SlideShare a Scribd company logo
Бие даалтаар
унших материал #3
        {   Шүдний технологийн 2-р
            дамжааны оюутнуудад зориулав




            Бэлтгэсэн: Д. Одонтуяа DDS, MSc
Шүдний      Шүдний үүсэл хөгжил төрөхөөс
             өмнө явагдаж эхэлдэг. Сүүн
 үүсэл       шүд ургийн хөгжлийн 6-8 долоо
             хоногтойгоос        хэлбэржиж
хөгжил       эхэлдэг бол байнгын шүднийх
             ургий хөгжлийн 20 дахь долоо
             хоногоос эхэлдэг. Хэрвээ дээрх
             цаг хугацаа болон түүний
             ойролцоо хэлбэржиж эхлээгүй
             бол дахин шүдний эх үүсгэвэр
             тавигддаггүй. Шүдний эх үүсвэр
             эсийн бөөгнөрөл бөгөөд 3
             хэсгээс тогтдог (паалангийн
             эрхтэн-A,    шүдний     хөхлөг-
             B, шүдний уутанцар-C)
 Паалангийн эрхтэн-Амелобласт-Паалан
 Шүдний хөхлөг-Одонтобласт-Тугалмай

 Шүдний уутанцар

   Цементобласт -Ясжмаг эд

   Остеобласт-Түүшин сэртэн

   Фибробласт -Холбоос эд
 Шүдний хатуу эдүүд гэж юу вэ?
 Шүдний зөөлөн эд нь юу вэ?

 Шүд хэдэн хэсгээс тогтох вэ?
 Паалан, Тугалмай, Ясжмаг эд
 Зөөлц, Холбоос эд

 Цөгц, шүдний хүзүү, сурвалж ба жзоор
   Биемахбодийн хамгийн эрдэсжсэн, хатуу эд. Энэ нь
      шүдний анатомийн цөгцийг бүрхэж байрладаг бидний
      нүдэнд харагдах шүдний хэсэг. Үүний 96% нь эрдэс
      бодис, үлдсэн хувийг нь ус, органик нэгдэл зэрэг эзэлдэг.
      Шүдний хамгийн гадна талаар бүрхэж байрлах ба өргөн
      хэсэг нь шүднйи төвгөр хэсэгт, ойролцоогоор 2.5
      мм, нимгэн хэсэг нь тугалмайн хэсэг паалан-тугалмайн
      зааг (cementoenamel junction - CEJ) хэсэгт байдаг. Өнгөний
      хувьд цайвар шаргалаас саарал цагаан өнгөтэй байдаг.
      Паалангийн хамгийн гол эрдэс бол ГИДРОКСИАПАТИТ
      бөгөөд энэ нь кальцийн фосфатын талст бүтэф бүхий
      бодис юм.




Паалан/Enamel
   Hydroxylapatite, also called hydroxyapatite (HA)




    Ca10(PO4)6(OH)2
Шүдний паалан нь байгалийн шаазан, нано түвшинд үзэгдэх олон өөр давхаргаас бүрддэг.
Паалан нь гурван хэмжээст зохион байгуулалт бүхий нанохэмжээт ГИДРОКСИАПАТИТ
(a,b,d), өндөр зохион байгуулалт микрометр хэмжээт ПРИЗМ-үүдээс тогтдог (c,e).
a, Atomic force microscope and b,c, scanning electron microscope images of the enamel surface.
d, Transmission electron microscope and e, scanning electron microscope images of a cross-section
of the enamel.
 A nanometre (American spelling: nanometer; symbol nm)
  (Ancient Greek: νάνος, nanos, "dwarf";
  μέτρον, metrοn, "unit of measurement") is a unit of length
  in the metric system, equal to one billionth of a metre.
 One nanometer is 0.000000001 meter.
   Тугалмай нь шүдний цөгц, ясжмаг эдийн
      дотно, зөөлцийн гадна талаар байрладаг. Үүний
      70%-ийг гидросилапатит, 20%-ийг органик
      нэгдэл, 10%-ийг ус эзэлдэг. Пааланг бодвол
      шаргал өнгөтэй харагддаг ба хэврэг байдаг. Энэ
      нь зөөлцөөс ясжмаг эд болон паалангийн гадарга
      руу     чиглэсэн   тугалмайн    сувганцаруудаас
      (эс, эсийн шингэн) тогтдог. Тйимээс шүд цоорох
      өвчний үед мэдрэгшдэг.




Тугалмай/Dentin
Анхдагч/primary
                 Хожрдогч/secondary

                  Гуравдагч/tertiary



 Анхдагч тугалмай гэдэг нь паалангийн ирмэгт ойр
  хэсэг буюу тугалмайн хамгийн захын хэсэг гэж үздэг.
 Хожрдогч тугалмай гэдэг нь шүдний сурвалж гүйцэд

  хэлбэржсний дараа бий болдог тугалмайг хэлдэг.
 Гуравдагч тугалмай нь шүд цоорох өвчин зэрэг хүчин

  зүйлсийн нөлөөний хариу үйлдлийн улмаас бий
  болдог.


Тугалмайн хэлбэрүүд
   Шүдний цөгцийг бүрхэн оршдог ба шүдний
        сурвалжийн орой хэсэгт илүү зузаан байдаг. Энэ
        нь тугалмайг бодвол арай зөөлөн 45-50%-ийг
        органик бус нэгдэл (гидроксиапатит), 50-55%-ийг
        органик нэгдэл (коллаген, полисахарид уураг) ба
        ус эзэлдэг. Өнгөний хувьд тугалмайг бодвол илүү
        цайвар байдаг. Фтор их агуулдаг эд. Ясжмаг эд нь
        эстэй болон эсгүй гэсэн 2 хэсгээс тогтдог. Эсгүй
        давхарга нь сурвалжийн шүдний цөгцөнд ойр
        хэсэгт, эстэй давхарга нь сурвалжийн орой хэсэгт
        байрладаг. Сурвалжийн ясжмаг эд нь түүний
        оройн нүхээр төгсдөг ба зарим тохиолдолд
        зөөлцийн хэсэг рүү бага зэрэг шилжсэн байдаг.




Ясжмаг эд/Cementum
   Холбогч эд болон одонтобласт эсүүдээс
       тогтсон шүдний төв хэсэгт байрлах
       зөөлөн эдийг хэлнэ. Хоншоорын төвийн
       үүдэн шүдэнд хүрз хэлбэрийн 3 эвэр
       бүхий хэлбэртэй байдаг бол сожо шүдэнд
       хамгийн урт зөөлц байдаг.




Зөөлц/Pulp
 Crowns of the teeth contain coronal pulp. The coronal pulp
  has six surfaces: the occlusal, the mesial, the distal, the
  buccal, the lingual and the floor. Because of continuous
  deposition of dentin, the pulp becomes smaller with age.
 Radicular pulp is that pulp extending from the cervical

  region of the crown to the root apex. They are not always
  straight but vary in shape, size and number. The radicular
  portion is continuous with the periapical tissues through the
  apical foramen or foramina.
 Apical foramen is the opening of the radicular pulp into the
  periapical connective tissue. The average size is 0.3 to 0.4
  mm in diameter. There can be two or more foramina
  separated by a portion of dentin and cementum or by
  cementum only. Most infections spread through the apical
  foramen from the pulp to periapical tissue.

More Related Content

What's hot

эрүү нүүр орчмын нэвчээс
эрүү нүүр орчмын нэвчээсэрүү нүүр орчмын нэвчээс
эрүү нүүр орчмын нэвчээс
ssuserb994bc
 
202 хэсэг бие даалт
202 хэсэг бие даалт202 хэсэг бие даалт
202 хэсэг бие даалтtechdental
 
хүүхдийн сүүн шүдний зөөлцийн үрэвслийн эмчилгээ
хүүхдийн сүүн шүдний зөөлцийн үрэвслийн эмчилгээхүүхдийн сүүн шүдний зөөлцийн үрэвслийн эмчилгээ
хүүхдийн сүүн шүдний зөөлцийн үрэвслийн эмчилгээ
Delgertsetseg Jargaltsogt
 
cwnifoaip
cwnifoaipcwnifoaip
cwnifoaip
ssuserb994bc
 
201 Хэсэг анатоми
201 Хэсэг анатоми201 Хэсэг анатоми
201 Хэсэг анатомиtechdental
 
Шүд авах
Шүд авахШүд авах
Шүд авах
tugsjinnn 1202
 
Сүүн шүдний сурвалжийн оройн холбоосын үрэвслийн шалтгаан,
Сүүн шүдний сурвалжийн оройн холбоосын үрэвслийн шалтгаан,Сүүн шүдний сурвалжийн оройн холбоосын үрэвслийн шалтгаан,
Сүүн шүдний сурвалжийн оройн холбоосын үрэвслийн шалтгаан,
Bat-Erdene Uuganjavkhaa
 
Нүүр амны эмчийн ёс зүй
Нүүр амны эмчийн ёс зүйНүүр амны эмчийн ёс зүй
Нүүр амны эмчийн ёс зүй
Zoloo Baagii
 
эрүү нүүрний физиологи 201
эрүү нүүрний физиологи 201эрүү нүүрний физиологи 201
эрүү нүүрний физиологи 201
Г. Хишгээ
 
сүүн шүд болон байнгын шүдний онцлог
сүүн шүд болон байнгын шүдний онцлог сүүн шүд болон байнгын шүдний онцлог
сүүн шүд болон байнгын шүдний онцлог
Erdenetsogt Dari
 
хүүхдийн нүүр амны эмчилгээний үед анхаарах зүйлс
хүүхдийн нүүр амны эмчилгээний үед анхаарах зүйлсхүүхдийн нүүр амны эмчилгээний үед анхаарах зүйлс
хүүхдийн нүүр амны эмчилгээний үед анхаарах зүйлс
Delgertsetseg Jargaltsogt
 
эрүү, хоншоорын шүдний эгнээний дунд хэмжээний согогийг
эрүү, хоншоорын шүдний эгнээний дунд хэмжээний согогийгэрүү, хоншоорын шүдний эгнээний дунд хэмжээний согогийг
эрүү, хоншоорын шүдний эгнээний дунд хэмжээний согогийгoyunbileg08
 
шүд амны хөндий цэвэрлэх
шүд амны хөндий цэвэрлэхшүд амны хөндий цэвэрлэх
шүд амны хөндий цэвэрлэхstaruyanga
 
Сүүн болон бүрэн хэлбэржээгүй байнгын шүд
Сүүн болон бүрэн хэлбэржээгүй байнгын шүдСүүн болон бүрэн хэлбэржээгүй байнгын шүд
Сүүн болон бүрэн хэлбэржээгүй байнгын шүдZoloo Baagii
 
bcdjsivhsenuighesiom;
bcdjsivhsenuighesiom;bcdjsivhsenuighesiom;
bcdjsivhsenuighesiom;
ssuserb994bc
 
лекц 2. үжилгүйжүүлэлт б а үжил эсэргүүцэл
лекц   2. үжилгүйжүүлэлт б а үжил эсэргүүцэллекц   2. үжилгүйжүүлэлт б а үжил эсэргүүцэл
лекц 2. үжилгүйжүүлэлт б а үжил эсэргүүцэлserkaubuns
 
Ажиглалт шинжилгээний үндсэн менежмент
Ажиглалт шинжилгээний үндсэн менежментАжиглалт шинжилгээний үндсэн менежмент
Ажиглалт шинжилгээний үндсэн менежмент
mscoder999
 

What's hot (20)

эрүү нүүр орчмын нэвчээс
эрүү нүүр орчмын нэвчээсэрүү нүүр орчмын нэвчээс
эрүү нүүр орчмын нэвчээс
 
202 хэсэг бие даалт
202 хэсэг бие даалт202 хэсэг бие даалт
202 хэсэг бие даалт
 
хүүхдийн сүүн шүдний зөөлцийн үрэвслийн эмчилгээ
хүүхдийн сүүн шүдний зөөлцийн үрэвслийн эмчилгээхүүхдийн сүүн шүдний зөөлцийн үрэвслийн эмчилгээ
хүүхдийн сүүн шүдний зөөлцийн үрэвслийн эмчилгээ
 
cwnifoaip
cwnifoaipcwnifoaip
cwnifoaip
 
201 Хэсэг анатоми
201 Хэсэг анатоми201 Хэсэг анатоми
201 Хэсэг анатоми
 
Шүд авах
Шүд авахШүд авах
Шүд авах
 
Сүүн шүдний сурвалжийн оройн холбоосын үрэвслийн шалтгаан,
Сүүн шүдний сурвалжийн оройн холбоосын үрэвслийн шалтгаан,Сүүн шүдний сурвалжийн оройн холбоосын үрэвслийн шалтгаан,
Сүүн шүдний сурвалжийн оройн холбоосын үрэвслийн шалтгаан,
 
бие даалтаар унших материал
бие даалтаар унших материалбие даалтаар унших материал
бие даалтаар унших материал
 
Нүүр амны эмчийн ёс зүй
Нүүр амны эмчийн ёс зүйНүүр амны эмчийн ёс зүй
Нүүр амны эмчийн ёс зүй
 
бие даалт №1 салст
бие даалт №1 салстбие даалт №1 салст
бие даалт №1 салст
 
эрүү нүүрний физиологи 201
эрүү нүүрний физиологи 201эрүү нүүрний физиологи 201
эрүү нүүрний физиологи 201
 
бие даалт №3 салст
бие даалт №3 салстбие даалт №3 салст
бие даалт №3 салст
 
сүүн шүд болон байнгын шүдний онцлог
сүүн шүд болон байнгын шүдний онцлог сүүн шүд болон байнгын шүдний онцлог
сүүн шүд болон байнгын шүдний онцлог
 
хүүхдийн нүүр амны эмчилгээний үед анхаарах зүйлс
хүүхдийн нүүр амны эмчилгээний үед анхаарах зүйлсхүүхдийн нүүр амны эмчилгээний үед анхаарах зүйлс
хүүхдийн нүүр амны эмчилгээний үед анхаарах зүйлс
 
эрүү, хоншоорын шүдний эгнээний дунд хэмжээний согогийг
эрүү, хоншоорын шүдний эгнээний дунд хэмжээний согогийгэрүү, хоншоорын шүдний эгнээний дунд хэмжээний согогийг
эрүү, хоншоорын шүдний эгнээний дунд хэмжээний согогийг
 
шүд амны хөндий цэвэрлэх
шүд амны хөндий цэвэрлэхшүд амны хөндий цэвэрлэх
шүд амны хөндий цэвэрлэх
 
Сүүн болон бүрэн хэлбэржээгүй байнгын шүд
Сүүн болон бүрэн хэлбэржээгүй байнгын шүдСүүн болон бүрэн хэлбэржээгүй байнгын шүд
Сүүн болон бүрэн хэлбэржээгүй байнгын шүд
 
bcdjsivhsenuighesiom;
bcdjsivhsenuighesiom;bcdjsivhsenuighesiom;
bcdjsivhsenuighesiom;
 
лекц 2. үжилгүйжүүлэлт б а үжил эсэргүүцэл
лекц   2. үжилгүйжүүлэлт б а үжил эсэргүүцэллекц   2. үжилгүйжүүлэлт б а үжил эсэргүүцэл
лекц 2. үжилгүйжүүлэлт б а үжил эсэргүүцэл
 
Ажиглалт шинжилгээний үндсэн менежмент
Ажиглалт шинжилгээний үндсэн менежментАжиглалт шинжилгээний үндсэн менежмент
Ажиглалт шинжилгээний үндсэн менежмент
 

Similar to Biye daalt #3

Шүдний тулгуур эдийн оношлогоо ба аргууд
Шүдний тулгуур эдийн оношлогоо ба аргуудШүдний тулгуур эдийн оношлогоо ба аргууд
Шүдний тулгуур эдийн оношлогоо ба аргууд
EnkhjinEnkhjin22
 
шүдний гаралтай хавдар ба хавдар төст эмгэгүүд бие даалт
шүдний гаралтай хавдар ба хавдар төст эмгэгүүд бие даалтшүдний гаралтай хавдар ба хавдар төст эмгэгүүд бие даалт
шүдний гаралтай хавдар ба хавдар төст эмгэгүүд бие даалт
Sin ArcSin
 
Shudee archilah
Shudee archilahShudee archilah
Shudee archilahBolzooo
 
Шүдний зөвөлгөө Дархан хот "Анхаарал" шүдний эмнэлэг
Шүдний зөвөлгөө Дархан хот "Анхаарал" шүдний эмнэлэгШүдний зөвөлгөө Дархан хот "Анхаарал" шүдний эмнэлэг
Шүдний зөвөлгөө Дархан хот "Анхаарал" шүдний эмнэлэгZoloo Baagii
 
84.l.erdenechimeg
84.l.erdenechimeg84.l.erdenechimeg
84.l.erdenechimegHishegbayar
 
Nuur am sudlal jishig soril
Nuur am sudlal jishig sorilNuur am sudlal jishig soril
Nuur am sudlal jishig soril
Gantulga Nyamdorj
 
Shudee archilah
Shudee archilahShudee archilah
Shudee archilahBolzooo
 
PTON111-Хичээл-7-2
PTON111-Хичээл-7-2PTON111-Хичээл-7-2
PTON111-Хичээл-7-2
E-Gazarchin Online University
 
Maliin genetik 1
Maliin genetik 1Maliin genetik 1
Maliin genetik 1otgooPhh
 
амны хөндийн эрүүл мэнд
амны хөндийн эрүүл мэндамны хөндийн эрүүл мэнд
амны хөндийн эрүүл мэндtuya0507
 
амны хөндийн эрүүл мэнд
амны хөндийн эрүүл мэндамны хөндийн эрүүл мэнд
амны хөндийн эрүүл мэндtuya0507
 
Нүүр ам судалын эмч - 377
Нүүр ам судалын эмч - 377Нүүр ам судалын эмч - 377
Нүүр ам судалын эмч - 377
Gantulga Nyamdorj
 
Lekts 1.utts oilgolt
Lekts  1.utts oilgoltLekts  1.utts oilgolt
Lekts 1.utts oilgolt
nytt103103
 

Similar to Biye daalt #3 (16)

Шүдний тулгуур эдийн оношлогоо ба аргууд
Шүдний тулгуур эдийн оношлогоо ба аргуудШүдний тулгуур эдийн оношлогоо ба аргууд
Шүдний тулгуур эдийн оношлогоо ба аргууд
 
шүдний гаралтай хавдар ба хавдар төст эмгэгүүд бие даалт
шүдний гаралтай хавдар ба хавдар төст эмгэгүүд бие даалтшүдний гаралтай хавдар ба хавдар төст эмгэгүүд бие даалт
шүдний гаралтай хавдар ба хавдар төст эмгэгүүд бие даалт
 
Anhaa
AnhaaAnhaa
Anhaa
 
Shudee archilah
Shudee archilahShudee archilah
Shudee archilah
 
Шүдний зөвөлгөө Дархан хот "Анхаарал" шүдний эмнэлэг
Шүдний зөвөлгөө Дархан хот "Анхаарал" шүдний эмнэлэгШүдний зөвөлгөө Дархан хот "Анхаарал" шүдний эмнэлэг
Шүдний зөвөлгөө Дархан хот "Анхаарал" шүдний эмнэлэг
 
84.l.erdenechimeg
84.l.erdenechimeg84.l.erdenechimeg
84.l.erdenechimeg
 
Nuur am sudlal jishig soril
Nuur am sudlal jishig sorilNuur am sudlal jishig soril
Nuur am sudlal jishig soril
 
Shudee archilah
Shudee archilahShudee archilah
Shudee archilah
 
PTON111-Хичээл-7-2
PTON111-Хичээл-7-2PTON111-Хичээл-7-2
PTON111-Хичээл-7-2
 
Hamar daivar hondiin arhag urevsel
Hamar daivar hondiin  arhag urevselHamar daivar hondiin  arhag urevsel
Hamar daivar hondiin arhag urevsel
 
Maliin genetik 1
Maliin genetik 1Maliin genetik 1
Maliin genetik 1
 
амны хөндийн эрүүл мэнд
амны хөндийн эрүүл мэндамны хөндийн эрүүл мэнд
амны хөндийн эрүүл мэнд
 
амны хөндийн эрүүл мэнд
амны хөндийн эрүүл мэндамны хөндийн эрүүл мэнд
амны хөндийн эрүүл мэнд
 
A 1-2
A 1-2A 1-2
A 1-2
 
Нүүр ам судалын эмч - 377
Нүүр ам судалын эмч - 377Нүүр ам судалын эмч - 377
Нүүр ам судалын эмч - 377
 
Lekts 1.utts oilgolt
Lekts  1.utts oilgoltLekts  1.utts oilgolt
Lekts 1.utts oilgolt
 

More from Бат-Эрдэнэ Мягмар

References safety guidelines 17
References safety guidelines 17References safety guidelines 17
References safety guidelines 17
Бат-Эрдэнэ Мягмар
 
References prevention 17
References prevention 17References prevention 17
References prevention 17
Бат-Эрдэнэ Мягмар
 
References pfm 17
References pfm 17References pfm 17
References oral disease 17
References oral disease 17References oral disease 17
References oral disease 17
Бат-Эрдэнэ Мягмар
 
Application form(english version)
Application form(english version)Application form(english version)
Application form(english version)
Бат-Эрдэнэ Мягмар
 
Certificate of medical examination[1]
Certificate of medical examination[1]Certificate of medical examination[1]
Certificate of medical examination[1]
Бат-Эрдэнэ Мягмар
 
оюутан солилцооны хөтөлбөрийн тов
оюутан солилцооны хөтөлбөрийн товоюутан солилцооны хөтөлбөрийн тов
оюутан солилцооны хөтөлбөрийн тов
Бат-Эрдэнэ Мягмар
 
Biye daalt #9
Biye daalt #9Biye daalt #9
бие даалт 2
бие даалт 2бие даалт 2
Classsification
ClasssificationClasssification

More from Бат-Эрдэнэ Мягмар (20)

References safety guidelines 17
References safety guidelines 17References safety guidelines 17
References safety guidelines 17
 
References prevention 17
References prevention 17References prevention 17
References prevention 17
 
References pfm 17
References pfm 17References pfm 17
References pfm 17
 
References oral disease 17
References oral disease 17References oral disease 17
References oral disease 17
 
бие даалт №2 салст
бие даалт №2 салстбие даалт №2 салст
бие даалт №2 салст
 
бие даалт №4 хавдар
бие даалт №4 хавдарбие даалт №4 хавдар
бие даалт №4 хавдар
 
Application form(english version)
Application form(english version)Application form(english version)
Application form(english version)
 
Certificate of medical examination[1]
Certificate of medical examination[1]Certificate of medical examination[1]
Certificate of medical examination[1]
 
оюутан солилцооны хөтөлбөрийн тов
оюутан солилцооны хөтөлбөрийн товоюутан солилцооны хөтөлбөрийн тов
оюутан солилцооны хөтөлбөрийн тов
 
Biye daalt #11.ppt
Biye daalt #11.pptBiye daalt #11.ppt
Biye daalt #11.ppt
 
цутгуурын систем
цутгуурын системцутгуурын систем
цутгуурын систем
 
Biye daalt #9
Biye daalt #9Biye daalt #9
Biye daalt #9
 
Biye daalt #10
Biye daalt #10Biye daalt #10
Biye daalt #10
 
Biye daalt #9
Biye daalt #9Biye daalt #9
Biye daalt #9
 
бие даалт 2
бие даалт 2бие даалт 2
бие даалт 2
 
Classsification
ClasssificationClasssification
Classsification
 
Бие даалт 01
Бие даалт 01Бие даалт 01
Бие даалт 01
 
Invest 2014
Invest 2014Invest 2014
Invest 2014
 
Бие даалт 1
Бие даалт 1Бие даалт 1
Бие даалт 1
 
дадлагат тавигдах шаардлага
дадлагат тавигдах шаардлагададлагат тавигдах шаардлага
дадлагат тавигдах шаардлага
 

Biye daalt #3

  • 1. Бие даалтаар унших материал #3 { Шүдний технологийн 2-р дамжааны оюутнуудад зориулав Бэлтгэсэн: Д. Одонтуяа DDS, MSc
  • 2. Шүдний  Шүдний үүсэл хөгжил төрөхөөс өмнө явагдаж эхэлдэг. Сүүн үүсэл шүд ургийн хөгжлийн 6-8 долоо хоногтойгоос хэлбэржиж хөгжил эхэлдэг бол байнгын шүднийх ургий хөгжлийн 20 дахь долоо хоногоос эхэлдэг. Хэрвээ дээрх цаг хугацаа болон түүний ойролцоо хэлбэржиж эхлээгүй бол дахин шүдний эх үүсгэвэр тавигддаггүй. Шүдний эх үүсвэр эсийн бөөгнөрөл бөгөөд 3 хэсгээс тогтдог (паалангийн эрхтэн-A, шүдний хөхлөг- B, шүдний уутанцар-C)
  • 3.  Паалангийн эрхтэн-Амелобласт-Паалан  Шүдний хөхлөг-Одонтобласт-Тугалмай  Шүдний уутанцар  Цементобласт -Ясжмаг эд  Остеобласт-Түүшин сэртэн  Фибробласт -Холбоос эд
  • 4.  Шүдний хатуу эдүүд гэж юу вэ?  Шүдний зөөлөн эд нь юу вэ?  Шүд хэдэн хэсгээс тогтох вэ?
  • 5.  Паалан, Тугалмай, Ясжмаг эд  Зөөлц, Холбоос эд  Цөгц, шүдний хүзүү, сурвалж ба жзоор
  • 6. Биемахбодийн хамгийн эрдэсжсэн, хатуу эд. Энэ нь шүдний анатомийн цөгцийг бүрхэж байрладаг бидний нүдэнд харагдах шүдний хэсэг. Үүний 96% нь эрдэс бодис, үлдсэн хувийг нь ус, органик нэгдэл зэрэг эзэлдэг. Шүдний хамгийн гадна талаар бүрхэж байрлах ба өргөн хэсэг нь шүднйи төвгөр хэсэгт, ойролцоогоор 2.5 мм, нимгэн хэсэг нь тугалмайн хэсэг паалан-тугалмайн зааг (cementoenamel junction - CEJ) хэсэгт байдаг. Өнгөний хувьд цайвар шаргалаас саарал цагаан өнгөтэй байдаг. Паалангийн хамгийн гол эрдэс бол ГИДРОКСИАПАТИТ бөгөөд энэ нь кальцийн фосфатын талст бүтэф бүхий бодис юм. Паалан/Enamel
  • 7. Hydroxylapatite, also called hydroxyapatite (HA) Ca10(PO4)6(OH)2
  • 8. Шүдний паалан нь байгалийн шаазан, нано түвшинд үзэгдэх олон өөр давхаргаас бүрддэг. Паалан нь гурван хэмжээст зохион байгуулалт бүхий нанохэмжээт ГИДРОКСИАПАТИТ (a,b,d), өндөр зохион байгуулалт микрометр хэмжээт ПРИЗМ-үүдээс тогтдог (c,e). a, Atomic force microscope and b,c, scanning electron microscope images of the enamel surface. d, Transmission electron microscope and e, scanning electron microscope images of a cross-section of the enamel.
  • 9.  A nanometre (American spelling: nanometer; symbol nm) (Ancient Greek: νάνος, nanos, "dwarf"; μέτρον, metrοn, "unit of measurement") is a unit of length in the metric system, equal to one billionth of a metre.  One nanometer is 0.000000001 meter.
  • 10. Тугалмай нь шүдний цөгц, ясжмаг эдийн дотно, зөөлцийн гадна талаар байрладаг. Үүний 70%-ийг гидросилапатит, 20%-ийг органик нэгдэл, 10%-ийг ус эзэлдэг. Пааланг бодвол шаргал өнгөтэй харагддаг ба хэврэг байдаг. Энэ нь зөөлцөөс ясжмаг эд болон паалангийн гадарга руу чиглэсэн тугалмайн сувганцаруудаас (эс, эсийн шингэн) тогтдог. Тйимээс шүд цоорох өвчний үед мэдрэгшдэг. Тугалмай/Dentin
  • 11. Анхдагч/primary  Хожрдогч/secondary  Гуравдагч/tertiary  Анхдагч тугалмай гэдэг нь паалангийн ирмэгт ойр хэсэг буюу тугалмайн хамгийн захын хэсэг гэж үздэг.  Хожрдогч тугалмай гэдэг нь шүдний сурвалж гүйцэд хэлбэржсний дараа бий болдог тугалмайг хэлдэг.  Гуравдагч тугалмай нь шүд цоорох өвчин зэрэг хүчин зүйлсийн нөлөөний хариу үйлдлийн улмаас бий болдог. Тугалмайн хэлбэрүүд
  • 12. Шүдний цөгцийг бүрхэн оршдог ба шүдний сурвалжийн орой хэсэгт илүү зузаан байдаг. Энэ нь тугалмайг бодвол арай зөөлөн 45-50%-ийг органик бус нэгдэл (гидроксиапатит), 50-55%-ийг органик нэгдэл (коллаген, полисахарид уураг) ба ус эзэлдэг. Өнгөний хувьд тугалмайг бодвол илүү цайвар байдаг. Фтор их агуулдаг эд. Ясжмаг эд нь эстэй болон эсгүй гэсэн 2 хэсгээс тогтдог. Эсгүй давхарга нь сурвалжийн шүдний цөгцөнд ойр хэсэгт, эстэй давхарга нь сурвалжийн орой хэсэгт байрладаг. Сурвалжийн ясжмаг эд нь түүний оройн нүхээр төгсдөг ба зарим тохиолдолд зөөлцийн хэсэг рүү бага зэрэг шилжсэн байдаг. Ясжмаг эд/Cementum
  • 13. Холбогч эд болон одонтобласт эсүүдээс тогтсон шүдний төв хэсэгт байрлах зөөлөн эдийг хэлнэ. Хоншоорын төвийн үүдэн шүдэнд хүрз хэлбэрийн 3 эвэр бүхий хэлбэртэй байдаг бол сожо шүдэнд хамгийн урт зөөлц байдаг. Зөөлц/Pulp
  • 14.  Crowns of the teeth contain coronal pulp. The coronal pulp has six surfaces: the occlusal, the mesial, the distal, the buccal, the lingual and the floor. Because of continuous deposition of dentin, the pulp becomes smaller with age.  Radicular pulp is that pulp extending from the cervical region of the crown to the root apex. They are not always straight but vary in shape, size and number. The radicular portion is continuous with the periapical tissues through the apical foramen or foramina.  Apical foramen is the opening of the radicular pulp into the periapical connective tissue. The average size is 0.3 to 0.4 mm in diameter. There can be two or more foramina separated by a portion of dentin and cementum or by cementum only. Most infections spread through the apical foramen from the pulp to periapical tissue.