Ο ρόλος του συντονιστή εκπαίδευσης προσφύγων στην εκπαίδευση των προσφυγοπαίδων

1. Ο ρόλος του συντονιστή εκπαίδευσης
προσφύγων στην εκπαίδευση των
προσφυγοπαίδων
Σωτηρούδας Βασίλειος, Βασιλειάδου Ευτέρπη, Καραγιαννίδου
Όλγα, Παπαλιούρα Φωτεινή
Συντονιστές Εκπαίδευσης Προσφύγων, ΠΔΕ Κ. Μακεδονίας

2. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση
• Το 1983 ψηφίστηκε από το ελληνικό κράτος ο Ν. 1404/1983 ΦΕΚ 173, τ. Α’)
για τη διαχείριση της ετερότητας των σχολικών πληθυσμών
• Το 1996 ψηφίστηκε ο Ν.2413/96 (ΦΕΚ 124/17-06-1996, τ. Α’), ο οποίος
αναφέρεται στο σκοπό και το περιεχόμενο της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης.
Ο ανωτέρω νόμος ορίζει ως σκοπό της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης την
οργάνωση και λειτουργία σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας και
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης «για την παροχή εκπαίδευσης σε νέους με
εκπαιδευτικές, κοινωνικές, πολιτιστικές ή μορφωτικές ιδιαιτερότητες».

3. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση
• Με την Υπουργική Απόφαση Φ12/20/Γ1/07-09-1999 ιδρύονται οι Τάξεις Υποδοχής
(ΤΥ) και τα Φροντιστηριακά Τμήματα (ΦΤ) στο πλαίσιο των σχολικών μονάδων
πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στόχος είναι η εκπαίδευση των
αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών να γίνει πιο αποτελεσματική και
συμμετοχική.
• Επιπλέον των ανωτέρω, υπήρξαν διάφορες άλλες νομοθετικές ρυθμίσεις αναφορικά με
την ενισχυτική διδασκαλία για μαθητές Γυμνασίου που παρουσιάζουν δυσκολίες στη
μάθηση, τη διευκόλυνση της ένταξης των αλλοδαπών μαθητών στο εκπαιδευτικό
σύστημα μέσα από την εφαρμογή προγραμμάτων, την ένταξη μαθητών Ρομά και των
μουσουλμανοπαίδων της Θράκης μέσα από τη συνεργασία με τα Πανεπιστημιακά
Ιδρύματα της χώρας (Φερδιανάκη, 2018).

4. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση
• Γενικά φαίνεται ότι το σύνολο των δυνατοτήτων που παρέχονταν από τη νομοθεσία δεν
αξιοποιήθηκε πλήρως (Καρανικόλα & Πίτσου, 2015). Ιδιαίτερα, όσον αφορά στην
εκπαίδευση των αλλοδαπών μαθητών, ρυθμίσεις που αφορούσαν τη διευκόλυνση της
λειτουργίας των ΤΥ και των ΦΤ, όπως η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας και του
πολιτισμού της χώρας προέλευσης και η πρόσληψη ειδικών επιστημόνων (π.χ.
κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων), δεν τέθηκαν ποτέ σε εφαρμογή ή
εφαρμόστηκαν επιλεκτικά (Ζάχος, 2007).
• Επίσης, υπήρξαν ελλείψεις από πλευράς των εκπαιδευτικών στο θέμα της
διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να αντιμετωπίσουν
δυσκολίες (Δαμανάκη, 1997, Μάρκου, 1997, Νικολάου, 2000, Παπαχρήστου -
Παλαιολόγου 2002, Φραγκουδάκη, 1997, Τριάρχη - Herrmann, 2000, Unicef, 2001)

5. Εκπαίδευση των Προσφύγων
• Η προσφυγική κρίση που προέκυψε το 2016-2017 κατέστησε αναγκαία την εκπόνηση
ενός σχεδίου για την εκπαίδευση των προσφυγοπαίδων από το Υπουργείο Παιδείας.
• Το ΥΠΠΕΘ, με εντολή του Υπουργού Παιδείας (ΥΑ
ΓΓ1/47079/ΥΠΠΕΘ/18.03.16), συγκρότησε στις 18 Μαρτίου 2016 τρεις επιτροπές
για τη στήριξη των παιδιών των προσφύγων: την Επιτροπή για τη Στήριξη των Παιδιών
των Προσφύγων, την Επιστημονική Επιτροπή και την Καλλιτεχνική Επιτροπή. Η
Επιστημονική Επιτροπή ανέλαβε να εκπονήσει μια μελέτη σχετικά με τα δεδομένα, τις
ανάγκες και τις προτάσεις για ένα σχέδιο δράσης σχετικό με την ενσωμάτωση των
προσφυγόπουλων στο εκπαιδευτικό σύστημα κατά το σχολικό έτος 2016-2017
(Φερδιανάκη, 2018).

6. Εκπαίδευση των Προσφύγων
• Μέσα σε τρεις μήνες η επιτροπή αυτή ετοίμασε και δημοσίευσε την έκθεση με τα
στοιχεία και τις προτάσεις της, η οποία λειτούργησε ως σχέδιο δράσης για το σχολικό
έτος 2016-2017 (Αναγνώστου & Νικόλοβα, 2017).
• H πρόταση της Επιστημονικής Επιτροπής έγινε δεκτή και τον Ιούνιο του 2016 και έτσι
συγκροτήθηκε η Ομάδα Διαχείρισης, Συντονισμού και Παρακολούθησης της
Εκπαίδευσης των Προσφύγων, η οποία απαρτίστηκε από 11 στελέχη στην Αθήνα και 5
στη Θεσσαλονίκη, αποσπασμένα από διάφορες διευθύνσεις του ΥΠΠΕΘ. Παράλληλα,
ορίστηκαν 62 Συντονιστές Εκπαίδευσης Προσφύγων (ΣΕΠ) , οι οποίοι
τοποθετήθηκαν σε 50 Κέντρα Φιλοξενίας Προσφύγων (ΚΦΠ). Οι ΣΕΠ ήταν μόνιμοι
εκπαιδευτικοί, οι οποίοι υπέβαλαν αίτηση απόσπασης στα ΚΦΠ και ορίστηκαν με
βάση πίνακα προσόντων. (Επιστημονική Επιτροπή ΥΠΠΕΘ, Απρίλιος 2017).

7. Εκπαίδευση των Προσφύγων
• Οι Δομές Υποδοχής για την Εκπαίδευση των Προσφύγων (ΔΥΕΠ) αποτέλεσαν
το βασικό πλαίσιο εκπαίδευσης των παιδιών προσφύγων που έμεναν σε ΚΦΠ,
τα οποία είναι απομακρυσμένα από τον αστικό ιστό. Μέσα σε διάστημα λίγων
μηνών χρειάστηκε να παραχθούν δεκάδες διοικητικές πράξεις προκειμένου να
λειτουργήσουν οι ΔΥΕΠ.
• Η Επιστημονική Επιτροπή πρότεινε τη φοίτηση των παιδιών προσφύγων που
ζούσαν εντός των πόλεων σε διαπολιτισμικά σχολεία και ΤΥ σε πρωινό ωράριο,
οι οποίες ήδη λειτουργούσαν με επιτυχία στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση για την
καλύτερη ενσωμάτωση των μαθητών από ξένες χώρες (Φερδιανάκη, 2018).

8. Εκπαίδευση των Προσφύγων
• Ωστόσο, ανέκυψαν διάφορα προβλήματα με τη λειτουργία των ΤΥ, καθώς κάποια μεμονωμένα σχολεία
αποθάρρυναν την εγγραφή των παιδιών προσφύγων, προβάλλοντας διαδικαστικά ζητήματα.
• Επιπλέον το ΥΠΠΕΘ δεν κατάφερε να κατανείμει ισομερώς τα παιδιά στα σχολεία και να προγραμματίσει την
έγκαιρη λειτουργία ΤΥ και την παιδαγωγική τους υποστήριξη. Επομένως, προκρίθηκε ως λύση η φοίτηση σε
ΔΥΕΠ για τα παιδιά που έμεναν μαζικά σε ΚΦΠ.
• Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου υπήρξε μία μεταστροφή στην κατεύθυνση του Υπουργείου Παιδείας.
Ενδεικτική είναι η πρόβλεψη που υπάρχει σήμερα σχετικά με τη λειτουργία των ΔΥΕΠ «Κατ’ εξαίρεση,
λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες του προσφυγικού πληθυσμού που προκύπτουν από την κινητικότητα, το χρόνο
άφιξης και τη χρονική διάρκεια παραμονής στη δομή φιλοξενίας, καθώς και το μέγεθος του μαθητικού πληθυσμού, μπορεί να
ιδρύονται Δομές Υποδοχής για την Εκπαίδευση των Προσφυγοπαίδων (Δ.Υ.Ε.Π.), που λειτουργούν στο πλαίσιο του
τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος και εφαρμόζουν εξειδικευμένα προγράμματα σπουδών, περιορισμένης χρονικής διάρκειας»
(Ν.4559/2018, ΦΕΚ 142/03-08-2018, τ. Α΄).

9. Η εκπαίδευση των προσφυγοπαίδων σήμερα
• Το θεσμικό πλαίσιο για την εκπαίδευση των προσφυγοπαίδων καθορίζεται σήμερα από
το Ν.4547/2018 (ΦΕΚ 102/12-06-2018, τ. Α’), όπως τροποποιήθηκε από το Ν.
4559/2018 (ΦΕΚ 142/03-08-2028, τ. Α’).
• Στα άρθρα 77 και 78 καθορίζονται η διαδικασία επιλογής και τοποθέτησης των ΣΕΠ,
καθώς και οι αρμοδιότητές τους. Μολονότι στα ανωτέρω άρθρα προβλέπεται η
τοποθέτηση ΣΕΠ μόνο σε κέντρα ή και στις δομές φιλοξενίας προσφύγων, εντούτοις
ΣΕΠ τοποθετούνται και στον αστικό ιστό μεγάλων πόλεων όπου συγκεντρώνεται
σημαντικός αριθμός προσφύγων μαθητών.
• Ο αριθμός των ΣΕΠ ποικίλει κάθε σχολική χρονιά.

10. Συντονιστές Εκπαίδευσης Προσφύγων
• Το τρέχον σχολικό έτος 2023-2024 έχουν επιλεγεί και τοποθετηθεί 100 ΣΕΠ
εκ των οποίων οι 48 σε Κέντρα και Δομές Φιλοξενίας και οι 52 στον αστικό
διαφόρων πόλεων.

11. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΠ
ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 38
ΑΤΤΙΚΗΣ 19
ΗΠΕΙΡΟΥ 11
ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 9
ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 7
ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 5
ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 4
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ 3
ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 2
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 1
ΚΡΗΤΗΣ 1
ΣΥΝΟΛΟ 100
Κατανομή ΣΕΠ ανά Διοικητική Περιφέρεια

12. Προσφυγικός Μαθητικός Πληθυσμός

13. Πηγή my school – 30/11/2023

14. Πηγή my school – 30/11/2023

15. ΒΘΜΙΑ
365
εκπαιδευτικοί
ΤΥ
ΤΥ/ΖΕΠ –ΔΥΕΠ
ΔΥΕΠ
99
εκπαιδευτικοί
ΔΥΕΠ
ΑΘΜΙΑ
972
εκπαιδευτικοί
ΤΥ
Πηγή my school – 10/10/2023

16. Αρμοδιότητες των ΣΕΠ
Συμβουλευτικός - εκπαιδευτικός τομέας:
• εισήγηση μέτρων για την εύρυθμη λειτουργία των Δ.Υ.Ε.Π. με την εφαρμογή της εκπαιδευτικής πολιτικής του
ΥΠ.Π.Ε.Θ.
• διοργάνωση δράσεων για την ενημέρωση των εγκατεστημένων στο κέντρο ή και τη δομή φιλοξενίας, στο οποίο
έχουν οριστεί, για την αναγκαιότητα της εκπαίδευσης ως βασικού μέσου κοινωνικής ένταξης
• παρακολούθηση και συντονισμός των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που παρέχονται μέσα στα κέντρα ή και τις
δομές φιλοξενίας από μη κρατικούς φορείς, ελληνικούς ή μη, καθώς και στη τήρηση ποσοτικών και ποιοτικών
στοιχείων των εκπαιδευτικών δράσεων
• σύνταξη έκθεσης εκπαιδευτικών πεπραγμένων, στο τέλος του σχολικού έτους και υποβολής της στον οικείο
περιφερειακό διευθυντή πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στο Αυτοτελές Τμήμα Συντονισμού
και Παρακολούθησης της Εκπαίδευσης των Προσφύγων του ΥΠ.Π.Ε.Θ. και στο Ι.Ε.Π., ενώ αντίγραφό της
παραμένει στο αρχείο της οικείας σχολικής μονάδας

17. Αρμοδιότητες των ΣΕΠ
Διοικητικός - κοινωνικός - μορφωτικός τομέας:
• κατάρτιση καταστάσεων με τα στοιχεία ταυτότητας των παιδιών που θα φοιτήσουν στις Δ.Υ.Ε.Π. και
παράδοση αυτών στους διευθυντές των αντίστοιχων σχολικών μονάδων για την πραγματοποίηση των
εγγραφών των μαθητών
• επικαιροποίηση των καταστάσεων καταγραφής των μαθητών που φοιτούν στις Δ.Υ.Ε.Π., σε
συνεργασία με τους διευθυντές των αντίστοιχων σχολικών μονάδων
• εποπτεία και συντονισμός των απαραίτητων ενεργειών για την ομαλή αποχώρηση και επιστροφή των
μαθητών από και προς τα κέντρα φιλοξενίας ή και τις δομές φιλοξενίας, προς και από τις Δ.Υ.Ε.Π.,
με την κατανομή τους σε ομάδες
• καταγραφή των υπηρεσιακών ή άλλων αναγκών, για την εύρυθμη λειτουργία των Δ.Υ.Ε.Π. Για το
σκοπό αυτό υποχρεούνται να επισκέπτονται τακτικά τις Δ.Υ.Ε.Π. αρμοδιότητάς τους

18. Αρμοδιότητες των ΣΕΠ
Διοικητικός - κοινωνικός - μορφωτικός τομέας:
• συντονισμός των απαραίτητων ενεργειών για την έναρξη και την ομαλή λειτουργία των παραρτημάτων σχολικών
μονάδων που προβλέπονται στην περίπτωση β΄ της παραγράφου 3 του άρθρου 72, σε συνεργασία με τους
οικείους διευθυντές εκπαίδευσης, τους διευθυντές των σχολικών μονάδων στις οποίες ανήκουν τα παραρτήματα,
το Αυτοτελές Τμήμα Συντονισμού και Παρακολούθησης της Εκπαίδευσης των Προσφύγων του ΥΠ.Π.Ε.Θ,
καθώς και εκπροσώπους άλλων Υπουργείων, φορέων και διεθνών οργανισμών
• συμπλήρωση και επικαιροποίηση, ανά δεκαπέντε (15) ημέρες, της ηλεκτρονικής φόρμας που είναι προσβάσιμη
μέσω του ιστοχώρου του Ι.Ε.Π. και αφορά την καταχώριση στοιχείων σχετικών με τις αρμοδιότητές τους
• ενημέρωση των γονέων ή επιτρόπων ή κηδεμόνων και διαμεσολάβηση για την επίλυση θεμάτων σχετικών με τη
φοίτηση των μαθητών, σε συνεργασία με το Αυτοτελές Τμήμα Συντονισμού και Παρακολούθησης της
Εκπαίδευσης των Προσφύγων του ΥΠ.Π.Ε.Θ και τους εκπαιδευτικούς των Δ.Υ.Ε.Π.

19. Στην Πράξη
• Εγγραφές/μετεγγραφές των προσφύγων μαθητών στις σχολικές μονάδες
• Υποστήριξη των εκπαιδευτικών των Τάξεων Υποδοχής και των ΔΥΕΠ
• Υποστήριξη των εκπαιδευτικών των γενικών τάξεων
• Παρακολούθηση της φοίτησης/κινητικότητας των προσφύγων μαθητών
• Διαμεσολάβηση στην αντιμετώπιση μαθησιακών προβλημάτων
• Διαμεσολάβηση στην αντιμετώπιση συμπεριφορικών προβλημάτων
• Διαμεσολάβηση στην αντιμετώπιση ενδοοικογενειακών προβλημάτων

20. Στην Πράξη
• Συνεργασία με τις διευθύνσεις των σχολικών μονάδων και τους Συμβούλους
Παιδαγωγικής Ευθύνης
• Συνεργασία με Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, καθώς
και την αρμόδια Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης και τα αρμόδια κατά τόπους
Κέντρα Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης (Κ.Ε.Σ.Υ.)
• Συνεργασία με εμπλεκόμενους φορείς (Μ.Κ.Ο., Διεθνείς Οργανισμούς, Τοπική
Αυτοδιοίκηση, Εισαγγελία Ανηλίκων κλπ.)
• Συνεργασία με υπηρεσίες του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου

21. Στην Πράξη
• Συλλογή στατιστικών στοιχείων
• Υποβολή μηνιαίων εκθέσεων
• Συναντήσεις με γονείς και κηδεμόνες
• Παρακολούθηση προγραμμάτων μη τυπικής εκπαίδευσης που προσφέρονται από
διάφορους φορείς και οργανώσεις
• Δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης αναφορικά με το προσφυγικό ζήτημα
• Τακτικές επισκέψεις στις σχολικές μονάδες εποπτείας τους

22. Προβλήματα
• Αδιαβάθμητη θέση (π.χ. δεν υπάρχει δικαίωμα υπογραφής υπηρεσιακού
εγγράφου)
• Μονοετής απόσπαση
• Αδυναμία (τυπικά) παρέμβασης στην εκπαιδευτική διαδικασία (αρμοδιότητα
του Συμβούλου Εκπαίδευσης)
• Οι αλλοδαποί μαθητές (που δεν υπάγονται στο προσφυγικό καθεστώς) και οι
μαθητές Ρομά δεν ανήκουν τυπικά στο πεδίο αρμοδιοτήτων των ΣΕΠ

23. Ευχαριστούμε θερμά για την προσοχή σας