους λόγους για τους οποίους κάποιος αναγκάζεται να γίνει
πρόσφυγας.
Όπως θα περιγραφεί αναλυτικότερα παρακάτω, οι μαθητές δεν έδειξαν να έχουν
αποσαφηνισμένες στο μυαλό τους τις έννοιες του μετανάστη και του πρόσφυγα.
Χαρακτηριστικό είναι επιπλέον το γεγονός, ότι ο μοναδικός λόγος που πρόβαλαν ως
αιτία της προσφυγιάς ήταν η έλλειψη χρημάτων.
Για το παιχνίδι διατέθηκαν 4 διδακτικές ώρες, λόγω της δυσκολίας που
παρουσίαζαν ορισμένα στάδια του παιχνιδιού που ήταν σχετικά με την ελευθερία του
λόγου και της έκφρασης και την αποσαφήνιση των εννοιών του πρόσφυγα, του
μετανάστη και του ασύλου. Ακολούθως διατέθηκαν άλλες τρεις διδακτικές ώρες
προκειμένου οι μαθητές ως ομάδες, να συντάξουν γραπτό κείμενο στο πρόγραμμα
επεξεργασίας κειμένου σε μορφή έκθεσης σχετικά με το περιεχόμενο του παιχνιδιού.
Σελ. 12 από 25

13. Ειδικότερα, το θέμα που τους ζητήθηκε να αναπτύξουν ήταν «Για ποιους λόγους
πιστεύεις ότι κάποιος άνθρωπος αναγκάζεται να γίνει πρόσφυγας; Ποια είναι τα
προβλήματα που αντιμετωπίζει στη ξένη χώρα που πηγαίνει;». Οι ασκήσεις που
προτείνονται στο διαδικτυακό τόπο του παιχνιδιού
(http://www.taxidifygis.org.cy/teachersupervision/cy/pdf/odigosGiaDaskalousOLO.pdf)
θεωρήθηκε ότι δεν ανταποκρίνονται στην ηλικία των μαθητών και ως εκ τούτου δεν
εφαρμόσθηκαν στην πράξη.
Η συγγραφή των εκθέσεων είναι σε εξέλιξη. Ωστόσο, η πρώτη εικόνα είναι ότι
οι μαθητές της πέμπτης και της έκτης τάξης λόγω και του γεγονότος ότι στο μάθημα
της «Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής» αναφέρονται θέματα σχετικά με τα
ανθρώπινα δικαιώματα, φαίνεται να είναι περισσότερο έτοιμοι να αναπτύξουν ένα
τέτοιο θέμα έκθεσης. Όταν ολοκληρωθούν τα κείμενα των εκθέσεων, θα αποσταλούν
μέσω της γνωστής στους μαθητές διαδικασίας του Edmodo στον εκπαιδευτικό.
Το διαδραστικό εκπαιδευτικό λογισμικό από την Ευρωπαϊκή Καμπάνια και το
Χαμόγελο του Παιδιού, που κλήθηκαν να αξιοποιήσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες
και πάλι μέσω της ηλεκτρονικής κοινότητας μάθησης του Edmodo, είχε ως στόχο να
ευαισθητοποιήσει τους μαθητές στο ολοένα και αυξανόμενο πρόβλημα του σχολικού
εκφοβισμού. Επιπλέον αυτού, εάν κάποιος από τους μαθητές αντιμετώπιζε τέτοιο
είδους πρόβλημα, υπήρχε η ελπίδα ότι ενδεχομένως θα έβρισκε μία εναλλακτική
διέξοδο για την επίλυση του προβλήματός του.
Αρχικά έγινε μία συζήτηση με τους μαθητές γύρω από τους κινδύνους του
διαδικτύου, απ’ όπου διαπιστώθηκε ότι οι μαθητές σε γενικές γραμμές ήταν
ενημερωμένοι για τους βασικούς κινδύνους διαδικτύου (π.χ. συνομιλία με αγνώστους,
προσωπικά δεδομένα, ιοί υπολογιστών κ.λπ.), αλλά όχι για το συγκεκριμένο πρόβλημα
του διαδικτυακού εκφοβισμού. Στη συνέχεια, διατέθηκαν 4 διδακτικές ώρες για την
αξιοποίηση του συγκεκριμένου διαδραστικού εκπαιδευτικού λογισμικού, το οποίο όπως
αναφέρθηκε περιλαμβάνει τόσο τη λεκτική και σωματική βία, όσο και το διαδικτυακό
εκφοβισμό.
Σελ. 13 από 25

14. Δεδομένης της ευαισθησίας του θέματος, δεν επιδιώχθηκε να γίνει περαιτέρω
συζήτηση για το πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού σε αυτήν τη φάση. Ωστόσο,
σχεδιάζεται για το αμέσως προσεχές διάστημα σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς
των τμημάτων να αναπτυχθεί περαιτέρω το θέμα προκειμένου να διερευνηθεί εάν το
πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού αφορά πλέον συγκεκριμένους μαθητές.
Θεωρήθηκε με άλλα λόγια, ότι είναι προτιμότερο επί του παρόντος να δημιουργηθεί ο
προβληματισμός και κατόπιν να γίνει πιο εστιασμένη δράση αξιοποιώντας αυτόν τον
προβληματισμό.
Σελ. 14 από 25

15. 4. Τρόποι δυνατής διεύρυνσης της εφαρμογής και σε άλλους τομείς/αντικείμενα
της σχολικής μονάδας
Η αξιοποίηση των εργαλείων του Web 2.0 που περιγράφηκαν, ασφαλώς και
μπορεί να αποτελέσει ένα επιπλέον εκπαιδευτικό εργαλείο για τους υπόλοιπους
εκπαιδευτικούς του σχολείου, τόσο και κυρίως για τους δασκάλους, όσο και για τους
εκπαιδευτικούς των άλλων ειδικοτήτων. Η συμμετοχή των υπολοίπων
εκπαιδευτικών θα δώσει τη δυνατότητα για την αποτελεσματικότερη ανάπτυξη
διαθετικών εργασιών αλλά και την πολυποίκιλη προσέγγιση ευαίσθητων
κοινωνικών ζητημάτων που αφορούν τους μαθητές του σχολείου.
Μέσω των δυνατοτήτων που παρέχονται από αυτά τα εργαλεία, μπορεί να
ενισχυθεί η συμμετοχή των γονέων στην εκπαιδευτική διαδικασία, καθώς θα
μπορούν να παρακολουθούν ή/και να συμμετέχουν στις δραστηριότητες που
αναλαμβάνουν τα παιδιά τους στο πλαίσιο του προγράμματος μαθημάτων του
σχολείου.
Η επιλογή των κατάλληλων κατά περίπτωση εκπαιδευτικών εργαλείων του
Web 2.0 μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να προσεγγίσουν με
ένα πολύ περισσότερο ελκυστικό τρόπο τα εκπαιδευτικά αντικείμενα που διδάσκουν
σε σχέση με τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας. Επιπλέον, έχουν μία πρώτης
τάξεως ευκαιρία να κεντρίσουν το ενδιαφέρον το μαθητών, καθώς μπορούν να
αξιοποιήσουν τα συγκεκριμένα εργαλεία ως κίνητρο για τη μάθηση.
Το δημοτικό σχολείο αποτελεί ένας από τους πρώτους χώρους
κοινωνικοποίησης των παιδιών. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ενισχύσουν την
αλληλεπίδραση, την ομαδική εργασία και τη συνεργατικότητα των μαθητών τους,
εάν αποφασίσουν να εντάξουν στην εκπαιδευτική τους πρακτική σύγχρονα εργαλεία
που προσφέρει η πληροφορική και οι νέες τεχνολογίες, κάποια εκ των οποίων
περιγράφηκαν παραπάνω.
Σελ. 15 από 25

16. 5. Προϋποθέσεις που θεωρούνται απαραίτητες για την καλύτερη ανάπτυξής της στο
σχολείο
Βασική προϋπόθεση για την επιτυχή ανάπτυξη της συγκεκριμένης δράσης στο
σχολείο αποτελεί η πεποίθηση του ίδιου του εκπαιδευτικού για την
αποτελεσματικότητά της. Επιπλέον, θα πρέπει να γίνει συνείδηση ότι ο επιπλέον
φόρτος που απαιτείται δε θα αποτελέσει τροχοπέδη, αλλά αντιθέτως μία ευκαιρία για
μία σύγχρονη εκπαιδευτική προσέγγιση της μαθησιακής διαδικασίας.
Είναι αυτονόητο, ότι η συμμετοχή των υπολοίπων εκπαιδευτικών απαιτεί την
εκπαίδευσή και την ενημέρωσή τους τόσο για τη χρήση των συγκεκριμένων
εργαλείων, όσο και για τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν στη μαθησιακή
διαδικασία. Το ρόλο αυτό μπορεί να τον αναλάβει (μέσα στους τόσους άλλους) ο
εκπαιδευτικός της πληροφορικής.
Η εκπαιδευτική δράση που παρουσιάστηκε δε μπορεί και δε θα πρέπει να
ειδωθεί αποκλειστικά και μόνο στα στενά πλαίσια της σχολικής αίθουσας.
Προκειμένου οι μαθητές να μπορέσουν να καρπωθούν τα οφέλη της δράσης, θα
πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ασχολούνται και στο σπίτι. Για να καταστεί αυτό
εφικτό, λόγω της ευαίσθητης ηλικίας των παιδιών, θα πρέπει οι γονείς να γίνουν ως
ένα βαθμό συμμέτοχοι. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της κατάλληλης
ενημέρωσής τους είτε από τον εκπαιδευτικό της πληροφορικής σε προγραμματισμένες
συναντήσεις, είτε μέσω οργανωμένης εκδήλωσης ενημέρωσης από τη διεύθυνση του
σχολείου.
Η ανάθεση διαθεματικών εργασιών στους μαθητές συνιστά άλλο ένα
θεμελιώδες ζήτημα για την καλύτερη ανάπτυξη της συγκεκριμένης δράσης στο
σχολείο. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της συνεργασίας του εκπαιδευτικού της
πληροφορικής με τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς του σχολείου, ακόμα και εάν η
εφαρμογή γίνεται μόνο στα πλαίσια του μαθήματος της πληροφορικής.
Ένα σημαντικό πρακτικό ζήτημα είναι η εξοικείωση που θα πρέπει να έχουν οι
μαθητές με την πληκτρολόγηση κειμένου και τη βασική διαχείριση του υπολογιστή.
Σελ. 16 από 25

17. Οι γνώσεις αυτές θα πρέπει να έχουν αποκτηθεί έως και την τρίτη δημοτικού,
προκειμένου να μην αποτελούν παράγοντες καθυστέρησης στην εφαρμογή της
δράσης.
Άλλο ένα τεχνικό ζήτημα, η επίλυση του οποίου θα συντελούσε στην
καλύτερη ανάπτυξη της δράσης στο σχολείο, είναι η χρησιμοποίηση των φορητών
υπολογιστών που έχουν προμηθευτεί τα δημοτικά σχολεία. Ωστόσο, η χρήση των
φορητών υπολογιστών στην τάξη προϋποθέτει τη σχετική εκπαίδευση των
εκπαιδευτικών για τη χρήση και τις δυνατότητες αξιοποίησής των.
Τέλος, το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών της πληροφορικής στο δημοτικό θα
πρέπει να δίνει τη δυνατότητα ευελιξίας στον εκπαιδευτικό, προκειμένου να μπορεί να
εφαρμόσει δράσεις που ξεφεύγουν από τα στενά όρια της εκμάθησης βασικών
εννοιών πληροφορικής και οι οποίες άπτονται σημαντικών και κρίσιμων ζητημάτων
στη ζωή των μαθητών του δημοτικού σχολείου.
Σελ. 17 από 25

18. 6. Συμπεράσματα
Με βάση τη θεωρία του εποικοδομισμού, της συνεργατικής και της εμπειρικής
μάθησης, τα χαρακτηριστικά και οι δυνατότητες που μας προσφέρουν τα συνεργατικά
εργαλεία του παγκόσμιου ιστού 2.0 (web 2.0) μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως
εκπαιδευτικά εργαλεία (Βιβίτσου κ.ά., 2007). Η ηλεκτρονική κοινότητα μάθησης του
Edmodo, το Titanpad, «Το ταξίδι της φυγής» και το ειδικό διαδραστικό λογισμικό για
το σχολικό εκφοβισμό, εντάσσονται σε αυτά τα συνεργατικά εργαλεία του
παγκόσμιου ιστού.
Η ενσωμάτωση της ηλεκτρονικής κοινότητας μάθησης του Edmodo στην
εκπαιδευτική διαδικασία, κατέδειξε ότι συμβάλει στην ομαδοσυνεργατική διδασκαλία
της πληροφορικής στις τρεις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου.
o Οι μαθητές και οι μαθήτριες εργάστηκαν μαζί σε ομάδες των δύο
ατόμων, όπου κάθε μέλος της ομάδας συμμετείχε στη λύση ενός κοινού
θέματος, χωρίς την άμεση επέμβαση του εκπαιδευτικού, γεγονός που
ανταποκρίνεται απόλυτα στον ορισμό της ομαδοσυνεργατικής μάθησης όπως
αυτή ορίστηκε στα προηγούμενα.
o Οι όποιες φυσικές, εθνικές ή άλλες ιδιαιτερότητες των μαθητών,
αμβλύνθηκαν σε τέτοιο βαθμό, ώστε δεν αποτέλεσαν ιδιαίτερο αντικείμενο
παρατήρησης.
o Οι μαθητές εξοικειώθηκαν σε μεγάλο βαθμό με τη χρήση μιας
ηλεκτρονικής κοινότητας μάθησης, γεγονός που δημιουργεί βάσιμες
προσδοκίες ότι θα ανταποκριθούν με μεγαλύτερη επιτυχία στις απαιτήσεις
που θα αντιμετωπίσουν στην μετέπειτα σχολική τους και όχι μόνο ζωή.
o Οι διδασκόμενες έννοιες της πληροφορικής για την κάθε τάξη,
αποτέλεσαν τμήμα μιας συνολικότερης ομαδικής εργασίας, μετατοπίζοντας
έτσι το βάρος από τη δασκαλοκεντρική διδασκαλία στην ομαδοσυνεργατική.
o Οι μαθητές ενώ αφέθηκαν να δουλέψουν ελεύθεροι, στην ουσία
Σελ. 18 από 25

19. διδάχθηκαν να δουλεύουν μέσα σε σαφώς προκαθορισμένα χρονικά όρια και
προδιαγραφές. Μη παραγνωρίζοντας την ηλικιακή ομάδα των μαθητών,
συνειδητά επιτράπηκε η χρήση της κοινότητας και για εξωδιδακτικούς
λόγους, όπως κυρίως η επικοινωνία και λιγότερο η διασκέδαση.
o Η παρακολούθηση της όλης δραστηριότητας στην κοινότητα, η
οργάνωση κατάλληλων ασκήσεων και συνοδευτικού εκπαιδευτικού υλικού, η
επίλυση αποριών, η διόρθωση και κυρίως η ανατροφοδότηση των μαθητών,
αναμφισβήτητα προσθέτουν επιπλέον φόρτο στον εκπαιδευτικό εντός και
εκτός σχολικής τάξης. Ωστόσο, τα αποτελέσματα από την παρατήρηση της
εφαρμογής στην πράξη, δημιουργούν τελικά μία θετική αίσθηση και μία
ικανοποίηση τόσο για την καταλληλότητα της επιλογής της συγκεκριμένης
κοινότητας ηλεκτρονικής μάθησης, όσο και κυρίως για τα μαθησιακά
αποτελέσματα των μαθητών.
Η ταυτόχρονη συγγραφή κειμένου μέσω του Titanpad οδήγησε στα
ακόλουθα συμπεράσματα:
o Στους μαθητές των τριών τελευταίων τάξεων του δημοτικού σχολείου
είναι έκδηλο το άγχος της καλής επίδοσης αλλά και η βαθμοθηρία, καθώς
από τα πρώτα πράγματα που ζήτησαν να κάνει η νεράιδα του παραμυθιού
ήταν να τους βοηθήσει με τα μαθήματα και τους βαθμούς.
o Οι μαθητές της έκτης τάξης αποκάλυψαν την ευαισθησία τους για τα
άτομα με ειδικές ανάγκες αλλά και τους εβρισκόμενους σε οικονομική
ανέχεια, καθώς δεν παρέλειψαν να ζητήσουν από τη νεράιδα του παραμυθιού
να βοηθήσει αυτά τα άτομα.
o Με τις κατάλληλες οδηγίες και διευκρινίσεις οι μαθητές απέδειξαν ότι
μπορούν να εργαστούν από κοινού για την ανάπτυξη ενός θέματος,
ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο πλάνο.
o Οι μαθητές φάνηκε ότι αποδέχονται ιδιαίτερα ευχάριστα τις ευκαιρίες
Σελ. 19 από 25

20. που τους δίνονται για να εκφράσουν τα συναισθήματα και τους
προβληματισμούς τους.
«Το ταξίδια της φυγής» αποτέλεσε μία ευκαιρία για την ευαισθητοποίηση
των μαθητών στο πρόβλημα των προσφύγων και στα ζητήματα των ανθρώπινων
δικαιωμάτων.
o Ενισχύθηκε η άποψη ότι για τα παιδιά του δημοτικού σχολείου, ο
προσφορότερος τρόπος για προβληματισμό πάνω σε ευαίσθητες έννοιες είναι
η τεχνική του «παίζω και μαθαίνω»
o Οι μαθητές φάνηκε ότι έχουν ακόμη μακρύ δρόμο μπροστά τους, έως
ότου εμπεδώσουν τις έννοιες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και
συνειδητοποιήσουν τους λόγους για τους οποίους κάποιος γίνεται πρόσφυγας
αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Η ευθύνη οικογένειας και της
σχολικής κοινότητας στο συγκεκριμένο θέμα είναι κρίσιμη.
Το διαδραστικό εκπαιδευτικό λογισμικό για το σχολικό εκφοβισμό είχε ως
σκοπό αρχικά να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά στο συγκεκριμένο πρόβλημα και
κατόπιν να βοηθήσει εάν κάποιο από αυτά αντιμετώπιζε σχετικό πρόβλημα.
Το συγκεκριμένο λογισμικό μπορεί να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά στο
συγκεκριμένο πρόβλημα. Το αν μπορεί να τα βοηθήσει στην αντιμετώπισή του μένει
να αποδειχθεί.
Σελ. 20 από 25

21. 7. Τεκμηρίωση
7.1 Καινοτόμος χαρακτήρας του υποβαλλόμενου έργου
Η αξιοποίηση της προστατευόμενης ηλεκτρονικής κοινότητας μάθησης του
Edmodo στο δημοτικό σχολείο, αποτελεί μία καινοτόμο προσέγγιση στη διδασκαλία
της πληροφορικής, καθώς έως τώρα δεν υπάρχουν σχετικές ελληνικές
βιβλιογραφικές αναφορές ή έρευνες εστιασμένες στο δημοτικό σχολείο. Ωστόσο,
όπως αναφέρθηκε στα προηγούμενα, το Edmodo αποτελεί ένα από τα
δημοφιλέστερα εκπαιδευτικά λογισμικά παγκοσμίως.
Η αξιοποίηση των εργαλείων του Web 2.0 στην εκπαιδευτική πρακτική
διαμορφώνει τη διδασκαλία από δασκαλοκεντρική σε ομαδοσυνεργατική, που
συνιστά μία από τις βασικές προϋποθέσεις της αποτελεσματικής μάθησης.
7.2 Συμβολή του έργου στη βελτίωση της διδακτικής πράξης
Η αξιοποίηση των εργαλείων του Web 2.0 που περιγράφηκαν αναλυτικά
παραπάνω, ενισχύει τη συμμετοχή των μαθητών διότι λόγω της φύσης των,
λειτουργούν ως κίνητρο για τους μαθητές, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον τους και
προκαλώντας την ενεργητική συμμετοχή τους. Η ομαδική εργασία προάγεται, ενώ η
συμμετοχή των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες ή φυσικές αναπηρίες
διευκολύνεται κατά περίπτωση.
Η εργασία σε ομάδες, η επικοινωνία και η ανατροφοδότηση ως
χαρακτηριστικά γνωρίσματα της συγκεκριμένης εκπαιδευτικής παρέμβασης, έχουν
ως αποτέλεσμα το παραγόμενο έργο από τους μαθητές σχετικά με τις διδασκόμενα
αντικείμενα της πληροφορικής να είναι άνω του μετρίου και σε κάθε περίπτωση με
συμμετοχή όλων των μαθητών.
7.3 Παιδαγωγική αξία του έργου
Η εκπόνηση εργασιών χωρίς την άμεση παρέμβαση του εκπαιδευτικού
μέσω της δράσης που περιγράφηκε, βοηθάει τους μαθητές στο να «μαθαίνουν πώς
να μαθαίνουν» που συνιστά βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική μάθηση.
Σελ. 21 από 25

22. Οι ομάδες εργάζονται αλληλοσυμπληρώνοντας το ένα μέλος το άλλο, ενώ
ενισχύεται και η επικοινωνία μεταξύ των ομάδων για την επίλυση προβλημάτων.
Ο εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα λαμβάνοντας τις απορίες των ομάδων
ως ανατροφοδότηση στις εργασίες, να εστιάσει ευκολότερα στα προβλήματα που
αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες ομάδες.
Η ενσωμάτωση στη διδασκαλία της πληροφορικής λογισμικού που
αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση των μαθητών σε κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα της
σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, συντελεί στο να γίνει η πληροφορική
αντιληπτή ως μία επιστήμη που δεν ασχολείται μόνο με την τεχνολογία, αλλά
αποτελεί και μία επιστήμη που μπορεί να προσεγγίσει κρίσιμα προβλήματα με έναν
διαφορετικό τρόπο. Κατ’ επέκταση, ως μία επιστήμη που συμβάλει στην κοινωνική
και πολιτιστική ανάπτυξη των μαθητών.
7.4 Συμβολή στη λειτουργία της σχολικής τάξης/μονάδας
Η εφαρμογή του συγκεκριμένου έργου στο σχολείο δεν απαιτεί τίποτα
περισσότερο από το εργαστήριο της πληροφορικής και τη χρήση των κατάλληλων
λογισμικών, που είναι όλα ελεύθερα και δεν απαιτούν ξεχωριστή εγκατάσταση σε
κάθε υπολογιστή. Η χρήση τους από τον εκπαιδευτικό της πληροφορικής δεν
απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις και συγκεκριμένη εκπαίδευση.
Η διαθεματική αξιοποίηση του έργου που περιγράφηκε, προϋποθέτει την
επικοινωνία τη συνεργασία του εκπαιδευτικού της πληροφορικής με τους
υπόλοιπους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Η αξιοποίηση του έργου από τους
υπόλοιπους εκπαιδευτικούς του σχολείου, προϋποθέτει την σύντομη εκπαίδευσή
τους, αλλά και την αξιοποίηση των φορητών υπολογιστών, εάν και εφόσον
υπάρχουν.
Η χρήση των εργαλείων του Web 2.0 που περιλαμβάνονται στο
συγκεκριμένο έργο, ενισχύει τη διαμόρφωση θετικού κλίματος στις σχέσεις με τους
γονείς των μαθητών, διότι μπορεί εύκολα να τους καταστήσει ως ένα βαθμό
Σελ. 22 από 25

23. συμμέτοχους στην εκπαιδευτική διαδικασία, τόσο μέσα από τις δυνατότητες που
προσφέρει για παρακολούθηση της επίδοσης και της δραστηριότητας των μαθητών,
όσο και με την ενίσχυση της επικοινωνίας για κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα.
Σελ. 23 από 25

24. Βιβλιογραφικές Αναφορές
Αθανασοπούλου, Μ. (2010). Τα κίνητρα των παιδιών προσχολικής ηλικίας για μάθηση.
Διπλωματική εργασία κοινωνική θεωρία, πολιτική και πρακτικές στην εκπαίδευση.
Πανεπιστήμιο Πατρών. Τμήμα επιστημών της εκπαίδευσης και της αγωγής στην
προσχολική ηλικία. Πάτρα: Πανεπιστήμιο Πατρών.
Αντωνίου, Π., & Μαχαιρίδου, Μ. (2009). Εκπαιδευτικά ιστολόγια: Η δυνατότητα χρήσης
τους ως αποτελεσματικά εργαλεία επίτευξης μη τυπικής μάθησης. Στο:
http://www.academia.edu/1500262/ (20/12/2012).
Βιβίτσου, Μ., Γκίκας, Α., Μηνάογλου, Ν., Κονετάς, Δ., Οικονομάκος, Η.,
Λαμπροπούλου, Ν. & Παρασκευάς, Μ. Τα ιστολόγια ως εργαλεία συνεργασίας και
μάθησης στο πλαίσιο της διαδικτυακής κοινότητας Ελλήνων εκπαιδευτικών του
πανελλήνιου σχολικού δικτύου. In the Proceedings of the 2nd National Conference
for the Use of ICT in Education. Scientific Society for the Valorization of ICT in
Education (EEEP), www.eeep.gr 6-8 October, Athens, 2007. Στο:
http://users.sch.gr/animavit/docs/Vivitsou-et-alEEEP-07+.doc (21/12/2012).
Boekaerts, Μ. (2002). Motivation to Learn. Μτφρ. Μαυροσκούφης, Δ. International
Academy of Education. International Bureau of Education. IBE – UNESCO.
Educational Practices Series - No 10.
Boyd, E.B. (2012). Edmodo. A Facebook for schools. Chalks Up API To Become
Classroom Platform. Στο: http://www.fastcompany.com/1822900/edmodo-facebook-
schools-chalks-api-become-classroom-platform (19/12/2012).
Γλέζου, Κ., & Γρηγοριάδου, Μ. (2010). Ελληνικά διαδικτυακά κοινωνικά δίκτυα. Στο:
Β. Κολτσάκης, Γ. Σαλονικόδης & Μ. Δοδοντσής (Επιμ.), Ψηφιακές και Δικτυακές
Εφαρμογές στην Εκπαίδευση (σελ. 1666). Νάουσα: Εκδόσεις e-τυπωθήτω-Μαθητής.
Γούτας, Θ. (2012). Edmodo: Ασφαλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης και ηλεκτρονικής
μάθησης. Στο: http://users.sch.gr/goutas/index.php/edmodo (20/12/2012).
Center 4 Learning & Performance Technologies, (2012). Top 100 tools for learning.
Στο: http://c4lpt.co.uk/top100tools/edmodo/ (29/12/2012).
Courau, S. (2000). Τα Βασικά Εργαλεία του Εκπαιδευτή Ενηλίκων. Μτφρ. Ε,
Μουτσοπούλου. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Δεγγλέρη, Σ., Κουκλιάτης, Ι., Κυροπούλου, Κ., Μουδατσάκη, Ε., Χαλδογερίδης, Α., &
Χαμψάς, Ι. (2012). 24 Web 2.0 για την τάξη. Σύντομη παρουσίαση και περιγραφή
δυνατοτήτων. Στο:
http://blogs.sch.gr/plinetfk/files/2011/09/24web20toolsforeducationgreek.pdf
Σελ. 24 από 25

25. (27/12/2012).
Καπανιάρης, Α., Λιόβας, Δ., & Νεοχωρίτου, Δ. (2012). Ασφαλές κοινωνικό δίκτυο
μάθησης για εκπαιδευτικούς και μαθητές (Edmodo): διδάσκοντας στη δευτεροβάθμια
και τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στο: Χ. Καραγιαννίδης, Π. Πολίτης & Η.
Καρασαββίδης (Επιμ.), Πρακτικά 8ου πανελλήνιου συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή για
τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας & Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση. Πανεπιστήμιο
Θεσσαλίας, Βόλος, 28-30 Σεπτεμβρίου 2012.
Κόκκος, Α. (2005). Εκπαίδευση Ενηλίκων. Ανιχνεύοντας το πεδίο. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Κωσταρίδου-Ευκλείδη, Α. (1999). Ψυχολογία Κινήτρων. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Σωτηρούδας, Β. (2010). Η συνεργατική μάθηση στην εκπαίδευση ενηλίκων. Ένα
παράδειγμα εφαρμογής. Online, 27, 30-31.
Σωτηρούδας, Β. (2011). Εγχειρίδιο Ερευνητικής Εργασίας. Θεσσαλονίκη: iWrite.
Χιονίδου-Μοσκοφόγλου, Μ. (2000). Βασικές μέθοδοι ομαδο-συνεργατικής διδασκαλίας
και μάθησης στα μαθηματικά. Ευκλείδης Γ΄. Επιθεώρηση Μαθηματικής Εκπαίδευσης,
16 (52), 39-53.
Σελ. 25 από 25