Cơ sở lý luận về văn hóa doanh nghiệp và phát triển văn hóa doanh nghiệp. Văn hóa là khái niệm có nhiều cách hiểu tùy vào cách tiếp cận của người nghiên cứu. Là một lĩnh vực đa dạng và phức tạp vì vậy khó có thể thống nhất được một khái niệm đầy đủ và chính xác về văn hóa. Nên việc cùng tồn tại nhiều khái niệm văn hóa khác nhau cùng làm vấn đề được hiểu biết một cách phong phú và toàn diện hơn.

1. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP VÀ
PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm về văn hóa
Văn hóa là khái niệm có nhiều cách hiểu tùy vào cách tiếp cận của người nghiên
cứu. Là một lĩnh vực đa dạng và phức tạp vì vậy khó có thể thống nhất được một khái
niệm đầy đủ và chính xác về văn hóa. Nên việc cùng tồn tại nhiều khái niệm văn hóa
khác nhau cùng làm vấn đề được hiểu biết một cách phong phú và toàn diện hơn.
Ở phương Đông, trong tiếng Hán cổ, từ “văn hóa” được kết hợp từ ngữ nghĩa của
hai chữ “văn” và “hoá”. “Văn” là vẻ đẹp của nhân tính, cái đẹp của tri thức, trí tuệ con
người có thể đạt được bằng sự tu dưỡng của bản thân và cách thức cai trị đúng đắn của
nhà cầm quyền. Còn chữ “hóa” là việc đem cái văn (cái đẹp, cái tốt, cái đúng) để cảm
hóa, giáo dục và hiện thực hóa trong thực tiễn, đời sống. Vậy, văn hóa chính là nhân
hóa hay nhân văn hóa. Đường lối văn trị hay đức trị của Khổng Tử là từ quan điểm cơ
bản về văn hóa này. Bởi văn hóa là văn trị giáo hóa, là giáo dục, cảm hóa bằng điểm
chương, lễ nhạc, không dùng hình phạt tàn bạo và sự cưỡng bức.
Tổng giám đốc Tổ chức văn hóa, giáo dục, khoa học của Liên Hiệp Quốc
(UNESCO) Federico Mayor đã đưa ra một định nghĩa được nhiều quốc gia thừa nhận
và ứng dụng: “Văn hoá là tổng thể sống động các hoạt động sáng tạo trong quá khứ và
hiện tại. Qua các thế kỷ, hoạt động sáng tạo ấy đã hình thành nên hệ thống các giá trị,
các truyền thống và thị hiếu - những yếu tố xác định đặc tính riêng của mỗi dân tộc.”
Theo đó, ta hiểu rằng văn hóa nói một cách giản dị, là những gì còn lại sau những chu
trình lịch sử khác nhau, qua đó người ta có thể phân biệt được các dân tộc với nhau.
Thông qua mỗi một chu kỳ của sự phát triển, dân tộc đó tương tác với mình với dân tộc
khác, cái còn lại được gọi là bản sắc, hay còn gọi là văn hóa.
Với quan niệm xem văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội, khái niệm văn hoá
được mở rộng hơn. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra định nghĩa: “Vì lẽ sinh tồn cũng
như mục đích cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết,
đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt
hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương tiện sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát
minh đó tức là văn hoá”. Trong câu nói trên, “văn hóa” được Bác nói đến vừa mang ý
nghĩa khái quát vừa gắn với từng nhóm người, xã hội, quốc gia, dân tộc – văn

2. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
7
hóa dân tộc. Bác cũng đã chỉ ra bản chất của văn hóa là lối sống đặc trưng mang phong cách
riêng, được sinh ra từ những thách thức của cuộc sống, của sự tiến bộ và phát triển.
“Văn hoá là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó
mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi sinh
tồn”. Phong cách, lối sống này- tức là văn hóa được thể hiện qua những dấu hiệu đặc
trưng, điển hình nhưu ngôn ngữ, đạo đức (triết lý, chuẩn mực hành vi), luật pháp (quy
tắc, hệ thống xã hội), tôn giáo (niềm tin), văn học, nghệ thuật, phương tiện sinh hoạt và
các phương thức sử dụng (thói quen, truyền thống) trong cuộc sống hằng ngày của con
người. Đó là những cơ sở để có thể nhận diện “bản sắc văn hóa”.
1.1.2. Khái niệm về văn hóa doanh nghiệp
Trong nhiều năm qua, khái niệm văn hóa doanh nghiệp đã được chấp nhận một cách
rộng rãi như là một cách để hiểu được các hệ thống có liên quan đến con người. Mỗi
khía cạnh của văn hóa doanh nghiệp có thể được xem như là một điều kiện môi trường
quan trọng ảnh hưởng đến doanh nghiệp và các đơn vị trực thuộc. Một định nghĩa khác
cũng khá phổ biến là văn hóa doanh nghiệp bao gồm các giá trị, niềm tin hay các qui
tắc được chia sẻ (Beyer và Trice, 1987; Tunstall, 1983; Wilkins và Patterson, 1985;
Martin, 1985; Barney, 1986).
Schein (1989) một trong những người nghiên cứu sâu về văn hóa doanh nghiệp đã
cho rằng văn hóa doanh nghiệp là tổng hợp những ngầm định nền tảng mà các thành
viên trong doanh nghiệp học được trong quá trình giải quyết các vấn đề nội bộ và xử lý
các vấn đề với môi trường xung quanh. Từ một số quan điểm khác, văn hóa doanh
nghiệp có thể được nhìn nhận như là một phương tiện của việc hình thành các hành vi
ứng xử của doanh nghiệp (Graves, 1986). Quan điểm này được ủng hộ bởi Kramer và
Foy (1974) là những người đã xem xét văn hóa doanh nghiệp như là một chất kết dính
để có thể giúp kết nối trong doanh nghiệp.
Một điểm quan trọng mà các nhà nghiên cứu khi đi tìm khái niệm và định nghĩa
của văn hóa doanh nghiệp đã khám phá và nhấn mạnh là văn hóa doanh nghiệp được
xem như một qui trình phát triển và năng động chứ không đứng yên. Morgan (1986) đã
tranh luận rằng văn hóa phải được hiểu như là một hiện tượng sống, năng động thông
qua sự sáng tạo của con người và tái tạo thế giới của họ. Và Schein (1989) cũng tuyên
bố rằng văn hóa doanh nghiệp thay đổi qua thời gian và trở nên gắn bó thành các chức
năng ngoài sự nhận thức của doanh nghiệp. Quan điểm của cả Morgan và Schein điều
ngụ ý rằng những cá nhân chủ chốt sẽ có một vai trò cốt yếu trong việc

3. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
8
định hình và chọn lọc văn hóa cho doanh nghiệp. Schein đã tuyên bố rằng văn hóa doanh
nghiệp được tạo ra bởi những người đứng đầu và là một trong những chức năng quyết
định của lãnh đạo có thể là sáng tạo, quản lý và khi cần thiết thì cũng có thể phá hủy
văn hóa.
Thông qua những định nghĩa của các nhà nghiên cứu về văn hóa doanh nghiệp từ
trước đến nay, định nghĩa văn hóa doanh nghiệp được PGS.TS. Dương Thị Liễu đúc kết
như sau: “Văn hóa doanh nghiệp là hệ thống các giá trị, các chuẩn mực, các quan niệm
và hành vi của doanh nghiệp, chi phối hoạt động của mọi thành viên trong doanh nghiệp
và tạo nên bản sắc kinh doanh riêng của doanh nghiệp”.
* Tác động của văn hóa doanh nghiệp tới sự phát triển của doanh nghiệp
- Xây dựng văn hóa doanh nghiệp giúp cho doanh nghiệp nâng cao năng lực
cạnh tranh
Bởi vì văn hóa doanh nghiệp mạnh mẽ sẽ tạo nên sự thống nhất, giảm thiểu sự
rủi ro, tăng cường sự phối hợp giám sát, thúc đẩy động cơ làm việc của mọi thành viên,
tăng hiệu suất và hiệu quả của doanh nghiệp, từ đó tăng được sức mạnh cạnh tranh và
khả năng thành công của doanh nghiệp trên thị trường.
- Tạo bản sắc riêng cho doanh nghiệp
Việc xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp sẽ giúp cho daonh nghiệp
khẳng định được tên tuổi của mình và để nhận biết được sự khác nhau giữa doanh nghiệp
này với doanh nghiệp khác. Sự khác biệt được thể hiện ở những giá trị tài sản vô hình
của mỗi doanh nghiệp như sự trung thành của mỗi nhân viên, bầu không khí làm việc
của mỗi doanh nghiệp…
- Xây dựng văn hóa phù hợp giúp doanh nghiệp tạo khả năng thích ứng cao với
môi trường
Mọi yếu tố xã hội, khoa học công nghệ, khả năng cảu con người đang thay đổi
theo từng giờ, từng phút và một doanh nghiệp tốt hôm nay nhưng chưa chắc tốt trong
tương lai nếu không có sự định hướng cho những sự thích ứng đó ngay từ bây giờ.
- Văn hóa doanh nghiệp tạo nên giá trị tinh thần cho toàn thể nhân viên
Sống trong một môi trường văn hóa lành mạnh với sự quan tâm thảo đáng cảu
các cấp lãnh đạo sẽ làm cho mọi người cảm thấy lạc quan và cống hiến hết mình cho
mục tiêu của doanh nghiệp. Người ta không chỉ suốt đời lao động vì lý do chỉ để tồn tại
mà họ còn có thể thấy được ý nghĩa của bản thân qua những đóng góp cho cộng đồng
xã hội.

4. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
9
- Văn hóa doanh nghiệp tạo sức hút cho doanh nghiệp
Văn hóa doanh nghiệp chính là hình ảnh về một doanh nghiệp và tạo nên sự
khác biệt với doanh nghiệp khác. Qua văn hóa doanh nghiệp ta sẽ cảm nhận rằng hoạt
động của doanh nghiệp đó là mạnh hay yếu. Doanh nghiệp muốn có được nhiêu tiềm
năng khách hàng, thu hút các hợp đồng kinh tế và nhiều cơ hội liên doanh liên kết với
các đối tác hay không thì cần phải có một môi trường văn hóa doanh nghiệp tốt mới có
thể lấy được lòng tin của khách hàng và đối tác trong kinh doanh.
1.2. Nội dung của văn hóa doanh nghiệp
1.2.1. Các cấp độ của văn hóa doanh nghiệp
Theo Edgar H.Shein, văn hóa doanh nghiệp có thể chia thành hai cấp độ khác
nhau. Thuật ngữ “cấp độ” ở đây chỉ mức độ cảm nhận được các giá trị văn hóa doanh
nghiệp hay cũng có thể nói rằng tính hữu hình và vô hình, tính trực quan và phi trực
quan trong biểu hiện của các giá trị văn hóa đó. Đây là cách tiếp cận độc đáo đi từ
hiện tượng đến bản chất của một nền văn hóa, giúp chúng ta hiểu một cách sâu sắc và
đầy đủ những bộ phận cấu thành nền văn hóa, hai cấp độ văn hóa doanh nghiệp được
minh họa như sau:
Sơ đồ 1.1: Các cấp độ văn hóa doanh nghiệp
Cấp độ Những quá trình - Kiến trúc nội ngoại thất
thứ nhất và cấu trúc hữu hình - Cơ cấu tổ chức, các văn
(hữu hình) của doanh nghiệp bản, quy định, nguyên tắc…
- Lễ nghi, lễ hội, logo…
- Những giá trị được công
bố, các chiến lược, mục tiêu,
Những giá trị được triết lý kinh doanh…
chấp nhận - Các quy định, nguyên tắc
Cấp độ
thứ hai - Những quan niệm chung:
(vô hình) Những niềm tin, nhận thức,
Những quan suy nghĩ,tình cảm…
niệm chung
(Nguồn: Giáo trình văn hóa kinh doanh, PGS.TS.Dương Thị Liễu)

5. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
10
1.2.1.1. Cấp độ 1: Những quá trình và cấu trúc hữu hình
Đó là những biểu trưng trực quan giúp con người dễ dàng nhận thấy, nghe thấy,
sờ thấy các giá trị và triết lý cần được tôn trọng, cấp độ này ta dễ dàng quan sát được
ngay từ lần đầu tiên đối với doanh nghiệp, bao gồm:
- Kiến trúc, cách bài trí, công nghệ, sản phẩm.
Đây được coi là bộ mặt của doanh nghiệp. Kiến trúc và diện mạo luôn được các doanh
nghiệp quan tâm xây dựng. Bao gồm kiến trúc ngoại thất và kiến trúc nội thất công sở.
Trong xã hội ngày nay, các doanh nghiệp càng chú ý tới kiến trúc, diện mạo ngày càng
khẳng định được năng lực tài chính của doanh nghiệp cũng như ưu thế trước đối thủ.
- Cơ cấu tổ chức các phòng ban của doanh nghiệp
Cơ cấu tổ chức phòng ban là khác nhau ở mỗi công ty. Nó phụ thuộc vào ngành nghề
kinh doanh của doanh nghiệp, đặc tính của sản phẩm, tính chất của khách hàng và rất nhiều
yếu tố khác. Việc tổ chức phòng ban một cách hợp lý sẽ có ảnh hưởng tích cực tới tinh thần
làm việc và trách nhiệm của tập thể cán bộ công nhân viên đối với công ty.
- Các văn bản quy định nguyên tắc hoạt động của doanh nghiệp
Tập hợp các văn bản này có thể là các giấy tờ xác nhận quyền hoạt động kinh doanh,
xác định rõ lĩnh vực hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, cũng có thể là văn bản
quy địnhvà điều chỉnh hoạt động trong nội bộ doanh nghiệp, quy định chế độ lao động,
khen thưởng hoặc kỷ luật đối với mọi thành viên trong công ty.
- Lễ nghi và lễ hội hằng năm
Đây là các hoạt động được dự kiến từ trước và được chuẩn bị kỹ lưỡng dưới hệ thống
các sự kiện văn hóa – xã hội chính thức, được thự hiện định kỳ hay bất thường nhằm
thắt chặt mối quan hệ và thường được tổ chức vì lợi ích của những người tham dự. Lễ
nghi tạo nên nét đặc trưng về doanh nghiệp, với mỗi văn hóa thì các lễ nghi có những
hình thức khác nhau. Các nghi lễ thường được xem như sự tôn vinh văn hóa doanh
nghiệp, giúp gợi nhớ và củng cố các giá trị văn hóa.
- Các biểu tượng, logo, slogan, tài liệu quảng cáo của doanh nghiệp
Biểu tượng là từ ngữ, vật thể, trạng thái, hành động hay các đặc điểm tạo nên sự khác
biệt có ý nghĩa đối với cá nhân và nhóm. Bên cạnh biểu tượng , logo và khẩu hiệu cũng
là hai thứ dễ thấy và cho ta cái nhìn cơ bản về văn hóa doanh nghiệp.
- Ngôn ngữ, cách ăn mặc, cách biểu hiện cảm xúc

6. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
11
Là bộ quần áo được may cùng kiểu dáng, màu sắc, chất liệu được mặc bởi các thành
viên trong một tổ chức, doanh nghiệp khi tham gia các hoạt động trong tổ chức, doanh
nghiệp đó theo nội quy, quy định của doanh nghiệp.
- Những huyền thoại, câu chuyện về doanh nghiệp
Sẽ được lưu truyền qua các thế hệ thành viên bằng cách kể lại. Những huyền thoại
giúp xây dựng niềm tin trong lòng các thành viên vào sức mạnh của doanh nghiệp.
- Hình thức mẫu mã sản phẩm
Sản phẩm dịch vụ phát triển đến một mức nào đó sẽ trở thành thương hiệu, là biểu
tượng lợi nhuận của doanh nghiệp.
- Thái độ cung cách ứng xử của các thành viên
Trong công ty luôn có mối quan hệ giữa cấp trên và cấp dưới, giữa các đồng nghiệp,
giữa công ty và các đối tượng hữu quan. Vì vậy, nhân viên phải biết cách ứng xử như
thế nào để môi trường làm việc thân thiện và hòa đồng nhất.
Đây là cấp độ văn hóa dễ nhận biết nhất, dễ cảm nhận nhất, ta có thể thấy ngay trong lần
tiếp xúc đầu tiên thông qua các yếu tố vật chất như kiến trúc, cách bài trí, đồng phục…của
doanh nghiệp. Cấp độ văn hóa chịu ảnh hưởng nhiều bởi tính chất công việc ngành nghề
kinh doanh của doanh nghiệp và quan điểm của lãnh đạo. Cấp độ văn hóa này dễ thay đổi
và thể hiện không đầy đủ và sâu sắc văn hóa doanh nghiệp có quan điểm cho rằng cấp độ
này chỉ phản ánh khoảng 13% đến 20% giá trị văn háo doanh nghiệp.
1.2.1.2. Cấp độ 2: Những giá trị được chấp nhận và quan niệm chung
- Những giá trị được tuyên bố (Chiến lược kinh doanh, mục tiêu…)
Bất kể doanh nghiệp nào cũng có các quy định, nguyên tắc triết lý, mục tiêu và chiến
lược hoạt động riêng của mình, nhưng chúng được thể hiện với nội dung, phạm vi mức
độ khác nhau giữa các doanh nghiệp mà thôi. Đó là kim chỉ nam cho hoạt động của toàn
bộ nhân viên trong doanh nghiệp và được doanh nghiệp công bố rộng rãi ra công chúng
để mọi thành viên cùng thực hiện, chia sẻ và xậy dựng. Đây chính là những giá trị được
công bố, một bộ phận của nền văn hóa doanh nghiệp.
Những giá trị được công bố cũng có tính hữu hình vì người ta có thể nhận biết và diễn
đạt chúng một cách rõ ràng, chính xác. Chúng thực hiện chức năng hướng dẫn cho các
nhân viên trong doanh nghiệp cách thức đối phó với các tình huống cơ bản và rèn luyện
cách ứng xử cho các nhân viên mới trong môi trường cạnh tranh.
- Những quan niệm chung (những niềm tin, nhận thức, suy nghĩ và tình cảm có
tính vô thức)

7. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
12
Trong bất kỳ hình thức văn hóa nào (văn hóa dân tộc, văn hóa kinh doanh, văn hóa
doanh nghiệp,…) cũng đều có các quan niệm chung, được tồn tại trong thời gian dài,
chúng ăn sâu vào trong tâm trí của hầu hết tất cả các thành viên thuộc nền văn hóa đó
và trở thành điều mặc nhiên được công nhận.
Để hình thành được các quan niệm chung này, một cộng đồng văn hóa (bất kỳ ở cấp
độ nào) cũng phải trải qua một quá trình hoạt động lâu dài, trải qua sự va chạm và xử lý
các tình huống thực tiễn, phải trải qua quá trình tích lũy sự nếm trải những thành công
và thất bại. Chính vì vậy khi đã hình thành, các quan niệm chung rất khó bị thay đổi.
Không phải vô lý mà hàng chục năm nay, sự bình đẳng nam – nữ vẫn là mục tiêu mà
nhiều quốc gia trên các châu lục đều hướng tới. Hay quan điểm trọng nam khinh nữ vốn
đã trở thành quan niệm chung của nhiều quốc gia, nhiều cấp độ văn hóa.
1.2.2. Quy trình xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp

Phát triển nhỏ ở mức độ tổng thể và chi tiết

Nếu doanh nghiệp không phải chịu quá nhiều từ sức ép bên ngoài và nếu người
sáng lập ra nó vẫn còn dính dáng ít nhiều thì sự phát triển sẽ không lớn lắm, những giá
trị cốt lõi còn hát huy tác dụng sẽ tiếp tụ được duy trì. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo mới tất
yếu sẽ đem theo những giá trị mới, những giá trị này sẽ được đưa vào nền văn hóa doanh
nghiệp ở mức độ khác nhau.
Mức độ tổng thể: Cốt lõi văn hóa doanh nghiệp (những quan niệm chung) về cơ
bản vẫn được giữ nguyên nhưng các giá trị thuộc lớp văn hóa thứ nhất và thứ hai sẽ
được phát triển ở mức độ cao hơn, đa dạng hóa và đổi mới hơn. Lấy ví dụ, doanh nghiệp
sẽ có những khẩu hiệu làm việc mới, bầu không khí làm việc cũng sẽ phát triển cho phù
hợp với “với phong cách” của sếp mới.
Mức độ chi tiết: Phát triển ở một số bộ phận trong doanh nghiệp (phát triển các
nền tiểu văn hóa) cho phù hợp với điều kiện mới của môi trường kinh doanh. Ví dụ, ở
doanh nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng, phòng marketing sẽ tập trung hơn vào việc nâng
cao kỹ năng và trình độ. Những phát triển này, nếu tích cực và có hiệu quả, sẽ có ảnh
hưởng đến toàn bộ nền văn hóa của doanh nghiệp.

Phát triển tự giác.

Trong trường hợp này vai trò của nhà lãnh đạo không phải là “áp đặt” những giá trị
văn hóa mới mà phải làm cho mọi nhân viên trong doanh nghiệp tự ý thức những việc cần
phải phát triển và kiểm soát quá trình phát triển. Các thành viên phải tự nhận thức các mặt
còn tồn tại của doanh nghiệp, nguyên nhân, và cùng nhau tìm cách giải quyết

8. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
13
vấn đề.

Phát triển nhờ nhân rộng điển hình.

Việc này đòi hỏi nhà lãnh đạo cao nhất phải có tầm nhìn rộng để xác định xem nền
văn hóa doanh nghiệp của mình còn thiếu những yếu tố nào, cần bổ sung như thế nào
và tìm ra những cá nhân điển hình có những quan niệm chung phù hợp, có khả năng tạo
ra phát triển cho doanh nghiệp. Phong cách làm việc của họ dần dần có ảnh hưởng đến
toàn doanh nghiệp và hướng nền văn hóa phát triển theo hướng đã định.

Phát triển nhờ phát huy một cách có trật tự những nền tiểu văn hóa tiêu biểu.

Sức mạnh của văn hóa doanh nghiệp trong thời kì này nằm trong sự đa dạng của
các nền tiểu văn hóa. Một cách có ý thức hoặc không, nhà lãnh đạo thường đánh giá
điểm mạnh yếu của các tiểu nền văn hóa này và sớm muộn sẽ nghiêng về một nền văn
hóa cụ thể. Những thành viên thuộc về nền tiểu văn hóa này sẽ được ưu ái hơn, được
thăng chức (dĩ nhiên là một cách hợp lý và có trật tự).
Ở chức vụ cao hơn các thành viên này có điểu kiện phát triển và nhân rộng các giá
trị mà họ tiếp thu được từ nền tiểu văn hóa của mình ra toàn doanh nghiệp. Thực chất,
phương pháp này là sự mở rộng của phương pháp “nhân rộng điển hình” trong thời kì
đầu của doanh nghiệp.

Phát triển thông qua phát triển doanh nghiệp.

Sự phát triển doanh nghiệp có thể định nghĩa như một quá trình phát triển có kế
hoạch, được chỉ đạo từ trên xuống, bao gồm cả phát triển về cơ sở vật chất và con người.
Dĩ nhiên không phải kế hoạch phát triển nào của doanh nghiệp cũng bao gồm cả kế
hoạch phát triển văn hóa.
Để thực hiện phương pháp này, doanh nghiệp sẽ xây dựng một hệ thống thử
nghiệm song song nhằm truyền bá, giáo dục những văn hóa mới (những quan niệm
chung mới). Có thể doanh nghiệp sẽ gặp sai lẩm, thất bại và thời gian tiến hành phương
pháp này cũng rất lâu nhưng đây lại là phương pháp không gây xáo trộn và tâm lý lo
lắng cho người lao động.

Phát triển nhờ áp dụng công nghệ mới.

Nhà lãnh đạo có thể nhờ vào ảnh hưởng của công nghệ mới để phát triển các giá
trị của nền văn hóa doanh nghiệp. Có thể nói công nghệ thông tin hiện đang ảnh hưởng
rất lớn đến doanh nghiệp Việt Nam hiện nay. Bên cạnh việc sử dụng thư điện tử như đã
nêu ở phần trên là việc các doanh nghiệp ngày càng chú trọng xây dựng trang web giới
thiệu về dịch vụ và sản phẩm của mình.

9. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
14
Ví dụ như việc tự động hóa, máy tính hóa trong các nhà máy, công sở sẽ khiến
người lao động phát triển tác phong, lề lối làm việc, sẽ phải học hỏi để sử dụng tốt công
nghệ mới (phát triển lớp văn hóa thứ nhất và thứ hai) từ đó sẽ dẫn đến sự phát triển niềm
tin và giá trị thuộc lớp văn hóa thứ ba.

Phát triển nhờ thay thế các vị trí trong doanh nghiệp.

Những giá trị văn hóa và quan niệm chung có thể phát triển nếu như doanh nghiệp
đổi mới cấu trúc các nhóm hoặc nhà lãnh đạo. Phương pháp hữu hiệu nhất là phát triển
giám đốc điều hành. Giám đốc mới sẽ thay thế các vị trí quan trọng trong doanh nghiệp
bằng những người phù hợp với phong cách lãnh đạo và đường lối mới, xóa bỏ dần nền
tiều văn hóa vốn là gốc hình thành nên văn hóa doanh nghiệp cũ (chủ yếu là thay thế
người đứng đầu nền văn hóa đó).

Phát triển do các vụ scandal và việc phá vỡ các huyền thoại, biểu tượng.

Đến giai đoạn này, doanh nghiệp đã có những triết lý và huyền thoại nhất định về
quá trình hình thành và phát triển của mình. Tuy nhiên, nhiều khi nhưng triết lý và khẩu
hiệu mà doanh nghiệp đưa ra lại không hoàn toàn trùng hợp với quan niệm chung tiềm
ẩn trong bản thân nền văn hóa (sự không ăn khớp giữa lớp văn hóa thứ nhất, thứ hai và
thứ ba).
Ví dụ: Một doanh nghiệp sản xuất tuyên bố về vấn đề an toàn sản xuất cho người lao
động lên hàng đầu, nhưng trên thực tế để tiết kiệm chi phí sản xuất họ lại bỏ qua nhiều
khâu đảm bảo an toàn cần thiết.
Trong những trường hợp trên, việc xảy ra scandal hay huyền thoại bị phá vỡ phần nào
cũng có thể dẫn đến sự phát triển văn hóa doanh nghiệp. Sẽ không có phát triển nếu những
quan niệm chung của văn hóa (bản chất của những suy nghĩ và lối làm ăn trong doanh
nghiệp) không bị phơi bày ra trước công chúng và bị chỉ trích mạnh mẽ.
Trong trường hợp doanh nghiệp nói trên, điều kiện an toàn lao động không được
đảm bảo đã khiến công nhân bị tai nạn lao động, lúc này những lời than phiền trong nội
bộ bắt đầu xuất hiện, báo giới vào cuộc và công chúng mới thật sự biết đến doanh nghiệp
“quan tâm” đến người lao động như thế nào. Nếu những vụ scandal đủ mạnh, các vị trí
lãnh đạo trong doanh nghiệp sẽ bị thay thế và tất yếu sẽ có những giá trị văn hóa mới ra
đời.
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quy trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp
1.3.1. Các yếu tố bên trong doanh nghiệp
1.3.1.1. Bộ phận lãnh đạo

10. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
15
Đây là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp. Người đứng
đầu doanh nghiệp không chỉ là người quyết định cơ cấu tổ chức và công nghệ được áp
dụng trong doanh nghiệp, mà còn là người sáng tạo ra các biểu tượng, các ý thức hệ, các
hệ thống giá trị áp dụng trong doanh nghiệp, sáng tạo ra niềm tin, các giai thoại, nghi lễ,
các nguyên tắc, mục tiêu và chiến lược…của doanh nghiệp. Trong quá trình xây dựng
và quản lý doanh nghiệp, các hệ tư tưởng, tính cách của người đứng đầu doanh nghiệp
sẽ được phản chiếu trong hoạt động kinh doanh, góp phần quan trọng trong quá trình
hình thành văn hóa doanh nghiệp.
Giá trị văn hóa doanh nghiệp có thể thay đổi khi có sự thay đổi về đội ngũ lãnh
đạo. Cùng với sự thay đổi về cơ cấu tổ chức, đội ngũ nhân sự, chiến lược kinh doanh,
có thể sẽ dẫn đến sự thay đổi cơ bản về văn hoá doanh nghiệp. Tuy nhiên, sự thay đổi
cơ bản giá trị văn hóa doanh nghiệp có thể dẫn đến nhiều sự thất bại hơn là sự thành
công. Thực tế đã chứng minh nhiều doanh nghiệp trên thế giới có thể trường tồn do họ
xây dựng và giữ gìn được các giá trị và mục tiêu cốt lõi.
1.3.1.2 Đội ngũ nhân viên
Những thành công của doanh nghiệp có bền vững hay không là nhờ vào nền văn
hóa doanh nghiệp rất đặc trưng của mình. Bên cạnh vốn, chiến lược kinh doanh thì sức
mạnh của văn hóa doanh nghiệp đã bám sâu vào trong từng nhân viên, làm nên sự khác
biệt giữa doanh nghiệp với đối thủ cạnh tranh. Tổ chức là tập hợp các cá nhận hoạt động
vì mục đích chung của doanh nghiệp. Tuy nhiên, văn háo doanh nghiệp không phải là
tổng hợp văn hóa của các cá nhân mà là tập hợp những giá trị cơ bản mà tất cả các thành
viên trong doanh nghiệp cho là đúng và thống nhất thực hiện. Những cá nhân có cái tôi
quá lớn dễ bị tẩy chay. Một doanh nghiệp có nhiều cá nhân tốt hình thành đội ngũ nhân
viên mạnh, mang bản sắc riêng sẽ có tác động tích cực tới văn háo doanh nghiệp và
ngược lại.
1.3.1.3 Lịch sử hình thành và phát triển văn hóa doanh nghiệp
Đây là yếu tố tuy không mang vai trò quyết định nhưng cần phải được kể đến trước
tiên. Bởi vì, trên thực tế, mỗi doanh nghiệp đều có lịch sử phát triển của mình. Qua mỗi
thời kỳ tồn tại, mỗi doanh nghiệp đều có những đặc điểm mang tính đặc thù cả về cơ cấu tổ
chức, cơ chế hoạt động và đặc trưng văn hóa. Tất cả những yếu tố đó đều có ảnh hưởng
không nhỏ đến việc xây dựng điều chỉnh và phát triển văn hóa kinh doanh của doanh nghiệp
trong giai đoạn mới. Lịch sử hình thành và phát triển của doanh nghiệp là cả một quá trình
lâu dài và sự nổ lực xây dựng và vun đắp cho doanh nghiệp. Đó là

11. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
16
niềm tự hào cho các thành viên trong doanh nghiệp và trở thành những giai thoại còn
sống mãi cùng sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp.
1.3.1.4 Ngành nghề kinh doanh
Có tác động rất lớn tới sự xây dựng và phát triển văn hóa của mỗi doanh nghiệp.
Khi doanh nghiệp tham gia vào ngành nghề kinh doanh khác nhau, họ sẽ có cách ứng
xử khác nhau, từ đó có chuẩn mực và giá trị khác nhau. Và những đặc trưng đó có thể
trở thành biểu tượng của doanh nghiệp, thành đặc điểm khiến mọi người dễ nhận và dễ
nhớ nhất.
1.3.2. Các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp
1.3.2.1. Văn hóa dân tộc
Văn hoá doanh nghiệp là một nền tiểu văn hóa nằm trong văn hóa dân tộc vì vậy
sự phản chiếu văn hóa dân tộc vào văn hóa doanh nghiệp là điều tất yếu. Mỗi cá nhân
trong một doanh nghiệp mang cho mình những nét văn háo doanh nghiệp đó cũng chính
là văn hóa dân tộc. Có các vấn đề chính tồn tại trong tất cả các nền văn hóa dân tộc cũng
như các nền văn hóa doanh nghiệp khác nhau là:
- Sự đối lập giữa chủ nghĩa cá nhân với chủ nghĩa tập thể: Trong nền văn hóa
mà chủ nghĩa cá nhân được coi trọng, quan niệm cá nhân hành động vì lợi ích của bản
thân hoặc những người thân trong gia đình rất phổ biến. Nền văn hóa mà chủ nghĩa tập
thể được coi trọng là quan niệm con người theo quan hệ huyết thống hay nghề nghiệp
thuộc một tổ chức có liên kết chặt chẽ với nhau, trong đó tổ chức chăm lo lợi ích của cá
nhân, còn cá nhân phải hành động và ứng xử theo lợi ích của tổ chức.
- Sự phân cấp quyền lực: Đây là một thực tế tất yếu bởi trong xã hội không thể
có các cá nhân giống nhau hoàn toàn về thể chất, trí tuệ vằ năng lực. Đi đôi với sự phân
cấp quyền lực là sự phân chia trách nhiệm giữa các cá nhân. Sự phân cấp quyền lực càng
cao thì phạm vi quyền lực và trách nhiệm cảu từng chức vụ được quy định càng được
rõ rệt:
+ Tính đối lập giữa nam quyền và nữ quyền: Nền văn hóa chịu sự chi phối
của các giá trị nam tính truyền thống như sự truyền đạt, quyền lực, tính toán, tham
vọng…Trong nền văn hóa bị chi phối bởi các giá trị nữ quyền thì những điều trên lại có
xu hướng bị đảo ngược.
+ Tính cẩn trọng: Phản ánh mức độ mà nhân viên của những nền văn hóa
khác nhau chấp nhận các tình thế rối ren hoặc sự bất ổn. Một trong những biểu hiện rõ

12. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
17
nét của tính cẩn trọng là các suy xét để đưa ra quyết định. Trong các công ty, tính cẩn
trọng thể hiện rõ ở phong cách làm việc.
1.3.2.2. Những giá trị văn hóa học hỏi được
Những giá trị học hỏi được thường rất phong phú và đa dạng, nhưng chủ yếu
qua các hình thức sau:
- Những kinh nghiệm tập thể của doanh nghiệp: Đây là những kinh nghiệm có được
khi xử lý các công việc chung, rồi sau đó được tuyên truyền và phổ biến toàn doanh
nghiệp và các thành viên mới.
- Những giá trị học hỏi được từ các doanh nghiệp khác: Đó là kết quả của quá trình
nghiên cứu thị trường, nghiên cứu đối thủ cạnh tranh, các chương trình giao lưu, hội
chợ, các khóa đào tạo ngành…Các nhân viên của các doanh nghiệp khác nhau học hỏi
lẫn nhau và được truyền lại cho các thành viên khác trong đơn vị.
- Những giá trị văn hóa được tiếp nhận trong quá trình giao lưu nền văn hóa khác: Đây
là trường hợp phổ biến của các công ty đa quốc gia và xuyên quốc gia, các công ty gửi
nhân viên đi làm việc và đào tạo ở nước ngoài, các doanh nghiệp đầu tư ở nước ngoài
và có các đối tác nước ngoài.
- Những giá trị do một hay nhiều thành viên mới đến mang lại: Việc tiếp nhận những gái
trị này thường trải qua một thời gian dài, tiếp nhận một cách vô thức hoặc có ý thức.
- Những xu hướng và trào lưu xã hội: Các trào lưu xã hội tác động ảnh hưởng đến
văn hóa doanh nghiệp.
1.3.2.3. Môi trường kinh doanh
Độ bám của văn hóa doanh nghiệp với hoàn cảnh bên ngoài doanh nghiệp là môi
trường văn hóa- xã hội mà doanh nghiệp đang kinh doanh. Đó có thể là văn hóa địa phương,
văn hóa vùng, văn hóa dân tộc…Doanh nghiệp cần lưu ý đến những yếu tố văn hóa nền
tảng ở khu vực mình đang kinh doanh hay có ý định mở rộng phạm vi hoạt động
kinh doanh.
Tác động của môi trường kinh doanh như cơ chế, chính sách của nhà nước, pháp luật
và hoạt động của bộ máy công chức cũng như những rào cản nhất định cho việc xây dựng
và hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp. Nếu cơ chế, chính sách thường xuyên thay đổi sẽ khiến
các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc triển khai thực hiện những giá trị văn hóa, triết
lý kinh doanh của mình, khó tạo được niềm tin trong lòng khách hàng. Những doanh nghiệp
sở hữu một nền văn hóa mạnh, duy trì, phát triển những triết lý kinh doanh, hướng tới phát
triển con người, định hướng khách hàng sẽ luôn khẳng định

13. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
18
được vị thế của mình trên thương trường cạnh tranh và đầy biến động. Mở cửa hội nhập
kinh tế cũng có những tác động tích cực và tiêu cực ảnh hưởng đến tâm lý người tiêu
dùng, nhà cung cấp, đòi hỏi văn hóa phải thích nghi với những thách thức, thay đổi này
từ môi trường.