Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades

POLÍTICAS PÚBLICAS DE
IGUALDADE DE OPORTUNIDADES
ENTRE HOMES E MULLERES E
PROMOCIÓN PROFESIONAL
MarFernándezCendón

CONCEPTOS BÁSICOS
EN TORNO
Á IGUALDADE
DE OPORTUNIDADES
ENTRE MULLERES E
HOMES
Políticas públicas de igualdade de oportunidades entre homes e mulleres e promoción profesional
MarFernándezCendón

• Patriarcado
• Sistema sexo-xénero
• Roles e estereotipos
• A socialización de xénero
• Igualdade formal e igualdade real
• Equidade de xénero
• Igualdade de oportunidades
• Discriminación por razón de sexo e discriminación de
xénero
• Espazo privado, espazo público e doméstico
• División sexual do traballo. Ámbito reprodutivo/produtivo

07/10/12
Políticas públicas de
igualdade de oportunidades
entre homes e mulleres e
Observa con atención as
seguintes imaxes.
Que teñen en común?

Toma de posesión do goberno grego (11/11/2011)

Xefas e xefes de Estado e de goberno da Unión Europea
(09/12/2011)

Consejo de Jefas y Jefes de Estado y de Gobierno de UNASUR
(13/04/2013)

Toma de posesión do director do Instituto Cervantes
(01/02/2012)

Constitución da asociación de medios en galego
(04/02/2013)

Toma de posesión do reitor da Universidad de Las Palmas de
Gran Canaria (07/04/2007)

Toma de posesión do reitor da Universidad de León
(09/04/2012)

Reitores das universidades andaluzas (25/04/2012)

Reitores das universidades españolas á saída dunha reunión
da CRUE (23/05/2012)

Reitores das universidades galegas co presidente da Xunta na
apertura do curso (17/09/2011)

Cales son os trazos comúns máis significativos
destas imaxes?
Hai algo que che sorprendeu? Por que?
Cales cres que son as causas destas
coincidencias?
Consideras que estes feitos teñen
consecuencias nas nosas vidas? De que tipo?

«Os homes non son o
inimigo. O inimigo é o
concepto de
patriarcado. O
concepto de
patriarcado como
forma de dirixir o
mundo ou de facer as
cousas».
Toni Morrison (Ohio, 1931)

(Hetero)Patriarcado
Sistema de
organización social
que xerarquiza as
diferenzas.

(Hetero)Patriarcado
Prácticas materiais e
culturais que
favorecen o acceso
aos órganos de
toma de decisión.

Patriarcado (RAE)
1. m. Dignidad de patriarca. 2. m. Territorio de la jurisdicción de
un patriarca. 3. m. Tiempo que dura la dignidad de un patriarca.
4. m. Gobierno o autoridad del patriarca. 5. m. Sociol.
Organización social primitiva en que la autoridad es ejercida por
un varón jefe de cada familia, extendiéndose este poder a los
parientes aun lejanos de un mismo linaje. 6. m. Sociol. Período
de tiempo en que predomina este sistema.

Patriarcado (RAG)
1. Relix. Dignidade, función ou cargo dun patriarca (ac.
3). Foi elevado ao patriarcado. 2. Relix. Territorio que
está baixo a súa xurisdición. O patriarcado de Romanía.
3. Sociol. Forma de organización social en que o home
exerce o poder en todos os terreos e goza dunha
posición dominante na familia. Na maioría das
sociedades aínda impera o patriarcado.

(Hetero)Patriarcado
Sistema de
control e
dominio sobre as
mulleres.

07/10/12

(Hetero)Patriarcado
• Coerción
• Consentimento
• Incitación

(Hetero)Patriarcado
Adaptación no tempo:
as «vitorias
paradoxais».

(Hetero)Patriarcado
Formas sutís de
perpetuación:
suxerir en lugar
de impor.

Matriarcado

Centralidade da
maternidade

Cooperación

Harmonía coa
natureza

Comunidades
pacificas

África
• Tuareg
(Imajaghen)/Sahar;
• Kabyle –Berber
(Arxelia);
• Akan (Ashante)
(Ghana);
• Khoekhoe
(Namibia) e
• Khoisan (Sudáfrica)
Tuareg

América
• Seneca, Iroquois
(Estados Unidos);
• Okanagan (Canadá);
• Zapoteca do Istmo de
Tehuantepec (México);
• Zapoteca da Serra
Juárez (México) e
• Kulna (Panamá)
Mulleres zapotecas do Istmo
de Tehuantepec

Asia
• Khasi (India)
• Nayar, Kerala (India)
• Minangkabau
(Sumatra)
• Mosuo (China)
• diferentes sociedades
da Polinesia
·
Mosuo

«As mulleres serviron
durante todos estes
séculos como espellos
que posuiran o poder
de reflectir a figura do
home a un tamaño
dobre do natural».
Virginia Woolf
(Londres, 1882-Lewes, Sussex,1941)

Sistema ideolóxico e
de lexitimación da
desigualdade.
Considera aos homes
superiores ás
mulleres.
Machismo

• Maternidade
• Capacidade para
coidar
• Beleza
A concepción machista da
muller

07/10/12 Políticas públicas de igualdade de oportunidades entre homes e mulleres e promoción profesional
Declaracións feitas polo presidente do Consejo General de la Ciudadanía
Española en el Exterior o segundo día no cargo (outubro de 2012)

«[…] disculpouse, asegura, xusto despois de
decirlles, "privadamente" ás "señoritas que
participaron" na reunión».
«Son un admirador da muller. Son fillo de muller
e esposo de muller».
José Manuel Castelao Bragaña

07/10/12
O ciclista eslovaco Peter Sagan (Žilina, 1990) no podio tras
quedar segundo nunha etapa do Tour de Flandes. (31 de marzo
de 2013)

Neomachismo
Postmachismo
Micromachismos
De tal pau...

Cartaz convocando unha manifestación de grupos neomachistas

Micromachismos
«os mM son prácticas de
dominación e violencia
masculina na vida cotiá, da
orde do "micro", seguindo a
Foucault, […] o case
imperceptible,
o que está nos limites da
evidencia».
Luís Bonino Méndez

mM coercitivos:
Intimidación
Control dos cartos
Non participación no doméstico
Uso expansivo-abusivo do espazo físico e do tempo
para si
mM encubertos:
Abuso da capacidade feminina de coidado
Creación de falta de intimidade
Desautorización
Paternalismo
Autoindulxencia e autoxustificación
mM de crise:
Hipercontrol
Seudoapoio
Vitimismo
Promesas e facer méritos

Ver e comentar o vídeo
do proxecto El cazador
cazado de Alicia Murillo
[http://atravesespejoalicia.blogsp
ot.com.es/2012/05/video-7-
acosador-tipo-asesor-de-
moda.html].
Acoso sexual de rúa

«O día da vitoria en Times Square»
Fotografía de Alfred Eisenstaedt (1945)

«O mariñeiro que bica ou a cegueira
selectiva da cultura da violación»[?]
Edith Shain: «O rapaz agarroume e eu pechei os ollos. Deixeino bicarme,
porque estivera na guerra loitando polo noso país, e sentínme moi feliz de
facelo. Deixoume sóa e funme. Iso foi todo»
Greta Friedman: dixo en varias ocasións que fora unha experiencia moi
desagradable, xa que se tratou dun bico á forza.
Barbara Sokol:«Aquela mañá, saín a almorzar e decidín achegarme a Times
Square; de repente, un mariñeiro agarroume da cintura e sen dicirme nada,
bicoume. O tipo simplemente se achegou e agarroume, non foi a miña elección
ser bicada e por suposto que o bico non foi nada apaixoado, nin romántico»
Jorge Mendonça: o mariñeiro, que saía do cine coa súa moza, explicou que foi o
seu xeito de agradecerlles a estas mullers todos os sacrificios que realizaran nos
anos da guerra»
[http://cratesandribbons.com/2012/09/30/the-kissing-sailor-or-the-selective-blindness-of-rape-
culture-vj-day-times-square/]

Para debater e saber máis:
http://www.pikaramagazine.com/2013/03/lo-que-el-pais-no-quiso-
publicar-sobre-acoso-machista-en-la-calle/?pfstyle=wp

07/10/12
Cápsulas do tempo
Elixide ata un máximo de 8 «obxectos» que, por consenso,
incluiriades nunhas cápsulas do tempo para explicarlles a
xeracións futuras como distinguir as nenas e os nenos da
sociedade na que vivimos.
Podedes facer referencia a:
Diferenzas físicas
Formas de vestir
Obxectos
Forma de falar
Forma de relacionarse
Que lles gusta facer
Comportamentos máis habituais
Etc.la casa, en el grupo de pares)

07/10/12
Foi doado atopar as diferenzas entre os nenos e as
nenas? Que diferenzas das que atopáchedes credes que
son culturais?
Que consecuencias ten a educación das crianzas cando se
converten en persoas adultas?
Ser home e ser muller, tal e como se entende
socialmente, ten máis que ver coa bioloxía dos corpos ou
coa forma en como se nos educa?
Educamos igual a nenas e a nenos? Por que?

«A muller non
nace, faise».
Simone de Beauvoir
(París, 1908-1986)

Sistema sexo-xénero
Crianzas xogando a un cambio de roles. (Yokoro, 1970) Fotografía de
Malick Sidibé.
Construción de
identidades a
través de
mecanismos de
socialización
pactados
historicamente.

Sistema de...
clasificación
dos suxeitos
sociais en
mulleres ou
homes

Sistema de...
relacións entre
persoas e
grupos
establecendo
diversos niveis
de poder.

Sistema de...
regras de
comportamento
social.

07/10/12 Políticas públicas de igualdade de oportunidades entre homes e mulleres e promoción profesional
Pero, que son exactamente
o sexo e o xénero?
Hai un correspondencia
inamovible entre ambas
categorías?
Cantas posibilidades cres
que existen?
Johnny Berlin, G.I. Johnny. Fotografía de Del
LaGrace Volcano (1997)

Sexo biolóxico
Sexo [ks] s.m. 1.
Conxunto de
características
orgánicas que
permiten distinguir un
individuo macho dun
individuo femia. Sexo
masculino e sexo
feminino.

07/10/12
Jennifer Miller.
Fotografía de Annie Leibobitz
Que sucede coas persoas que
teñen características de
ambos sexos?
Que implica a existencia
destas persoas?
Busto dun home con xinecomastia

07/10/12
Así, por exemplo, un
feito biolóxico que ten
que ver co noso sexo é
a posibilidade
dalgunhas mulleres de
parir ou de
amamantar.

07/10/12
Pero… pode ese
posibilidade biolóxica
que teñen algunhas
mulleres determinar,
por exemplo, que
sexamos as
responsables do
coidado das crianzas?
Fotografía de Thomas Beatty durante o seu
primeiro embarazo

Xénero
Construción cultural a
partir de determinadas
diferenzas biolóxicas.
Establece aptitudes,
roles e actitudes
diferenciadas.

07/10/12
Cantas veces o noso sexo se
convertiu nunha dificultade para
desenvolvernos?
Que define o noso xénero para que
teña un carácter xerárquico?

07/10/12
Cantas veces escoitamos: «as mulleres non están
capacitadas para realizar determinados traballos que
esixen forza física ou son perigosos»?
Se nos piden, por exemplo, que pensemos nunha
persoa desenvolvendo un traballo nun tractor cal é a
primeira imaxe que se nos vén á cabeza, a dun home
ou a dunha muller?
Chámanos a atención a imaxe de mulleres incapaces de
controlar as súas emocións ou de homes incapaces de
controlar a súa agresividade? Por que?

Identidade de xénero
• Funcións
• Tarefas
• Responsablidades
• Espazos
• Oportunidades
• Dereitos

Roles de xénero
Reparto desigual
de tarefas e
funcións entre
mulleres e homes
en función
únicamente do
sexo biolóxico.

Roles de xénero
Tamén condicionan
aspectos visibles como a
apariencia personal, a
formas de vestir, o
protocolo en reunións
sociais etc.

Estereotipos de xénero
Ideas impostas
sobre as
características,
actitudes e
aptitudes de
homes e mulleres.

Cando alguén se
comporta así:
Se é unha nena dise que é: Se é un neno dise que é:
Activa Nerviosa Inquieto
Insistente Terca Tenaz
Sensible Delicada Afeminado
Desenvolta Groseira Seguro de si mesmo
Desinhibida Pícara Simpático
Obediente Dócil Débil
TemperamentaL Histérica Apaixoado
Audaz Impulsiva Valente
Introvertida Tímida Pensa ben as cousas
Curiosa Preguntona, cotilla Intelixente
Prudente Xuiciosa Cobarde
Se non comparte Egoísta Defende o seu
Se non se somete Agresiva Forte
Se cambia de opinión Caprichosa, voluble Capaz de recoñecer os seus erros
Cadro extraido do libro Feminismo para principiantes de Nuria Varela

Socialización diferencial
Socializar de forma
diferente segundo o
sexo asignado no
nacemento e a
función social
asignada a ese sexo.

Que aprendiches sobre como debemos ser
as mulleres/os homes?
Como respondiches a esas mensaxes?
Que cousas aprendiches sobre como non
debemos ser as mulleres/os homes?
Consideras que eses modelos inflúen na túa
vida?

Cita os tres ámbitos institucionais ou relacionais
que te parezan máis determinantes destas
desigualdades.

1. A linguaxe
-falso xenérico
masculino,
-atribuír connotacións
pexorativas aos termos
en feminino,
-uso asimétrico dos
tratamentos,
-etc.
Instrumentos de socialización diferencial

2. A familia:
-roles de pai/s e nai/s,
-contidos de contos,
-adxudicación de
xoguetes diferentes,
-reforzamento
diferencial de
condutas
-etc.

3. O ámbito
educativo:
-contidos escolares,
-uso sexista da
linguaxe,
-uso dos espazos de
xogo,
-roles do profesorado
-etc.

4. Os medios de
comunicación:
-uso sexista da lingua,
-difusión de imaxes
estereotipadas,
-reforzamento dos
clixés a través da
publicidade
-etc.

Segundo a Constitución española de 1978, mulleres
e homes somos iguais ante a lei, temos os mesmos
dereitos, cres que temos as mesmas
oportunidades para desenvolvelos?

Igualdade formal
Artigo 14 da
Constitución
española de 1978

Igualdade real
Artigo 1.1 da Lei
orgánica, de 22 de
marzo de 2007,
para a igualdade
efectiva de
mulleres e homes

«As mulleres e os homes son iguais en dignidade
humana, e iguais en dereitos e deberes. Esta lei ten
por obxecto facer efectivo o dereito de igualdade de
trato e de oportunidades entre mulleres e homes, en
particular mediante a eliminación da discriminación
da muller, independentemente da súa circunstancia
ou condición, en calquera dos ámbitos da vida e,
nomeadamente, nas esferas política, civil, laboral,
económica, social e cultural para, no desenvolvemento
dos artigos 9.2 e 14 da Constitucion, alcanzar una
sociedade máis democrática, máis xusta e máis
solidaria».

Decreto 7/2010 do
14 de xaneiro polo
que se aproban os
estatutos da
Universidade de
Vigo 7/2010, do 14
de xaneiro,
Igualdade formal na UVigo

- Normas de paridade na
composición dos órganos
previstos nos Estatutos e
nas comisións delegadas do
Consello de Goberno
- I Plan de igualdade entre
mulleres e homes da
Universidade de Vigo (2012-
2014), do
Igualdade real na UVigo

Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (8)

Viewers also liked

Viewers also liked (9)

Similar to Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades

Similar to Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades (20)

More from marcendon

More from marcendon (20)

Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades