Tema 3

Conceptos básicos en torno á
igualdade de oportunidades entre
mulleres e homes
Mar F. Cendón

Tema 3.
Participar en igualdade
Conceptos básicos en tórno á igualdade de oportunidades entre mulleres e homes

Desenvolvemento político e normativo
Ferramentas de igualdade na Uvigo: I Plan de igualdade
entre Mulleres e Homes na Universidade de Vigo
2012/14
Medidas de acción positiva
O mainstreaming ou transversalidade da perspectiva de
xénero
Autonomía
Empoderamento

«Eu non desexo que
as mulleres teñan
poder sobre os
homes, senon sobre
elas mesmas.»
Mary Wollstonecraft
(1759-1797)

Constitución de 1931
Artigo 25 : «Non poderán
ser fundamento de privilexio
xurídico, o nacemento, o
sexo, a clase social, a
riqueza, as ideas políticas e
as crenzas relixiosas.»

Constitución de 1931
Artigo 36 : «Os cidadáns
de un e outro sexo,
maiores de 23 anos, terán
os mesmos dereitos
electorais conforme
determinen as leis».
Clara Campoamor (Madrid,
1888- Lausana, 1972)

As mulleres durante a ditadura
franquista
Retroceso nas condicións de
vida, traballo e dereitos.
 Fuero del trabajo (1938)
 Código Penal (1944)
 A «reformica» (1958)

As mulleres na representación política

As mulleres na representación política
galega
Gobernos provinciais e locais 1995 2003 2013
Presidentas deputacións
provinciais
00,00 00,00 00,00
Alcaldesas 4,46 4,46 9,52
Concelleiras 11,28 20,66 37,21
XUNTA de Galicia 2003 2006 2013
Presidentas 0 0 0
Conselleiras 14,29 50,00 50,00
Deputadas 33,33 33,33 40,00
Fonte: Elaboración propia con datos publicados publicados polo Instituto da Muller (2013).

Mulleres en órganos constitucionais
ÓRGANOS ♀ ♂
Defensor/a do pobo 100% 00,00 %
Consello Xeral do Poder Xudicial 35 % 65 %
Consello Económico e Social 25 % 75 %
Consello de Estado 23,3 % 76,7 %
Xunta Electoral Central 14,3 % 85,7 %
Tribunal de Contas 6,7 % 93,3 %
Fonte: Elaboración propia a partir do informe Mujeres y hombres en España
2013 do Instituto de la Mujer.

Órganos superiores e altos cargos da
Administración Xeral do Estado
2002 2009 2012
Ministras 18,75 50,00 30,77
Secretarias de Estado 3,70 25,00 22,58
Subsecretarias 22,06 26,67 32,79
Directoras xerais 15,79 29,36 32,05
Altos cargos sen rango concreto 40,38 22,45 14,81

Sistema xudicial
Sistema xudicial 2012
Fiscalías 62,26
Secretarias xudiciais 65,31
Xuízas 64,74
Maxistradas 47,84
Supremo 12,05
Constitucional 2013
Presidenta 0,00
Vicepresidenta 100,00
Resto maxistradas 10,00

Directivas sindicatos UGT, CCOO e USO
UGT CCOO USO
Secretaria Xeral 0 0 0
Comisión executiva confederal 46,15 47,73 25,00
Comité Confederal - 34,67 20,00
Federacións estatais 37,67 0 -
Comisións executivas de
Comunidades autónomas e
provinciais
4039,49 5,26 -

As empresas do IBEX-35
LOIEMH: 8 anos para
alcanzar a paridade.
Datos actuais: 11,5 %
Obxectivo: 2032?

Mulleres nos consellos de administración
Recomendación 15 do Código unificado
do bo goberno: «lograr unha axeitada
diversidade nos Consellos de
Administración non constitúe só un
desafío no plano da ética, da política e
da responsabilidade social corporativa;
é tamén un obxectivo de eficiencia que
as sociedades cotizadas deben
formularse, polo menos a medio prazo»
Resultado: 80 %
Excepcións: Endesa, Gas Natural, Sacyr
Vallehermoso e Técnicas Reunidas.

Mulleres nos reais academias españolas
ACADEMIAS ♀ ♂
Farmacia (RANF) 5 38
Real Academia Española (RAE) 7 35
Historia (RAH) 5 31
CC Exactas, físicas e naturais 4 43
Belas Artes de San Fernando 2 55
Ciencias Morais e Políticas 1 47
Medicina (RANM) 2 45
Xurisprudencia e lexislación 1 32
TOTAL 27 326
Fonte: Elaboración propia con datos publicados publicados nas
páxinas webs das academias (marzo 2014).

Que teñen en común estas mulleres?
Poderías identificalas?

Mulleres na cabeza dun goberno
•Michel Bachelet (Chile)
•Joyce Banda (Malaui)
•Ellen Johnson-Sirleaf (Liberia)
•Sheikh Hasina (Bangladesh)
•Park Geun-hye (Corea do Sur)
•Yingluck Shinawatra (Tailandia)
•Helle Thorning-Schmidt (Dinamarca)
•Dalia Grybauskaitė (Lituania)
•Angela Merkel (Alemaña)
•Erna Solberg (Noruega)
•Alenka Bratušek (Eslovenia)
•Cristina Fernández de Kirchner (Arxentina)
•Dilma Rousseff (Brasil)
•Laura Chinchilla Miranda (Costa Rica)
•Kamla Persad-Bissessar (Trinidad e Tobago)

Cuantitativamente as mulleres
estamos menos representadas que os
homes pero como é, cualitativamente,
a presenza das mulleres nos postos de
poder e representación?

Camila Vallejo (Santiago, Chile,1988) presidenta da Federación de
Estudiantes de la Universidad de Chile (2001-2011)

Nota de prensa en El Mundo

Pascua militar de 2009

Discurso de Michelle Obama na convención demócrata
(setembro de 2012)

«É unha muller» (2005)

Angela Merkel «saca peito» (Inauguración da Ópera
de Oslo, 2008).

Trátase igual a mulleres e a homes na
esfera pública? Por que?
Temos referentes positivos as mulleres para
participar na vida política das nosas
comunidades? Onde están as mulleres?

«Porque hai unha
historia que non está
na historia e que só
se pode rescatar
escoitando o
murmurio das
mulleres».
Rosa Montero
(Madrid, 1951)

Teríamos avanzado igual sen a influencia
das mulleres que nos precederon?
Influímos a outras persoas coas nosas
accións?
Por que é agora cando se comeza a dar
visibilidade ás achegas das mulleres en
todos os campos da historia e en todas as
disciplinas?

Nomea algunha muller que teñas como
referente pola súa participación na vida
política.
Cita algún feito político relevante –a
calquera nivel- liderado e/ou protagonizado
por mulleres.

Tamén é política a
participación naquelas
actividades que poden
influír ou incidir na
xestión do Estado ou
nas relacións de poder
entre os distintos
grupos da sociedade.

«Tennos sen coidado as vosas
leis, cabaleiros, nós situamos a
liberdade e a dignidade da muller
por enriba de todas esas
consideracións, e imos continuar
esa guerra como o fixemos no
pasado; pero non seremos
responsables da propiedade que
sacrifiquemos, ou do prexuízo
que a propiedade sufra como
resultado. De todo isto será
culpable o goberno que, a pesar
de admitir que as nosas peticións
son xustas, négase a
satisfacelas». Emmeline Pankhurs
(Manchester, 1858-
Londres, 1928)

«As ferramentas do
amo nunca
desmontan a casa do
amo».
Audre Lorde
(Harlem, Nova York, 1934-Saint
Croix, 1992)

Rosa Louise McCailey, de casada Rosa Parks
(1913 - 2005)
Na defensa dos dereitos civis...

Sylvia Rae Rivera (1951-2002)
Na defensa dos dereitos das persoas LGTBQI

As nais da praza de Maio
Na memoria histórica

As mulleres d’As Encrobas
Na defensa das súas casas e das propiedades

Wangari Maathai, fundadora en 1977 do Movemento Cinturón Verde
(Nyeri, Kenia, 1940 - 2011)

Contra o patriarcado
.
«Virxe María, nai de
Deus, líbranos de Putin.
Líbranos de Putin,
líbranos de Putin.
Virxe María, nai de Deus,
faite feminista»
As Pussy Riot, Maria Alekhina,
Nadezhda Tolokonnikova e Ekaterina
Samutsevich

Sampat Pal e as Gulabi Gang
Contra a violencia machista

Rebecca Lolosoli (Wamba,Samburu, Kenia, 1962)
e a aldea «Umoja»
Contra as prácticas culturais
machistas

Manal al-Sarif (Provincia de Makkah, La Meca 1978)
Contra as leis patriarcais

Lina Ben Mehenni (1983), blogger, a primeira en
alentar as revoltas en Túnez
Contra os gobernos corruptos

Ada Colau (Barcelona, 1974), activista social, cofundadora e
voceira da Plataforma de Afectados por la Hipoteca de
Barcelona e voceira da PAH estatal.
Polo dereito á vivenda

Campaña Feminismos Coruña

«Las feministas somos lo máximo»
Imaxe dunha búsqueda realizada o 4 de marzo de 2013
Mesma búsqueda realizada o 14 de maio de 2013

«A lei que escraviza a
muller e a priva de
instrución, oprímevos
tamén a vós, homes
proletarios. (...) No nome
do voso propio interese,
homes; no nome da vosa
mellora, a vosa, homes; en
fin, no nome do benestar
universal de todos e de
todas comprométovos a
reclamar os dereitos para a
muller»
Unión Obrera, 1843
Flora Tristán (1803-1844)
Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades entre mulleres e homes

«Se politicamente se
construíron as desigualdades,
tamén politicamente temos que
desmontalas. A política
democrática é clave para o
feminismo; baseada na
participación, o diálogo, os
acordos consensuados e nunha
“normatoriedade” que nos
permita constituírnos como
sociedades en igualdade. A
política ten que ser o punto
común para realizar un novo
contrato social de xénero, clase,
étnico, entre @s diferentes,
respectando a diversidade »
Marcela Lagarde y De los Ríos (1948)

Perspectiva de xénero
Tomar en
consideración e
prestar atención
as diferenzas
entre mulleres e
homes en calquera
actividade ou
ámbito dados nunha
política.

a) recoñecer as relacións de
poder que se dan entre os
xéneros;
b) que estas relacións foron
constituidas social e
historicamente e son
constitutivas das persoas;
c) que estas atravesan todo o
entramado social e se
articulan con outras
relacións sociais.

Accións que teñen en conta a
perspectiva de xénero:
A redistribución equitativa das
actividades
Valorar de xeito xusto os traballos
que realizamos homes e mulleres
Modificar as estruturas sociais, os
mecanismos, regras, prácticas e
valores que reproducen a
desigualdade entre os sexos nos
ámbitos domésticos, privados e
públicos.

Análise de xénero.
Avaliación do impacto en función
do xénero.
Indicadores de xénero.
Fenda de xénero.
Elementos:

Accións positivas
1.Co fin de facer efectivo o dereito constitucional
da igualdade, os poderes públicos adoptarán
medidas específicas en favor das mulleres para
corrixir situacións patentes de desigualdade de
feito respecto dos homes. Tales medidas, que
serán aplicables en tanto subsistan as devanditas
situacións, terán que ser razoables e
proporcionadas en relación co obxectivos
perseguido en cada caso.
2.Tamén as persoas físicas e xurídicas privadas
poderán adoptar este tipo de medidas nos termos
establecidos na presente Lei.
Artigo 11 da Lei orgánica 3/2007
Poíticas públicas de igualdade de oportunidades entre homes e mulleres e promoción profesionalConceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades entre mulleres e homes

Natureza
Palían obstáculos, dificultades e barreiras.
Favorecen cambios en actitudes,
capacitación etc. ... respecto á situación de
desvantaxe no punto de partida.
Compensan e neutralizan as
discriminacións.

Apoio lexislativo
Artigo 14 da Constitución
española.
Artigo 9.2 da Constitución
española.
Artigo 1.1 da LOIEMH.
Artigo 4 da LOIEMH.

Artigo 9.2 da CE
Corresponde aos poderes públicos promover as
condicións para que a liberdade e a igualdade do
individuo e dos grupos nos que se integra sexan reais e
efectivas; remover os obstáculos que impidan ou
dificulten a súa plenitude e facilitar a participación de
todos os cidadáns na vida política, económica, cultura e
social.

Artigo 1.1 da LOIEMH
As mulleres e os homes son iguais en dignidade humana,e
iguais en dereitos e deberes. Esta lei ten por obxecto facer
efectivo o dereito de igualdade de trato e de oportunidades
entre mulleres e homes, en particular, mediante a eliminación
da discriminación da muller, sexa cal for a súa circunstancia
ou condición , en calquera dos ámbitos da vida e,
singularmente, nas esferas política, civil, laboral, económica,
social e cultural para no desenvolvemento dos artigos 9.2 e
14 da CE, acadar unha sociedade máis democrática, máis
xusta e maís solidaria.

Artigo 4 da LOIEMH
Integración do principio de igualdade na interpretación e
aplicación das normas.
A igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres
e homes é un principio informador do ordenamento
xurídico e, como tal, integrarase e observarase na
interpretación e aplicación das normas xurídicas.

Accións positivas no emprego
público galego
Obriga da análise previa de toda oferta de emprego
público para coñecer se os requisitos esixidos ás
persoas aspirantes implican ou poidan implicar un
prexuízo para as mulleres ou un colectivo predominante
feminino. (Art. 35 da Lei de igualdade)
Composición paritaria dos tribunais examinadores. (Art.
36 da Lei de igualdade).
Actuacións especiais en caso de infrarrepresentación.
(Art. 37 da Lei de igualdade)
-

Maistreaming ou transversalidade
de xénero
É a principal estratexia
para promover a igualdade
de oportunidades dunha
forma global, implicando
aos gobernos e a todos os
axentes no compromiso de
promover activamente a
igualdade, introducindo a
perspectiva de xénero en
todas as políticas, programas e
actuacións.

Plataforma para a Acción da IV Conferencia
Mundial sobre Mulleres de NU de Pekín (1995).
Require a «os gobernos e outros actores
promocionar unha política activa e visible do
mainstreaming de xénero, en todas as políticas
e programas, para que, antes de que se tomen
as decisións, se realice unha análise dos efectos
producidos en mulleres e homes, respectiva-
mente»

«Organización (a reorganización), a
mellora, o desenvolvemento e a
avaliación dos procesos políticos, de
modo que unha perspectiva de igualdade
de xénero se incorpore en todas as
políticas, a todos os niveis e en todas as
etapas, polos actores normalmente
involucrados na adopción de medidas
políticas»
Consello de Europa

Amplía o concepto de
igualdade (igualdade real).
Incorporación da
perspectiva de xénero na
axenda política.
Inclusión e participación
das mulleres nas
institucións e procesos de
toma de decisións.

Prioriza as políticas de
igualdade de xénero e aquelas
de especial relevancia para as
mulleres.
Cambio nas culturas
institucional e organizativa
(procesos, mecanismos e
actores).

Obxectivos
Incorporar transversalmente as
estratexias de igualdade de
xénero a todas as políticas, todos os
niveis e en todas as etapas.
Ter en conta nas decisións
políticas e técnicas as súas
consecuencias diferenciais entre
homes e mulleres.

«Se se houbese de
definir a
democracia podería
facerse dicindo que
é a sociedade na
cal non só é
permitido, senón
esixido, ser
persoa»
Maria Zambrano Alarcón (1904-
1991)

Lei orgánica, 3/2007, para a
igualdade efectiva de mulleres
e homes
«A Lei nace coa vocación de erixirse na lei-código da
igualdade entre mulleres e homes»

Novidade: prevención de
condutas discriminatorias e
o deseño de políticas
activas para facer efectivo
o principio de igualdade.

Como?
Principio de transversalidade
en todas as materias
en todos os ámbitos

Define
Principio de igualdade de trato entre mulleres e homes
(artigo 3)
Discriminación directa e indirecta (artigo 6)
Acoso sexual e por razón de sexo (artigo 7)
Accións positivas (artigo 11)
Plans de igualdade nas empresas (artigos 45 ao 49)
Unidades de igualdade (artigo 77)
Composición equilibrada (Disposición adicional primeira)

Aspectos xerais
Finalidade: alcanzar a igualdade real e efectiva entre
mulleres e homes e a eliminación de toda discriminación
por razón de sexo, en particular a que afecta ás mulleres.
Persoas destinatarias: todas as persoas teñen recoñecido o
seu dereito ao goce dos dereitos derivados do principio de
igualdade de trato e da prohibición de discriminación por
razón de sexo.
A quen obriga: a todas as persoas físicas e xurídicas que se
atopan ou actúan en territorio español, con independencia
da súa nacionalidade, domicilio ou residencia.

Dimensión: transversal.
Establece os criterios de actuación de todos os poderes
públicos en relación coa igualdade, integrando o principio
de igualdade e a perspectiva de xénero.
Define os conceptos e categorías básicas relativas á
igualdade.
Establece as garantías procesais para a tutela do dereito á
igualdade de mulleres e homes, a través dun procedemento
preferente e sumario con inversión da carga de proba.

Lexitima ás institucións públicas con competencias en
materia de muller e ás organización para a defensa dos
dereitos da igualdade entre mulleres e homes, para actuar
en determinados procedementos xudiciais como os
relacionados con violencia de xénero ou por acoso laboral por
razón de sexo.
Establece un marco xeral para a adopción das accións
positivas.
Incorpora un conxunto de medidas para eliminar e
corrixir as desigualdades.
Asegura unha representación equilibrada na composición
de órganos, nos cargos de responsabilidade de todos os
poderes públicos e na normativa do réxime electoral.

Medidas
1. Creación de novos organismos
-Comisión interministerial de igualdade entre mulleres
e homes
-Unidades de igualdade
-Consello de participación da muller
2. Utilización dunha linguaxe non
sexista por parte dos poderes
públicos.
3. Introdución da variable sexo na
elaboración de estudos e estatísticas
que deban elaborar os poderes
públicos.

4. Creación dun Plan estratéxico de
igualdade de oportunidades.
5. Regulanse os plans de igualdade
nas empresas e a súa negociación
nos convenios colectivos.
6. Créase o distintivo empresarial en
materia de igualdade.
7. Establece medidas específicas para
previr o acoso sexual e o acoso por
razón de sexo no traballo.

8. Recoñécese o dereito á
conciliación e o fomento da
corresponsabilidade.
9. Créase o permiso de
paternidade autónomo.
10. Créase una prestación por
maternidade de 42 días de
duración para as traballadoras que
non teñen suficiente cotización.
11. Prevé o desenvolvemento da
figura xurídica da «titularidade
compartida» (Lei 35/2011 , de 4
de outubro, sobre titularidade
compartida das explotacións
agrarias).

12. Mellora a prestación económica
por risco durante o embarazo
13. Protexe o risco durante a
lactación, cunha prestación
económica.
14. Establece a obriga de evitar toda
discriminación no acceso e
subministro de bens ou servizos.

Que resulta máis fácil defender a igualdade ou a
desigualdade?, por que?, que se pode argumentar
sobre a igualdade? para que é favorable a
igualdade?
Como argumentar fronte a posicións
desfavorables?, que se pode facer para favorecer
a igualdade de oportunidades entre homes e
mulleres?, que implica a igualdade na práctica, na
vida diaria?

Leis galegas de igualdade
Lei 7/2004, de 16 de xullo, galega para a
igualdade de mulleres e homes.
Lei 2/2007, de 28 de marzo, de traballo en
igualdade das mulleres de Galicia.
Lei 11/2007, de 27 de xullo, galega para a
prevención e tratamento integral da
violencia de xénero.
-

Leis galegas de igualdade
Decreto 181/2008, de 24 de xullo, polo que
se regula o Consello Galego de
Participación das Mulleres no Emprego e
nas Relacións Laborais (parte derogada), e
a integración da igualdade nas políticas de
prevención de riscos laborais.
Decreto 33/2009, de 21 de xaneiro, polo
que se regula a promoción da igualdade
nas empresas e a integración do principio
de igualdade nas políticas de emprego.
-

Organismos de igualdade

Instituto de la Mujer
(Lei 16/1983, de 24 de outubro)
I Plan de Igualdade de Oportunidades
das Mulleres (1988-1990)
II PIOM (1993-1995)
III PIOM (1997-2000)
IV PIOM (2003-2006)
Plan estratéxico de igualdade de
oportunidades (2008-2011)
-

Servizos
Centro de información dos dereitos da muller.
Programas de educación.
Iniciativas de sensibilización.
Formar en materia de igualdade.
Fomentar relacións con institucións similares das CC
AA e das administracións locais.
Información e Asesoramento para Emprendedoras e
Empresarias (Programa PAEM).
-

-
Carmen Plaza
Martín
-
-
Blanca Hernández
Oliver
Juan Manuel
Moreno Bonilla
Ana Mato Adrover

Organigrama
Dirección xeral: Carmen Plaza Martín.
Secretaría xeral: Mª Eugenia Bellver
Moreira.
Subdirección xeral de estudos e
cooperación: Mariano Álvaro Page.
Subdirección xeral de programas:
Jesús Casas Grande.

1983:Ministerio de Cultura
1888: Ministerio de Asuntos Sociais
Ministerio de Traballo
2008: Ministerio de Igualdade
2010:Ministerio de Sanidade, Política
Social e Igualdade
2011: Ministerio de Sanidade, Servizos
Sociais e Igualdade (Sª de Estado de
Servizos Sociais e Igualdade)
Historia

Organismos estatais de igualdade
Secretaría General de Políticas de Igualdad.
Do Ministerio de Igualdad á Secretaría de Estado de Igualdade.
Ministerio de Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad: Secretaría de Estado
de Servicios Sociales e Igualdad, Delegación del Gobierno para la Violencia
de Género e a Dirección General para la Igualdad de Oportunidades.
Observatorio de la Igualdad de Oportunidades entre Mujeres y Hombres.
-

Organismos estatais de igualdade:
Observatorio de la Imagen de las Mujeres (OIM).
Observatorio contra la violencia doméstica y de género
do Consejo General del Poder Judicial.
Observatorio de Salud de las Mujeres (OSM).
Observatorio Militar para la Igualdad.
Unidad de Mujeres y Ciencia.
-

Organismos creados pola LOIEMH
Comisión Interministerial de
Igualdad entre Mujeres y
Hombres
Unidades de Igualdad.
Consejos de Participación de
la Mujer.
-

Organismos galegos
Secretaría Xeral de Igualdade.
Consello Galego das Mulleres.
Comisión non permanente para a igualdade e
para os dereitos das mulleres.
Unidade administrativa de igualdade
(Consellería de Traballo e Benestar, Sª Xeral
Técnica): M.ª Elisa Fdez. Pampillón.
-

Unidade Muller e Ciencia de Galicia: Elena
Vázquez Cendón.
Observatorio da publicidade.
Consorcio Galego de Igualdade e Benestar:
centros da Rede Galega de Acollemento: Beatriz
Mato Otero
Rede Transfronteiriza dos Centros para Mulleres
(CEDIM).
Centros de Información á Muller.
-

Susana López Abella Elisa Fernández Pampillón

Artigo 41. Fomento da investigación, do desenvolvemento
científico e da innovación tecnolóxica na universidade. 4.
Promoverase que os equipos de investigación desenvolvan a súa
carreira profesional fomentando unha presenza equilibrada entre
mulleres e homes en todos os seus ámbitos.
[Engadido pola lei 4/2007, de 12 de abril]
Artigo 46. Derechos y deberes de los estudiantes. b. A igualdade
de oportunidades e non discriminación por razóns de sexo, raza,
relixión ou discapacidade ou cualquera outra condición ou
circunstancia persoal ou social no acceso á universidade, ingreso
nos centros, permanencia na universidade e exercicio dos dereitos
académicos.
Lei Orgánica 6/2001, de 21 de
decembro, de universidades

Artigo 48. Normas xerais [Redacción segundo lei 4/2007, de 12 de
abril] 3. A contratación do persoal docente e investigador, excepto
a figura de Profesor Visitante, farase mediante concurso público
[...] A selección efectuarase con respecto aos principios
constitucionais de igualdade, mérito e capacidade […]
Artigo 62. Concursos para o acceso a prazas dos corpos docentes
universitarios. 3. [...] A dita composición deberá axustarse aos
principios de [...] , procurando unha composición equilibrada entre
mulleres e homes, salvo que non sexa posible por razóns
fundadas e obxectivas debidamente motivadas.

Artigo 64. Garantías das probas. 1. Nos concursos de
acceso quedarán garantidos, en todo momento, a
igualdade de oportunidades dos candidatos e o
respecto aos principios de mérito e capacidade.
Artigo 75. Selección. 2. A selección do persoal de
administración e servizos realizarase [...] atendendo
aos principios de igualdade, mérito e capacidade.

A igualdade na UVigo
Normas de paridade na
composición dos órganos
previstos nos Estatutos e nas
comisións delegadas do
Consello de Goberno.
Medidas específicas.
I Plan de igualdade entre
mulleres e homes da
Universidade de Vigo (2012-
2014).

I Plan de igualdade entre mulleres e homes
da Universidade de Vigo (2012-2014)
1. Compromiso da UVigo coa
igualdade de xénero.
2. A cultura da igualdade na
UVigo.
3. Docencia, investigación e
transferencia de coñecemento
con perspectiva de xénero.
4. Relacións sociais e as
condicións de traballo nun
contorno de igualdade.

Compromiso coa igualdade
Afianzar e ampliar o compromiso da
Universidade coa igualdade.
Dar visibilidade ao compromiso da UVigo coa
igualdade.
Coñecer e facer visible a situación de homes e
mulleres na Universidade.
Reforzar as estruturas existentes e crear
estruturas específicas de apoio á política de
igualdade.
Promover a participación e a presenza
equilibrada de homes e mulleres.
Facer extensivo o compromiso coa igualdade a
todas aquelas institucións e empresas coas que
a UVigo mantén relacións institucionais.

Cultura de igualdade na UVigo
Expandir e impregnar a cultura da igualdade.
Promover a reflexión e o debate sobre a
igualdade e sobre outros aspectos relativos á
equidade de xénero.
Integrar a perspectiva de xénero na xeración,
transmisión e transferencia de coñecemento.
Dar visibilidade e difundir a perspectiva de
xénero na docencia, na investigación e na
transferencia de coñecemento.
Impulsar a incorporación da perspectiva de
xénero na docencia.
Impulsar a incorporación da perspectiva de
xénero na investigación e na transferencia de
coñecemento.

Docencia, investigación e transferencia de
coñecemento con perspectiva de xénero
Dar visibilidade e difundir a
docencia e investigación.
Impulsar a incorporación da
docencia.
Impulsar a incorporación da
investigación e na
transferencia de coñecemento.

Relacións sociais e condicións de traballo
nun contorno de igualdade
Aplicación do principio de igualdade nos procesos de
selección, acceso, promoción e desenvolvemento
profesional.
Impulsar a formación en xénero e darlle
recoñecemento.
Incoporar a perspectiva de xénero na política salarial.
Facilitar a conciliación da vida persoal, profesional e
familiar.
Introducir a perspectiva de xénero nas políticas de
seguridade e saúde no traballo e na prevención das
situacións de acoso e violencia.

«A actuación da
muller non implica
unha participación
no poder masculino,
senon cuestionar o
concepto de poder».
Carla Lonzi
(1931-1982)

Crear unha xenealoxía de mulleres.
Pór de manifesto as achegas das
mulleres.
Incorporar conceptos como
igualdade, xustiza, perspectiva de
xénero etc.
O persoal, é político.
Estender a democracia á esfera
doméstica.
Introducir novos temas nas
axendas.

Que outros conceptos
podemos incorporar
para introducir a
perspectiva de xénero
nas nosas vidas?

As «claves feministas» son
mecanismos ou métodos
que cada quen
empregamos para elaborar
a nosa propia teoría da
autonomía.

Algo por construír.
Enmarcado dentro do
poder.
Forma parte da nosa
estratexia de loita .
Ten como soporte a
liberdade, definida a
partir da experiencia de
cada persoa.
Autonomía

É un feito simbólico.
Non é natural.
Constrúese a través de
procesos vitais.
Non é o mesmo que
independencia.

Categoría que abarca
un conxunto de poderes
positivos para vivir.
Eleanore Roosevelt (1884-1962)
Poderío

«The Healthier Choice» (2007) de
Margaret Harrison
É o conxunto de procesos
vitais definidos pola
adquisición ou invención
e interiorización de
poderes que permiten a
cada muller ou colectivo de
mulleres, enfrontar formas
de opresión vixentes nas
súas vidas.
[Marcela Lagarde]
Empoderamento

cando eses poderes xa
non son externos,
volveronse corpo e
subxectividade, xeito
de ser e de vivir.
Estamos empoderadas

Cando defendemos
sobre todas as cousas os
nosos corpos, os nosos
recursos, as nosas
capacidades, os nosos
bens, as nosas
oportunidades, o noso
mundo inmediato e
mediato.

Quérese unha transformación no
acceso das mulleres tanto á
propiedade coma ao poder, o cal
transforma as relacións de xénero e
é unha precondición para lograr a
equidade entre homes e mulleres.
Superar o illamento require máis
que destrezas de información, ten
que ver co xeito como unha persoa
se ve a si mesma e ao mundo.
É importante o desenvolvemento da
conciencia política.
En resumo

Solidariedade
entre mulleres
no contexto
patriarcal.

Tamén se advirte que cando
algunhas mulleres acceden ao
poder, a miúdo mimetízanse co
medio para subsistir sen facer
peligrar a sua posición,
convertíndose en artífices e/ou
símbolos da permanente
subordinación da muller aos
intereses de clase, xenéricos e
étnicos do modelo patriarcal.

Só un cambio cultural
permite desactivar e
deconstruír os patróns
culturais patriarcais e ir
máis alá do concepto de
solidariedade, para
analizar de xeito honesto
o exercicio do poder
entre as propias mulleres.

As mulleres debemos asumir
un compromiso ético para
articular esforzos e facer
que as relacións entre nós se
desenvolvan segundo o novo
modelo ético da «sororidade».

Construír a ética da sororidade
implica establecer a ética do
desenvolvemento colectivo a partir do
individual, pero tendo presente que
este concepto non implica a
incondicionalidade da fantasía
materna, a abnegación, o altruismo
ou o sacrificio.
Trátase de emprender solidariedade,
recoñecemento e valor ás accións e
pensamentos das demais mulleres.
En resumo, unha solidariedade
intelixente e crítica desde unha
conciencia feminista.

Na construción da sororidade
importa crear un novo liderado
feminino que faga que a
convivencia das mulleres permita
establecer relacións de irmandade,
confianza, fidelidade, apoio e
recoñecemento, sendo concientes
que, desde tempos antiguos,
moitas mulleres nos precederon
realizando un traballo arduo para
lograr relacións sociais favorables
para elas e para nós.

«É preciso propiciar o
desenvolvemento da autoestima
de xénero e da estima de xénero
ás outras; eliminar a violencia
contra as outras mulleres,
expresada como hostilidade,
agresión, discriminación, desprecio,
deslealtade e traición de xénero e
procurar un trato digno e
respectuoso ás outras mulleres;
eliminar a explotación e o
abuso a outras mulleres e
renunciar ao traballo invisible
de outras mulleres e de nós mesmas
ao establecer relacións laborais que
constrúan a nosa común cidadanía».

É un pacto político de xénero
entre mulleres que se recoñecen
como interlocutoras.
Non hai xerarquía, senón o
recoñecemento da autoridade de
cada unha.
Baséase no principio de
equivalencia humana: se o teu
valor diminúe por efecto do
xénero, tamén é diminuído o
xénero en si.

Ten un principio de reciprocidade que
potencia a diversidade.
Implica compartir recursos, tarefas, accións,
éxitos…
Da a coñecer as achegas das mulleres
para construír non só a valoración humana
senón a dos seus feitos.
Baséase no respecto entre mulleres, o que
implica o enfrontamento coa misoxínia.

Liderado
Influenza que se exerce sobre as
persoas e que permite incentivalas
para que traballen de xeito
entusiasta por un obxectivo común.

Liderado
É unha capacidade estendida.
Esta presente en todas as actividades nas
que aparecen as relacións humanas.

Liderado
É unha das dimensións fundamentais
da función de dirección.
Calidades persoais +
coñecementos e
habilidades.

Autoritarios vs
democráticos
Centrados na tarefa vs
centrados nos
resultados
Centrados nas relacións
vs centrados nas
persoas.

Estamos ante unha persoa líder cando
nos fai sentir:
• Capaces
• Con talento
• Importantes
• Poderosas/os
• Apreciadas/os

Ferramentas:
Escoita
Participación
Valoración
Ambiente e recursos
Confianza
Entusiasmo
Etc.

A autoridade é unha
substituta pobre do
liderado.
O liderado é acción,
non posición.

Perspectiva feminista
analítica,
ética
e política

Liderado + xénero
Liderado convencional
e liderado
transformador.

Liderado convencional Liderado transformador
Os seus obxectivos son o
control e o dominio
Os seus obxectivos son o
cambio e a superación
Fomenta relacións
baseadas na
dependencia
Fomenta relacións
baseadas na liberdade
Baséase na xerarquía e
na orde establecida
Baséase no
recoñecemento e a
confianza do grupo
Esixe respecto á
autoridade
Facilita, comunica, crea
redes
Proxecto Capacitação de Multiplicadoras em Gênero e Liderança da
Rede Mulher e Educação

Tende a actuar desde o conflito e
remitíndose ao pasado
Ten capacidade para manexar o
conflito dende o presente, con
perspectiva de futuro e ten
racionalidade e intelixencia para a
resolución de problemas
Ten respostas firmes e
categóricas
Cuestiona e pregunta
Impón, limita, define Delega poder e responsabilidades
Manda e dá ordes Potencia e valora a creatividade
Impón disciplina Relacionase creando conciencia nas
outras persoas para acadar
obxectivos compartidos

Avalia unicamente o rendemento Traballa por obxectivos
E ríxido (segundo un patrón
militar)
É flexible (segue un patrón
educativo)
Promove en funcion de relacións
clientelistas
Promove en función de resultados e
da profesionalidade
Concede aumentos automáticos
de soldo
Remunera segundo a produtividade
Crea desconfianza e provoca
relacións de cautela e medo
Propicia un bo ambiente de traballo
para o crecemento persoal e grupal, e
anima que todas e todos no equipo
acheguen as suas mellores
capacidades

Castiga polos erros Dialoga e premia acertos
É pechado: prioriza contactos
internos coa xente «de arriba»
e «de abaixo»
É aberto: prioriza contactos co
mundo e coa xente de fora
Afirma: «Iso e o que temos que
facer»
Pregunta: «Como podo colaborar
para que ti poidas facelo mellor?»
Apoiase en patróns establecidos É innovador e ten vision
Garda información para
preservar poder
É transparente e aberto

Ten pouco tempo para as
persoas
Dedica bastante tempo ás
persoas
E ríxido e mecanicista É flexible e ten visión global
Situase no cumio da estrutura Sitúase no centro do grupo
Inspira temor e distancia Xera credibilidade e confianza
É frio, impersoal e
aparentemente obxectivo
É calido, persoal e directo

Concepción do poder
Liderado
convencional
Poder sobre: xera
conflitos e
confrontacións
directas.

Liderado transformador
Poder para: constrúe capacidades e
liderados, apoia decisións individuais.
Poder con: mobiliza socialmente,
establece alianzas e coalicións.
Poder de: Incrementa a autoestima,
amplía a conciencia, constrúe
confianza e credibilidade.
«PODERÍO»

As persoas que
desenvolven liderados
transformadores
deconstrúen a orde
patriarcal e crean unha
nova orde social desde
as mulleres.

As líderes
transformadoras
son persoas
disidentes.

As líderes
transformadoras viven
a favor das mulleres,
colocándose a si
propias como
prioridade.

As líderes
transformadoras son
persoas pioneiras que
abren camiño ao resto
Coñécense a si propias.
Desenvolven autonomía persoal.
Ten discurso propio e tradúceno á linguaxe
cotiá.
Inventan formas propias desde as mulleres.
Administran recursos.
Exercen sedución política con transparencia.

As líderes
transformadoras
crean espazos
políticos entre
mulleres.

As líderes
transformadoras
distribúen o
liderado entre as
mulleres.

As líderes
transformadoras
constrúen desde a
horizontalidade e a
negociación,
apoiándose en
alianzas.

As líderes
transformadoras
convencen desde a
propia vida e coa
acción.

Tema 3

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (8)

Viewers also liked

Viewers also liked (9)

Similar to Tema 3

Similar to Tema 3 (12)

More from marcendon

More from marcendon (20)

Tema 3