More Related Content
Similar to Шүдний тулгуур эдийн оношлогоо ба аргууд
Similar to Шүдний тулгуур эдийн оношлогоо ба аргууд (20)
Шүдний тулгуур эдийн оношлогоо ба аргууд
- 2. * Шүдний тулгуур эд буюу periodontium гэдэг нь
шүдийг тулж эрүүний ястай холбодог, үйл
ажиллагаагаараа нэгдмэл цогц эд юм.
Шүдний тулгуур эдийн эрүүл бүтэц
үйл ажиллагаа
- 4. ❖Буйл нь шүдний хүзүү болон түүшин сэртэнг
бүрхэж байдаг зөөлөн эд.
❖Холбоос эд гэж ясжмаг эдийг түүшин
сэртэнтэй холбож байгаа сурвалжийг тойрон
буй ширхэгүүдийг хэлнэ.
❖Ясжмаг эд гэж шүдний сурвалжийг бүрхэж
байгаа хатуу эдийг нэрлэндэг
❖Түүшин сэртэн нь шүдний сурвалжийг тойрон
байгаа хамгаалах үүрэгттэй яс.
- 5. * Шүдний тулгуур эдийн хэвийн үйл ажиллагааг таних
* Өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх
* Шүдний тулгуур эдийн өвчний явцыг ойлгож мэдэх
ач холбогдолтой
Шүдний тулгуур эдийн эрүүл
бүтцийг мэдэх нь
- 6. Асуумж
* Тулгуур эдийн өвчний үед буйлнаас цус гарах, ам
эвгүй үнэртэй, шүд хөдөлгөөнтэй, нүүж шилжсэн,
хааяа өвдөх зэрэг зовиурууд үүснэ.
* Ерөнхий асуумжаар одоогийн болон өнгөрсөн
өвчний түүх, хүүхэд байх үеийн өвчний түүх,
хийгдсэн мэс ажилбар, харшил, сүүлийн 6 сард
хэрэглэсэн эмүүдийн талаар асууна.
* Эрхтэн тогтолцооны өвчнүүдийн талаар асууна.
- 7. Эдгээрийг заавал асууна
* Үе мөчний өвчтэй эсэх
* Зүрх болон уушигны өвчтэй эсэх
* Харшилтай эсэх
* Шарласан эсэх
* Чихрийн шижин өвчтэй эсэх
* Одоо хэрэглэж байгаа эм
* Ойрын үед рентген зураг авахуулсан, туяа эмчилгээнд орсон
эсэх
- 8. Амны хөндийн төлөвийг тогтоох зорилгоор өвчтөний
эрүүл мэнддээ анхаарах хандлага, эрүүл ахуйн дадал
зуршлын талаарх асуумжуудыг авах.
- 9. Эмнэлзүйн үзлэг
Амны гадна: Өвчтөний хөдөлгөөн, биеийн тогтолцоо,
хоололтын байдал, нүүрний хэлбэр, арьс зэргийг
ажиглах хэрэгтэй. Мөн шүлсний булчирхай, хүзүү,
нүүрний тэгш хэмийг харж, тэмтэрч үзнэ.
Амны дотор: амны хөндийн үзлэгийг үүдэвчээс эхэлж
амны салстын өнгө,чийгшил, тэмтрэлтэнд мэдрэг
эсэх, эдийн томролт байгаа эсэхийг ажиглана.
- 10. * Тулгээр эдийн байдлыг үүдэвчийн гүн, буйл, өнгөр
чулуу, ховилын гүн, шүд хоорондын таславчийн
байдал, шүдний хөдөлгөөн болон рентген зурган
дээр үндэслэн үнэлнэ.
- 11. Үүдэвчийн гүн ба буйлны төлөвийг
тодорхойлох
* Буйл, шүдний сурвалжийн оройн байрлал, шилжих
нугалаа зэргийг тэмтэрч мэдрэг эсэх, идээ ялгарч
байгаа, цорготой эсэхийг тэмдэглэнэ. Хөвч богино үед
уруул эсвэл хацрыг татахад буйл цайж шүднээс
хөндийрнө. Үүдэвчийн гүн 5мм хүртэл байвал бага,
10мм хүртэл бол дунд, 10мм дээш бол гүн гэж
тэмдэглэнэ.
* Буйлны ирмэрийг байршил, шамралт, томролтыг
шалгана. Шамралтыг тодорхойлохдоо тулгуур эдийн
сэтгүүрийн тусламжтай буйлны ирмэгээс паалан ясжмаг
эдийн зааг хүртэлх зайг хэмждэг.
- 13. * Буйлны төлөвийг зөв тодорхойлохын тулд буйлыг
хуурайшуулж шалгах хэрэгтэй. Хэрэв буйл
үрэвссэн бол шүднээс амархан хөндийрч буйлны
доорх чулууг харж болно. Үрэвссэн буйл тод улаан
өнгөтэй байна. Харин архаг үрэвслийн үед буйлны
өнгө хэвийн үеийнхээс ялгагддаггүй.
* Буйл хавагнасан- хуурайшуулахад шил мэт толигор
гялалзсан гадаргатай, толины ишээр дарахад
хонхойж мөр нь үлдэнэ.
- 14. * Буйлны ховилыг сэтгүүрдэхэд цус гарж байвал энэ
нь үрэвслийн анхны шинж юм. хоол хүнсний зүйл
идэхэд цус гарч байвал- 1р зэргийн
шүд угаахад- 2р зэргийн
аяандаа цус гарвал- 3р зэргийн гэж ангилна.
- 15. Өнгөр чулууг тодорхойлох
* Хэрэв сэтгүүрдэхэд буйлны ховилоос цус гарч
байвал буйлны дор өнгөр байгааг илтгэнэ.
* Буйлны доор шүдний хүзүүнд ойр байгаа чулууг
хуурайшуулж, гүн байрлалтай чулууг зөвхөн
хэмжүүртэй сэтгүүрээр тэмтэрч мэднэ.
- 16. Буйл шүдний ховилын гүнийг
тодорхойлох
* Мм ийн хэмжүүртэй сэтгүүрийг ашиглана.
* Шүдний 4 гадаргын дагуу буйлны ховилыг
хэмжинэ. Сэтгүүрийг шүдний гадаргатай параллель
чиглэлд тэнхлэгийн дагуу ховилд оруулна.
Эмнэлзүйн хэмжээ нь эдийн шинжилгээний гүнээс
үргэлж их байдаг. Ховилын гүн 3мм хүртэл байвал
хэвийн гэж үзнэ.
- 18. Шүдний хөдөлгөөнийг тодорхойлох
* Шүдийг хямсаагаар барьж хэвтээ босоо
чиглэлүүдэд хөдөлгөж хэмжинэ.
* Шүд нь аль нэг чиглэлд 1мм илүүгүй хөдөлвөл
түүнийг хэвийн буву физиологийн хөдөлгөөн гэж
үзнэ.
l түвшин- үүдэвч ба хэл тал руу 1-2мм хөдлөх
ll түвшин- үүдэвч ба хэл, түшилцэх чиглэлд хөдлөх
lll түвшин- шүд бүх чиглэлд хөдлөх
- 20. Нэмэлт аргууд
Амны хөндийн эрүүл ахуйг тодорхойлох индексүүд
* Шүдний өнгөрийн индекс ШӨИ= шүд бүрийн
үзүүлэлтийн нийлбэр/6
11,16,26,31-шүднүүдийн уруулын гадарга,36,46
шүдний хэлний гадарга
0-өнгөргүй, 1- цөгцний 1/3с бага нь өнгөртэй, 2-
цөгцний 2/3 хүртэл өнгөртэй, 3- цөгцний 2/3
өнгөртэй.
- 22. * Шүдний чулууны индекс ШЧИ= шүд бүрийн
үзүүлэлтийн нийлбэр/6
0- чулуугүй, 1- шүдний 1/3 булйны дээрх чулуутай, 2-
шүдний 2/3 хүртэл буйлны дээр чулуутай, 3- шүдний
2/3 буйлны дээрх чулуутай
- 24. * Амны эрүүл ахуйн хялбарчилсан индекс АЭХИ=
ШӨИ+ ШЧИ
* Амны эрүүл ахуйн Федоров-Володкины индекс:
эрүүний үүдэн бүлгийн 31, 32, 33, 41,42,43
шүднүүдийн уруулын гадаргыг иодын уусмалаар
будаж тоон ба чанарын үнэлгээ хийнэ.
- 26. * Асуумжаар цус гардаг эсэхийг тодорхойлно.
* түвшин 1- хааяа цус гарна
* түвшин 2-шүд угаахад цус гарна.
* түвшин 3- шалтгаангүйгээр аяндаа цус гарна.
* Lое, silness ийн буйлны үрэвслийн индекс
- 28. * ПМА үзүүлэлт
* 0-Үрэвсэлгүй
* 1- буйлны хөхлөг үрэвссэн
* 2-буйлны ирмэг үрэвссэн
* 3-түүшингийн буйл үрэвссэээн
* пма=шүд бүрийн үзүүлэлтийн
нийлбэр*100/3*шүдний тоо
* пма 36%-хөнгөн
* Пма 66%-дунд
* пма 66%-иас дээш-хүнд
- 29. * RUSSELS ийн тулгуур эдийн индекс. Энэ индекс нь
зөвхөн буйлны үрэвслийн хүнд хөнгөнийг
тогтоогоод зогсохгүй бусад эмгэг хөндийн,
хөдөлгөөн зэргийг тодорхойлно.
- 30. * Сурвалжийн урт хэлбэр
* шүдний цөгц ба сурвалжийн харьцаа
* ясны шимэгдэл
* холбоосын завсар ба нягт ясны байдал
* түүшин ясны байдал
* шүдний цоорол
* сурвалжийн шимэгдэл
* шүдний ломбо, бүрээсийн байдал, чулуу
РЕНТГЕН ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АРГА
